Μίλτος Σαχτούρης «Η ιστορία ενός παιδιού» ως παράλληλο κείμενο στον Ελεγκτή

Alex Stoddard

Μίλτος Σαχτούρης «Η ιστορία ενός παιδιού» ως παράλληλο κείμενο στον Ελεγκτή

Μίλτος Σαχτούρης «Η ιστορία ενός παιδιού»

Χρόνια

ο ουρανός

ήτανε ένα δύσκολο χαρτί

κρυμμένο

μέσ’ στην τσέπη μου

και μέσ’ στον κήπο μου φύτρωνε όλη τη μέρα

αίμα

γιατί βροχή

πέφταν οι πέτρες απ’ τον άλλο ουρανό

τσακίζοντας κρέατα

και κόκαλα

Έτσι σαν ήρθε η Ανάσταση

ντυμένος μαύρα

μ’ ένα κόκκινο κερί

βγήκα

τρελός

στους δρόμους

ήμουνα ένα κίτρινο

πουλί

σαν κι αυτά που ζωγράφιζε

ο Modigliani

ποτέ μου

ποτέ μου

δεν είχα γεννηθεί

Η Ιστορία ενός παιδιού περιέχει παρόμοιες θεματικές με αυτές που συναντάμε στο ποίημα ο Ελεγκτής. Έχουμε, δηλαδή, τον ουρανό σε διττή εδώ παρουσία, τον κήπο που είναι γεμάτος αίμα, αλλά και την μεταμόρφωση του ποιητή σε πουλί. Η προσέγγιση εδώ, ωστόσο, αφορά κυρίως το προσωπικό βίωμα του ποιητή και όχι το ρόλο και την ευθύνη που έχει απέναντι στα γεγονότα ως ποιητής. 

Ο ποιητής σχολιάζει πως για χρόνια ο ουρανός αποτέλεσε ένα δύσκολο για τον ίδιο θέμα, καθώς ο κήπος του, η πατρίδα του, γέμιζε διαρκώς αίμα από τους ανθρώπους που σκοτώνονταν απ’ τις πέτρες που έπεφταν από τον άλλον ουρανό. Η αντίθεση ανάμεσα στον ουρανό που παρέμενε ως χαρτί στην τσέπη του ποιητή και τον εχθρικό ουρανό που σκορπίζει το θάνατο, δεν είναι παρά η αντίθεση ανάμεσα στις προσδοκίες των ανθρώπων και την σκληρή πραγματικότητα. Ο κρυμμένος ουρανός είναι τα όνειρα του ποιητή -και κάθε ανθρώπου- είναι τα ιδανικά του και η ελπίδα του για έναν κόσμο ειρηνικό, όπου οι πολίτες θα μπορούν να ζουν ελεύθεροι. Ο άλλος ουρανός είναι αυτός που φανερώνει την πραγματική φύση των ανθρώπων∙ το μίσος, την απληστία και τη φονική αποφασιστικότητα να επιβληθούν ο ένας στον άλλον.

Η έλευση της Ανάστασης, η έλευση δηλαδή της ενηλικίωσης, προκαλεί μια ουσιαστική αλλαγή στην προσωπικότητα του ποιητή, τον ωθεί στην ωρίμανση και στη συνειδητοποίηση πως η ηλικία των παιδικών χρόνων έχει πλέον παρέλθει. Ο ποιητής βγαίνει στους δρόμους σαν τρελός, σαν κίτρινο πουλί, όπως αυτά που ζωγράφιζε ο Modigliani∙ η αναφορά στον Ιταλό ζωγράφο, που χρησιμοποιούσε βεβαίως το κίτρινο χρώμα στα πορτραίτα του, έρχεται ως πιστοποίηση της εμφατικά διατυπωμένης σκέψης του ποιητή πως ποτέ του δεν είχε γεννηθεί, καθώς ο Modigliani δεν ζωγράφιζε πουλιά.

Η Ανάσταση σηματοδοτεί το πέρασμα του ποιητή στην ενηλικίωση. Το παιδί που κρατούσε κρυμμένο τον ποθητό ουρανό στην τσέπη του παύει να υπάρχει, κι είναι σα να μη γεννήθηκε ποτέ. Ο ποιητής θα περάσει πια από την εποχή του κρυφού και διστακτικού οραματισμού, στην ηλικία της διεκδίκησης και της προσφοράς στους άλλους ανθρώπους. Η απώλεια τόσων ανθρώπων που στιγμάτισε τα παιδικά του χρόνια δε θα μείνει αδικαίωτη, ο ποιητής θα φροντίσει για τη διατήρηση αυτής της μνήμης.  

Ο ενεργητικός ρόλος που θα αναλάβει ο ποιητής στην πορεία, ως Ελεγκτής∙ η πρόθεσή του να συνεισφέρει με το δικό του τρόπο στην καθοδήγηση των συνανθρώπων του∙ η αίσθηση της ευθύνης απέναντι στους άλλους, είναι στοιχεία που γεννήθηκαν στην ψυχή του μέσα από τα δύσκολα και επώδυνα βιώματά των παιδικών και νεανικών του χρόνων. Έτσι, το πρόσωπο που στον Ελεγκτή παρουσιάζεται ως μια συντελεσμένη προσωπικότητα, που δε διστάζει να επωμιστεί σημαντικές ευθύνες, στην Ιστορία ενός παιδιού βρίσκεται σε μια κατάσταση διαμόρφωσης∙ σε μια επίπονη πορεία συνειδητοποίησης και ωρίμανσης. Ωστόσο, τον κρυμμένο για χρόνια ουρανό, ο ποιητής θα θελήσει στη συνέχεια να τον μοιραστεί -στην ιδανική του έκφανση- με τους συνανθρώπους του∙ θα υπερνικήσει τον πόνο του για το αίμα που αδιάκοπα φύτρωνε στον κήπο του, και θα θελήσει να σταθεί αρωγός και υπερασπιστής των στοιχείων εκείνων που μπορούν να επαναφέρουν τους ανθρώπους στο δρόμο της ειρηνικής διαβίωσης και της ψυχικής επούλωσης.

«πρέπει και πάλι να ελέγξω

τ’ αστέρια

εγώ

κληρονόμος πουλιών

πρέπει

έστω και με σπασμένα φτερά

να πετάω.»