Έκθεση Β΄ Λυκείου: Το κοινό των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης | Σημειώσεις του Κωνσταντίνου Μάντη

Έκθεση Β΄ Λυκείου: Το κοινό των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης

Κωνσταντίνος Μάντης | Best Blogger Tips

Έκθεση Β΄ Λυκείου: Το κοινό των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης

Υπάρχει η άποψη πως η συντριπτική πλειονότητα των στελεχών των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης (στο εξής ΜΜΕ) αντιλαμβάνεται το κοινό τους ως μια «μάζα κοινών ή μέσων ανθρώπων», των οποίων το πολιτιστικό επίπεδο θεωρείται χαμηλό. Το κοινό αυτό αποτελείται από άντρες και γυναίκες, από τους οποίους λείπει κάθε πολιτική ή πνευματική ανησυχία και προβληματισμός. Γι’ αυτό και τα τηλεοπτικά προϊόντα που το κοινό θέλει -και που του τα προσφέρουν -είναι χαμηλής ποιότητας.
Αναμφίβολα, μέχρι ένα σημείο η εικόνα αυτή του κοινού βασίζεται στην πραγματικότητα. Η σύγχρονη κοινωνία προσφέρει στα μέλη της τυπική παιδεία και όχι τα προσόντα και τα βιώματα που θα επέτρεπαν μια γνήσια, ενεργητική συμμετοχή στον χώρο της πνευματικής και καλλιτεχνικής δημιουργίας. Γι’ αυτόν τον λόγο οι λαϊκές μάζες αποζητούν πληροφόρηση και ψυχαγωγία που δεν κουράζει πνευματικά και δεν αναστατώνει τον καθιερωμένο τρόπο ζωής και σκέψης.
Εντούτοις, το να αντιλαμβάνεται κανείς το πολιτιστικό επίπεδο του κοινού ως μια συμπαγή και αμετάβλητη ενότητα είναι πέρα για πέρα εσφαλμένο. Αρχικά, επειδή έτσι παραγνωρίζονται οι διαφοροποιήσεις μεταξύ αυτών που απαρτίζουν το «κοινό» -διαφοροποιήσεις ταξικές, γεωγραφικές, κατά φύλο, ηλικία και μόρφωση. Έπειτα, γιατί μια τέτοια αντίληψη λειτουργεί ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία και δεν επιτρέπει καμιά ουσιαστική διερεύνηση των αναγκών, των ικανοτήτων και των δυνατοτήτων των ανδρών και των γυναικών που απαρτίζουν το κοινό. Με άλλα λόγια, η εικόνα αυτή του κοινού, μολονότι έχει κάποιες από τις ρίζες της στην κοινωνική πραγματικότητα, ταυτόχρονα χαρακτηρίζεται από έναν βαθμό απομόνωσης από την πραγματικότητα. Επίσης, παρατηρείται έλλειψη ενδιαφέροντος για το πώς είναι το κοινό. Τέλος, επιδιώκεται να διαμορφωθούν οι ανάγκες και οι προτιμήσεις του κοινού, έτσι ώστε να εξυπηρετούν τους σκοπούς και τις ανάγκες των επικεφαλής των μέσων.
Ποιες ανάγκες των ΜΜΕ εξυπηρετεί, λοιπόν, αυτή η εικόνα του κοινού, η οποία μοιάζει να καθοδηγεί τους σύγχρονους πομπούς επικοινωνίας στη διαδικασία παραγωγής των μηνυμάτων; Η εικόνα του κοινού ως «μάζας μέσων ανθρώπων» χαμηλού πολιτιστικού επιπέδου γίνεται αβασάνιστα αποδεκτή από τα στελέχη των ΜΜΕ, γιατί λειτουργεί ως άλλοθι για την τυποποίηση και τον συντηρητισμό που χαρακτηρίζει τα προϊόντα των ΜΜΕ. Τα χαρακτηριστικά αυτά, αποτέλεσμα κατά κύριο λόγο του γεγονότος ότι τα σύγχρονα μέσα επικοινωνίας λειτουργούν ως εμπορικές επιχειρήσεις και αντιμετωπίζουν το κοινό τους πάνω απ’ όλα ως αγοραστικό κοινό, δεν αντικατοπτρίζουν κατ’ ανάγκη τα λαϊκά ενδιαφέροντα και γούστα. Ασφαλώς, τα μηνύματα των ΜΜΕ δανείζονται στοιχεία της λαϊκής κουλτούρας, τα οποία όμως, αφού τα ενσωματώσουν, και με τον τρόπο αυτό τα μεταμορφώσουν σε προϊόντα μαζικής παραγωγής, τα ξαναπροσφέρουν «αλλοιωμένα» στις λαϊκές μάζες. Επομένως, μακροχρόνια το κοινό θα μάθει να θέλει και να ζητά αυτό που του έχει ήδη προσφερθεί, αυτό στο οποίο έχει ήδη εκτεθεί και το οποίο τελικά διαμορφώνει σε μεγάλο βαθμό το «τι θέλει το κοινό». Αρκετοί μελετητές πιστεύουν ότι ο ισχυρισμός των ΜΜΕ πως κατά κάποιον τρόπο εξυπηρετούν τις ανάγκες του κοινού -δίνοντάς του αυτό που θέλει -είναι ένας τρόπος να εκλογικεύσουν τις δικές τους απλοϊκές φόρμουλες. Ο κόσμος, λένε οι μελετητές, δεν ξέρει τι θέλει μέχρι να το δει και ακόμη και τότε αυτό που θέλει είναι συγκεχυμένο και πολύπλοκο.

Μ. Σεραφετινίδου (2003). Κοινωνιολογία των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας. Αθήνα: Gutenberg, 254-263 (διασκευή)

αυτοεκπληρούμενη προφητεία: άποψη σύμφωνα με την οποία η αρνητική προσδοκία που έχουμε για κάποιον ή κάτι οδηγεί τους εμπλεκόμενους σε υιοθέτηση συμπεριφορών που προκαλούν την επιβεβαίωση αυτής της αρνητικής προσδοκίας μας.

ΘΕΜΑΤΑ

A. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 70 –90 λέξεις.

Πολλά από τα στελέχη των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης τείνουν να αντιλαμβάνονται το κοινό τους ως μια μάζα ανθρώπων με χαμηλό πολιτιστικό επίπεδο. Άποψη εν μέρει αληθινή, αν ληφθεί υπόψη η τυπική παιδεία που λαμβάνουν οι πολίτες κι η απουσία ενεργητικής συμμετοχής τους στην πνευματική δημιουργία. Ωστόσο, μια τέτοια άποψη παραγνωρίζει τις ποικίλες διαφοροποιήσεις μεταξύ των ατόμων και λειτουργεί τελικά ως «αυτοεκπληρούμενη προφητεία» αφού αποτρέπει τα στελέχη αυτά από τη διερεύνηση της πραγματικής ταυτότητας του κοινού. Συνάμα, βέβαια, η άποψη αυτή λειτουργεί ως άλλοθι για την τυποποίηση και το συντηρητισμό που διακρίνει τα προσφερόμενα προγράμματα. Τα ΜΜΕ, άλλωστε, ως εμπορικές επιχειρήσεις, αντικρίζουν το κοινό τους ως αγοραστές, των οποίων τις προτιμήσεις διαμορφώνουν και καθοδηγούν μέσα από τη συνεχή έκθεση σε παρόμοια προϊόντα.   

Β1. Με ποια επιχειρήματα τεκμηριώνει η συγγραφέας την άποψη ότι το πολιτιστικό επίπεδο του κοινού δεν πρέπει να θεωρείται ως μια συμπαγής και αμετάβλητη ενότητα; (60-80 λέξεις)

Η συγγραφέας θεωρεί πως δεν θα πρέπει το πολιτιστικό επίπεδο του κοινού να θεωρείται ως μια συμπαγής και στατική ενότητα, καθώς έτσι δεν λαμβάνονται υπόψη οι διαφοροποιήσεις μεταξύ των ατόμων που το αποτελούν. Ειδικότερα, το κοινό των μέσων ενημέρωσης διαφοροποιείται ως προς την ηλικία, το φύλο, τη μόρφωση και την κοινωνική τάξη, γεγονός που καθιστά εκ των πραγμάτων αδύνατο το να έχουν ενιαίο πολιτιστικό επίπεδο. Υπ’ αυτή την έννοια, ακόμη κι αν η υπάρχουσα εικόνα για την ταυτότητα του κοινού λαμβάνει υπόψη κάποια αληθή στοιχεία, τείνει εντούτοις να διαμορφώνεται σε συνθήκες απομόνωσης από την πραγματικότητα, καθιστώντας εμφανή την έλλειψη ενδιαφέροντος για τη διερεύνηση της πραγματικής ταυτότητάς του.  

Β1. Γιατί, κατά τη συγγραφέα, τα στελέχη των μέσων μαζικής ενημέρωσης αποδέχονται την άποψη πως το κοινό είναι ένα σύνολο ανθρώπων χαμηλού πολιτιστικού επιπέδου; (60-80 λέξεις)

Τα στελέχη των μέσων μαζικής ενημέρωσης τείνουν να αποδέχονται την άποψη πως το κοινό είναι ένα σύνολο ανθρώπων χαμηλού πολιτιστικού επιπέδου, διότι τους προσφέρει άλλοθι για την αυξημένη τυποποίηση και τον συντηρητισμό που διακρίνει τα προσφερόμενα από αυτούς προϊόντα. Έτσι, έστω κι αν το κοινό δεν ικανοποιείται κατ’ ανάγκη με τα προγράμματα που του προσφέρονται, τα ΜΜΕ λειτουργούν σταθερά με βασικό τους γνώμονα την επιδίωξη του οικονομικού κέρδους, αφού είναι εμπορικές επιχειρήσεις, και δεν είναι πρόθυμα να παρουσιάσουν κάτι διαφορετικό από το ήδη δοκιμασμένο. Αντλούν, βέβαια, στοιχεία από τη λαϊκή κουλτούρα για τα προγράμματά τους, ώστε να βρίσκονται κατά κάποιο τρόπο κοντά στις προτιμήσεις του κοινού, ωστόσο το τελικό προϊόν που προσφέρουν είναι μια αλλοιωμένη εκδοχή των στοιχείων αυτών, εφόσον τα προσαρμόζουν προκειμένου να τα καταστήσουν κατάλληλα για τη μαζική ψυχαγωγία.   

Β2.α. Να επισημάνετε δύο διαρθρωτικές λέξεις με τις οποίες εξασφαλίζεται η συνοχή στην τέταρτη παράγραφο (Ποιες... πολύπλοκο) του κειμένου.

- Ασφαλώς
- Επομένως

Β2.β. Ποια σχέση συνοχής δηλώνει η κάθε διαρθρωτική λέξη;

Το επίρρημα «ασφαλώς» δηλώνει βεβαιότητα και κατάφαση, με εμφατικό τρόπο, ενώ το επίρρημα «επομένως» δηλώνει συμπέρασμα.

Β2. Ποια είναι η συλλογιστική πορεία (επαγωγική ή παραγωγική) που ακολουθεί η συγγραφέας στην τρίτη παράγραφο (Εντούτοις… μέσων) του κειμένου; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

Η συλλογιστική πορεία της παραγράφου είναι παραγωγική, διότι η συγγραφέας ξεκινά με τη διαπίστωση πως είναι εσφαλμένη η θεώρηση του πολιτιστικού επιπέδου του κοινού ως συμπαγούς ενότητας, και κατόπιν με επιμέρους παρατηρήσεις αιτιολογεί τη διαπίστωσή της αυτή.

Γ1. Να συντάξετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων, χρησιμοποιώντας τις λέξεις/φράσεις του κειμένου με έντονη γραφή: τυποποίηση, προϊόντα, ΜΜΕ, εμπορικές επιχειρήσεις, κοινό. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τους γραμματικούς τύπους ως προς την πτώση, τον αριθμό, το γένος, το πρόσωπο κ.λπ.).

Τα ΜΜΕ λειτουργούν πρωτίστως ως εμπορικές επιχειρήσεις, εφόσον, προκειμένου να επιβιώσουν, οφείλουν να διασφαλίσουν τα αναγκαία διαφημιστικά έσοδα. Επιδίωξη και ανάγκη που τα εξωθεί να προσφέρουν στο κοινό τους τα προϊόντα εκείνα που θα έχουν βέβαιη ζήτηση και, άρα, όχι τα προγράμματα εκείνα που θα είναι πιο επωφελή για τους πολίτες. Το πρόγραμμά τους χαρακτηρίζεται, έτσι, από έντονη τυποποίηση, μιας και η πλειονότητα των τηλεθεατών προτιμά και στηρίζει συγκεκριμένα είδη θεαμάτων. 

Γ1. Να συντάξετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων, χρησιμοποιώντας τις λέξεις/φράσεις του κειμένου με έντονη γραφή: τηλεοπτικά προϊόντα, κοινό, ψυχαγωγία, διαφοροποιήσεις, μόρφωση. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τους γραμματικούς τύπους ως προς την πτώση, τον αριθμό, το γένος, το πρόσωπο κ.λπ.).

Η πλειονότητα των τηλεοπτικών προϊόντων που προσφέρονται στο κοινό, αν και θεωρητικώς αποσκοπούν στην ψυχαγωγία του, επί της ουσίας συμβάλλουν στην περαιτέρω αδρανοποίηση της κριτικής του σκέψης. Πρόκειται για εκπομπές χαμηλής ποιότητας, με ελάχιστες διαφοροποιήσεις μεταξύ τους, που δεν έχουν κανέναν ουσιαστικό στόχο πέρα από το να καλύψουν τηλεοπτικό χρόνο με τον πλέον οικονομικό τρόπο. Ενώ θα μπορούσαν να συνεισφέρουν στην ενημέρωση και τη μόρφωση του τηλεοπτικού κοινού, δρουν, αντιθέτως, κατά τρόπο απολύτως επιζήμιο για την κριτική και αντιληπτική ικανότητα των πολιτών.     

Γ2.α. «Τα τηλεοπτικά προϊόντα που το κοινό θέλει […]  είναι χαμηλής ποιότητας».
Στην παραπάνω περίοδο να εντοπίσετε την ονοματική αναφορική πρόταση και να γράψετε αν είναι προσδιοριστική ή παραθετική/προσθετική.

Η αναφορική πρόταση είναι η ακόλουθη: «που το κοινό θέλει είναι χαμηλής ποιότητας». Πρόκειται για μια προσδιοριστική αναφορική πρόταση.

Γ2.β. Να αιτιολογήσετε την επιλογή σας.
Η πρόταση χαρακτηρίζεται προσδιοριστική, διότι αποτελεί αναγκαίο συμπλήρωμα του όρου που προσδιορίζει «τηλεοπτικά προϊόντα» -μιας και χωρίς αυτή δεν γίνεται κατανοητό το νόημα της κύριας πρότασης- γι’ αυτό και δεν χωρίζεται απ’ αυτόν με κόμμα.

Γ2. Να εξηγήσετε γιατί η συγγραφέας τοποθετεί σε εισαγωγικά τη φράση «μάζα κοινών ή μέσων ανθρώπων».

Η συγγραφέας τοποθετεί τη φράση αυτή σε εισαγωγικά, ώστε να υποδηλώσει αφενός πως η ίδια δε συμμερίζεται την αλήθεια του περιεχομένου της κι αφετέρου διότι με αυτή αποδίδεται η αντίληψη άλλων ατόμων.

0 σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...