Η Ευτυχούλα
- Στο διήγημα αυτό ο Ιωάννου αναφέρεται στη διάψευση των προσδοκιών και στη ματαίωση της ζωής, με αφορμή την ιστορία της Ευτυχούλας που στην προσπάθειά της να παραμείνει πιστή στις αρχές που της μετέδωσαν οι γονείς της και θέλοντας παράλληλα να τους φροντίσει, παραμέλησε την προσωπική της ευτυχία. Παρά το γεγονός ότι όλοι πίστευαν ότι η Ευτυχούλα θα έχει μια ευτυχισμένη ζωή, εκείνη καταδίκασε τον εαυτό της σε μια αδιάφορη και δυστυχισμένη ζωή, μόνο και μόνο για να τηρήσει τους τύπους και να παραμείνει η υποδειγματική κόρη των γονιών της.
- Στο κείμενο αυτό ο αφηγητής – συγγραφέας είναι περισσότερο ένας παντογνώστης αφηγητής, έχουμε δηλαδή μηδενική εστίαση, παρά το γεγονός ότι σ’ ένα σημείο της αφήγησης παρουσιάζεται ως ένα από τα πρόσωπα της ιστορίας. Στο κείμενο αυτό ο Ιωάννου πλησιάζει περισσότερο την παραδοσιακή δομή ενός διηγήματος και κρατά τη διήγησή του εστιασμένη στο κεντρικό πρόσωπο της ιστορίας, την Ευτυχούλα.
- Η χρονική σειρά των γεγονότων στο κείμενο αυτό δεν παραβιάζεται και ο Ιωάννου κατορθώνει να μας δώσει, αν και με συνοπτικό τρόπο, την εξέλιξη της ζωής της ηρωίδας σε μια γραμμική πορεία, χωρίς παρεκβάσεις και αναχρονίες.
- Η Ευτυχούλα γεννιέται μ’ ένα σημάδι στο πρόσωπο σαν μαγνάδι, σαν πέπλο δηλαδή, κι αυτό εκλαμβάνεται από τους προληπτικούς ανθρώπους της εποχής ως σημάδι καλής τύχης. Μέσα στα πλαίσια της άγνοιας και της πρόληψης, οι άνθρωποι σε παλαιότερες εποχές επιχειρούσαν να ερμηνεύσουν με θετικό τρόπο ασυνήθιστα γεγονότα. Παρόλο που το σημάδι στο πρόσωπο του μωρού οφειλόταν στην πίεση που ασκήθηκε την ώρα που η μαμή το τραβούσε, εκείνοι θεώρησαν ότι είναι οιωνός καλής τύχης.
- Οι γονείς της Ευτυχούλας που ήταν ήδη σε μεγάλη ηλικία όταν την απέκτησαν, την προσέχουν πάρα πολύ και της προσφέρουν ό,τι περισσότερο μπορούν. Η αφοσίωση αυτή των γονιών της εξηγεί ως ένα βαθμό και τη δική της αφοσίωση σε αυτούς όταν πλέον είχαν γεράσει και αρρωστήσει.
- Η Ευτυχούλα μεγαλώνει με πολύ καλές αρχές από τους γονείς της και μάλιστα εκδηλώνει από μικρή την επιθυμία να είναι αρεστή σε όλους. Έχει πάντοτε καλούς τρόπους και βοηθά όποιον της το ζητήσει, επιχειρώντας έτσι να κερδίσει τη συμπάθειά τους. Η ανάγκη αυτή της Ευτυχούλας να είναι αρεστή και να κάνει πάντοτε το σωστό, αποτελεί έναν ακόμη παράγοντα για την σταθερή προσήλωσή που θα δείξει αργότερα στη φροντίδα των γονιών της.
- «Μια οικογένεια που είχαν άνθρωπο στην εξορία.... χρησιμοποιούσαν συστηματικά την Ευτυχούλα». Η οικογένεια αυτή για να έχει κάποιο μέλος της εξόριστο, ανήκε στην αριστερή – κομμουνιστική παράταξη μιας και ήδη από τα χρόνια του μεσοπολέμου 1922 – 1940 είχαν αρχίσει οι διώξεις των κομμουνιστών.
[Δικτατορία: Στις 4 Αυγούστου 1936 ο Ιωάννης Μεταξάς κατήργησε τον κοινοβουλευτισμό και έγινε δικτάτορας της Ελλάδας. Η δικτατορία του κράτησε μέχρι το θάνατό του τον Ιανουάριο του 1941. Λίγους μήνες μετά η Ελλάδα βρέθηκε υπό γερμανική κατοχή.]
- «Είχαν εκλέξει και σ’ αυτό την αγαθή μερίδα.» Οι γονείς της Ευτυχούλας ανήκαν στη δεξιά συντηρητική παράταξη της ελληνικής κοινωνία και γι’ αυτό δεν αντιμετώπισαν ποτέ προβλήματα. Ακόμα και μετά το τέλος της κατοχής και του εμφυλίου πολέμου που οι διώξεις των κομμουνιστών εντάθηκαν, εκείνοι ως δεξιοί δεν είχαν τίποτα να φοβηθούν.
- Όταν η Ευτυχούλα περνά στο πανεπιστήμιο και αρχίζει να γνωρίζει νέους ανθρώπους, τους συμφοιτητές της, συνειδητοποιεί ότι τα νεανικά τους αστεία και οι συμπεριφορές τους δεν άρεσαν καθόλου στους γονείς της. Για το λόγο αυτό σταματά να αναφέρει στους γονείς της οτιδήποτε σχετικό με τους συμφοιτητές της και συνεχίζει να ζει σύμφωνα με τα πρότυπα των γονιών της. Αφήνει, δηλαδή, κατά μέρους τη δική της ζωή, τη δική της προσωπικότητα και φροντίζει να συμμορφωθεί με τον τρόπο ζωής που προτιμούσαν οι γονείς της.
- Οι γονείς της Ευτυχούλας θεωρούν όλα τα δεινά που βρήκαν τη χώρα κατά τη διάρκεια της κατοχής σαν θέλημα Θεού. Δεν αγανακτούν, δε διαμαρτύρονται για τίποτε και τηρούν μια μοιρολατρική στάση απέναντι σε όλες τις αρνητικές συνέπειες του πολέμου. Οι γονείς της υποτάσσονται στις αρνητικές εξελίξεις και κατορθώνουν να περάσουν αυτή τη στάση υποταγής και στην Ευτυχούλα, η οποία στην πορεία της ζωής της θα παραμείνει υποταγμένη σε κάθε νέο αρνητικό γεγονός.
- Ο Αλέξανδρος Σβώλος τον Απρίλιο του 1944, ύστερα από πολλούς δισταγμούς, δέχθηκε να γίνει πρόεδρος της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ), της ξεχωριστής κυβέρνησης των κομμουνιστών (κυβέρνηση του Βουνού). Με την ιδιότητα αυτή, αμέσως μετά, ο Σβώλος έλαβε μέρος στο Συνέδριο του Λιβάνου για την ανασυγκρότηση της ελληνικής κυβέρνησης στο Κάιρο και την μετατροπή της σε Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου, στην οποία θα συμμετείχαν και εκπρόσωποι της ΠΕΕΑ. Στις 6 Σεπτεμβρίου 1944, ο Σβώλος ανέλαβε υπουργός Οικονομικών της κυβέρνησης Παπανδρέου. Όμως τα μέτρα τα οποία έλαβε για να ανορθώσει την ελληνική οικονομία έδωσαν λαβή σε έντονη αμφισβήτηση και κριτική εναντίον του. Τελικά παραιτήθηκε από υπουργός, μαζί με όλους τους υπουργούς του ΕΑΜ, αρνούμενος να συνυπογράψει την διάλυση του ΕΛΑΣ, όπως απαιτούσε ο Γεώργιος Παπανδρέου.
- Οι γονείς της Ευτυχούλας εκνευρίζονται με τον Σβώλο γιατί με τα μέτρα που έλαβε ως Υπουργός Οικονομικών υπονόμευσε την οικονομία του κράτους.
- Η μητέρα της Ευτυχούλας είναι η πρώτη από τους γονείς που αρρωσταίνει βαριά, (εγκεφαλική συμφόρηση: αποπληξία, απότομη συγκέντρωση υπερβολικής ποσότητας αίματος στα αγγεία του εγκεφάλου που προκαλεί παράλυση του σώματος και των πνευματικών λειτουργιών.) Η Ευτυχούλα μένει κοντά στη μητέρα της για να τη φροντίσει και έτσι εμφανίζεται ένα πρώτο σημαντικό εμπόδιο στη ζωή της ηρωίδας και μια πρώτη ματαίωση στη δική της ευτυχία.
- Μετά το θάνατο της μητέρας της, η Ευτυχούλα αναλαμβάνει να φροντίσει και τον πατέρα της, ο οποίος είτε λόγω του αλκοόλ είτε λόγω γήρατος απλώς καταλήγει καθηλωμένος στο κρεβάτι.
- Ο αφηγητής μας αναφέρει ότι όταν η Ευτυχούλα αναγκάστηκε να πλύνει τον πατέρα της ήταν ο πρώτος αλλά και τελευταίος άντρας που είδε γυμνό. Η Ευτυχούλα προσπαθώντας να ζήσει μια ζωή σύμφωνα με τις αρχές των γονιών της και θέλοντας να τους σταθεί στις δυσκολίες των ασθενειών τους, παραμέλησε τη δική της ζωή και δεν έκανε ποτέ δική της οικογένεια.
- «Έλεγε με αξιοπρέπεια τα βάσανά της χωρίς να τα σχολιάζει.» Η ηρωίδα του διηγήματος δεν αφήνει κανέναν να καταλάβει σε ποιο βαθμό, και αν, την ενοχλούσε το γεγονός ότι ήταν αναγκασμένη να φροντίζει τον κατάκοιτο πατέρα της. Κρατά τις σκέψεις της και τα συναισθήματά της για τον εαυτό της.
- Μετά το θάνατο του πατέρα της και παρά το γεγονός ότι άνθρωποι από τον κοινωνικό της περίγυρο θέλησαν να της βρουν σύζυγο η Ευτυχούλα δεν μετείχε σε αυτό. Προτίμησε να συνεχίσει τη ζωή της με το ίδιο πρόγραμμα όπως και πριν. Είτε γιατί δεν ήθελε πλέον να δώσει δικαιώματα στους γύρω της εκφράζοντας τις επιθυμίες και τις ανάγκες της είτε γιατί μετά από τόσα χρόνια μοναξιάς φοβόταν πλέον να δημιουργήσει μια σχέση, επέλεξε να συνεχίσει τη ζωή της μόνη της.
- «... το περιοδικό «Ζωή» εξακολουθεί να έρχεται, όμως συχνά μένει άκοπη η ταινία που το περιβάλλει.» Η Ευτυχούλα συνεχίζει τη ζωή της όπως ακριβώς όταν ζούσαν οι γονείς της αλλά το γεγονός ότι λαμβάνει το περιοδικό χωρίς να το διαβάζει είναι μια έκφραση του γεγονότος ότι δεν την ενδιαφέρει πραγματικά, δε θέλει να το διαβάσει, το παίρνει μόνο και μόνο γιατί έτσι έχει συνηθίσει, γιατί έτσι συνήθιζαν οι γονείς της. Παραμένει υποταγμένη στις δικές τους συνήθειες, στους δικούς της τρόπους, χωρίς πραγματικά να το θέλει.
- Η εικόνα που μας περιγράφει ο αφηγητής από τις στιγμές που η Ευτυχούλα κοιμάται είναι μια εικόνα που μόνο ο παντογνώστης αφηγητής θα μπορούσε να γνωρίζει.
- Στον ύπνο της η ηρωίδα προσπαθεί να απαλλαγεί από το μαγνάδι που καλύπτει το πρόσωπό της, προσπαθεί να γλιτώσει απ’ όλους τους κανόνες που της είχαν επιβάλει οι γονείς της, από τις αρχές και τους περιορισμούς αλλά στη συνέχεια σταματά την προσπάθεια και απλά υποτάσσεται. Υποτάσσεται στη μοίρα της και στη θέληση κάποιου άλλου.
- Στο διήγημα αυτό ο Ιωάννου αναφέρεται στη διάψευση των προσδοκιών και στη ματαίωση της ζωής, με αφορμή την ιστορία της Ευτυχούλας που στην προσπάθειά της να παραμείνει πιστή στις αρχές που της μετέδωσαν οι γονείς της και θέλοντας παράλληλα να τους φροντίσει, παραμέλησε την προσωπική της ευτυχία. Παρά το γεγονός ότι όλοι πίστευαν ότι η Ευτυχούλα θα έχει μια ευτυχισμένη ζωή, εκείνη καταδίκασε τον εαυτό της σε μια αδιάφορη και δυστυχισμένη ζωή, μόνο και μόνο για να τηρήσει τους τύπους και να παραμείνει η υποδειγματική κόρη των γονιών της.
- Στο κείμενο αυτό ο αφηγητής – συγγραφέας είναι περισσότερο ένας παντογνώστης αφηγητής, έχουμε δηλαδή μηδενική εστίαση, παρά το γεγονός ότι σ’ ένα σημείο της αφήγησης παρουσιάζεται ως ένα από τα πρόσωπα της ιστορίας. Στο κείμενο αυτό ο Ιωάννου πλησιάζει περισσότερο την παραδοσιακή δομή ενός διηγήματος και κρατά τη διήγησή του εστιασμένη στο κεντρικό πρόσωπο της ιστορίας, την Ευτυχούλα.
- Η χρονική σειρά των γεγονότων στο κείμενο αυτό δεν παραβιάζεται και ο Ιωάννου κατορθώνει να μας δώσει, αν και με συνοπτικό τρόπο, την εξέλιξη της ζωής της ηρωίδας σε μια γραμμική πορεία, χωρίς παρεκβάσεις και αναχρονίες.
- Η Ευτυχούλα γεννιέται μ’ ένα σημάδι στο πρόσωπο σαν μαγνάδι, σαν πέπλο δηλαδή, κι αυτό εκλαμβάνεται από τους προληπτικούς ανθρώπους της εποχής ως σημάδι καλής τύχης. Μέσα στα πλαίσια της άγνοιας και της πρόληψης, οι άνθρωποι σε παλαιότερες εποχές επιχειρούσαν να ερμηνεύσουν με θετικό τρόπο ασυνήθιστα γεγονότα. Παρόλο που το σημάδι στο πρόσωπο του μωρού οφειλόταν στην πίεση που ασκήθηκε την ώρα που η μαμή το τραβούσε, εκείνοι θεώρησαν ότι είναι οιωνός καλής τύχης.
- Οι γονείς της Ευτυχούλας που ήταν ήδη σε μεγάλη ηλικία όταν την απέκτησαν, την προσέχουν πάρα πολύ και της προσφέρουν ό,τι περισσότερο μπορούν. Η αφοσίωση αυτή των γονιών της εξηγεί ως ένα βαθμό και τη δική της αφοσίωση σε αυτούς όταν πλέον είχαν γεράσει και αρρωστήσει.
- Η Ευτυχούλα μεγαλώνει με πολύ καλές αρχές από τους γονείς της και μάλιστα εκδηλώνει από μικρή την επιθυμία να είναι αρεστή σε όλους. Έχει πάντοτε καλούς τρόπους και βοηθά όποιον της το ζητήσει, επιχειρώντας έτσι να κερδίσει τη συμπάθειά τους. Η ανάγκη αυτή της Ευτυχούλας να είναι αρεστή και να κάνει πάντοτε το σωστό, αποτελεί έναν ακόμη παράγοντα για την σταθερή προσήλωσή που θα δείξει αργότερα στη φροντίδα των γονιών της.
- «Μια οικογένεια που είχαν άνθρωπο στην εξορία.... χρησιμοποιούσαν συστηματικά την Ευτυχούλα». Η οικογένεια αυτή για να έχει κάποιο μέλος της εξόριστο, ανήκε στην αριστερή – κομμουνιστική παράταξη μιας και ήδη από τα χρόνια του μεσοπολέμου 1922 – 1940 είχαν αρχίσει οι διώξεις των κομμουνιστών.
[Δικτατορία: Στις 4 Αυγούστου 1936 ο Ιωάννης Μεταξάς κατήργησε τον κοινοβουλευτισμό και έγινε δικτάτορας της Ελλάδας. Η δικτατορία του κράτησε μέχρι το θάνατό του τον Ιανουάριο του 1941. Λίγους μήνες μετά η Ελλάδα βρέθηκε υπό γερμανική κατοχή.]
- «Είχαν εκλέξει και σ’ αυτό την αγαθή μερίδα.» Οι γονείς της Ευτυχούλας ανήκαν στη δεξιά συντηρητική παράταξη της ελληνικής κοινωνία και γι’ αυτό δεν αντιμετώπισαν ποτέ προβλήματα. Ακόμα και μετά το τέλος της κατοχής και του εμφυλίου πολέμου που οι διώξεις των κομμουνιστών εντάθηκαν, εκείνοι ως δεξιοί δεν είχαν τίποτα να φοβηθούν.
- Όταν η Ευτυχούλα περνά στο πανεπιστήμιο και αρχίζει να γνωρίζει νέους ανθρώπους, τους συμφοιτητές της, συνειδητοποιεί ότι τα νεανικά τους αστεία και οι συμπεριφορές τους δεν άρεσαν καθόλου στους γονείς της. Για το λόγο αυτό σταματά να αναφέρει στους γονείς της οτιδήποτε σχετικό με τους συμφοιτητές της και συνεχίζει να ζει σύμφωνα με τα πρότυπα των γονιών της. Αφήνει, δηλαδή, κατά μέρους τη δική της ζωή, τη δική της προσωπικότητα και φροντίζει να συμμορφωθεί με τον τρόπο ζωής που προτιμούσαν οι γονείς της.
- Οι γονείς της Ευτυχούλας θεωρούν όλα τα δεινά που βρήκαν τη χώρα κατά τη διάρκεια της κατοχής σαν θέλημα Θεού. Δεν αγανακτούν, δε διαμαρτύρονται για τίποτε και τηρούν μια μοιρολατρική στάση απέναντι σε όλες τις αρνητικές συνέπειες του πολέμου. Οι γονείς της υποτάσσονται στις αρνητικές εξελίξεις και κατορθώνουν να περάσουν αυτή τη στάση υποταγής και στην Ευτυχούλα, η οποία στην πορεία της ζωής της θα παραμείνει υποταγμένη σε κάθε νέο αρνητικό γεγονός.
- Ο Αλέξανδρος Σβώλος τον Απρίλιο του 1944, ύστερα από πολλούς δισταγμούς, δέχθηκε να γίνει πρόεδρος της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ), της ξεχωριστής κυβέρνησης των κομμουνιστών (κυβέρνηση του Βουνού). Με την ιδιότητα αυτή, αμέσως μετά, ο Σβώλος έλαβε μέρος στο Συνέδριο του Λιβάνου για την ανασυγκρότηση της ελληνικής κυβέρνησης στο Κάιρο και την μετατροπή της σε Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου, στην οποία θα συμμετείχαν και εκπρόσωποι της ΠΕΕΑ. Στις 6 Σεπτεμβρίου 1944, ο Σβώλος ανέλαβε υπουργός Οικονομικών της κυβέρνησης Παπανδρέου. Όμως τα μέτρα τα οποία έλαβε για να ανορθώσει την ελληνική οικονομία έδωσαν λαβή σε έντονη αμφισβήτηση και κριτική εναντίον του. Τελικά παραιτήθηκε από υπουργός, μαζί με όλους τους υπουργούς του ΕΑΜ, αρνούμενος να συνυπογράψει την διάλυση του ΕΛΑΣ, όπως απαιτούσε ο Γεώργιος Παπανδρέου.
- Οι γονείς της Ευτυχούλας εκνευρίζονται με τον Σβώλο γιατί με τα μέτρα που έλαβε ως Υπουργός Οικονομικών υπονόμευσε την οικονομία του κράτους.
- Η μητέρα της Ευτυχούλας είναι η πρώτη από τους γονείς που αρρωσταίνει βαριά, (εγκεφαλική συμφόρηση: αποπληξία, απότομη συγκέντρωση υπερβολικής ποσότητας αίματος στα αγγεία του εγκεφάλου που προκαλεί παράλυση του σώματος και των πνευματικών λειτουργιών.) Η Ευτυχούλα μένει κοντά στη μητέρα της για να τη φροντίσει και έτσι εμφανίζεται ένα πρώτο σημαντικό εμπόδιο στη ζωή της ηρωίδας και μια πρώτη ματαίωση στη δική της ευτυχία.
- Μετά το θάνατο της μητέρας της, η Ευτυχούλα αναλαμβάνει να φροντίσει και τον πατέρα της, ο οποίος είτε λόγω του αλκοόλ είτε λόγω γήρατος απλώς καταλήγει καθηλωμένος στο κρεβάτι.
- Ο αφηγητής μας αναφέρει ότι όταν η Ευτυχούλα αναγκάστηκε να πλύνει τον πατέρα της ήταν ο πρώτος αλλά και τελευταίος άντρας που είδε γυμνό. Η Ευτυχούλα προσπαθώντας να ζήσει μια ζωή σύμφωνα με τις αρχές των γονιών της και θέλοντας να τους σταθεί στις δυσκολίες των ασθενειών τους, παραμέλησε τη δική της ζωή και δεν έκανε ποτέ δική της οικογένεια.
- «Έλεγε με αξιοπρέπεια τα βάσανά της χωρίς να τα σχολιάζει.» Η ηρωίδα του διηγήματος δεν αφήνει κανέναν να καταλάβει σε ποιο βαθμό, και αν, την ενοχλούσε το γεγονός ότι ήταν αναγκασμένη να φροντίζει τον κατάκοιτο πατέρα της. Κρατά τις σκέψεις της και τα συναισθήματά της για τον εαυτό της.
- Μετά το θάνατο του πατέρα της και παρά το γεγονός ότι άνθρωποι από τον κοινωνικό της περίγυρο θέλησαν να της βρουν σύζυγο η Ευτυχούλα δεν μετείχε σε αυτό. Προτίμησε να συνεχίσει τη ζωή της με το ίδιο πρόγραμμα όπως και πριν. Είτε γιατί δεν ήθελε πλέον να δώσει δικαιώματα στους γύρω της εκφράζοντας τις επιθυμίες και τις ανάγκες της είτε γιατί μετά από τόσα χρόνια μοναξιάς φοβόταν πλέον να δημιουργήσει μια σχέση, επέλεξε να συνεχίσει τη ζωή της μόνη της.
- «... το περιοδικό «Ζωή» εξακολουθεί να έρχεται, όμως συχνά μένει άκοπη η ταινία που το περιβάλλει.» Η Ευτυχούλα συνεχίζει τη ζωή της όπως ακριβώς όταν ζούσαν οι γονείς της αλλά το γεγονός ότι λαμβάνει το περιοδικό χωρίς να το διαβάζει είναι μια έκφραση του γεγονότος ότι δεν την ενδιαφέρει πραγματικά, δε θέλει να το διαβάσει, το παίρνει μόνο και μόνο γιατί έτσι έχει συνηθίσει, γιατί έτσι συνήθιζαν οι γονείς της. Παραμένει υποταγμένη στις δικές τους συνήθειες, στους δικούς της τρόπους, χωρίς πραγματικά να το θέλει.
- Η εικόνα που μας περιγράφει ο αφηγητής από τις στιγμές που η Ευτυχούλα κοιμάται είναι μια εικόνα που μόνο ο παντογνώστης αφηγητής θα μπορούσε να γνωρίζει.
- Στον ύπνο της η ηρωίδα προσπαθεί να απαλλαγεί από το μαγνάδι που καλύπτει το πρόσωπό της, προσπαθεί να γλιτώσει απ’ όλους τους κανόνες που της είχαν επιβάλει οι γονείς της, από τις αρχές και τους περιορισμούς αλλά στη συνέχεια σταματά την προσπάθεια και απλά υποτάσσεται. Υποτάσσεται στη μοίρα της και στη θέληση κάποιου άλλου.
Δείτε επίσης:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου