Γιώργος Ιωάννου
Τα πεζογραφήματα του Ιωάννου θεωρήθηκαν ως μια φυλετική και ιστορική συνείδηση της πόλης του, της Θεσσαλονίκης. Σε ποια από τα πεζογραφήματα που ανθολογούνται στο βιβλίο σας μπορείτε να το εντοπίσετε αυτό;
Ο Γιώργος Ιωάννου έχοντας γεννηθεί και μεγαλώσει στη Θεσσαλονίκη ανέπτυξε μια ιδιαίτερη αγάπη για την πόλη του και φρόντισε να την τιμήσει στο έργο του, καθιστώντας τη το βασικό χώρο όπου διαδραματίζονται οι ιστορίες του. Ο συγγραφέας περιγράφει στα πεζογραφήματά του την πόλη του αναδεικνύοντας σημαντικές περιοχές και μνημεία της, παραθέτει στοιχεία για την ιστορία της ενώ παράλληλα μας δίνει πληροφορίες και για τους κατοίκους, τονίζοντας έτσι την πλούσια φυλετική σύστασή της. Η Θεσσαλονίκη υπήρξε τόπος υποδοχής πολλών προσφύγων, γεγονός που συνέβαλε στον εμπλουτισμό της με ανθρώπους από διάφορες περιοχές των Βαλκανίων και της Ανατολής. Πρόσφυγες, άλλωστε, ήταν και οι γονείς του Ιωάννου, οι οποίοι είχαν έρθει σε νεαρή ηλικία από την Ανατολική Θράκη.
Στα πεζογραφήματα του Ιωάννου «Στου Κεμάλ το Σπίτι» και «Μες στους Προσφυγικούς Συνοικισμούς», μπορούμε να εντοπίσουμε πληθώρα αναφορών σχετικών με τη φυλετική σύσταση της Θεσσαλονίκης, καθώς και για την ιστορία της. Στο πρώτο από αυτά ο συγγραφέας μέσα από την ιστορία της Τουρκάλας που επισκέπτεται το σπίτι της οικογένειάς του, βρίσκει την ευκαιρία να υπενθυμίσει ότι προτού γίνει η ανταλλαγή πληθυσμών ανάμεσα στα δύο κράτη, υπήρχαν πολλοί Τούρκοι που είχαν γεννηθεί στη Θεσσαλονίκη και τη θεωρούσαν πατρίδα τους. Ο Ιωάννου φωτίζει με το κείμενό του αυτό το δράμα της ανταλλαγής από την πλευρά των Τούρκων που αναγκάστηκαν, όπως και οι Έλληνες της Θράκης, να εγκαταλείψουν τις περιοχές όπου γεννήθηκαν. Παράλληλα, ο Ιωάννου μας υπενθυμίζει ότι ο Κεμάλ Ατατούρκ, ο ιδρυτής της τουρκικής δημοκρατίας, είχε γεννηθεί στη Θεσσαλονίκη (1880) και ότι το πατρικό σπίτι του αποτελεί προσκύνημα για τους Τούρκους που επισκέπτονται την πόλη.
Στο διήγημα «Στου Κεμάλ το Σπίτι», ο Ιωάννου αναφέρεται επίσης στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και ειδικότερα στο βομβαρδισμό της Θεσσαλονίκης από τους Ιταλούς κατά το πρώτο έτος του πολέμου. Η πόλη του συγγραφέα θα υποστεί τις καταστροφικές συνέπειες του πολέμου και στην πορεία θα μπει σε μια διαδικασία ανοικοδόμησης που δε θα ευχαριστήσει ιδιαίτερα τον Ιωάννου, καθώς οι πολυκατοικίες που θα πάρουν τη θέση των παλαιότερων σπιτιών θα αλλοιώσουν την εικόνα της πόλης του.
Στο πεζογράφημα «Μες στους Προσφυγικούς Συνοικισμούς» ο Ιωάννου καταγράφει τις διάφορες περιοχές από τις οποίες έχουν έρθει οι πρόσφυγες της Θεσσαλονίκης και με ιδιαίτερο ενθουσιασμό αναλογίζεται το πλούσιο παρελθόν που φέρνουν μαζί τους οι άνθρωποι αυτοί που κατάγονται από σημαντικές ιστορικές φυλές. Έλληνες από τον Πόντο, τη Μικρά Ασία, τον Καύκασο, την Κωνσταντινούπολη, τη Ρωμυλία και από διάφορες άλλες περιοχές, από τους οποίους πολλοί αντλούν την καταγωγή τους από τις αρχαίες φυλές της Θράκης, της Φρυγίας και της Λυδίας, έχουν έρθει στη Θεσσαλονίκη εμπλουτίζοντας τη φυλετική ποικιλία της πόλης. Ο Ιωάννου έχοντας σπουδάσει στο Ιστορικό-Αρχαιολογικό της Φιλοσοφικής Θεσσαλονίκης, διαθέτει τις γνώσεις εκείνες που του επιτρέπουν να ακολουθήσει την ιστορική πορεία των ανθρώπων αυτών και να εκτιμήσει τις μνήμες και τις παραδόσεις που κοσμούν την ιστορία κάθε φυλής.
Το πεζογράφημα αυτό προϋποθέτει σημαντικά ιστορικά γεγονότα, τα οποία ο αναγνώστης θα πρέπει να έχει υπόψη του για να κατανοήσει την ύπαρξη τόσων προσφύγων στη Θεσσαλονίκη. Η ένταση που προκάλεσαν αρχικά οι Βαλκανικοί Πόλεμοι (1912-13), η ανταλλαγή πληθυσμών ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Βουλγαρία με βάση τη Συνθήκη του Νεϊγύ (27-11-1919) αλλά και η ανταλλαγή πληθυσμών ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία με τη Συνθήκη της Λωζάνης (24-7-1923) που ακολούθησε την καταστροφή της Σμύρνης, αποτελούν τις βασικές αιτίες όπου εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις ιδιαίτερες πατρίδες τους στην Ανατολή και την ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων και να έρθουν στην Ελλάδα.
Επίσης, στο πεζογράφημα αυτό δε θα πρέπει να μας διαφεύγει η αναφορά του Ιωάννου στον εμφύλιο πόλεμο και τη μετανάστευση που ακολούθησε, δύο ιστορικές πληγές που τον ενοχλούν και τον πληγώνουν πάρα πολύ. «Κι όμως τα τελευταία χρόνια έχουν κάνει το παν για να σκορπίσει η ομορφιά αυτή στους τέσσερις ανέμους. Οι εγκληματίες των γραφείων εκμεταλλεύτηκαν τη ζωηράδα τους και την αγνότητά τους. Τους εξώθησαν να σφάξουν και να σφαχτούν∙ να φαγωθούν ιδίως μεταξύ τους. Τώρα φυσικά τους τρέμουν και προσπαθούν να τους ξεφορτωθούν με τη μετανάστευση. Πολύ αργά, νομίζω.».
Τα πεζογραφήματα του Ιωάννου θεωρήθηκαν ως μια φυλετική και ιστορική συνείδηση της πόλης του, της Θεσσαλονίκης. Σε ποια από τα πεζογραφήματα που ανθολογούνται στο βιβλίο σας μπορείτε να το εντοπίσετε αυτό;
Ο Γιώργος Ιωάννου έχοντας γεννηθεί και μεγαλώσει στη Θεσσαλονίκη ανέπτυξε μια ιδιαίτερη αγάπη για την πόλη του και φρόντισε να την τιμήσει στο έργο του, καθιστώντας τη το βασικό χώρο όπου διαδραματίζονται οι ιστορίες του. Ο συγγραφέας περιγράφει στα πεζογραφήματά του την πόλη του αναδεικνύοντας σημαντικές περιοχές και μνημεία της, παραθέτει στοιχεία για την ιστορία της ενώ παράλληλα μας δίνει πληροφορίες και για τους κατοίκους, τονίζοντας έτσι την πλούσια φυλετική σύστασή της. Η Θεσσαλονίκη υπήρξε τόπος υποδοχής πολλών προσφύγων, γεγονός που συνέβαλε στον εμπλουτισμό της με ανθρώπους από διάφορες περιοχές των Βαλκανίων και της Ανατολής. Πρόσφυγες, άλλωστε, ήταν και οι γονείς του Ιωάννου, οι οποίοι είχαν έρθει σε νεαρή ηλικία από την Ανατολική Θράκη.
Στα πεζογραφήματα του Ιωάννου «Στου Κεμάλ το Σπίτι» και «Μες στους Προσφυγικούς Συνοικισμούς», μπορούμε να εντοπίσουμε πληθώρα αναφορών σχετικών με τη φυλετική σύσταση της Θεσσαλονίκης, καθώς και για την ιστορία της. Στο πρώτο από αυτά ο συγγραφέας μέσα από την ιστορία της Τουρκάλας που επισκέπτεται το σπίτι της οικογένειάς του, βρίσκει την ευκαιρία να υπενθυμίσει ότι προτού γίνει η ανταλλαγή πληθυσμών ανάμεσα στα δύο κράτη, υπήρχαν πολλοί Τούρκοι που είχαν γεννηθεί στη Θεσσαλονίκη και τη θεωρούσαν πατρίδα τους. Ο Ιωάννου φωτίζει με το κείμενό του αυτό το δράμα της ανταλλαγής από την πλευρά των Τούρκων που αναγκάστηκαν, όπως και οι Έλληνες της Θράκης, να εγκαταλείψουν τις περιοχές όπου γεννήθηκαν. Παράλληλα, ο Ιωάννου μας υπενθυμίζει ότι ο Κεμάλ Ατατούρκ, ο ιδρυτής της τουρκικής δημοκρατίας, είχε γεννηθεί στη Θεσσαλονίκη (1880) και ότι το πατρικό σπίτι του αποτελεί προσκύνημα για τους Τούρκους που επισκέπτονται την πόλη.
Στο διήγημα «Στου Κεμάλ το Σπίτι», ο Ιωάννου αναφέρεται επίσης στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και ειδικότερα στο βομβαρδισμό της Θεσσαλονίκης από τους Ιταλούς κατά το πρώτο έτος του πολέμου. Η πόλη του συγγραφέα θα υποστεί τις καταστροφικές συνέπειες του πολέμου και στην πορεία θα μπει σε μια διαδικασία ανοικοδόμησης που δε θα ευχαριστήσει ιδιαίτερα τον Ιωάννου, καθώς οι πολυκατοικίες που θα πάρουν τη θέση των παλαιότερων σπιτιών θα αλλοιώσουν την εικόνα της πόλης του.
Στο πεζογράφημα «Μες στους Προσφυγικούς Συνοικισμούς» ο Ιωάννου καταγράφει τις διάφορες περιοχές από τις οποίες έχουν έρθει οι πρόσφυγες της Θεσσαλονίκης και με ιδιαίτερο ενθουσιασμό αναλογίζεται το πλούσιο παρελθόν που φέρνουν μαζί τους οι άνθρωποι αυτοί που κατάγονται από σημαντικές ιστορικές φυλές. Έλληνες από τον Πόντο, τη Μικρά Ασία, τον Καύκασο, την Κωνσταντινούπολη, τη Ρωμυλία και από διάφορες άλλες περιοχές, από τους οποίους πολλοί αντλούν την καταγωγή τους από τις αρχαίες φυλές της Θράκης, της Φρυγίας και της Λυδίας, έχουν έρθει στη Θεσσαλονίκη εμπλουτίζοντας τη φυλετική ποικιλία της πόλης. Ο Ιωάννου έχοντας σπουδάσει στο Ιστορικό-Αρχαιολογικό της Φιλοσοφικής Θεσσαλονίκης, διαθέτει τις γνώσεις εκείνες που του επιτρέπουν να ακολουθήσει την ιστορική πορεία των ανθρώπων αυτών και να εκτιμήσει τις μνήμες και τις παραδόσεις που κοσμούν την ιστορία κάθε φυλής.
Το πεζογράφημα αυτό προϋποθέτει σημαντικά ιστορικά γεγονότα, τα οποία ο αναγνώστης θα πρέπει να έχει υπόψη του για να κατανοήσει την ύπαρξη τόσων προσφύγων στη Θεσσαλονίκη. Η ένταση που προκάλεσαν αρχικά οι Βαλκανικοί Πόλεμοι (1912-13), η ανταλλαγή πληθυσμών ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Βουλγαρία με βάση τη Συνθήκη του Νεϊγύ (27-11-1919) αλλά και η ανταλλαγή πληθυσμών ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία με τη Συνθήκη της Λωζάνης (24-7-1923) που ακολούθησε την καταστροφή της Σμύρνης, αποτελούν τις βασικές αιτίες όπου εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις ιδιαίτερες πατρίδες τους στην Ανατολή και την ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων και να έρθουν στην Ελλάδα.
Επίσης, στο πεζογράφημα αυτό δε θα πρέπει να μας διαφεύγει η αναφορά του Ιωάννου στον εμφύλιο πόλεμο και τη μετανάστευση που ακολούθησε, δύο ιστορικές πληγές που τον ενοχλούν και τον πληγώνουν πάρα πολύ. «Κι όμως τα τελευταία χρόνια έχουν κάνει το παν για να σκορπίσει η ομορφιά αυτή στους τέσσερις ανέμους. Οι εγκληματίες των γραφείων εκμεταλλεύτηκαν τη ζωηράδα τους και την αγνότητά τους. Τους εξώθησαν να σφάξουν και να σφαχτούν∙ να φαγωθούν ιδίως μεταξύ τους. Τώρα φυσικά τους τρέμουν και προσπαθούν να τους ξεφορτωθούν με τη μετανάστευση. Πολύ αργά, νομίζω.».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου