Σημειώσεις του Κωνσταντίνου Μάντη

Αρχαία Γ΄ Γυμνασίου: Ενότητα 11 (ασκήσεις σχολικού)

Κωνσταντίνος Μάντης | Best Blogger Tips
John Stortz

Αρχαία Γ΄ Γυμνασίου: Ενότητα 11 (ασκήσεις σχολικού)

Β. Λεξιλογικά – Ετυμολογικά

1. Να γράψετε από δύο ομόρριζες των ρημάτων κατακόπτω, μάχομαι, λέγω λέξεις (απλές ή σύνθετες) της α.ε.

κατακόπτω: περικοπή, κοπίαστος [ντικόπτω, ποκόπτω]
μάχομαι: μάχητος, διαμάχη [περιμάχητος, σύμμαχος, πίμαχος, μαχος]
λέγω: λέξις, λογεον [λογικόν, λογισμός, ῥῆμα, ήτωρ]

2 Για καθεμία από τις λέξεις που σας δίνονται να βρείτε ετυμολογικά συγγενείς ρηματικούς τύπους από το κείμενο της Ενότητας.

καμα: κατακεκαυμένα
σύλλογος: συλλέξομαι
γηγενής: γ
διάγνωσις: γιγνώσκω
παρουσία: παρόντες, στν
λλιπής: λίπητε, κατέλιπεν
κατάσχεσις: παρέχων, χοιτ(ε), χω,
ρατός: ρ
πιστητόν: πισταμένων
πος: επόντος

3. Χρησιμοποιώντας τις λέξεις του κειμένου ππος, πατρ και φίλος ως α΄ ή ως β΄ συνθετικό, να σχηματίσετε με καθεμία δύο σύνθετες λέξεις της α.ε.

ππος: πποκόμος, ππήλατος, πποδρομία
πατρ: πατροπαράδοτος, πατρονόμος, πατροκτόνος, πατρωνύμιος
φίλος: φιλοσοφέω -, φιλότεκνος, φιλότεχνος, φιλότιμος, φιλόφρων

4. Να συμπληρώσετε τις καταλήξεις των ομόρριζων του ουσιαστικού θρ λέξεων της α.ε. στον πίνακα που ακολουθεί:

πρόσωπο που ενεργεί: θηρευτής
ενέργεια: θήρευσις
αποτέλεσμα ενέργειας: τ θήραμα, τ θήρευμα
υποκοριστικό: τ θηρίον

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ

θηρευτής
θήρευσις
τ θήραμα
τ θήρευμα
τ θηρίον

5. Να κατατάξετε τα ομόρριζα του θρ επίθετα της α.ε. θηρατέος, θηρατικός, θήρειος, θηρευτικς στην κατηγορία που ανήκουν:

ρηματικά επίθετα: θηρατέος, θηρατικός
επίθετα παράγωγα από ονόματα: θήρειος, θηρευτικς

Γ. Σύνταξη

Οι επιρρηματικές δευτερεύουσες προτάσεις (μέρος β')

1. Υποθετικές
Εκφράζουν μια προϋπόθεση (υπόθεση) που πρέπει να ισχύει, ώστε να ισχύει και η –κύρια συνήθως– πρόταση την οποία προσδιορίζουν (απόδοση). Η δευτερεύουσα υποθετική πρόταση μαζί με την κύρια πρόταση συναποτελούν έναν υποθετικό λόγο.

Εισάγονται με τους υποθετικούς συνδέσμους ε, άν, ν, ν.

Εκφέρονται με οριστική (εισαγωγή ε), ευκτική (εισαγωγή ε) και υποτακτική (εισαγωγή άν, ν, ν).

π.χ. Ε εσ βωμοί, εσ κα θεοί.

Φς ε μ εχομεν, μοιοι τος τυφλος ν μεν.

Ἐὰν μ ποκτείνητε, βλάψετε μς ατούς.

ν γγς λθ θάνατος, οδες βούλεται θνσκειν.

Ε τίς σε διδάξειε, βελτίων ν γένοιο.

Ε τινα λάβοιεν τν χθρν, πέκτεινον.

Λειτουργούν συντακτικά ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί της προϋπόθεσης στην πρόταση εξάρτησής τους.

2. Χρονικές
Δηλώνουν τον χρόνο κατά τον οποίο συμβαίνει η πράξη της προσδιοριζόμενης πρότασης. Ανάλογα με τη χρονική σχέση των δύο προτάσεων δηλώνεται:

i. το προτερόχρονο (η πράξη που δηλώνει η χρονική πρόταση προηγείται χρονικά της πράξης που δηλώνει η προσδιοριζόμενη πρόταση),
ii. το σύγχρονο (οι δύο πράξεις εξελίσσονται συγχρόνως) ή
iii. το υστερόχρονο (η πράξη που δηλώνει η χρονική πρόταση ακολουθεί χρονικά την πράξη που δηλώνει η προσδιοριζόμενη πρόταση).

Εισάγονται:

α. με χρονικούς συνδέσμους (ς, τε, πότε, πεί, πειδή, ως, στε, χρι, μέχρι, ταν, πόταν, πειδάν, πάν κ.ά.)
β. με χρονικά επιρρήματα (σάκις, ποσάκις)
γ. με εμπρόθετες αναφορικές εκφράσεις (ξ ο, ξ του, φ’ ο, φ’ του κ.ά.).

Εκφέρονται με τις ίδιες εγκλίσεις που εκφέρονται οι υποθετικές προτάσεις:

α. Οριστική (πραγματικό γεγονός)
π.χ. τε ατ μάχη γίγνετο, Τισσαφέρνης ν Σάρδεσιν τυχεν ν.
β. Υποτακτική + αοριστολογικό ν (προσδοκώμενο ή αόριστη επανάληψη στο παρόν και στο μέλλον)
π.χ. Ατο διατρίψομεν, ως ν φς γένηται (δηλώνεται κάτι προσδοκώμενο).
ταν πλεστα χ τις, τότε πλεστοι τούτ πιβουλεύουσι (δηλώνεται κάτι αόριστα επαναλαμβανόμενο στο παρόν και στο μέλλον).
γ. Ευκτική (αόριστη επανάληψη στο παρελθόν ή απλή σκέψη του λέγοντος)
π.χ. πότε (= κάθε φορά που) θύοι Κρίτων, κάλει ρχέδημον (δηλώνεται κάτι αόριστα επαναλαμβανόμενο στο παρελθόν).
δ. Απαρέμφατο (εισάγονται με τον σύνδεσμο πρν και η κύρια πρόταση είναι συνήθως καταφατική)
π.χ. Κα π τ κρον ναβαίνει Χειρίσοφος, πρίν τινας ασθέσθαι (= πριν το αντιληφθούν) τν πολεμίων.

Λειτουργούν συντακτικά ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί του χρόνου στην πρόταση εξάρτησής τους.

3. Αναφορικές
Δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με αναφορικές αντωνυμίες ή με αναφορικά επιρρήματα και προσδιορίζουν ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί της αιτίας, του αποτελέσματος, του σκοπού και της προϋπόθεσης αντίστοιχα την πρόταση εξάρτησής τους:

α. Αναφορικές αιτιολογικές (δηλώνουν αιτία και εκφέρονται όπως οι απλές αιτιολογικές)
π.χ. Τν μητέρα μακάριζον, οων τέκνων τυχεν (= επειδή της έτυχαν τέτοια παιδιά).
β. Αναφορικές συμπερασματικές (δηλώνουν αποτέλεσμα και εκφέρονται όπως οι απλές συμπερασματικές)
π.χ. Οδες οτως νόητός στιν, στις πόλεμον πρ ερήνης αρεται.
γ. Αναφορικές τελικές (δηλώνουν σκοπό και εκφέρονται κυρίως με οριστική μέλλοντα)
π.χ. Δε πρεσβείαν πέμπειν, τις τατ’ ρε (= για να πει αυτά).
δ. Αναφορικές υποθετικές (δηλώνουν προϋπόθεση και εκφέρονται όπως οι απλές υποθετικές)
π.χ. μ οδα, οδ οομαι εδέναι (= αν δεν ξέρω κάτι, δεν πιστεύω ότι το ξέρω).

Ασκήσεις
1. Στο κείμενο της Ενότητας να εντοπίσετε τις δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις, να χαρακτηρίσετε το είδος τους και να βρείτε τη συντακτική θέση τους.

γησίλαε κα πάντες ο παρόντες Λακεδαιμόνιοι, γ μν, τε τος θηναίοις πολεμετε, φίλος κα σύμμαχος γενόμην, κα τ μν ναυτικν τ μέτερον χρήματα παρέχων σχυρν ποίουν, ν δ τ γ ατς π το ππου μαχόμενος μεθ’ μν ες τν θάλατταν κατεδίωκον τος πολεμίους. Kα διπλον σπερ Τισσαφέρνους οδν πώποτέ μου οτε ποιήσαντος οτ’ επόντος πρς μς χοιτ’ ν κατηγορσαι. Τοιοτος δ γενόμενος νν οτω διάκειμαι φ’ μν ς οδ δεπνον χω ν τ μαυτο χώρ, ε μή τι ν ν μες λίπητε συλλέξομαι, σπερ τ θηρία. δέ μοι πατρ κα οκήματα καλ κα παραδείσους κα δένδρων κα θηρίων μεστος κατέλιπεν, φ’ ος ηφραινόμην, τατα πάντα ρ τ μν κατακεκομμένα, τ δ κατακεκαυμένα. Ε ον γ μ γιγνώσκω μήτε τ σια μήτε τ δίκαια, μες δ διδάξατέ με πως τατ’ στν νδρν πισταμένων χάριτας ποδιδόναι.

Ξενοφν, λληνικά 4.1.32-33

- τε τος θηναίοις πολεμετε: Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση, που λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρήμα εξάρτησης γενόμην.

- ς οδ δεπνον χω ν τ μαυτο χώρ: Δευτερεύουσα επιρρηματική συμπερασματική πρόταση, που λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του αποτελέσματος στο ρήμα της κύριας (διάκειμαι).

- ε μή τι συλλέξομαι: Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση, που λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός της προϋπόθεσης στο ρήμα οδ χω.

- ν ν μες λίπητε: Δευτερεύουσα επιρρηματική αναφορική υποθετική πρόταση, που λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός της προϋπόθεσης στο ρήμα συλλέξομαι.

- σπερ τ θηρία (συλλέγονται): Δευτερεύουσα επιρρηματική αναφορική παραβολική πρόταση, που λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο ρήμα συλλέξομαι.

- Ε ον γ μ γιγνώσκω μήτε τ σια μήτε τ δίκαια: Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση, που λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός της προϋπόθεσης στο ρήμα διδάξατε.

2. Στις παρακάτω περιόδους να αναγνωρίσετε το είδος των επιρρηματικών δευτερευουσών προτάσεων:

α. κέλευσε πορεύεσθαι σύχως, ως γγελος λθοι.
Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση.

β. Ε μ μες λθετε, πορευόμεθα ν π βασιλέα.
Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση.

γ. Τοιοτος ν οτος, οος μ βούλεσθαι οδένα δικεν.
Δευτερεύουσα επιρρηματική αναφορική συμπερασματική πρόταση.

δ. Θαυμαστόν (= παράξενο πράγμα) ποιες, ς μν οδν δίδως.
Δευτερεύουσα επιρρηματική αναφορική αιτιολογική πρόταση.

ε. δοξε τ δήμ τριάκοντα νδρας λέσθαι, ο τος πατρίους νόμους συγγράψουσι.
Δευτερεύουσα επιρρηματική αναφορική τελική πρόταση.

3. Στις παρακάτω περιόδους να χωρίσετε τις προτάσεις και να γράψετε τον σύνδεσμο εισαγωγής και την έγκλιση εκφοράς των υποθετικών προτάσεων:

α. άν τις φανερς γένηται κλέπτων λωποδυτν, τούτ θάνατός στιν ζημία.
Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση. Εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο άν, και εκφέρεται με υποτακτική (γένηται).

β. Ε μν Σωκράτης ποίει τι φαλον, εκότως (= δικαιολογημένα) ν δόκει πονηρς εναι.
Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση. Εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο ε, και εκφέρεται με οριστική ιστορικού χρόνου (ποίει).

γ. Ε πολάβοιεν (= θεωρούσαν) χάριστον περ τος γονέας εναι, οδες ν νομίσειέ σε γαθν πολίτην.
Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση. Εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο ε, και εκφέρεται με ευκτική (πολάβοιεν).

δ. ν θέλωμεν ποθνσκειν πρ τν δικαίων, εδοκιμήσομεν (= θα απολαμβάνουμε τη γενική εκτίμηση).
Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση. Εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο ν, και εκφέρεται με υποτακτική (θέλωμεν).

ε. Ε ασθοιτο καταλελειμμένα παιδάρια μικρ μπόρων, πολλο πώλουν δι τ νομίζειν μ δύνασθαι ν τρέφειν ατ (= επειδή νόμιζαν ότι δε θα μπορούσαν να τα αναθρέψουν), πεμέλετο κα τούτων.
Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση. Εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο ε, και εκφέρεται με ευκτική επαναληπτική (ασθοιτο).

ζ. λλ’ ε τι κγ το δέοντος σφοδρότερον ερηκα, μηδν τοτο λυπείτω σ’ τι.
Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση. Εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο ε, και εκφέρεται με οριστική (ερηκα).

4. Στις παρακάτω περιόδους να αναγνωρίσετε τις δευτερεύουσες επιρρηματικές χρονικές προτάσεις:

α. πειδν λθωσιν, ξομεν (= θα έχουμε) τ πιτήδεια.

Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονικοϋποθετική πρόταση. Εισάγεται με το χρονικό σύνδεσμο πειδν (πειδή + αοριστολογικό ν), και εκφέρεται με υποτακτική, καθώς σχηματίζεται λανθάνοντας υποθετικός λόγος, ο οποίος με απόδοση τον μέλλοντα της κύριας πρότασης δηλώνει το προσδοκώμενο. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρήμα της κύριας (ξομεν), και εκφράζει το προτερόχρονο.

β. τε κούοιτε τος ν στει τν ατν γνώμην χοντας (= ότι ομονοούσαν), μικρς λπίδας καθόδου (= επιστροφής από την εξορία) εχετε.

Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση. Εισάγεται με το χρονικό σύνδεσμο τε και εκφέρεται με ευκτική επαναληπτική, για να δηλώσει την αόριστη επανάληψη στο παρελθόν. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρήμα της κύριας εχετε, και εκφράζει το σύγχρονο σε σχέση με αυτό.  

γ. Δε δ’ μς ξηγεσθαι (= να δίνετε το παράδειγμα) τος λλοις συμμάχοις, ως ν ο κ Λακεδαίμονος κωσιν (= να έρθουν), ος γ πεμψα χρήματα ξοντας (= για να φέρουν χρήματα).

Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονικοϋποθετική πρόταση. Εισάγεται με το χρονικό σύνδεσμο ως και το αοριστολογικό ν, και εκφέρεται με υποτακτική, καθώς δηλώνει το προσδοκώμενο. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο απαρέμφατο ξηγεσθαι, από το οποίο εξαρτάται, και δηλώνει το υστερόχρονο σε σχέση με αυτό.

δ. O καταβρέχεσθε, ταν βρέχ;

Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονικοϋποθετική πρόταση. Εισάγεται με το χρονικό σύνδεσμο ταν (τε + αοριστολογικό ν), και εκφέρεται με υποτακτική, σχηματίζοντας λανθάνοντα υποθετικό λόγο, που δηλώνει την αόριστη επανάληψη στο παρόν και στο μέλλον, καθώς η κύρια πρόταση εκφέρεται με οριστική ενεστώτα. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρήμα της κύριας καταβρέχεσθε, και δηλώνει το σύγχρονο.

5. Στις παρακάτω περιόδους να αναγνωρίσετε τις δευτερεύουσες επιρρηματικές αναφορικές προτάσεις:

α. Ο κύνες λακτοσιν (= γαβγίζουν) ν ν μ γιγνώσκωσιν.

Δευτερεύουσα επιρρηματική αναφορική υποθετική πρόταση. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία ν, και εκφέρεται με υποτακτική και το αοριστολογικό ν, καθώς η κύρια εκφέρεται με οριστική ενεστώτα, και σχηματίζεται έτσι λανθάνοντας υποθετικός λόγος που δηλώνει την αόριστη επανάληψη στο παρόν και στο μέλλον. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός της προϋπόθεσης στο ρήμα της κύριας (λακτοσιν).

β. Oδείς οτως νοητός στιν, στις πόλεμον πρ ερήνης αρεται.

Δευτερεύουσα επιρρηματική αναφορική συμπερασματική πρόταση. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία στις, ενώ στην κύρια πρόταση υπάρχει το δεικτικό επίρρημα οτως, που είναι δηλωτικό για την παρουσία αναφορικής συμπερασματικής πρότασης. Εκφέρεται με οριστική, καθώς δηλώνει κάτι το πραγματικό, και λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του αποτελέσματος στο ρήμα της κύριας (στιν), από την οποία και εξαρτάται.

γ. Παδες δέ μοι οπω εσίν (= δεν έχω ακόμα παιδιά), ο με θεραπεύσουσιν (θεραπεύω = φροντίζω).

Δευτερεύουσα επιρρηματική αναφορική τελική πρόταση. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία ο, και εκφέρεται με οριστική μέλλοντα, που αποτελεί τον τρόπο εκφοράς των αναφορικών τελικών προτάσεων. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του σκοπού στο ρήμα εξάρτησής της (εσίν).

δ. Τν δ κατηγόρων θαυμάζω, ο μελοντες τν οκείων τν λλοτρίων πιμέλονται (= φροντίζουν τις ξένες υποθέσεις).


Δευτερεύουσα επιρρηματική αναφορική αιτιολογική πρόταση. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία ο και εκφέρεται με οριστική, καθώς δηλώνει κάτι το πραγματικό. Εξαρτάται από το ρήμα θαυμάζω, το οποίο είναι ρήμα ψυχικού πάθους, και λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας σε αυτό. 
Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...