Διονύσιος Σολωμός «Ο Κρητικός»
Να αναφέρετε τα πρόσωπα και το ρόλο τους στο ποίημα.
Τα πρόσωπα που παρουσιάζονται στο ποίημα του Σολωμού είναι ο Κρητικός, η αρραβωνιαστικιά του, η Φεγγαροντυμένη, οι αναστημένοι στην πρόδρομη αφήγηση και η οικογένεια του ήρωα. Το κεντρικό πρόσωπο του ποιήματος, βέβαια, είναι ο Κρητικός ο οποίος υποβάλλεται στις δοκιμασίες που θα του στερήσουν την αγαπημένη του αλλά θα σταθούν και ως σημεία αναφοράς στη ζωή του οδηγώντας τον σε μια ριζική αλλαγή της προσωπικότητάς του απομακρύνοντας τα στοιχεία βιαιότητας και κατευθύνοντάς τον σε μια διαρκή αναζήτηση της ηθικότητας. Αν η απώλεια της αγαπημένης του σημαίνει την αδυναμία του ήρωα να αντεπεξέλθει επιτυχώς στις δοκιμασίες που του τέθηκαν, τουλάχιστον η απώλεια της πολεμικής διάθεσης που τον χαρακτήριζε σημαίνει την ηθική του δικαίωση. Ο ρόλος, επομένως του Κρητικού, στην ομώνυμη ποιητική σύνθεση του Σολωμού, είναι απόλυτα συνυφασμένος με τις γενικότερες επιδιώξεις του ποιητή. Ο Σολωμός έθεσε μια σειρά δοκιμασιών στον ήρωά του, μια σειρά πειρασμών, που ο ήρωας δεν κατόρθωσε να υπερνικήσει χωρίς ουσιαστικές απώλειες αλλά και μ’ ένα ουσιαστικό κέρδος, τη λυτρωτική επενέργεια που είχε η Φεγγαροντυμένη στην ψυχοσύνθεσή του.
Ένα από τα βασικά πρόσωπα του ποιήματος, παρόλο που δεν έχει ενεργή συμμετοχή στα δρώμενα, είναι η αγαπημένη του ήρωα, η οποία λειτουργεί περισσότερο ως κίνητρο και σκοπός για να παλέψει ο Κρητικός με τις δοκιμασίες που του παρουσιάζονται καθώς και με τις προσωπικές του αδυναμίες. Η αγαπημένη του ήρωα λειτουργεί στο ποίημα κυρίως ως η πηγή της δύναμης του Κρητικού, καθώς για χάρη της ο ήρωας παλεύει με τα κύματα και με τις επιθυμίες που του ξυπνούν οι δοκιμασίες της Φεγγαροντυμένης και του γλυκύτατου ήχου. Ο Κρητικός έχει ήδη χάσει την οικογένειά του και δεν μένει πια στη ζωή του κανένα άλλο πρόσωπο πέρα από την αρραβωνιαστικιά του, γι’ αυτό και προσπαθεί με κάθε τρόπο να τη σώσει. Η σωτηρία της αγαπημένης του Κρητικού επομένως τίθεται ως άμεσος και σημαντικότατος σκοπός για τον ήρωα και κρατά το ενδιαφέρον του αναγνώστη μέχρι το τέλος του ποιήματος, όπου και διαπιστώνεται η αποτυχία του ήρωα.
Το επόμενο γυναικείο πρόσωπο του ποιήματος, η Φεγγαροντυμένη, επιτελεί έναν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο, καθώς με τη δική της κυρίως επενέργεια συντελείται η αλλαγή στην προσωπικότητα του Κρητικού. Η Φεγγαροντυμένη είναι μία από τις τρεις δοκιμασίες που καλείται να αντιμετωπίσει ο ήρωας και παρουσιάζεται περισσότερο ως πειρασμός που με τη θελκτική του δύναμη δυσκολεύει τη δράση του ήρωα, παρά ως αντικειμενική δυσκολία όπως είναι η τρικυμία της θάλασσας. Ο συμβολισμός της Φεγγαροντυμένης έχει συζητηθεί εκτενώς και έχει ερμηνευτεί με ποικίλους τρόπους από τους μελετητές, αλλά πέρα από το πρόσωπο που κρύβεται πίσω από τη θεϊκή μορφή της εκείνο που μας ενδιαφέρει είναι ο ρόλος της στο ποίημα, ο οποίος σε πρώτη ανάγνωση είναι να θέσει σε δοκιμασία την ψυχική δύναμη του ήρωα. Η Φεγγαροντυμένη συγκεντρώνει τόσες θετικές ιδιότητες ώστε να αποτελεί μια εξιδανικευμένη γυναικεία παρουσία στην οποία ο ήρωας δεν μπορεί να αντισταθεί και είναι έτοιμος να λησμονήσει οτιδήποτε άλλο αρκεί να βρίσκεται κοντά της. Όπως οι Σειρήνες μαγεύουν τους συντρόφους του Οδυσσέα, έτσι και η Φεγγαροντυμένη με την ομορφιά της, την καλοσύνης της και με τη δύναμη που έχει να βλέπει και να κατανοεί όσα συγκλονίζουν την ψυχή του, αποτελεί για τον ήρωα μια ακατανίκητη δύναμη έλξης που κατορθώνει να τον μαγέψει. Ο ήρωας, λίγο προτού η Φεγγαροντυμένη χαθεί, μοιάζει να είναι πλήρως παραδομένος σ’ αυτή και μας δίνει την αίσθηση ότι ο πρώτος πειρασμός έχει κάμψει τις αντιστάσεις του, αλλά στην πραγματικότητα ο Κρητικός δεν έχει ξεχάσει το βασικό του σκοπό, ο οποίος είναι να σώσει την αγαπημένη του «Βόηθα, Θεά, το τρυφερό κλωνάρι μόνο νά ‘χω». Η Φεγγαροντυμένη ακούει με συγκίνηση την παράκληση του ήρωα και δακρύζει μπροστά σ’ όλα αυτά τα βάσανα που έχει περάσει ο ήρωας, χάνεται όμως καθώς βλέπει ότι ο ήρωας δεν έχει στο νου του τίποτε άλλο παρά να σώσει την αγαπημένη του. Η παράκληση επομένως του Κρητικού στη θεϊκή Φεγγαροντυμένη να τον βοηθήσει να σώσει την αρραβωνιαστικιά του αρκεί για να απομακρύνει τον πειρασμό αυτό και να επιστρέψει ο ήρωας στην προσπάθειά του να διατηρήσει στη ζωή την αγαπημένη του. Κι ενώ η παρουσία της Φεγγαροντυμένης μοιάζει να έχει ολοκληρωθεί με την απόπειρά της να θέσει σε δοκιμασία τον ήρωα, στην πραγματικότητα η επίδρασή της είναι σαφώς εντονότερη, καθώς το δάκρυ της που πέφτει στο χέρι του ήρωα αποτελεί το έναυσμα μιας ριζικής αλλαγής στην ψυχολογία και τη συμπεριφορά του. Ο Κρητικός χάνει κάθε ίχνος πολεμοχαρούς διάθεσης και μένει πλέον αδρανής επαίτης της ελεημοσύνης των περαστικών και όταν ο πόνος τον κουράζει κι αποκοιμιέται ζει ξανά στον ύπνο του τις στιγμές της τρικυμίας και ησυχάζει μόνο φέρνοντας στο μέτωπό του το χέρι του που δέχτηκε το δάκρυ της Φεγγαροντυμένης. Η Φεγγαροντυμένη επομένως δεν λειτουργεί στο ποίημα μόνο ως πειρασμός για τον ήρωα αλλά και ως η δύναμη εκείνη που τον βοηθά να αλλάξει και να διεκδικήσει την ηθική του πληρότητα ως αντιστάθμισμα για την αποτυχία του να σώσει την αγαπημένη του.
Τα υπόλοιπα πρόσωπα που παρουσιάζονται στο ποίημα έχουν έναν μικρότερης σημασίας ρόλο καθώς λειτουργούν κυρίως βοηθητικά στην εξέλιξη του έργου. Από τη μία έχουμε την οικογένεια του ήρωα που παρουσιάζεται να δολοφονείται από τους Τούρκους και εξηγεί έτσι το μεγάλο πόνο που κατέχει την ψυχή του Κρητικού, αλλά και τη μεγάλη σημασία που έχει η διάσωση της αγαπημένης του. Με την απώλεια της οικογένειάς του ο Κρητικός απομένει μόνος του κι έτσι η ύπαρξη της αρραβωνιαστικιάς του αποκτά ακόμα μεγαλύτερη αξία. Ο Κρητικός δεν προσπαθεί απλώς να σώσει την αγαπημένη του, προσπαθεί να σώσει το μοναδικό πρόσωπο που έχει απομείνει στη ζωή του, γι’ αυτό και η προσπάθειά του αποκτά μεγαλύτερη σημασία και γι’ αυτό η τελική του αποτυχία αποκτά πιο τραγικές διαστάσεις. Από την άλλη, έχουμε τους αναστημένους, που παρουσιάζονται στην πρόδρομη αφήγηση για την έσχατη κρίση, οι οποίοι με τη μαρτυρία τους δίνουν στον Κρητικό πληροφορίες για το που βρίσκεται η αγαπημένη του. Ο Κρητικός παρά την έντονη επιθυμία του να βρει την αγαπημένη του δεν κατορθώνει ουσιαστικά να τη δει, καθώς οι μόνες εικόνες που έχουμε για τις κινήσεις της και για την παρουσία της προέρχονται μέσα από τη σύντομη αναφορά των αναστημένων, οι οποίοι είναι και οι μόνοι που την έχουν δει. Η ανυπομονησία της κοπέλας να επιστρέψει στο κορμί της, η χαρά για την επερχόμενη ανάσταση των νεκρών αλλά και η αγωνία της να βρει τον αγαπημένο της, είναι δοσμένα μέσα από την αφήγηση των αναστημένων.
Να αναφέρετε τα πρόσωπα και το ρόλο τους στο ποίημα.
Τα πρόσωπα που παρουσιάζονται στο ποίημα του Σολωμού είναι ο Κρητικός, η αρραβωνιαστικιά του, η Φεγγαροντυμένη, οι αναστημένοι στην πρόδρομη αφήγηση και η οικογένεια του ήρωα. Το κεντρικό πρόσωπο του ποιήματος, βέβαια, είναι ο Κρητικός ο οποίος υποβάλλεται στις δοκιμασίες που θα του στερήσουν την αγαπημένη του αλλά θα σταθούν και ως σημεία αναφοράς στη ζωή του οδηγώντας τον σε μια ριζική αλλαγή της προσωπικότητάς του απομακρύνοντας τα στοιχεία βιαιότητας και κατευθύνοντάς τον σε μια διαρκή αναζήτηση της ηθικότητας. Αν η απώλεια της αγαπημένης του σημαίνει την αδυναμία του ήρωα να αντεπεξέλθει επιτυχώς στις δοκιμασίες που του τέθηκαν, τουλάχιστον η απώλεια της πολεμικής διάθεσης που τον χαρακτήριζε σημαίνει την ηθική του δικαίωση. Ο ρόλος, επομένως του Κρητικού, στην ομώνυμη ποιητική σύνθεση του Σολωμού, είναι απόλυτα συνυφασμένος με τις γενικότερες επιδιώξεις του ποιητή. Ο Σολωμός έθεσε μια σειρά δοκιμασιών στον ήρωά του, μια σειρά πειρασμών, που ο ήρωας δεν κατόρθωσε να υπερνικήσει χωρίς ουσιαστικές απώλειες αλλά και μ’ ένα ουσιαστικό κέρδος, τη λυτρωτική επενέργεια που είχε η Φεγγαροντυμένη στην ψυχοσύνθεσή του.
Ένα από τα βασικά πρόσωπα του ποιήματος, παρόλο που δεν έχει ενεργή συμμετοχή στα δρώμενα, είναι η αγαπημένη του ήρωα, η οποία λειτουργεί περισσότερο ως κίνητρο και σκοπός για να παλέψει ο Κρητικός με τις δοκιμασίες που του παρουσιάζονται καθώς και με τις προσωπικές του αδυναμίες. Η αγαπημένη του ήρωα λειτουργεί στο ποίημα κυρίως ως η πηγή της δύναμης του Κρητικού, καθώς για χάρη της ο ήρωας παλεύει με τα κύματα και με τις επιθυμίες που του ξυπνούν οι δοκιμασίες της Φεγγαροντυμένης και του γλυκύτατου ήχου. Ο Κρητικός έχει ήδη χάσει την οικογένειά του και δεν μένει πια στη ζωή του κανένα άλλο πρόσωπο πέρα από την αρραβωνιαστικιά του, γι’ αυτό και προσπαθεί με κάθε τρόπο να τη σώσει. Η σωτηρία της αγαπημένης του Κρητικού επομένως τίθεται ως άμεσος και σημαντικότατος σκοπός για τον ήρωα και κρατά το ενδιαφέρον του αναγνώστη μέχρι το τέλος του ποιήματος, όπου και διαπιστώνεται η αποτυχία του ήρωα.
Το επόμενο γυναικείο πρόσωπο του ποιήματος, η Φεγγαροντυμένη, επιτελεί έναν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο, καθώς με τη δική της κυρίως επενέργεια συντελείται η αλλαγή στην προσωπικότητα του Κρητικού. Η Φεγγαροντυμένη είναι μία από τις τρεις δοκιμασίες που καλείται να αντιμετωπίσει ο ήρωας και παρουσιάζεται περισσότερο ως πειρασμός που με τη θελκτική του δύναμη δυσκολεύει τη δράση του ήρωα, παρά ως αντικειμενική δυσκολία όπως είναι η τρικυμία της θάλασσας. Ο συμβολισμός της Φεγγαροντυμένης έχει συζητηθεί εκτενώς και έχει ερμηνευτεί με ποικίλους τρόπους από τους μελετητές, αλλά πέρα από το πρόσωπο που κρύβεται πίσω από τη θεϊκή μορφή της εκείνο που μας ενδιαφέρει είναι ο ρόλος της στο ποίημα, ο οποίος σε πρώτη ανάγνωση είναι να θέσει σε δοκιμασία την ψυχική δύναμη του ήρωα. Η Φεγγαροντυμένη συγκεντρώνει τόσες θετικές ιδιότητες ώστε να αποτελεί μια εξιδανικευμένη γυναικεία παρουσία στην οποία ο ήρωας δεν μπορεί να αντισταθεί και είναι έτοιμος να λησμονήσει οτιδήποτε άλλο αρκεί να βρίσκεται κοντά της. Όπως οι Σειρήνες μαγεύουν τους συντρόφους του Οδυσσέα, έτσι και η Φεγγαροντυμένη με την ομορφιά της, την καλοσύνης της και με τη δύναμη που έχει να βλέπει και να κατανοεί όσα συγκλονίζουν την ψυχή του, αποτελεί για τον ήρωα μια ακατανίκητη δύναμη έλξης που κατορθώνει να τον μαγέψει. Ο ήρωας, λίγο προτού η Φεγγαροντυμένη χαθεί, μοιάζει να είναι πλήρως παραδομένος σ’ αυτή και μας δίνει την αίσθηση ότι ο πρώτος πειρασμός έχει κάμψει τις αντιστάσεις του, αλλά στην πραγματικότητα ο Κρητικός δεν έχει ξεχάσει το βασικό του σκοπό, ο οποίος είναι να σώσει την αγαπημένη του «Βόηθα, Θεά, το τρυφερό κλωνάρι μόνο νά ‘χω». Η Φεγγαροντυμένη ακούει με συγκίνηση την παράκληση του ήρωα και δακρύζει μπροστά σ’ όλα αυτά τα βάσανα που έχει περάσει ο ήρωας, χάνεται όμως καθώς βλέπει ότι ο ήρωας δεν έχει στο νου του τίποτε άλλο παρά να σώσει την αγαπημένη του. Η παράκληση επομένως του Κρητικού στη θεϊκή Φεγγαροντυμένη να τον βοηθήσει να σώσει την αρραβωνιαστικιά του αρκεί για να απομακρύνει τον πειρασμό αυτό και να επιστρέψει ο ήρωας στην προσπάθειά του να διατηρήσει στη ζωή την αγαπημένη του. Κι ενώ η παρουσία της Φεγγαροντυμένης μοιάζει να έχει ολοκληρωθεί με την απόπειρά της να θέσει σε δοκιμασία τον ήρωα, στην πραγματικότητα η επίδρασή της είναι σαφώς εντονότερη, καθώς το δάκρυ της που πέφτει στο χέρι του ήρωα αποτελεί το έναυσμα μιας ριζικής αλλαγής στην ψυχολογία και τη συμπεριφορά του. Ο Κρητικός χάνει κάθε ίχνος πολεμοχαρούς διάθεσης και μένει πλέον αδρανής επαίτης της ελεημοσύνης των περαστικών και όταν ο πόνος τον κουράζει κι αποκοιμιέται ζει ξανά στον ύπνο του τις στιγμές της τρικυμίας και ησυχάζει μόνο φέρνοντας στο μέτωπό του το χέρι του που δέχτηκε το δάκρυ της Φεγγαροντυμένης. Η Φεγγαροντυμένη επομένως δεν λειτουργεί στο ποίημα μόνο ως πειρασμός για τον ήρωα αλλά και ως η δύναμη εκείνη που τον βοηθά να αλλάξει και να διεκδικήσει την ηθική του πληρότητα ως αντιστάθμισμα για την αποτυχία του να σώσει την αγαπημένη του.
Τα υπόλοιπα πρόσωπα που παρουσιάζονται στο ποίημα έχουν έναν μικρότερης σημασίας ρόλο καθώς λειτουργούν κυρίως βοηθητικά στην εξέλιξη του έργου. Από τη μία έχουμε την οικογένεια του ήρωα που παρουσιάζεται να δολοφονείται από τους Τούρκους και εξηγεί έτσι το μεγάλο πόνο που κατέχει την ψυχή του Κρητικού, αλλά και τη μεγάλη σημασία που έχει η διάσωση της αγαπημένης του. Με την απώλεια της οικογένειάς του ο Κρητικός απομένει μόνος του κι έτσι η ύπαρξη της αρραβωνιαστικιάς του αποκτά ακόμα μεγαλύτερη αξία. Ο Κρητικός δεν προσπαθεί απλώς να σώσει την αγαπημένη του, προσπαθεί να σώσει το μοναδικό πρόσωπο που έχει απομείνει στη ζωή του, γι’ αυτό και η προσπάθειά του αποκτά μεγαλύτερη σημασία και γι’ αυτό η τελική του αποτυχία αποκτά πιο τραγικές διαστάσεις. Από την άλλη, έχουμε τους αναστημένους, που παρουσιάζονται στην πρόδρομη αφήγηση για την έσχατη κρίση, οι οποίοι με τη μαρτυρία τους δίνουν στον Κρητικό πληροφορίες για το που βρίσκεται η αγαπημένη του. Ο Κρητικός παρά την έντονη επιθυμία του να βρει την αγαπημένη του δεν κατορθώνει ουσιαστικά να τη δει, καθώς οι μόνες εικόνες που έχουμε για τις κινήσεις της και για την παρουσία της προέρχονται μέσα από τη σύντομη αναφορά των αναστημένων, οι οποίοι είναι και οι μόνοι που την έχουν δει. Η ανυπομονησία της κοπέλας να επιστρέψει στο κορμί της, η χαρά για την επερχόμενη ανάσταση των νεκρών αλλά και η αγωνία της να βρει τον αγαπημένο της, είναι δοσμένα μέσα από την αφήγηση των αναστημένων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου