Ναπολέων Λαπαθιώτης «Εκ βαθέων»

Van Evan Fuller

Ναπολέων Λαπαθιώτης «Εκ βαθέων»

Εκ Βαθέων

Λυπήσου με, Θε μου, στο δρόμο που πήρα,

χωρίς, ως το τέλος, να ξέρω το πώς,

–χωρίς να ’χω μάθει, με μια τέτοια μοίρα,

ποιο κρίμα με δένει, και ποιος ο σκοπός!

Λυπήσου τα χρόνια που πάνε χαμένα,

προτού η νύχτα πάλι βαριά ν’ απλωθεί,

ζητώντας τους άλλους, ζητώντας και μένα,

ζητώντας εκείνο που δε θα βρεθεί!

Λυπήσου όλα κείνα που πάνε του κάκου,

γιατί έτσι τους είπαν πως είναι γραφτό,

και γίνουνται χώμα, στα βάθη ενός λάκκου,

χωρίς να γυρέψουν το λόγο γι’ αυτό!

Λυπήσου κι εκείνα, λυπήσου και μένα,

–και μένα, που πάω με καρδιά στοργική,

ζητώντας μια λύση, σε πράγματα ξένα,

που δεν έχουν, Θε μου, καμιά λογική…

Λιγάκι να κάνω πως κάτι με σέρνει,

λιγάκι να φέξει, μες στα σκοτεινά,

κι αμέσως η μοίρα μού το ξαναπαίρνει,

κι αμέσως η νύχτα γυρίζει ξανά…

Λυπήσου με, Θε μου, στην απόγνωσή μου,

λυπήσου τη φλόγα που μάταια σκορπώ

–λυπήσου με μες στην αγανάκτησή μου,

να ζω δίχως λόγο και δίχως σκοπό…

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

α.1. Να χαρακτηρίσετε το ποίημα παραδοσιακό ή μοντέρνο ως προς τη μορφή.

Το ποίημα είναι παραδοσιακό.

α.2. Να εντοπίσετε τρία (3) στοιχεία της μορφής του ποιήματος που επιβεβαιώνουν την απάντησή σας στο α1.

- Το ποίημα είναι χωρισμένο σε τετράστιχες στροφές.

- Σε κάθε στροφή του ποιήματος υπάρχει πλεχτή ομοιοκαταληξία, αφού ο πρώτος στίχος ομοιοκαταληκτεί με τον τρίτο και ο δεύτερος ομοιοκαταληκτεί με τον τέταρτο.

- Οι στίχοι του ποιήματος είναι δωδεκασύλλαβοι και ακολουθούν το ιαμβικό μέτρο (τονίζεται κάθε δεύτερη συλλαβή).

Λυ / πή / σου / τα / χρό / νια / που / πά / νε / χα / με / να

α.3. Να σχολιάσετε τον τίτλο του ποιήματος σε σχέση με το περιεχόμενο.

Ο τίτλος του ποιήματος «Εκ βαθέων» υποδηλώνει πως η ικεσία που διατυπώνει το ποιητικό υποκείμενο προς τον Θεό βγαίνει μέσα από τα βάθη της ψυχής του. Το ποίημα έχει έναν καθαρά εξομολογητικό τόνο, που σημαίνει πως ο ποιητής εκφράζει πολύ προσωπικά του συναισθήματα και ανησυχίες. Η αίσθηση ότι «ζει χωρίς λόγο και δίχως σκοπό» είναι ένας ουσιαστικός, ειλικρινής και βαθύς φόβος του ποιητή.

β.2. Να επισημάνετε πέντε (5) μεταφορές μέσα στο ποίημα.

- στο δρόμο που πήρα

- ποιο κρίμα με δένει

- τα χρόνια που πάνε χαμένα

- η νύχτα πάλι βαριά ν’ απλωθεί

- Λιγάκι να κάνω πως κάτι με σέρνει

β3. Να βρείτε τους ρηματικούς τύπους που επαναλαμβάνονται μέσα στο ποίημα. Πώς ερμηνεύετε την επανάληψη αυτή;

Λυπήσου με, Θε μου / Λυπήσου τα χρόνια / Λυπήσου όλα κείνα / Λυπήσου κι εκείνα, λυπήσου και μένα, / Λυπήσου με, Θε μου / λυπήσου τη φλόγα / λυπήσου με.

Ο ρηματικός τύπος «λυπήσου» είναι αυτός που επαναλαμβάνεται τις περισσότερες φορές και μεταδίδει το κύριο αίτημα του ποιήματος. Ο Λαπαθιώτης ζητά επανειλημμένως από τον Θεό να δείξει έλεος και να τον λυπηθεί, μιας και αισθάνεται πως η ζωή του πηγαίνει χαμένη, χωρίς να έχει κατορθώσει να βρει για ποιο λόγο ζει, μα και για ποιο λόγο βασανίζεται τόσο πολύ, στερούμενος κάθε πιθανή πηγή ευτυχίας. Ο ποιητής, μάλιστα, τονίζει πως κάθε του προσπάθεια σ’ αυτή τη ζωή γίνεται με αγαθές προθέσεις, αφού έχει «καρδιά στοργική», έστω κι αν δεν καταφέρνει ποτέ να βοηθήσει τους άλλους ή και τον εαυτό του.

ζητώντας τους άλλους, ζητώντας και μένα, / ζητώντας εκείνο που δε θα βρεθεί! / ζητώντας μια λύση

Ο επόμενος ρηματικός τύπος που επαναλαμβάνεται συχνά στο ποίημα είναι η μετοχή «ζητώντας», που έχει εδώ το νόημα αναζητώντας. Ο ποιητής περνά τα χρόνια του αναζητώντας μάταια τη δυνατότητα να κατανοήσει τους άλλους ανθρώπους, να καταλάβει τον εαυτό του, μα και αναζητώντας κάποτε λύσεις για τα προβλήματα των συνανθρώπων του.

Ο ρηματικός αυτός τύπος έρχεται να δείξει πως ο ποιητής αναζητά αγωνιωδώς κάποιο νόημα στη ζωή του, όπως και τη δυνατότητα να γνωρίσει την πραγματική φύση των ανθρώπων. Μια αναζήτηση, εντούτοις, που αποβαίνει άκαρπη παρά τις συνεχείς και επίμονες προσπάθειές του.

β4. Να βρείτε πέντε (5) λέξεις / φράσεις που τονίζουν τον λυρικό χαρακτήρα του ποιήματος.

- βαριά ν’ απλωθεί

- που πάνε του κάκου

- με καρδιά στοργική

- λυπήσου τη φλόγα

- μάταια σκορπώ