Έκθεση Λυκείου: Ο πρόλογος

Lissy Elle Laricchia

Έκθεση Λυκείου: Ο πρόλογος

Σκοπός του προλόγου είναι η παρουσίαση του υπό διερεύνηση θέματος, αλλά και η διεκδίκηση μιας θετικής πρώτης εντύπωσης. Ενώ, βασικό ζητούμενο είναι και η διασφάλιση της ομαλής μετάβασης στο κύριο μέρος της έκθεσης.  

Συνήθης επιλογή για τη σύνταξη του προλόγου είναι η παραγωγική πορεία, με την ένταξη του εξεταζόμενου θέματος σε μια ευρύτερη έννοια. Φροντίζουμε, δηλαδή, ώστε το θέμα της έκθεσης να εκλαμβάνεται ως ειδικότερη πτυχή στην οποία καταλήγουμε παραγωγικά, με σημείο εκκίνησης μια ευρύτερη έννοια. Η επιλογή αυτή επιτρέπει το ομαλό πέρασμα στα ζητούμενα του θέματος, στο πλαίσιο μιας παραγωγικής διερεύνησης.

Πρόλογος με παραγωγική συλλογιστική πορεία

Αν, για παράδειγμα, το ζητούμενο θέμα είναι η σύνθεση ενός δοκιμίου στο οποίο θα παρουσιάζονται οι αρνητικές πτυχές της παραπληροφόρησης, η προσέγγισή του θα μπορούσε να γίνει παραγωγικά με την ένταξη της παραπληροφόρησης στην ευρύτερη έννοια των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης.

Παραδείγματα παραγωγικού προλόγου:

α) Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης έχουν διασφαλίσει στη σύγχρονη εποχή συνεχή ροή πληροφοριών, οι οποίες κρίνονται απολύτως αναγκαίες για τη διαμόρφωση των πολιτικών αντιλήψεων και της γενικότερης δράσης των πολιτών. Έχει, ωστόσο, από νωρίς διαπιστωθεί πως η αυξημένης σημασίας αξία της πληροφόρησης προκαλεί το ενδιαφέρον πολλών επιχειρηματικών ή πολιτικών παραγόντων που επιχειρούν τη χειραγώγηση των πολιτών με τη διάδοση ανακριβών πληροφοριών. Πρόκειται για το ιδιαίτερα επιζήμιο φαινόμενο της παραπληροφόρησης, το οποίο επηρεάζει πολλαπλώς την πορεία της κοινωνίας.

  

β) Μια από τις βασικότερες λειτουργίες των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης είναι, δίχως άλλο, η διασφάλιση πληροφόρησης για τους πολίτες. Αποτελεί καίριας σημασίας λειτούργημα, καθώς επιτρέπει τη διαμόρφωση μιας συνολικής εικόνας τόσο για την τοπική όσο και για τη διεθνή κατάσταση. Η αξιοπιστία, εντούτοις, της παρεχόμενης πληροφόρησης έχει τεθεί από καιρό σε αμφισβήτηση, αφού ό,τι κυρίως χαρακτηρίζει τη σύγχρονη ενημέρωση είναι η ανακρίβεια και η σκοπίμως μονομερής παρουσίαση των γεγονότων. Η ελλιπής ή ανακριβής αυτή ενημέρωση συνιστά την ονομαζόμενη παραπληροφόρηση που επιφέρει σημαντικά αρνητικές συνέπειες στη ζωή των πολιτών.

Πρόλογος με την παρουσίαση μιας αντίθετης έννοιας ή κατάστασης

Συνήθης επιλογή για τη γραφή του προλόγου είναι και η εκκίνηση της παρουσίασης του θέματος με την αντίθετη κατάσταση ή έννοια από εκείνη που ζητείται στο θέμα. Σε ό,τι αφορά, για παράδειγμα, την έννοια της παραπληροφόρησης, η αντίθετη κατάσταση, και άρα η έννοια με την οποία μπορεί να εισαχθεί το εξεταζόμενο θέμα είναι η έγκυρη και άρτια ενημέρωση.

Παράδειγμα αντιθετικού προλόγου

Αναγκαία προϋπόθεση, ώστε οι πολίτες να μπορούν να διαμορφώσουν ολοκληρωμένη και αντικειμενική άποψη για τα διαδραματιζόμενα στην πολιτεία τους, είναι η έγκυρη και ακριβής ενημέρωση. Η αξία μιας τέτοιας ενημέρωσης είναι αναμφισβήτητη, αφού επιτρέπει τη λήψη πολιτικών ή άλλων αποφάσεων με γνώμονα την πραγματική κατάσταση και όχι ένα πλασματικό πλαίσιο. Η σύγχρονη πραγματικότητα, βέβαια, αποδεικνύει πως οι πολίτες βρίσκονται διαρκώς σε πλάνη ως προς τις επικρατούσες συνθήκες, καθώς η ενημέρωση που τους παρέχεται συνιστά προϊόν συστηματικής παραπληροφόρησης. Πρόκειται για έναν ισχυρό μηχανισμό χειραγώγησης που επιδρά καταλυτικά σε πολλές εκφάνσεις της κοινωνικής και πολιτικής ζωής.

Πρόλογος με ορισμό της εξεταζόμενης έννοιας

Συχνά η εξεταζόμενη έννοια επιτρέπει -ή ακόμη και καθιστά απαραίτητη- την εκκίνηση του θέματος με μιαν προσπάθεια ορισμού της, ώστε να είναι σαφή τα όρια του εύρους της, τα στοιχεία που τη συνθέτουν, οι μορφές που λαμβάνει ή το πώς προκαλείται. Σε ό,τι αφορά, για παράδειγμα, την έννοια της παραπληροφόρησης, ο ορισμός μπορεί να λειτουργήσει θετικά για την εξέταση του θέματος.

Παράδειγμα προλόγου με ορισμό

Παραπληροφόρηση ονομάζεται η σκόπιμα κακή πληροφόρηση, που χαρακτηρίζεται από τη μετάδοση ανακριβών, μονόπλευρα διογκωμένων ή επινοημένων πληροφοριών, με την πιθανή, παράλληλη, απόκρυψη άλλων ουσιωδών στοιχείων. Πρόκειται για μια προσπάθεια παραπλάνησης του κοινού που αποσκοπεί σε κάποιο -οικονομικό ή πολιτικό- όφελος. Σε κάθε περίπτωση, ωστόσο, πρόκειται για ένα επικίνδυνο φαινόμενο με ποικίλες συνέπειες στην πολιτική και κοινωνική ζωή του τόπου, αφού οδηγεί τους πολίτες στη λήψη λανθασμένων αποφάσεων.

Πρόλογος με την αξιοποίηση αναλογίας

Μια πιθανή επιλογή προλόγου είναι η παρουσίαση μιας ανάλογης κατάστασης, έννοιας ή ιδέας, ώστε να διαφανεί η αξία, η σημασία, η κρισιμότητα της εξεταζόμενης έννοιας.

Παράδειγμα προλόγου με αναλογία

Ουσιώδης προϋπόθεση για την ορθή λήψη κάθε απόφασης στην προσωπική ζωή του ανθρώπου είναι η ακριβής γνώση όλων των δεδομένων που αφορούν το ζήτημα που τον απασχολεί. Είναι, αν μη τι άλλο, προφανές πως μια απόφαση που βασίζεται σε ελλιπή ή ανακριβή στοιχεία θα είναι λανθασμένη. Το ίδιο, φυσικά, ισχύει και σε ό,τι αφορά τις αποφάσεις και τη δράση του ανθρώπου σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο, όπου καλείται να διαμορφώσει τις απόψεις του έχοντας μια διαστρεβλωμένη εικόνα της πραγματικότητας λόγω της συνεχούς παραπληροφόρησης.

Πρόλογος με εμφατική παρουσίαση της σπουδαιότητας του θέματος

Ανάλογα με το εξεταζόμενο θέμα, μια πιθανή επιλογή για τη σύνθεση του προλόγου θα μπορούσε να είναι και η παρουσίαση με εμφατικό τρόπο της σπουδαιότητας -θετικής ή αρνητικής- που έχει το θέμα στη ζωή των πολιτών. Ένας πρόλογος τέτοιου είδους καθιστά εμφανές πως ο γράφων συνειδητοποιεί την ιδιαίτερη αξία του θέματος που καλείται να πραγματευτεί.

Παράδειγμα εμφατικού προλόγου

Το πόσο επιζήμια είναι η παραπληροφόρηση για τους πολίτες μπορούμε να το αντιληφθούμε, αν αναλογιστούμε πόσες και πόσο επώδυνα λανθασμένες επιλογές σε πολιτικό επίπεδο έχουν λάβει αγνοώντας τις πραγματικές συνθήκες της οικονομίας και τις πραγματικές προθέσεις των επίδοξων κυβερνώντων. Το γεγονός και μόνο πως με την ψήφο τους οι πολίτες έχουν επιτρέψει την εφαρμογή οικονομικών πολιτικών που έχουν στοιχίσει τη ζωή κι έχουν επιφέρει την πλήρη εξαθλίωση πολλών συνανθρώπων τους, καθιστά απόλυτα σαφές το τίμημα που μπορεί να έχει η σκόπιμη παραπληροφόρηση των μελών μιας κοινωνίας.

Ο επίλογος

Ο επίλογος προσφέρει στον γράφοντα την ευκαιρία να συγκεφαλαιώσει συνοπτικά κύριες ιδέες που έχει αναπτύξει στο πλαίσιο της έκθεσης ή να προτείνει με συντομία κάποιες γενικές προτροπές ή κατευθύνσεις για την επίλυση ή αντιμετώπιση του εξεταζόμενου ζητήματος. Μπορεί συνάμα να οδηγείται σ’ ένα νέο ερώτημα με βάση όσα έχουν προηγηθεί, το οποίο να δίνει μια επιπλέον διάσταση του θέματος και να αποτελεί, έτσι, αφορμή για μια περαιτέρω ανάλυση ή διερεύνηση. 

- Θα πρέπει να προσεχθεί πως στον επίλογο δεν παρουσιάζονται νέες ιδέες ή απόψεις που δεν έχουν τεκμηριωθεί στο κύριο μέρος της έκθεσης.

Παραδείγματα επιλόγου

α) Καθίσταται, λοιπόν, σαφές πως η παραπληροφόρηση συνιστά μείζον πρόβλημα για τη σύγχρονη κοινωνία, αφού κατευθύνει τους πολίτες στη λήψη λανθασμένων αποφάσεων, και για μακρά διαστήματα συνθέτει μια πλασματική και αναληθή εικόνα για την κατάσταση της χώρας. Θα πρέπει, επομένως, οι πολίτες να αντιταχθούν δυναμικά στις προσπάθειες παραπλάνησής τους, με όπλο τις πολλαπλές πηγές πληροφόρησης, αλλά και την οξυμένη κριτική τους σκέψη.

β) Συνοψίζοντας, γίνεται αντιληπτό πως οι συνέπειες της παραπληροφόρησης είναι εξαιρετικά επώδυνες για την πολιτεία, αφού όχι μόνο θέτει σε κίνδυνο την ορθή λειτουργία της δημοκρατίας μέσω της χειραγώγησης των πολιτών, αλλά και γιατί μπορεί να επιφέρει σημαντική επιδείνωση του οικονομικού κλίματος μέσω της διασποράς ανυπόστατων φημών και εικασιών. Είναι, άρα, απολύτως σημαντική η καταπολέμηση αυτού του φαινομένου τόσο από τη μεριά των πολιτών όσο και από τη μεριά της ευνομούμενης πολιτείας.