Το «Θέμα του Αδάμ» στον Κρητικό του Σολωμού
Μόλις είν’ έτσι δυνατός ο Έρωτας και ο Χάρος.
Σημαντικό για την εξέταση της διαλεκτικής σχέσης που παρουσιάζει η αντιθετική δυάδα Έρωτας – Χάρος στο ποίημα είναι το θεματικό υλικό που συναντούμε μέσα στις επεξεργασίες του Κρητικού και που ο ίδιος ο ποιητής ονομάζει συνοπτικά «Θέμα του Αδάμ» [...]
Ο Σολωμός στην αρχή είχε σκεφτεί να παραλληλίσει απλά την εντύπωση που προκαλεί ο ήχος στον Κρητικό με τη γλύκα που μεθά το νου, όπως η παράδεισος, και με τη δύναμη του έρωτα και του θανάτου [...]. Αργότερα όμως ο ποιητής δοκιμάζει, αναπτύσσοντας το «θέμα του Αδάμ» να περιγράψει έμμεσα την «άρρητη» εντύπωση που προκαλεί στον Κρητικό ο μαγικός εξωγήινος ήχος [...].
Το ξύπνημα του πρωτόπλαστου [...] λειτουργεί ποιητικά σε συσχετισμό με την αντιστροφή της εικόνας στο τέλος του ποιήματος: η παραδείσια μαγεία διαλύεται και ο Κρητικός ανακτά τις φυσικές του αισθήσεις για να αποθέσει στο ακρογιάλι νεκρό «το άλλο μισό του». Έτσι, ο γήινος κύκλος που ανοίγεται με την εμφάνιση του πρώτου ερωτικού ζεύγους στον φωτεινό χώρου του παραδείσου («Θέμα του Αδάμ») κλείνει με τον αφανισμό του ερωτικού ζεύγους του ποιήματος, και ο επίγειος παράδεισος ερημώνει και σκοτεινιάζει.
Κάποια στιγμή όμως ο ποιητής σκέφτηκε να μετακινήσει το «Θέμα του Αδάμ» [...] έτσι, για το χαρακτηρισμό της μουσικής αρμονίας που ακούει ο Κρητικός χρησιμοποίησε, στην τελευταία συνθετική επεξεργασία του ποιήματος, το δεύτερο μόνο μέρος του πρώτου παραλληλισμού, που είδαμε λίγο πιο πάνω [...].
Ο στίχος αυτός [50 του 5], προβάλλοντας την αντικειμενικά ισοδύναμη παρουσία του Έρωτα και του Χάρου στη ζωή, φαίνεται να συνοψίζει απλά το περιεχόμενο του «Θέματος του Αδάμ».
Ε. Τσαντσάνογλου, Μια Λανθάνουσα Ποιητική Σύνθεση του Διονύσιου Σολωμού: το Αυτόγραφο Τετράδιο Ζακύνθου αρ. 11 Εκδοτική Δοκιμή, Αθ: Ερμής 1982 [Διδακτορική Διατριβή, Θεσσαλονίκη 1978]., σελ. 129-130
... το μοτίβο της μουσικής στον Κρητικό αποτελεί μια κεντρική νοηματική του διάσταση [...].
Είναι φανερό ότι η μουσική αυτή, η ανήκουστη στο φυσικό κόσμο, που «ακούει» ο Κρητικός μέσα στ’ όραμά του με τη νεκρή αγαπημένη του, συνοδεύει και συνεκφράζει τις δύο μεταφυσικές «εποχές» του Κρητικού, τις δύο μεταφυσικές στιγμές του χρόνου [...]: την «εποχή» της Δημιουργίας [...] <Θέμα του Αδάμ> και την «εποχή» της Δευτέρας Παρουσίας [...] <μοτίβο της Σάλπιγγας>.
Γ. Βελουδής, Διονύσιος Σολωμός: Ρομαντική Ποίηση και Ποιητική. Οι Γερμανικές Πηγές, Αθ: εκδ «Γνώση» 1989, σ. 317.
Δείτε επίσης:
Μόλις είν’ έτσι δυνατός ο Έρωτας και ο Χάρος.
Σημαντικό για την εξέταση της διαλεκτικής σχέσης που παρουσιάζει η αντιθετική δυάδα Έρωτας – Χάρος στο ποίημα είναι το θεματικό υλικό που συναντούμε μέσα στις επεξεργασίες του Κρητικού και που ο ίδιος ο ποιητής ονομάζει συνοπτικά «Θέμα του Αδάμ» [...]
Ο Σολωμός στην αρχή είχε σκεφτεί να παραλληλίσει απλά την εντύπωση που προκαλεί ο ήχος στον Κρητικό με τη γλύκα που μεθά το νου, όπως η παράδεισος, και με τη δύναμη του έρωτα και του θανάτου [...]. Αργότερα όμως ο ποιητής δοκιμάζει, αναπτύσσοντας το «θέμα του Αδάμ» να περιγράψει έμμεσα την «άρρητη» εντύπωση που προκαλεί στον Κρητικό ο μαγικός εξωγήινος ήχος [...].
Το ξύπνημα του πρωτόπλαστου [...] λειτουργεί ποιητικά σε συσχετισμό με την αντιστροφή της εικόνας στο τέλος του ποιήματος: η παραδείσια μαγεία διαλύεται και ο Κρητικός ανακτά τις φυσικές του αισθήσεις για να αποθέσει στο ακρογιάλι νεκρό «το άλλο μισό του». Έτσι, ο γήινος κύκλος που ανοίγεται με την εμφάνιση του πρώτου ερωτικού ζεύγους στον φωτεινό χώρου του παραδείσου («Θέμα του Αδάμ») κλείνει με τον αφανισμό του ερωτικού ζεύγους του ποιήματος, και ο επίγειος παράδεισος ερημώνει και σκοτεινιάζει.
Κάποια στιγμή όμως ο ποιητής σκέφτηκε να μετακινήσει το «Θέμα του Αδάμ» [...] έτσι, για το χαρακτηρισμό της μουσικής αρμονίας που ακούει ο Κρητικός χρησιμοποίησε, στην τελευταία συνθετική επεξεργασία του ποιήματος, το δεύτερο μόνο μέρος του πρώτου παραλληλισμού, που είδαμε λίγο πιο πάνω [...].
Ο στίχος αυτός [50 του 5], προβάλλοντας την αντικειμενικά ισοδύναμη παρουσία του Έρωτα και του Χάρου στη ζωή, φαίνεται να συνοψίζει απλά το περιεχόμενο του «Θέματος του Αδάμ».
Ε. Τσαντσάνογλου, Μια Λανθάνουσα Ποιητική Σύνθεση του Διονύσιου Σολωμού: το Αυτόγραφο Τετράδιο Ζακύνθου αρ. 11 Εκδοτική Δοκιμή, Αθ: Ερμής 1982 [Διδακτορική Διατριβή, Θεσσαλονίκη 1978]., σελ. 129-130
... το μοτίβο της μουσικής στον Κρητικό αποτελεί μια κεντρική νοηματική του διάσταση [...].
Είναι φανερό ότι η μουσική αυτή, η ανήκουστη στο φυσικό κόσμο, που «ακούει» ο Κρητικός μέσα στ’ όραμά του με τη νεκρή αγαπημένη του, συνοδεύει και συνεκφράζει τις δύο μεταφυσικές «εποχές» του Κρητικού, τις δύο μεταφυσικές στιγμές του χρόνου [...]: την «εποχή» της Δημιουργίας [...] <Θέμα του Αδάμ> και την «εποχή» της Δευτέρας Παρουσίας [...] <μοτίβο της Σάλπιγγας>.
Γ. Βελουδής, Διονύσιος Σολωμός: Ρομαντική Ποίηση και Ποιητική. Οι Γερμανικές Πηγές, Αθ: εκδ «Γνώση» 1989, σ. 317.
Δείτε επίσης:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου