Κική Δημουλά «Το κοριτσάκι με τα σπίρτα»

Iwetka

Κική Δημουλά «Το κοριτσάκι με τα σπίρτα»

Το κοριτσάκι με τα σπίρτα

Απόγευμα πρωτοχρονιάς

ψυχή στους δρόμους.

Μονάχα κάτι γκρίζο παλαιό

καινούργιου χρόνου.

Τρέμουν από το κρύο

τα σταυροδρόμια και οι γωνίες

σφίγγονται κολλάνε να ζεσταθούν

επάνω σε αλλότριας

πατρίδας

πλανόδιους ανθοπώλες

μπουκέτα φασκιωμένα

με αγριωπό χαρτί

και η φτηνή ποιότητα

με τρύπες διανθισμένη γύρω γύρω

από αυτοδίδακτο ψαλίδι καμωμένες

όπως κι εμείς όταν παιδιά

για σχέδια πεινασμένα

σ’ εφημερίδα διπλωμένη ομοιόμορφα

μικρά τετραγωνάκια ψαλιδίζαμε

κι όπως ξεδιπλωνόταν το χαρτί

τι χαρούμενα τι αλλεπάλληλα, τι συμμετρικά

παραθυράκια διάπλατα μάς άνοιγε το μέλλον.

Απόγευμα πρωτοχρονιάς

ψυχή στους δρόμους

μόνο κλειστά μεγάλα γκρίζα παράθυρα

κι ένα φτωχό χιονόνερο που ζητιανεύει χιόνι.

(Μεταφερθήκαμε παραπλεύρως, 2007)

αλλότριας: από άλλο τόπο, ξένης

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

α.1. Το ποίημα εντάσσεται κατά τη γνώμη σας στην παραδοσιακή ή στη μοντέρνα

ποίηση;

Το ποίημα εντάσσεται στη μοντέρνα ποίηση.

α.2. Να εντοπίσετε τέσσερα (4) χαρακτηριστικά της μορφής του που επαληθεύουν

την προηγούμενη απάντησή σας.

- Το ποίημα έχει ελεύθερο στίχο∙ δεν ακολουθεί, δηλαδή, κάποιον κανόνα ως προς τον αριθμό των συλλαβών.

- Το ποίημα δεν είναι χωρισμένο σε στροφές με βάση κάποιον κανόνα δόμησης κι έτσι δεν υπάρχει ομοιομορφία ως προς των αριθμό στίχων κάθε στροφής.

- Στο ποίημα δεν υπάρχει ομοιοκαταληξία.

- Οι στίχοι του ποιήματος δεν ακολουθούν κάποιο μέτρο.

β.1. Να επισημάνετε στο ποίημα δύο (2) προσωποποιήσεις, δύο (2) εικόνες και μία

(1) μεταφορά.

Προσωποποιήσεις:

- Τρέμουν από το κρύο / τα σταυροδρόμια και οι γωνίες

- κι ένα φτωχό χιονόνερο που ζητιανεύει χιόνι

Εικόνες:

- σ’ εφημερίδα διπλωμένη ομοιόμορφα

μικρά τετραγωνάκια ψαλιδίζαμε

- ψυχή στους δρόμους

μόνο κλειστά μεγάλα γκρίζα παράθυρα

Μεταφορά:

- όπως κι εμείς όταν παιδιά / για σχέδια πεινασμένα

β.2. τι χαρούμενα τι αλλεπάλληλα, τι συμμετρικά/παραθυράκια διάπλατα μάς άνοιγε το μέλλον.....μόνο κλειστά μεγάλα γκρίζα παράθυρα/κι ένα φτωχό χιονόνερο που ζητιανεύει χιόνι. Ποιες αντιθέσεις μπορείτε να εντοπίσετε σ’ αυτούς τους στίχους;

Ποια συναισθήματα δημιουργούν, κατά τη γνώμη σας, αυτές οι αντιθέσεις στον αναγνώστη; Στην απάντησή σας, να λάβετε υπόψη και την αλλαγή του χρόνου στα ρήματα άνοιγε και ζητιανεύει.

Στο πρώτο απόσπασμα η ποιήτρια μεταδίδει μια αισιόδοξη διάθεση για ένα μέλλον γεμάτο προσδοκίες και πολλές υποσχέσεις, όπως αυτό εμφανιζόταν στα μάτια των παιδιών από τα «χαρούμενα» και αλλεπάλληλα παραθυράκια που φαινόταν να τους ανοίγει το μέλλον.

Στο δεύτερο απόσπασμα, ωστόσο, η εικόνα είναι εντελώς αντίθετη, αφού τα χαρούμενα παραθυράκια που τους άνοιγε το μέλλον, γίνονται πλέον κλειστά μεγάλα γκρίζα παράθυρα, κι όλες οι προσδοκίες μοιάζουν πλήρως ματαιωμένες, αφού αντί για χαρά το μόνο που εμφανίζεται είναι το λειψό χιονόνερο που ζητιανεύει χιόνι, με την ελπίδα πως θα αποκτήσει μια πιο ολοκληρωμένη υπόσταση.

Η ποιήτρια δίνει εδώ μια εικόνα διάψευσης που μεταδίδει στον αναγνώστη ένα βαθύ αίσθημα απαισιοδοξίας, καθώς όλες εκείνες οι ελπίδες και τα όνειρα των παιδικών χρόνων, τείνουν τελικά να μεταλλάσσονται σε ανολοκλήρωτες καταστάσεις που αντί να προσφέρουν στους ανθρώπους τη χαρά και την πληρότητα που κάποτε προσδοκούσαν, τους δημιουργούν μια αίσθηση κενού, ματαιότητας και θλίψης. Το πολλά υποσχόμενο μέλλον, με τα χαρούμενα ανοιχτά του παράθυρα, δεν αργεί να γίνει ένα αδιέξοδο παρόν, με γκρίζα κλειστά παράθυρα, που έρχονται να ματαιώσουν οριστικά τα όνειρα και τις προσδοκίες της νεότητας.   

β.3. Η ποίηση της Κικής Δημουλά χαρακτηρίζεται από πολλούς απροσδόκητους (μη αναμενόμενους, ασυνήθιστους) συνδυασμούς λέξεων ή φράσεων και λεκτικά παιχνίδια. Να εντοπίσετε πέντε (5) τέτοια παραδείγματα στο ποίημα.

- Μονάχα κάτι γκρίζο παλαιό / καινούργιου χρόνου.

- μπουκέτα φασκιωμένα / με αγριωπό χαρτί

- και η φτηνή ποιότητα / με τρύπες διανθισμένη γύρω γύρω

- από αυτοδίδακτο ψαλίδι καμωμένες

- κι ένα φτωχό χιονόνερο που ζητιανεύει χιόνι.

β.4. ... μπουκέτα φασκιωμένα/ με αγριωπό χαρτί/ και η φτηνή ποιότητα/ με τρύπες διανθισμένη γύρω γύρω/ από αυτοδίδακτο ψαλίδι καμωμένες/ όπως κι εμείς όταν παιδιά για σχέδια πεινασμένα/ σ’ εφημερίδα διπλωμένη ομοιόμορφα/ μικρά τετραγωνάκια ψαλιδίζαμε...

Να βρείτε την παρομοίωση που υπάρχει σ’ αυτούς τους στίχους και να την αποδώσετε με δικά σας λόγια.

Οι αλλοδαποί πλανόδιοι πωλητές λουλουδιών τυλίγουν μόνοι τους με πρόχειρο χαρτί τα μπουκέτα που πουλάνε και κάνουν πάνω στο φτηνό χαρτί μερικές τρύπες, προκειμένου να το διακοσμήσουν. Αυτή την αυτοσχέδια διακόσμηση την παρομοιάζει η ποιήτρια με το παιχνίδι των παιδιών που συνηθίζουν να διπλώνουν ομοιόμορφα μια εφημερίδα και να κόβουν με το ψαλίδι μικρά τετραγωνάκια, ώστε όταν την ανοίξουν να φανούν τα συμμετρικά σχέδια που έχουν σχηματιστεί κατά μήκος του.

Η διαφορά, βέβαια, είναι πως για τους πλανόδιους ανθοπώλες η ενασχόληση αυτή αποσκοπεί στον προσέλκυση πολύτιμων πελατών, ενώ για τα παιδιά αυτό είναι ένα απλό παιχνίδι για να περάσουν δημιουργικά τον ελεύθερο χρόνο τους.