Τράπεζα Θεμάτων: Ιστορία Β΄ Λυκείου [Απαντήσεις Θεμάτων: 17485, 17486, 17488, 17489]

Fra Bartolomeo

Τράπεζα Θεμάτων: Ιστορία Β΄ Λυκείου [Απαντήσεις Θεμάτων: 17485, 17486, 17488, 17489]

ΘΕΜΑ 1

1.α.

(1) Να συμπληρώσετε τα κενά του αποσπάσματος, βάζοντας στην κατάλληλη θέση μία από τις ακόλουθες λέξεις (τρεις λέξεις περισσεύουν): Σύρος, Χριστός, σεισμός, Κωνσταντίνος Ε΄, Θήρα, πόλεμος, Λέων Γ΄, εικόνα.

Την αφορμή για την έναρξη της εικονομαχίας φαίνεται ότι την έδωσε ένας καταστροφικός σεισμός, που είχε επίκεντρο την περιοχή μεταξύ Θήρας και Θηρασίας. Ο αυτοκράτορας Λέων Γ΄ εξαπέλυσε την πρώτη επίθεση κατά των εικόνων. Με διαταγή του ο στρατός απομάκρυνε από τη Χαλκή Πύλη μια εικόνα του Χριστού.

(μονάδες 5)

(2) Να αντιστοιχίσετε τα δεδομένα της στήλης Α με εκείνα της στήλης Β. Δύο στοιχεία της στήλης Β περισσεύουν.

Α

1. Αλέξιος Α΄ Κομνηνός

2. Αδαμάντιος Κοραής

3. Ηγεμονίδα του Κιέβου Όλγα

4. Ιωάννης Βατάτζης

5. Κύριλλος και Μεθόδιος

Β

α. Καρδινάλιος Ουμβέρτος

β. Αυτοκρατορία της Νίκαιας

γ. Πρόνοιες

δ. Αποστολή στη Μοραβία

ε. Μάχη στο Ματζικέρτ

στ. Μετακένωση

ζ. Οριστικός Εκχριστιανισμός των Ρώσων

(μονάδες 5)

1 = γ (Αλέξιος Α΄ Κομνηνός = Πρόνοιες)

2 = στ (Αδαμάντιος Κοραής = Μετακένωση)

3 = ζ (Ηγεμονίδα του Κιέβου Όλγα = Οριστικός Εκχριστιανισμός των Ρώσων)

4 = β (Ιωάννης Βατάτζης = Αυτοκρατορία της Νίκαιας)

5 = δ (Κύριλλος και Μεθόδιος = Αποστολή στη Μοραβία)

1.β. Να αποδώσετε το περιεχόμενο των ιστορικών όρων: πάροικοι, τυπογραφία. (μονάδες 8+7=15)

Πάροικοι: Αγρότες εξαρτημένοι από κάποιον ισχυρό γαιοκτήμονα. Οι πάροικοι που αποτελούσαν την πλειονότητα των αγροτών και απολάμβαναν μια περιορισμένη ελευθερία, η οποία κατά τόπους παρουσίαζε διαβαθμίσεις (ήταν δεμένοι με τη γη, κατέβαλλαν τέλη στο φεουδάρχη της περιοχής και δεν μπορούσαν χωρίς την άδειά του να νυμφευθούν).

Τυπογραφία: Στη διάδοση της Αναγέννησης και του Ανθρωπισμού υπήρξε καταλυτική και η συμβολή της τυπογραφίας. Ως τα μέσα του 15ου αιώνα τα βιβλία ήταν χειρόγραφα και γι αυτό πολύ ακριβά και σπάνια. Έτσι, όταν Ο Ιωάννης Γουτεμβέργιος από τη Μαγεντία της Γερμανίας χρησιμοποίησε, γύρω στο 1450, κινητά μεταλλικά στοιχεία για την εκτύπωση των βιβλίων, η ανθρωπότητα βρέθηκε μπροστά σε ένα κοσμοϊστορικό γεγονός, την εφεύρεση της τυπογραφίας. Τα τυπογραφεία εξέδωσαν κατά το 15ο αιώνα 30-35 χιλιάδες βιβλία και το 16ο 150-200 χιλιάδες, ευνοώντας έτσι την πρόσβαση στη γνώση.

ΘΕΜΑ 2

2.α. Πότε έγινε η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους και ποια ήταν η στάση τους, όταν εισέβαλαν στην Πόλη; (μονάδες 12)

Γενική ήταν η εντύπωση ότι η παραμονή των σταυροφόρων στην Κωνσταντινούπολη θα ήταν προσωρινή και ότι μετά την αποκατάσταση του Ισαακίου Β' Αγγέλου θα αναχωρούσαν με προορισμό τους Αγίους Τόπους. Οι Λατίνοι κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολη στις 17 Ιουλίου του 1203 και αποκατέστησαν τον Ισαάκιο. Παρέμειναν όμως εκεί για να διαχειμάσουν. Η αντιπαράθεση με τον πληθυσμό της πρωτεύούσας οξύνθηκε εξαιτίας της αλαζονικής συμπεριφοράς των Λατίνων, οι οποίοι επέβαλαν και βαρύτατη φορολογία. Την έκρυθμη κατάσταση εκμεταλλεύτηκε ο Αλέξιος Ε' Δούκας Μούρτζουφλος για να καταλάβει πραξικοπηματικά το θρόνο.

Στα τέλη Μαρτίου του 1204 οι σταυροφόροι συνυπέγραψαν τη συμφωνία διανομής της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας (Διανομή της Ρωμανίας). Η άλωση πραγματοποιήθηκε στις 13 Απριλίου 1204. Ο Αυτοκράτορας Αλέξιος Ε' είχε τραπεί προηγουμένως σε φυγή εγκαταλείποντας την Κωνσταντινούπολη στις άγριες διαθέσεις των σταυροφόρων. Κύριοι της Βασιλεύουσας οι τελευταίοι, επέβαλαν τώρα το δίκαιο του κατακτητή. Οι σφαγές και οι λεηλασίες ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο. Πολύτιμα έργα τέχνης διοχετεύτηκαν στη Δύση, για να κοσμήσουν τους καθεδρικούς ναούς και τους πύργους των ευγενών.

Με την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους αρχίζει η μακρά περίοδος της Φραγκοκρατίας στον ελλαδικό χώρο, η οποία διαρκεί σε ορισμένες περιοχές μέχρι το 17ο αιώνα.

2.β. Πώς οι Πορτογάλοι εκμεταλλεύθηκαν, μετά τη συνθήκη της Τορντεζίλας (1494), τις περιοχές που ανακάλυψαν; (μονάδες 13)

Οι Ισπανοί και οι Πορτογάλοι μοιράστηκαν μεταξύ τους, με τη Συνθήκη της Τορντεζίλα (1494) τις περιοχές που ανακάλυψαν και επιδόθηκαν στην εκμετάλλευσή τους. Οι πρώτες χώρες που ανακαλύφθηκαν μετατράπηκαν σύντομα σε αποικίες των Ευρωπαίων. Η κατάληψη των νέων χωρών συνοδεύτηκε από σφαγές των τοπικών πληθυσμών, λεηλασίες και καταστροφές.

Οι Πορτογάλοι, χρησιμοποιώντας το στόλο και το πυροβολικό τους, ίδρυσαν μια σειρά οχυρωμένων εμπορικών σταθμών από τις ακτές της Αφρικής και τον Περσικό Κόλπο μέχρι την Ιαπωνία, για να επιβάλουν το εμπόριο τους στον Ινδικό. Έτσι δημιουργήθηκε μια εκτεταμένη αλλά εύθραυστη αποικιακή αυτοκρατορία που εφοδίαζε την Ευρώπη με μπαχαρικά και πολύτιμα μέταλλα. Έστρεψαν, επίσης, το ενδιαφέρον τους οι Πορτογάλοι και προς τη Βραζιλία, όπου ανέπτυξαν φυτείες τσαγιού, κακάου και ζάχαρης, Για να αντιμετωπίσουν την έλλειψη εργατικών χεριών για τις μεγάλες φυτείες εγκαινίασαν το εμπόριο μαύρων από την Αφρική.

ΘΕΜΑ 1

1.α.

(1) Να συμπληρώσετε τα κενά του αποσπάσματος, βάζοντας στην κατάλληλη θέση μία από τις ακόλουθες λέξεις (τρεις λέξεις περισσεύουν): παράδεισος, προφήτης, ιουδαϊσμός, Κοράνιο, Χαλίφης, χριστιανισμός, μουφτής, ελληνισμός.

Το Ισλάμ έχει πολλά δάνεια από τον χριστιανισμό και τον ιουδαϊσμό. Μετά τον θάνατο του Μωάμεθ ανέλαβε τη διακυβέρνηση της κοινότητας ο Χαλίφης, δηλαδή ο τοποτηρητής του Προφήτη, ο οποίος ήταν υπεύθυνος για την εφαρμογή των εντολών του Κορανίου.

(μονάδες 5)

(2) Να βάλετε στη σωστή χρονολογική σειρά τα ακόλουθα ιστορικά γεγονότα, αρχίζοντας από τα αρχαιότερα:

1. Τρομοκρατία

2. Εκχριστιανισμός των Σλάβων της Μοραβίας

3. Τέταρτη Σταυροφορία

4. Ένδοξη Επανάσταση

5. Σύνοδος Φερράρας-Φλωρεντίας

(μονάδες 5)

1ο Εκχριστιανισμός των Σλάβων της Μοραβίας [863]

2ο Τέταρτη Σταυροφορία [1203-1204]

3ο Σύνοδος Φερράρας-Φλωρεντίας [1438-1439]

4ο Ένδοξη Επανάσταση [1688]

5ο Τρομοκρατία [1793-4]

1.β. Να αποδώσετε το περιεχόμενο των ιστορικών όρων: πάροικοι, Συμβούλιο Λογοκρισίας (Καθολική Εκκλησία). (μονάδες 8+7=15)

Πάροικοι: Αγρότες εξαρτημένοι από κάποιον ισχυρό γαιοκτήμονα. Οι πάροικοι που αποτελούσαν την πλειονότητα των αγροτών και απολάμβαναν μια περιορισμένη ελευθερία, η οποία κατά τόπους παρουσίαζε διαβαθμίσεις (ήταν δεμένοι με τη γη, κατέβαλλαν τέλη στο φεουδάρχη της περιοχής και δεν μπορούσαν χωρίς την άδειά του να νυμφευθούν).

Συμβούλιο Λογοκρισίας (Καθολική Εκκλησία): Επειδή στη διάδοση των μεταρρυθμιστικών ιδεών η συμβολή του βιβλίου ήταν αποφασιστική, η Καθολική Εκκλησία ίδρυσε στη Ρώμη ένα Συμβούλιο Λογοκρισίας, με έργο να συντάσσει κατά διαστήματα έναν κατάλογο απαγορευμένων βιβλίων (Index Librorum Prohibitorum), όχι μόνο θεολογικών αλλά και φιλολογικών ή επιστημονικών, που κατά την άποψη της Εκκλησίας περιείχαν αιρετικές θέσεις.

ΘΕΜΑ 2

2.α. Ποια ήταν η κοινωνική πολιτική που άσκησε ο Ανδρόνικος Α΄ Κομνηνός και ποια τα αποτελέσματά της; (μονάδες 12)

Για τον αγροτικό κόσμο μόνο ένας από τους Κομνηνούς ενδιαφέρθηκε, ο αυτοκράτορας Ανδρόνικος Α'. Αυτός προσπάθησε να προστατεύσει τους χωρικούς από τις καταχρήσεις των δυνατών. Αγωνίστηκε επίσης να εξαλείψει τη διαφθορά και τις καταχρήσεις στη δημόσια διοίκηση. Η χρήση βίας όμως, από την πλευρά του, αμαύρωσε την κοινωνική του πολιτική και σύντομα η βασιλεία του εξελίχθηκε σε τυραννία. Η αγανάκτηση του λαού ξέσπασε με πολλούς τρόπους και το πρόγραμμά του για ριζική αλλαγή απέτυχε. Μια άλλη αρνητική συνέπεια της πολιτικής του ήταν η επιδείνωση των σχέσεων με τη Δύση, η οποία ακολούθησε επιθετική πολιτική κατά του Βυζαντίου.

2.β. Ποια ήταν τα θετικά και ποια τα αρνητικά αποτελέσματα από την εισαγωγή μεγάλων ποσοτήτων πολύτιμων μετάλλων στην Ευρώπη μετά τις Ανακαλύψεις;

(μονάδες 13)

Το ασήμι και το χρυσάφι που έφταναν στην Ευρώπη αύξησαν την κυκλοφορία του χρήματος και κατέστησαν το νόμισμα αποκλειστικό ανταλλακτικό μέσο και μέτρο όλων των αξιών, Τα κεφάλαια που συσσωρεύονταν από το εμπόριο άρχισαν να επενδύονται σε διάφορες εμπορικές, τραπεζικές, χρηματιστηριακές και ασφαλιστικές επιχειρήσεις. Έτσι τέθηκαν οι βάσεις του κεφαλαιοκρατικού συστήματος στην Ευρώπη, ενώ η φεουδαρχική δομή της οικονομίας άρχισε να κλονίζεται.

Όμως η εισαγωγή μεγάλων ποσοτήτων πολύτιμων μετάλλων στην Ευρώπη προκάλεσε πτώση της τιμής τους, ενώ, αντίθετα, για τους ίδιους λόγους οι τιμές των αγαθών αυξήθηκαν σε πολλές περιπτώσεις κατά 300 % με 400 % στα τέλη του 16ου αιώνα.

ΘΕΜΑ 1

1.α.

(1) Να συμπληρώσετε τα κενά του αποσπάσματος, βάζοντας στην κατάλληλη θέση μία από τις ακόλουθες λέξεις (τρεις λέξεις περισσεύουν): μουσουλμάνος, χατζής, Ισλάμ, Ριάντ, Μεδίνα, Τζιχάντ, Εγίρα, Μέκκα.

Ο Μωάμεθ άρχισε να διδάσκει δημόσια μια νέα θρησκεία που ονομάστηκε Ισλάμ, κατηγορώντας τους συμπατριώτες του ως ειδωλολάτρες. Για τον λόγο αυτό όμως ο Μωάμεθ εκδιώχθηκε το από τη Μέκκα και κατέφυγε στη Μεδίνα, όπου ίδρυσε μια κοινότητα πιστών. Το έτος αποδημίας του Μωάμεθ, που ονομάζεται Εγίρα, αποτελεί αφετηρία του χρονολογικού συστήματος των Αράβων. Μέσα σε μια δεκαετία ο Μωάμεθ κατόρθωσε να επιβάλει τη διδασκαλία του και να συνενώσει τις αραβικές φυλές, θέτοντας τέρμα στην πολιτική διάσπαση της Αραβικής Χερσονήσου. Οι πιστοί της νέας θρησκείας ονομάστηκαν μουσουλμάνοι.

(μονάδες 5)

(2) Να βάλετε στη σωστή χρονολογική σειρά τα ακόλουθα ιστορικά γεγονότα, αρχίζοντας από τα αρχαιότερα:

1. Διακήρυξη της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας

2. Έναρξη της Εικονομαχίας

3. Νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου

4. Οριστικό Σχίσμα Εκκλησιών

5. Διανομή της Ρωμανίας

(μονάδες 5)

1ο Έναρξη της Εικονομαχίας [726]

2ο Οριστικό Σχίσμα Εκκλησιών [1054]

3ο Διανομή της Ρωμανίας [Μάρτιος 1204]

4ο Νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου [24 Αυγούστου 1572]

5ο Διακήρυξη της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας  [4 Ιουλίου 1776]

1.β. Να αποδώσετε το περιεχόμενο των ιστορικών όρων: Τρίτη Ρώμη, στρατιωτόπια. (μονάδες 8+7=15)

Τρίτη Ρώμη: Κληρονόμος των πνευματικών παραδόσεων και των πολιτικών ιδεών του Βυζαντίου φιλοδόξησε, μετά την Άλωση, να γίνει η Ρωσία. Η Μόσχα θεωρήθηκε ως Τρίτη Ρώμη, ιδίως από τότε που ο τσάρος Ιβάν Γ', ο θεμελιωτής της ενότητας των ρωσικών χωρών, νυμφεύθηκε την ανιψιά του τελευταίου βυζαντινού αυτοκράτορα, υιοθέτησε το δικέφαλο αετό στα λάβαρά του και εισήγαγε στη Μόσχα το βυζαντινό τελετουργικό.

Στρατιωτόπια: Την ανώτατη στρατιωτική και πολιτική εξουσία του θέματος ασκούσε ο στρατηγός. Οι στρατιώτες διέθεταν στρατιωτόπια, δηλαδή κτήματα, από τα έσοδα των οποίων εξασφάλιζαν και συντηρούσαν το άλογο και τον οπλισμό τους.

ΘΕΜΑ 2

2.α. Ποια ήταν η εσωτερική πολιτική του αυτοκράτορα της Νίκαιας Ιωάννη Βατάτζη; (μονάδες 13)

Εξίσου σημαντικά υπήρξαν τα επιτεύγματα του Ιωάννη Βατάτζη στο χώρο της εσωτερικής πολιτικής. Ο Βατάτζης προσπάθησε να πατάξει τις καταχρήσεις στη διοίκηση και ίδρυσε πολλά φιλανθρωπικά ιδρύματα, για να απαλύνει την ένδεια και τα βάρη των φτωχών. Εξάλλου, με τη δημιουργία στρατιωτικών κτημάτων εξασφάλισε ένα αποτελεσματικό σύστημα άμυνας των ανατολικών συνόρων του.

Στο πλαίσιο του οικονομικού προγράμματος του ο Ιωάννης Βατάτζης απέδωσε ιδιαίτερη σημασία στην ανόρθωση της αγροτικής οικονομίας. Στόχος της οικονομικής πολιτικής του ήταν η αυτάρκεια και γι αυτό απαγόρευσε την εισαγωγή ειδών πολυτελείας από τις ιταλικές πόλεις.

2.β. Πώς οδηγήθηκαν οι Γάλλοι κατά την Επανάσταση (1789) στην ψήφιση της Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη και ποια η σημασία της; (μονάδες 12)

Η προσπάθεια της Συντακτικής Συνέλευσης να ψηφίσει Σύνταγμα συνάντησε την έντονη αντίδραση του βασιλιά, ο οποίος συγκέντρωνε στρατό στις Βερσαλλίες. Η ενέργεια αυτή προκάλεσε την αγανάκτηση του λαού, που ανέλαβε ενεργό δράση. Στις 14 Ιουλίου με το σύνθημα ελευθερία, ισότητα, αδελφοσύνη Ο λαός κατέλαβε τη Βαστίλλη, σύμβολο της απολυταρχικής καταπίεσης, αφού χρησίμευε ως φυλακή για τους αντιφρονούντες. Από το Παρίσι η εξέγερση εναντίον του παλαιού καθεστώτος μεταδόθηκε στις επαρχίες, όπου καταλύθηκαν οι δημοτικές αρχές και εκλέχθηκαν νέες, οργανώθηκε η εθνοφυλακή και λεηλατήθηκαν οι πύργοι των ευγενών.

Στο μεταξύ η Συντακτική Συνέλευση προχώρησε στις 4 Αυγούστου 1789 στην κατάργηση των προνομίων, πράξη που σήμανε και το τέλος του παλαιού καθεστώτος και στις 26 Αυγούστου ψήφισε τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη. Με τη διακήρυξη αυτή προβάλλονταν οι θεμελιώδεις αρχές του Διαφωτισμού (όπως ελευθερία, ισότητα, δικαιοσύνη), επάνω στις οποίες θα θεμελιωνόταν το νέο καθεστώς. Ο βασιλιάς υποχρεώθηκε να επικυρώσει τα τετελεσμένα και να εγκατασταθεί στο Παρίσι, ώστε να βρίσκεται υπό των έλεγχο των επαναστατών.

ΘΕΜΑ 1

1.α.

(1) Να συμπληρώσετε τα κενά του αποσπάσματος, βάζοντας στην κατάλληλη θέση μία από τις ακόλουθες λέξεις (τρεις λέξεις περισσεύουν): πυρολάτρης, Νινευί, θρησκευτικός, επεκτατικός, βυζαντινός, περσικός, Ιερουσαλήμ, μουσουλμάνος.

Ο θρησκευτικός χαρακτήρας των εκστρατειών του Ηρακλείου ήταν φανερός, διότι στρεφόταν κατά των πυρολατρών Περσών που κατείχαν την Ιερουσαλήμ και απειλούσαν την αυτοκρατορία. Η σύγκρουση των δυο στρατών κρίθηκε στη μάχη της Νινευί, όπου ο περσικός στρατός αφανίστηκε.

(μονάδες 5)

(2) Να βάλετε στη σωστή χρονολογική σειρά τα ακόλουθα ιστορικά γεγονότα, αρχίζοντας από τα αρχαιότερα:

1. Μάχη του Ματζικέρτ

2. Η θυροκόλληση των 95 θέσεων από τον Λούθηρο

3. Εμφάνιση του Ισλάμ

4. Οριστικό Σχίσμα Εκκλησιών

5. Ανακάλυψη της Αμερικής από τον Κολόμβο

(μονάδες 5)

1ο Εμφάνιση του Ισλάμ  [613]

2ο Οριστικό Σχίσμα Εκκλησιών [1054]

3ο Μάχη του Ματζικέρτ [1071]

4ο Ανακάλυψη της Αμερικής από τον Κολόμβο [1492]

5ο Η θυροκόλληση των 95 θέσεων από τον Λούθηρο [Οκτώβριος του 1517]

1.β. Να αποδώσετε το περιεχόμενο των ιστορικών όρων: Τρίτη Ρώμη, Ένδοξη Επανάσταση. (μονάδες 8+7=15)

Τρίτη Ρώμη: Κληρονόμος των πνευματικών παραδόσεων και των πολιτικών ιδεών του Βυζαντίου φιλοδόξησε, μετά την Άλωση, να γίνει η Ρωσία. Η Μόσχα θεωρήθηκε ως Τρίτη Ρώμη, ιδίως από τότε που ο τσάρος Ιβάν Γ', ο θεμελιωτής της ενότητας των ρωσικών χωρών, νυμφεύθηκε την ανιψιά του τελευταίου βυζαντινού αυτοκράτορα, υιοθέτησε το δικέφαλο αετό στα λάβαρά του και εισήγαγε στη Μόσχα το βυζαντινό τελετουργικό.

Ένδοξη Επανάσταση: Η Αγγλία αναδεικνύεται από τις αρχές του 18ου αιώνα ως η μεγαλύτερη εμπορική και ναυτική δύναμη στον κόσμο. Η αστική τάξη κατορθώνει να επικρατήσει στην πολιτική σκηνή επιβάλλοντας τη συνταγματική μοναρχία και τον κοινοβουλευτισμό με την Ένδοξη Επανάσταση (1688). Έκτοτε η χώρα αυτή θα αποτελέσει τον πόλο έλξης των ανθρώπων εκείνων που απεχθάνονται την απολυταρχία και θέλουν να ζήσουν σε συνθήκες φιλελευθερισμού.

ΘΕΜΑ 2

2.α. Να εξηγήσετε την οικονομική πολιτική του Νικηφόρου Α΄. (μονάδες 13)

Κατά τα τέλη του 8ου και τις αρχές του 9ου αι. ο πληθυσμός της αυτοκρατορίας αυξάνεται και φθάνει περίπου τα 11 εκατομμύρια, ενώ παράλληλα η οικονομία και το εμπόριο αρχίζουν να ανακάμπτουν. Ο Νικηφόρος Α' πήρε τολμηρά δημοσιονομικά μέτρα για την ανόρθωση της οικονομίας, τα οποία από τους αντιπάλους του και τον χρονογράφο Θεοφάνη χαρακτηρίστηκαν ως κακώσεις. Τα μέτρα αυτά ήταν τα ακόλουθα:

1. Η ακύρωση των φοροαπαλλαγών που είχε θεσπίσει η αυτοκράτειρα Ειρήνη και η εγγραφή των πολιτών στους φορολογικούς καταλόγους 2. Η επιβολή του καπνικού φόρου (για κάθε εστία που καπνίζει, δηλαδή για κάθε νοικοκυριό) στους πάροικους (εξαρτημένους γεωργούς) των μονών και των ναών, καθώς και στα πολυάριθμα φιλανθρωπικά ιδρύματα 3. Η καθιέρωση της συλλογικής ευθύνης της κοινότητας του χωριού για την καταβολή των φόρων 4. Η απαγόρευση της τοκογλυφίας 5. Η δημιουργία κλήρων για τους ναύτες στρατιώτες της Μ. Ασίας και 6. Η υποχρέωση των πλούσιων ναυκλήρων (πλοιοκτητών) της Κωνσταντινούπολης να δανειστούν από το κράτος με υψηλό επιτόκιο. Το τελευταίο αυτό μέτρο απέβλεπε στην ανάπτυξη του εμπορίου και της ναυσιπλοΐας.

2.β. Πώς οι Ισπανοί εκμεταλλεύθηκαν, μετά τη συνθήκη της Τορντεζίλας (1494), τις περιοχές που ανακάλυψαν; (μονάδες 12)

Οι πρώτες χώρες που ανακαλύφθηκαν μετατράπηκαν σύντομα σε αποικίες των Ευρωπαίων. Η κατάληψη των νέων χωρών συνοδεύτηκε από σφαγές των τοπικών πληθυσμών, λεηλασίες και καταστροφές. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των Ισπανών, οι οποίοι μεταχειρίστηκαν απάνθρωπες μεθόδους στις χώρες της κεντρικής και νότιας Αμερικής εξαφανίζοντας έτσι τους λεγόμενους προκολομβιανούς πολιτισμούς.

Οι Ισπανοί δημιούργησαν μια ηπειρωτική αυτοκρατορία, ιδιαίτερα προσοδοφόρα, που εκτεινόταν από το Μπουένος Άιρες ως την Καλιφόρνια. Χωρίς να παραμελήσει την ανάπτυξη φυτειών (κακάο, ζαχαροκάλαμο, ρύζι, καπνός, αμπέλια), η ισπανική διοίκηση ευνοούσε ιδιαίτερα την ανακάλυψη και την εκμετάλλευση ορυχείων μετάλλου. Ο άργυρος αποτελούσε το κυριότερο είδος που μεταφερόταν από τις αποικίες στη μητρόπολη.