Κωνσταντίνος Καβάφης «Μισή ώρα»

Dustin McNeer

Κωνσταντίνος Καβάφης «Μισή ώρα»

Μήτε σε απέκτησα, μήτε θα σε αποκτήσω

ποτέ, θαρρώ. Μερικά λόγια, ένα πλησίασμα

όπως στο μπαρ προχθές, και τίποτε άλλο.

Είναι, δεν λέγω, λύπη. Αλλά εμείς της Τέχνης

κάποτε μ’ έντασι του νου, και βέβαια μόνο

για λίγην ώρα, δημιουργούμεν ηδονήν

η οποία σχεδόν σαν υλική φαντάζει.

Έτσι στο μπαρ προχθές —βοηθώντας κιόλας

πολύ ο ευσπλαχνικός αλκολισμός—

είχα μισή ώρα τέλεια ερωτική.

Και το κατάλαβες με φαίνεται,

κ’ έμεινες κάτι περισσότερον επίτηδες.

Ήταν πολλή ανάγκη αυτό. Γιατί

μ’ όλην την φαντασία, και με το μάγο οινόπνευμα,

χρειάζονταν να βλέπω και τα χείλη σου,

χρειάζονταν να ’ναι το σώμα σου κοντά.

Ο Κωνσταντίνος Καβάφης καταγράφει σε α΄ πρόσωπο μια δική του εμπειρία, που έρχεται να φανερώσει μια βασική πτυχή του ερωτισμού του∙ το στοιχείο της ερωτικής φαντασίωσης, που όχι σπάνια, αξιοποιείται από τον ποιητή προκειμένου να υποκαταστήσει το γεγονός ότι δεν του δίνεται πάντοτε η δυνατότητα να πραγματώσει τις ερωτικές του επιθυμίες.

Μήτε σε απέκτησα, μήτε θα σε αποκτήσω

ποτέ, θαρρώ. Μερικά λόγια, ένα πλησίασμα

όπως στο μπαρ προχθές, και τίποτε άλλο.

Ο ποιητής μοιάζει να απευθύνει τον λόγο σ’ έναν νέο -ο οποίος θα απομείνει ανώνυμος-, που έχει κεντρίσει το ερωτικό του ενδιαφέρον, αν και στην πραγματικότητα πρόκειται για έναν μονόλογο που πραγματοποιείται -εννοείται- χωρίς την παρουσία κάποιου άλλου προσώπου. Ο ποιητής δηλώνει πως δεν τον έχει αποκτήσει μέχρι τώρα και πως πιθανότατα δεν θα τον αποκτήσει ποτέ. Η γνωριμία τους θα παραμείνει, κατά πως φαίνεται, καθαρά επιφανειακή. Θα ανταλλάξουν, ίσως, ξανά μερικά λόγια, κι ίσως τύχει να πλησιάσουν ξανά ο ένας τον άλλον, όπως συνέβη προχθές στο μπαρ, μα δεν πρόκειται να συμβεί τίποτε περισσότερο μεταξύ τους.

Είναι, δεν λέγω, λύπη. Αλλά εμείς της Τέχνης

κάποτε μ’ έντασι του νου, και βέβαια μόνο

για λίγην ώρα, δημιουργούμεν ηδονήν

η οποία σχεδόν σαν υλική φαντάζει.

Ο ποιητής αναγνωρίζει πως το γεγονός ότι δεν πρόκειται να απολαύσει ποτέ το σώμα του νέου αυτού, του προκαλεί λύπη, επισημαίνει, εντούτοις, πως οι άνθρωποι της Τέχνης, όπως είναι φυσικά κι ο ίδιος, έχουν τον προνόμιο να ξεπερνούν, κατά κάποιο τρόπο, την απουσία πραγματικής επαφής, καταφεύγοντας στη φαντασία και στη σκέψη τους. Έτσι, με έντονη νοητική προσπάθεια, και, βέβαια, μόνο για λίγη ώρα, κατορθώνουν να δημιουργούν στη σκέψη τους μια τέτοια ηδονή που μοιάζει σχεδόν σαν πραγματική. Φαντάζονται βήμα προς βήμα την ερωτική επαφή, όπως ακριβώς την επιθυμούν, και καταφέρνουν για λίγη ώρα να αισθάνονται σαν να έχουν πραγματικά στα χέρια τους το ερωτικό σώμα που ποθούν.

Έτσι στο μπαρ προχθές —βοηθώντας κιόλας

πολύ ο ευσπλαχνικός αλκολισμός—

είχα μισή ώρα τέλεια ερωτική.

Σ’ αυτή ακριβώς την τεχνική κατέφυγε, λοιπόν, ο ποιητής προχθές στο μπαρ και χάρη στη βοήθεια του «ευσπλαχνικού» αλκοόλ, που ενδυνάμωσε τη φαντασία του και ανέστειλε τις όποιες αναστολές, κατόρθωσε να έχει μισή ώρα τέλεια ερωτική. Χωρίς ποτέ ν’ αγγίξει τον νέο και χωρίς εξωτερικά να εκδηλώσει την επιθυμία του, μπόρεσε για μισή ώρα να βιώσει στη σκέψη του μια ιδανική ερωτική επαφή μαζί του και να αντλήσει από αυτή την επιζητούμενη απόλαυση.

Και το κατάλαβες με φαίνεται,

κ’ έμεινες κάτι περισσότερον επίτηδες.

Ήταν πολλή ανάγκη αυτό. Γιατί

μ’ όλην την φαντασία, και με το μάγο οινόπνευμα,

χρειάζονταν να βλέπω και τα χείλη σου,

χρειάζονταν να ’ναι το σώμα σου κοντά.

Εκείνο, ωστόσο, που συνέβαλε περισσότερο στο να επιτευχθεί η ερωτική αυτή μισή ώρα, ήταν το γεγονός ότι ο νέος, ίσως γιατί κατάλαβε την επιθυμία που είχε προκαλέσει στον ποιητή, παρέμεινε στο μπαρ επίτηδες λίγο παραπάνω απ’ ό,τι πιθανώς σκόπευε. Έμεινε εκεί προσφέροντας όχι ακριβώς ό,τι θα ήθελε ο ποιητής, αλλά χαρίζοντάς του τουλάχιστον την παρουσία του. Κι αυτό ήταν πράγματι πολύ αναγκαίο, διότι όσο κι αν κατέφευγε στη φαντασία του ο ποιητής, όσο κι αν βοηθούσε το μαγικό οινόπνευμα, ήταν τελικά απαραίτητο να βλέπει και τα χείλη του νέου∙ ήταν απαραίτητο να βρίσκεται και το σώμα του κοντά, για να μπορέσει να φανταστεί με όλη της την πληρότητα την ερωτική επαφή που τόσο επιθυμούσε.

Η δυνατότητα που είχε ο ποιητής να βλέπει τα χείλη και το σώμα του νέου επέτρεψαν στη φαντασία του να προχωρήσει ευκολότερα στην ανασύνθεση του ερωτικού αγγίγματος, αφού δεν ήταν αναγκασμένος να ανασύρει παράλληλα από τη μνήμη του την εικόνα του νέου και να προσπαθεί να την αναπλάσει κι αυτή. Είχε, άλλωστε, τον ίδιο τον νέο απέναντί του και μπορούσε για μισή ώρα να αντικρίζει τα ερωτικά του χείλη και το ποθητό του σώμα.