Ιστορία Β΄ Λυκείου: Τράπεζα Θεμάτων (Θέματα: 17494, 17495, 17496, 17497)

Νικόλαος Καντούνης

Ιστορία Β΄ Λυκείου: Τράπεζα Θεμάτων (Θέματα: 17494,  17495, 17496, 17497)   

Ιστορία του Μεσαιωνικού και του Νεότερου Κόσμου 565 -1815

ΘΕΜΑ 1

1.α.

(1) Να αντιστοιχίσετε τα δεδομένα της στήλης Α με εκείνα της στήλης Β. Δύο στοιχεία της στήλης Β περισσεύουν.

Α 

1. Ιουστινιάνης

2. Θεοδώρα

3. Καθολική Εκκλησία

4. Ένδοξη Επανάσταση

5. Κωνσταντίνος ΣΤ΄ και Ειρήνη

Β

α. Σύνοδος του Τρέντο

β. Συνταγματική Μοναρχία

γ. Αυτοκρατορία της Νίκαιας

δ. Μάχη του Κλειδίου

ε. Οριστική αναστήλωση των εικόνων

στ. Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς

ζ. Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδος

(μονάδες 5)

1 = στ (Ιουστινιάνης = Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς)

2 = ε (Θεοδώρα = Οριστική αναστήλωση των εικόνων)

3 = α (Καθολική Εκκλησία = Σύνοδος του Τρέντο)

4 = β (Ένδοξη Επανάσταση = Συνταγματική Μοναρχία)

5 = ζ (Κωνσταντίνος ΣΤ΄ και Ειρήνη = Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδος)

(2) Να βάλετε στη σωστή χρονολογική σειρά τα ακόλουθα ιστορικά γεγονότα, αρχίζοντας από τα αρχαιότερα:

1. Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς

2. Σύνοδος Φερράρας-Φλωρεντίας

3. Διανομή της Ρωμανίας

4. Πτώση της Βαστίλλης

5. Μάχη της Άγκυρας

(μονάδες 5)

1^ο Διανομή της Ρωμανίας [Μάρτιος 1204]

2^ο Μάχη της Άγκυρας [1402]

3^ο Σύνοδος Φερράρας-Φλωρεντίας [1438-1439]

4^ο Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς [29 Μαΐου 1453]

5^ο Πτώση της Βαστίλλης [14 Ιουλίου 1789]

1.β. Να αποδώσετε το περιεχόμενο των ιστορικών όρων: τελετή της περιβολής, δυνατοί. (μονάδες 8+7=15)

τελετή της περιβολής: Οι ιεραρχικά ανώτεροι άρχοντες παραχωρούσαν σε άλλους ευνοούμενους υποτελείς τους (βασάλους) εκτάσεις γης, για τις οποίες απαιτούσαν ως αντάλλαγμα πίστη, υποτέλεια και διάφορες υπηρεσίες, ενώ ανέλαβαν την υποχρέωση να τους παρέχουν προστασία και κάθε είδους βοήθεια. Η γη που παραχωρούνταν ονομαζόταν φέουδο και από τη λέξη αυτή ολόκληρη η ευρωπαϊκή μεσαιωνική κοινωνία αποκλήθηκε φεουδαρχική και οι άρχοντές της φεουδάρχες. Η επίσημη αναγνώριση ενός άρχοντα ως υποτελούς ενός άλλου ισχυρότερου άρχοντα γινόταν με τη λεγόμενη τελετή της περιβολής. Η παραμέληση των υποχρεώσεων εκ μέρους των υποτελών συνεπαγόταν την αφαίρεση του φέουδου.

δυνατοί: Τη μεγαλύτερη οικονομική δύναμη κατέχουν οι δυνατοί, οι μεγάλοι γαιοκτήμονες, οι οποίοι ζουν, συχνά, κάπως απόμερα από το χωριό. Από αυτούς υφίστανται ασφυκτική πίεση οι αγροτικές κοινότητες και ο δήμος, και περιέρχονται σταδιακά υπό την κηδεμονία και προστασία τους.

ΘΕΜΑ 2

2.α. Να εξηγήσετε τον ρόλο των προνοιάριων στον βυζαντινό στρατό. (μονάδες 12)

Ο βυζαντινός στρατός δεν στελεχώνεται τώρα μόνο από μισθοφόρους αλλά κυρίως από προνοιάριους. Έτσι ονομάστηκαν οι στρατιωτικοί εκείνοι στους οποίους ο αυτοκράτορας παραχωρούσε αγροτικές εκτάσεις ή το δικαίωμα είσπραξης φόρων, με αντάλλαγμα την παροχή στρατιωτικής υπηρεσίας. Οι παροχές αυτές ονομάζονταν πρόνοιες, δεν αποτελούσαν ιδιοκτησία του προνοιαρίου αλλά του κράτους και επομένως ούτε μεταβιβάζονταν ούτε κληρονομούνταν. Οι προνοιάριοι ήταν έφιπποι πολεμιστές, που συμμετείχαν στον πόλεμο επικεφαλής ομάδας, που η αριθμητική της δύναμη ήταν ανάλογη με την έκταση της πρόνοιας που τους είχε παραχωρηθεί. Ο θεσμός της πρόνοιας παρουσιάζει κάποιες ομοιότητες με θεσμούς της φεουδαρχίας, για την οποία έχει ήδη γίνει λόγος. Σε καμία περίπτωση όμως δεν μπορεί να γίνει λόγος για ταύτιση των δύο συστημάτων.

Στα χρόνια των Κομνηνών ο στρατός έγινε η κυρίαρχη τάξη στο Βυζάντιο και ζούσε εις βάρος του εξαθλιωμένου πληθυσμού. Γι αυτό και πολλοί έσπευδαν να καταταγούν στο στρατό σε αντίθεση με παλαιότερες εποχές, που τον απέφευγαν και προτιμούσαν άλλα επαγγέλματα.

2.β. Ποιες ήταν οι συνέπειες της εξάπλωσης του Καλβινισμού στη Γαλλία; (μονάδες 13)

Πιο οργανωμένη και πιο σημαντική μεταρρυθμιστική προσπάθεια ήταν εκείνη που οργανώθηκε στη Γενεύη της Ελβετίας από τον Ιωάννη Καλβίνο (1509-1564). Ο Καλβινισμός διαδόθηκε κυρίως στη Γαλλία, στις Κάτω Χώρες, στην Ελβετία και στη Σκωτία. Συνάντησε όμως σφοδρή αντίδραση από τους ηγεμόνες των δύο πρώτων χωρών, οι οποίοι τον θεωρούσαν ως διασπαστικό στοιχείο. Μάλιστα οι βασιλείς της Γαλλίας, στην προσπάθειά τους να δημιουργήσουν ένα απόλυτα συγκεντρωτικό κράτος και να ανυψώσουν το γόητρο της χώρας στον ευρωπαϊκό χώρο, στράφηκαν με ιδιαίτερη βιαιότητα εναντίον των Ουγενότων, των Γάλλων καλβινιστών, με αποκορύφωμα τη σφαγή 2 χιλιάδων ανθρώπων στο Παρίσι τη Νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου (24 Αυγούστου 1572). Η νύκτα εκείνη αποτέλεσε την τραγικότερη σελίδα της ιστορίας των θρησκευτικών πολέμων στη Γαλλία.

ΘΕΜΑ 1

1.α.

(1) Να αντιστοιχίσετε τα δεδομένα της στήλης Α με εκείνα της στήλης Β. Δύο στοιχεία της στήλης Β περισσεύουν.

Α 

1. Βασίλειος Β΄ Μακεδών

2. Νικηφόρος Α΄

3. Νικηφόρος Φωκάς

4. Δάντης

5. Ειρήνη της Αυγούστας

Β

α. Ήττα από τον Κρούμο

β. Δ΄ Σταυροφορία

γ. Αναγνώριση της νομιμότητας του Λουθηρανισμού

δ. Οριστικός εκχριστιανισμός των Ρώσων

ε. Ανακάλυψη της τυπογραφίας

στ. Επίσκοπος Κρεμόνας Λιουτπράνδος

ζ. Πρόδρομος του Ανθρωπισμού

(μονάδες 5)

1 = δ (Βασίλειος Β΄ Μακεδών = Οριστικός εκχριστιανισμός των Ρώσων)

2 = α (Νικηφόρος Α΄ = Ήττα από τον Κρούμο)

3 = στ (Νικηφόρος Φωκάς = Επίσκοπος Κρεμόνας Λιουτπράνδος)

4 = ζ (Δάντης = Πρόδρομος του Ανθρωπισμού)

5 = γ (Ειρήνη της Αυγούστας = Αναγνώριση της νομιμότητας του Λουθηρανισμού)

(2) Να βάλετε στη σωστή χρονολογική σειρά τα ακόλουθα ιστορικά γεγονότα, αρχίζοντας από τα αρχαιότερα:

1. Μάχη του Κλειδίου

2. Διακήρυξη της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας

3. Τέταρτη Σταυροφορία

4. Ανακάλυψη της Αμερικής από τον Κολόμβο

5. Σύνοδος Φερράρας-Φλωρεντίας

(μονάδες 5)

1^ο Μάχη του Κλειδίου [1014]

2^ο Τέταρτη Σταυροφορία [1203-1204]

3^ο Σύνοδος Φερράρας-Φλωρεντίας [1438-1439]

4^ο Ανακάλυψη της Αμερικής από τον Κολόμβο [1492]

5^ο Διακήρυξη της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας [4 Ιουλίου 1776]

1.β. Να αποδώσετε το περιεχόμενο των ιστορικών όρων: τελετή της περιβολής, γενίτσαροι. (μονάδες 8+7=15)

τελετή της περιβολής: Οι ιεραρχικά ανώτεροι άρχοντες παραχωρούσαν σε άλλους ευνοούμενους υποτελείς τους (βασάλους) εκτάσεις γης, για τις οποίες απαιτούσαν ως αντάλλαγμα πίστη, υποτέλεια και διάφορες υπηρεσίες, ενώ ανέλαβαν την υποχρέωση να τους παρέχουν προστασία και κάθε είδους βοήθεια. Η γη που παραχωρούνταν ονομαζόταν φέουδο και από τη λέξη αυτή ολόκληρη η ευρωπαϊκή μεσαιωνική κοινωνία αποκλήθηκε φεουδαρχική και οι άρχοντές της φεουδάρχες. Η επίσημη αναγνώριση ενός άρχοντα ως υποτελούς ενός άλλου ισχυρότερου άρχοντα γινόταν με τη λεγόμενη τελετή της περιβολής. Η παραμέληση των υποχρεώσεων εκ μέρους των υποτελών συνεπαγόταν την αφαίρεση του φέουδου.

γενίτσαροι: Το σώμα των ιππέων τιμαριούχων είχε ως αντίβαρο και συμπλήρωμα το σώμα των γενιτσάρων, αποτελούμενο από εθελοντές μισθοφόρους ή στρατιώτες στρατολογούμενους με τη βία από τους υποτελείς χριστιανικούς πληθυσμούς. Οι γενίτσαροι ανήκαν στην προσωπική υπηρεσία του σουλτάνου, και αποτέλεσαν ανεξάντλητη πηγή διοικητικών υπαλλήλων και στρατιωτών.

ΘΕΜΑ 2

2.α. Πώς διαμορφώθηκε η κυρίαρχη τάξη του Βυζαντίου στα τέλη του 10ου αι. μ.Χ.; (μονάδες 12)

Η σύνθεση της κυρίαρχης τάξης στο Βυζαντινό κράτος είχε αλλάξει ήδη από τον 8ο αιώνα: το κράτος από τότε κατέβαλε προσπάθειες, για να αντικαταστήσει τους παλιούς μεγαλογαιοκτήμονες με μια παλατιανή αριστοκρατία που μισθοδοτούνταν για τα αξιώματα που κατείχε. Οι οικογένειες των νέων γαιοκτημόνων συνέρρεαν τώρα στην Κωνσταντινούπολη, για να εξασφαλίσουν ένα προσοδοφόρο αξίωμα και να ενταχθούν στην αριστοκρατία αυτή.

Από τα τέλη του 10ου αι., η αριστοκρατία της γης και η αριστοκρατία των αξιωμάτων συνδέονται με επιγαμίες. Η κυρίαρχη τάξη ενοποιείται. Μέσα σ' αυτή την τάξη δεσπόζουν οι βασιλικοί, που μονοπωλούν τα κυριότερα στρατιωτικά και πολιτικά αξιώματα. Οι βασιλικοί κυριαρχούν πια κοινωνικά και οικονομικά στην Κωνσταντινούπολη και είναι ακόρεστοι για πλούτο, διότι γνωρίζουν ότι κάποια στιγμή μπορεί να χάσουν την αυτοκρατορική εύνοια.

Οι αγροτικές κοινότητες και ο δήμος υφίστανται την ασφυκτική πίεση των μεγάλων γαιοκτημόνων, των δυνατών, και περιέρχονται σταδιακά υπό την κηδεμονία και προστασία τους.

2.β. Για ποιο λόγο αντέδρασαν οι αντιπρόσωποι της Τρίτη Τάξης κατά τη σύγκληση των Γενικών Τάξεων στην Γαλλία (1789) και με ποιον τρόπο αντέδρασαν; (μονάδες 13)

Η οικονομική κρίση υποχρέωσε τον βασιλιά Λουδοβίκο να επαναφέρει ως υπουργό οικονομικών το Νεκέρ (1788), ο οποίος πρότεινε ως μόνη λύση τη σύγκληση των Γενικών Τάξεων, τη συνέλευση δηλαδή των αντιπροσώπων και των τριών τάξεων, για να εγκρίνουν νέους φόρους. Όταν άρχισε τις εργασίες της η συνέλευση, στις 5 Μαΐου 1789, τα μισά περίπου μέλη της προέρχονταν από τους ευγενείς και τους κληρικούς και τα άλλα μισά από την Τρίτη Τάξη, η οποία υπερείχε με ελαφρά πλειοψηφία.

Ενώ όμως οι αντιπρόσωποι της Τρίτης Τάξης ανέμεναν την εξαγγελία μεταρρυθμιστικών προτάσεων από τον Λουδοβίκο, διαπίστωσαν ότι ο αντικειμενικός στόχος ήταν η επιβολή νέων φόρων που θα πλήρωναν μόνο αυτοί. Η αντίδραση τους υπήρξε άμεση και με το επιχείρημα ότι εκπροσωπούσαν το 98% των Γάλλων αυτοανακηρύχθηκαν Εθνική Συνέλευση, την οποία όμως ο Λουδοβίκος δεν αναγνώρισε.

Τότε, οι αντιπρόσωποι της Τρίτης Τάξης έδωσαν στις 20 Ιουνίου τον λεγόμενο Όρκο του Σφαιριστηρίου (από την αίθουσα των ανακτόρων όπου συγκεντρώθηκαν), με τον οποίο δεσμεύθηκαν να μην αποχωρήσουν αν δεν δώσουν σύνταγμα στη Γαλλία. Μάλιστα, από φόβο μήπως συλληφθούν, ανακήρυξαν τα μέλη της Εθνικής Συνέλευσης απαραβίαστα. Μετά τη μάταιη απόπειρα του βασιλιά να εμποδίσει τη λήψη των αποφάσεων αυτών και την προσχώρηση στην Εθνική Συνέλευση αντιπροσώπων του κλήρου και των ευγενών, η Συνέλευση μετατράπηκε σε Συντακτική.

ΘΕΜΑ 1

1.α.

(1) Να αντιστοιχίσετε τα δεδομένα της στήλης Α με εκείνα της στήλης Β. Δύο στοιχεία της στήλης Β περισσεύουν.

Α 

1. Οικονομικός φιλελευθερισμός

2. Φραγκικό Κράτος

3. Αμερικανική Επανάσταση

4. Μάχη του Κλειδίου

5. Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία του Γερμανικού Έθνους

Β

α. Σαμουήλ

β. Όθων Α΄

γ. Δαντόν

δ. Θωμάς Τζέφερσον

ε. Καρδινάλιος Ουμβέρτος

στ. Άνταμ Σμίθ

ζ. Πιπίνος

(μονάδες 5)

1 = στ (Οικονομικός φιλελευθερισμός = Άνταμ Σμιθ)

2 = ζ (Φραγκικό Κράτος = Πιπίνος)

3 = δ (Αμερικανική Επανάσταση = Θωμάς Τζέφερσον)

4 = α (Μάχη του Κλειδίου = Σαμουήλ)

5 = β (Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία του Γερμανικού Έθνους = Όθων Α΄)

(2) Να βάλετε στη σωστή χρονολογική σειρά τα ακόλουθα ιστορικά γεγονότα, αρχίζοντας από τα αρχαιότερα:

1. Σύνοδος του Τρέντο

2. Οριστικό Σχίσμα Εκκλησιών

3. Διανομή της Ρωμανίας

4. Μάχη της Άγκυρας

5. Εκχριστιανισμός των Ρώσων

(μονάδες 5)

1^ο Εκχριστιανισμός των Ρώσων [εκκίνηση 957 – ολοκλήρωση τέλη 10ου αιώνα]

2^ο Οριστικό Σχίσμα Εκκλησιών [1054]

3^ο Διανομή της Ρωμανίας [Μάρτιος 1204]

4^ο Μάχη της Άγκυρας [1402]

5^ο Σύνοδος του Τρέντο [1545]

1.β. Να αποδώσετε το περιεχόμενο των ιστορικών όρων: τελετή της περιβολής, στρατιωτόπια. (μονάδες 8+7=15)

τελετή της περιβολής: Οι ιεραρχικά ανώτεροι άρχοντες παραχωρούσαν σε άλλους ευνοούμενους υποτελείς τους (βασάλους) εκτάσεις γης, για τις οποίες απαιτούσαν ως αντάλλαγμα πίστη, υποτέλεια και διάφορες υπηρεσίες, ενώ ανέλαβαν την υποχρέωση να τους παρέχουν προστασία και κάθε είδους βοήθεια. Η γη που παραχωρούνταν ονομαζόταν φέουδο και από τη λέξη αυτή ολόκληρη η ευρωπαϊκή μεσαιωνική κοινωνία αποκλήθηκε φεουδαρχική και οι άρχοντές της φεουδάρχες. Η επίσημη αναγνώριση ενός άρχοντα ως υποτελούς ενός άλλου ισχυρότερου άρχοντα γινόταν με τη λεγόμενη τελετή της περιβολής. Η παραμέληση των υποχρεώσεων εκ μέρους των υποτελών συνεπαγόταν την αφαίρεση του φέουδου.

στρατιωτόπια: Την ανώτατη στρατιωτική και πολιτική εξουσία του θέματος ασκούσε ο στρατηγός. Οι στρατιώτες διέθεταν στρατιωτόπια, δηλαδή κτήματα, από τα έσοδα των οποίων εξασφάλιζαν και συντηρούσαν το άλογο και τον οπλισμό τους.

ΘΕΜΑ 2

2.α. Γιατί ο Ρωμανός Δ΄ Διογένης πολέμησε στο Ματζικέρτ; Ποια ήταν τα αποτελέσματα της μάχης; (μονάδες 12)

Εκτός από την οικονομία, ισχυρό πλήγμα δέχθηκε κατά την περίοδο αυτή και η άμυνα του κράτους στην Ιταλία και τη Βαλκανική. Πολύ μεγαλύτερο αναδείχθηκε όμως το πρόβλημα της άμυνας στην Ανατολή. Εκεί, οι Σελτζούκοι Τούρκοι, απόγονοι του φυλάρχου Σελτζούκ, κινήθηκαν περί το έτος 1000 προς τα δυτικά και με πρωτοφανή ταχύτητα εξαφάνισαν τα τελευταία ίχνη της αραβικής κυριαρχίας στην Εγγύς Ανατολή, επωφελούμενοι από τη διάσπαση και την παρακμή του Χαλιφάτου, δηλαδή του αραβικού κράτους.

Τις καταστροφικές εισβολές των Σελτζούκων στις ανατολικές επαρχίες του βυζαντινού κράτους προσπάθησε να τερματίσει ο αυτοκράτορας Ρωμανός Δ' Διογένης (1067-1071). Η αποφασιστική μάχη δόθηκε στο Ματζικέρτ το 1071, όπου ο βυζαντινός στρατός αποδεκατίστηκε. Ο ίδιος ο Ρωμανός αιχμαλωτίστηκε, αλλά συνήψε συνθήκη ειρήνης και αφέθηκε ελεύθερος. Όταν ο αυτοκράτορας επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη, οι πολιτικοί του αντίπαλοι τον εξόντωσαν. Οι Σελτζούκοι Τούρκοι χρησιμοποίησαν αυτό το γεγονός ως πρόφαση και ακύρωσαν τη συνθήκη ειρήνης. Έτσι η ήττα των Βυζαντινών στο Ματζικέρτ μετατράπηκε σε συμφορά, αφού μέσα σε μια δεκαετία οι Τούρκοι κατέκτησαν το μεγαλύτερο μέρος της Μ. Ασίας.

2.β. Να εξηγήσετε την πολιτική του Ροβεσπιέρου κατά τη Γαλλική Επανάσταση καθώς και την κατάληξή της. (μονάδες 13)

Οι Ορεινοί με αρχηγό το Ροβεσπιέρο (1758- 1794) που ήταν και επικεφαλής της Επιτροπής Δημόσιας Σωτηρίας, σχημάτισαν Επαναστατική Κυβέρνηση (4 Δεκεμβρίου 1793) με σκοπό να επιβάλουν τη ριζοσπαστική επανάσταση. Άρχισε τότε μια περίοδος, γνωστή ως Τρομοκρατία, κατά την οποία κύριος μοχλός άσκησης της εξουσίας αναδείχθηκε η φυσική εξόντωση των αντιπάλων με συνοπτικές διαδικασίες. Προηγουμένως είχε καταργηθεί η χριστιανική θρησκεία και είχε καθιερωθεί η λατρεία του Ανωτάτου Όντος.

Οι υπερβολές όμως αυτές, καθώς και η δυσαρέσκεια των αστών για τα οικονομικά μέτρα που έθιγαν τα συμφέροντά τους, δημιούργησαν αντιπολιτευτικό ρεύμα στους κόλπους της Επανάστασης εναντίον του Ροβεσπιέρου. Τον Ιούλιο του 1794 η Συμβατική Συνέλευση ψήφισε τη σύλληψη του και ο Ροβεσπιέρος οδηγήθηκε μαζί με οπαδούς του στη λαιμητόμο.

ΘΕΜΑ 1

1.α.

(1) Να αντιστοιχίσετε τα δεδομένα της στήλης Α με εκείνα της στήλης Β. Δύο στοιχεία της στήλης Β περισσεύουν.

Α

1. Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Λατίνους

2. Μεγάλη Χάρτα της Ελλάδος

3. Αυτοκρατορία της Νίκαιας

4. Ανάκτηση του Τιμίου Σταυρού

5. Μετακένωση

Β

α. Ηράκλειος

β. Αδαμάντιος Κοραής

γ. Αλέξιος Ε΄ Δούκας Μούρτζουφλος

δ. Βασίλειος Β΄ Μακεδών

ε. Ιωάννης Βατάτζης

στ. Ρήγας Βελεστινλής

ζ. Αλέξιος Α΄ Κομνηνός

(μονάδες 5)

1 = γ (Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Λατίνους = Αλέξιος Ε΄ Δούκας Μούρτζουφλος)

2 = στ (Μεγάλη Χάρτα της Ελλάδος = Ρήγας Βελεστινλής)

3 = ε (Αυτοκρατορία της Νίκαιας = Ιωάννης Βατάτζης)

4 = α (Ανάκτηση του Τιμίου Σταυρού = Ηράκλειος)

5 = β (Μετακένωση = Αδαμάντιος Κοραής)

(2) Να βάλετε στη σωστή χρονολογική σειρά τα ακόλουθα ιστορικά γεγονότα, αρχίζοντας από τα αρχαιότερα:

1. Διανομή της Ρωμανίας

2. Εμφάνιση του Ισλάμ

3. Οριστικό Σχίσμα Εκκλησιών

4. Ανακάλυψη της Αμερικής από τον Κολόμβο

5. Ειρήνη της Αυγούστας

(μονάδες 5)

1^ο Εμφάνιση του Ισλάμ [613]

2^ο Οριστικό Σχίσμα Εκκλησιών [1054]

3^ο Διανομή της Ρωμανίας [Μάρτιος 1204]

4^ο Ανακάλυψη της Αμερικής από τον Κολόμβο [1492]

5^ο Ειρήνη της Αυγούστας [1555]

1.β. Να αποδώσετε το περιεχόμενο των ιστορικών όρων: τελετή της περιβολής, γενίτσαροι. (μονάδες 8+7=15)

τελετή της περιβολής: Οι ιεραρχικά ανώτεροι άρχοντες παραχωρούσαν σε άλλους ευνοούμενους υποτελείς τους (βασάλους) εκτάσεις γης, για τις οποίες απαιτούσαν ως αντάλλαγμα πίστη, υποτέλεια και διάφορες υπηρεσίες, ενώ ανέλαβαν την υποχρέωση να τους παρέχουν προστασία και κάθε είδους βοήθεια. Η γη που παραχωρούνταν ονομαζόταν φέουδο και από τη λέξη αυτή ολόκληρη η ευρωπαϊκή μεσαιωνική κοινωνία αποκλήθηκε φεουδαρχική και οι άρχοντές της φεουδάρχες. Η επίσημη αναγνώριση ενός άρχοντα ως υποτελούς ενός άλλου ισχυρότερου άρχοντα γινόταν με τη λεγόμενη τελετή της περιβολής. Η παραμέληση των υποχρεώσεων εκ μέρους των υποτελών συνεπαγόταν την αφαίρεση του φέουδου.

γενίτσαροι: Το σώμα των ιππέων τιμαριούχων είχε ως αντίβαρο και συμπλήρωμα το σώμα των γενιτσάρων, αποτελούμενο από εθελοντές μισθοφόρους ή στρατιώτες στρατολογούμενους με τη βία από τους υποτελείς χριστιανικούς πληθυσμούς. Οι γενίτσαροι ανήκαν στην προσωπική υπηρεσία του σουλτάνου, και αποτέλεσαν ανεξάντλητη πηγή διοικητικών υπαλλήλων και στρατιωτών.

ΘΕΜΑ 2

2.α. Πώς και πότε εκχριστιανίστηκαν οι Σλάβοι της Μοραβίας; (μονάδες 13)

Οι Βυζαντινοί, κατά την περίοδο αυτή, στράφηκαν προς το σλαβικό κόσμο και επιδίωξαν τον εκχριστιανισμό του. Έτσι, ύστερα από μια ανεπιτυχή επίθεση των Ρώσων κατά της Κωνσταντινούπολης (860), βυζαντινοί ιεραπόστολοι εναπόθεσαν τα πρώτα σπέρματα του Χριστιανισμού στο νεοσύστατο Ρωσικό Κράτος.

Επακολούθησε το 863 η αποστολή ιεραποστόλων στη Μοραβία, ύστερα από πρόσκληση του ηγεμόνα της χώρας Ραστισλάβου. Επικεφαλής της πρεσβείας τοποθετήθηκαν ο λόγιος και γνώστης της σλαβονικής, δηλαδή της αρχαίας σλαβικής γλώσσας, Κωνσταντίνος-Κύριλλος και ο αδελφός του Μεθόδιος από τη Θεσσαλονίκη. Ο Κωνσταντίνος επινόησε το λεγόμενο γλαγολιτικό αλφάβητο και μετέφρασε την Αγία Γραφή στα σλαβονικά. Έτσι η Λειτουργία και το κήρυγμα στη Μοραβία άρχισαν να γίνονται στη σλαβονική γλώσσα, Στη Μοραβία οι δύο Θεσσαλονικείς εργάστηκαν με ακάματο ζήλο. Αργότερα οι μαθητές τους εκδιώχθηκαν από τη χώρα και ο φραγκικός κλήρος κυριάρχησε, αλλά ο βυζαντινός πολιτισμός, χάρη στο έργο των δύο αδελφών, πέτυχε να ριζώσει βαθιά. Οι Σλάβοι οφείλουν τις απαρχές της εθνικής φιλολογίας τους στους δύο αυτούς ιεραποστόλους. Στο ζήτημα του εκχριστιανισμού των Βουλγάρων το πατριαρχείο, σε συνεργασία με την αυτοκρατορική εξουσία, έδρασε δυναμικά. Συγκεκριμένα, όταν οι Βούλγαροι ζήτησαν από τον πάπα ιεραποστόλους, το Βυζάντιο επενέβη αστραπιαία, για να αποτρέψει την ένταξη της γειτονικής χώρας στη σφαίρα επιρροής της Δύσης. Στρατός και στόλος απέκλεισαν τα σύνορα και τα παράλια της Βουλγαρίας και έτσι ο βούλγαρος ηγεμόνας Βάρης αναγκάστηκε να ενδώσει. Το 864 μάλιστα βαπτίστηκε στην Κωνσταντινούπολη με ανάδοχο τον αυτοκράτορα και έλαβε το όνομα Μιχαήλ.

2.β. Πώς οδηγήθηκαν οι Γάλλοι κατά την Επανάσταση (1789) στην ψήφιση της Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη και ποια η σημασία της; (μονάδες 12)

Η προσπάθεια της Συντακτικής Συνέλευσης να ψηφίσει Σύνταγμα συνάντησε την έντονη αντίδραση του βασιλιά, ο οποίος συγκέντρωνε στρατό στις Βερσαλλίες. Η ενέργεια αυτή προκάλεσε την αγανάκτηση του λαού, που ανέλαβε ενεργό δράση. Στις 14 Ιουλίου με το σύνθημα ελευθερία, ισότητα, αδελφοσύνη Ο λαός κατέλαβε τη Βαστίλλη, σύμβολο της απολυταρχικής καταπίεσης, αφού χρησίμευε ως φυλακή για τους αντιφρονούντες. Από το Παρίσι η εξέγερση εναντίον του παλαιού καθεστώτος μεταδόθηκε στις επαρχίες, όπου καταλύθηκαν οι δημοτικές αρχές και εκλέχθηκαν νέες, οργανώθηκε η εθνοφυλακή και λεηλατήθηκαν οι πύργοι των ευγενών.

Στο μεταξύ η Συντακτική Συνέλευση προχώρησε στις 4 Αυγούστου 1789 στην κατάργηση των προνομίων, πράξη που σήμανε και το τέλος του παλαιού καθεστώτος και στις 26 Αυγούστου ψήφισε τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη. Με τη διακήρυξη αυτή προβάλλονταν οι θεμελιώδεις αρχές του Διαφωτισμού (όπως ελευθερία, ισότητα, δικαιοσύνη), επάνω στις οποίες θα θεμελιωνόταν το νέο καθεστώς. Ο βασιλιάς υποχρεώθηκε να επικυρώσει τα τετελεσμένα και να εγκατασταθεί στο Παρίσι, ώστε να βρίσκεται υπό των έλεγχο των επαναστατών.