Λυσίας «Υπέρ Μαντιθέου» § 14-17 (Διήγηση – Απόδειξη) [κείμενο, μετάφραση, ασκήσεις σχολικού]

Roger Payne

Λυσίας «Υπέρ Μαντιθέου» § 14-17 (Διήγηση – Απόδειξη) [κείμενο, μετάφραση, ασκήσεις σχολικού]

ΜΑΡΤΥΡΙΑ

[14] Συλλεγέντων τοίνυν τῶν δημοτῶν πρὸ τῆς ἐξόδου, εἰδὼς αὐτῶν ἐνίους πολίτας μὲν χρηστοὺς ὄντας καὶ προθύμους, ἐφοδίων δὲ ἀποροῦντας, εἶπον ὅτι χρὴ τοὺς ἔχοντας παρέχειν τὰ ἐπιτήδεια τοῖς ἀπόρως διακειμένοις. καὶ οὐ μόνον τοῦτο συνεβούλευον τοῖς ἄλλοις, ἀλλὰ καὶ αὐτὸς ἔδωκα δυοῖν ἀνδροῖν τριάκοντα δραχμὰς ἑκατέρῳ, οὐχ ὡς πολλὰ κεκτημένος, ἀλλ᾽ ἵνα παράδειγμα τοῦτο τοῖς ἄλλοις γένηται. Καί μοι ἀνάβητε.

Μετάφραση: Όταν, λοιπόν, συγκεντρώθηκαν οι συνδημότες (μου) πριν από την εκστρατεία, επειδή γνώριζα ότι μερικοί από αυτούς ήταν βέβαια τίμιοι πολίτες και πρόθυμοι αλλά ότι είχαν έλλειψη από προμήθειες, είπα ότι πρέπει οι πλούσιοι να χορηγούν τα απαραίτητα στους φτωχούς. Και δε συμβούλευσα στους άλλους μόνο αυτό αλλά και ο ίδιος έδωσα τριάντα δραχμές σε καθέναν από δύο άντρες, όχι επειδή είχα πολλά (χρήματα) αλλά για να αποτελέσει αυτό παράδειγμα στους άλλους. Ανεβείτε για χάρη μου στο βήμα (να το επιβεβαιώσετε).

ΜΑΡΤΥΡΕΣ

[15] Μετὰ ταῦτα τοίνυν, ὦ βουλή, εἰς Κόρινθον ἐξόδου γενομένης καὶ πάντων προειδότων ὅτι δεήσει κινδυνεύειν, ἑτέρων ἀναδυομένων ἐγὼ διεπραξάμην ὥστε τῆς πρώτης τεταγμένος μάχεσθαι τοῖς πολεμίοις· καὶ μάλιστα τῆς ἡμετέρας φυλῆς δυστυχησάσης, καὶ πλείστων ἐναποθανόντων, ὕστερος ἀνεχώρησα τοῦ σεμνοῦ Στειριῶς τοῦ πᾶσιν ἀνθρώποις δειλίαν ὠνειδικότος.

Μετάφραση: Μετά από όλα αυτά λοιπόν, κύριοι βουλευτές, όταν έγινε η εκστρατεία στην Κόρινθο και όλοι γνώριζαν από πριν ότι θα χρειαστεί να κινδυνεύσουν, ενώ κάποιοι απέφευγαν τη μάχη, εγώ τόλμησα να πολεμώ τους εχθρούς παραταγμένος στην πρώτη γραμμή και μάλιστα, παρόλο που η δική μας φυλή νικήθηκε και σκοτώθηκαν πάρα πολλοί, αποχώρησα από τη μάχη μετά τον αλαζόνα Στειριέα, ο οποίος έχει κατηγορήσει όλους τους ανθρώπους για δειλία.

[16] καὶ οὐ πολλαῖς ἡμέραις ὕστερον μετὰ ταῦτα ἐν Κορίνθῳ χωρίων ἰσχυρῶν κατειλημμένων, ὥστε τοὺς πολεμίους μὴ δύνασθαι παριέναι, Ἀγησιλάου δ᾽ εἰς τὴν Βοιωτίαν ἐμβαλόντος ψηφισαμένων τῶν ἀρχόντων ἀποχωρίσαι τάξεις αἵτινες βοηθήσουσι, φοβουμένων ἁπάντων (εἰκότως, ὦ βουλή· δεινὸν γὰρ ἦν ἀγαπητῶς ὀλίγῳ πρότερον σεσωσμένους ἐφ᾽ ἕτερον κίνδυνον ἰέναι) προσελθὼν ἐγὼ τὸν ταξίαρχον ἐκέλευον ἀκληρωτὶ τὴν ἡμετέραν τάξιν πέμπειν.

Μετάφραση: Λίγες μέρες μετά από αυτά, ενώ είχαν καταληφθεί οχυρές θέσεις στην Κόρινθο, με αποτέλεσμα οι εχθροί να μη μπορούν να περάσουν, κι ενώ ο Αγησίλαος εισέβαλε στη Βοιωτία κι ενώ οι άρχοντες αποφάσισαν να αποσπάσουν παρατάξεις (στρατού) για να τους βοηθήσουν, αν και όλοι γενικά φοβούνταν (εύλογα, κύριοι βουλευτές· γιατί ήταν φοβερό να βαδίζουμε για νέο κίνδυνο, ενώ λίγο πρωτύτερα είχαμε σωθεί μόλις και μετά βίας), εγώ, αφού παρουσιάστηκα, πρότρεπα τον ταξίαρχο να αποστείλει το δικό μου τάγμα χωρίς κλήρωση.

[17] ὥστ᾽ εἴ τινες ὑμῶν ὀργίζονται τοῖς τὰ μὲν τῆς πόλεως ἀξιοῦσι πράττειν, ἐκ δὲ τῶν κινδύνων ἀποδιδράσκουσιν, οὐκ ἂν δικαίως περὶ ἐμοῦ τὴν γνώμην ταύτην ἔχοιεν· οὐ γὰρ μόνον τὰ προσταττόμενα ἐποίουν προθύμως, ἀλλὰ καὶ κινδυνεύειν ἐτόλμων. καὶ ταῦτ᾽ ἐποίουν οὐχ ὡς οὐ δεινὸν ἡγούμενος εἶναι Λακεδαιμονίοις μάχεσθαι, ἀλλ᾽ ἵνα, εἴ ποτε ἀδίκως εἰς κίνδυνον καθισταίμην, διὰ ταῦτα βελτίων ὑφ᾽ ὑμῶν νομιζόμενος ἁπάντων τῶν δικαίων τυγχάνοιμι. Καί μοι ἀνάβητε τούτων μάρτυρες.

Μετάφραση: Επομένως, αν κάποιοι από σας οργίζονται εναντίον εκείνων που έχουν την αξίωση να ασχολούνται με τα δημόσια πράγματα αλλά δραπετεύουν από τη μάχη, δε θα είχαν δίκαια για μένα αυτή τη γνώμη. Γιατί, δεν εκτελούσα πρόθυμα μόνο τις διαταγές (των αρχόντων), αλλά τολμούσα και να διακινδυνεύω τη ζωή μου. Και αυτά τα έκανα, όχι διότι πίστευα ότι δεν είναι επικίνδυνο να πολεμά κανείς με τους Λακεδαιμονίους αλλά για να κερδίζω όλα τα δίκαιά μου, αφού εσείς εξαιτίας αυτών θα με θεωρούσατε καλύτερο, αν κάποτε εμπλεκόμουν άδικα σε δικαστικό αγώνα. Και, παρακαλώ, ανεβείτε για χάρη μου ως μάρτυρες (στο βήμα) γι’ αυτά.

[Μετάφραση: Γ. Α. Ράπτης]

Ασκήσεις

1. Πώς τεκμηριώνεται ο πατριωτισμός και η γενναιότητα του Μαντιθέου;

Το πρώτο στοιχείο που τεκμηριώνει τον πατριωτισμό του Μαντιθέου είναι πως, λίγο πριν την εκστρατεία στην Αλίαρτο, προέτρεψε τους ευπορότερους συνδημότες του να ενισχύσουν εκείνους που ήταν οικονομικά ασθενέστεροι, ώστε να μπορούν να διασφαλίσουν τα αναγκαία για τη συμμετοχή τους στην εκστρατεία. Ο ίδιος, μάλιστα, παρά το γεγονός ότι δεν είχε πολλά χρήματα, φρόντισε να δώσει από 30 δραχμές σε δύο άνδρες προκειμένου η δική του ενέργεια να λειτουργήσει παραδειγματικά για τους άλλους και να τους ωθήσει πιο αποτελεσματικά στο να υλοποιήσουν την πρότασή του.

Επόμενο τεκμήριο για τον πατριωτισμό και τη γενναιότητα του Μαντιθέου αποτελεί η στάση του κατά την εκστρατεία στην Κόρινθο (μάχη της Νεμέας), όπου ενώ πολλοί ήταν εκείνοι που απέφευγαν τη μάχη από φόβο απέναντι στον δεδομένα μεγάλο κίνδυνο, ο Μαντίθεος, όχι μόνο πολέμησε, αλλά είχε τη γενναιότητα να παραταχθεί στην πρώτη γραμμή. Επιπλέον, παρά το γεγονός ότι η φυλή του, η Ακαμαντίδα, ηττήθηκε συντριπτικά, εκείνος παρέμεινε στο πεδίο της μάχης και αποχώρησε ακόμη και μετά τον επικεφαλής της Αθηναϊκής παράταξης, τον αλαζονικό Θρασύβουλο τον Στειριέα, που κατηγόρησε όλους τους άνδρες της παράταξης ως δειλούς.

Τέλος, λίγες μόλις μέρες μετά από αυτή την ήττα, ο Μαντίθεος, παρά τον εύλογο φόβο των στρατιωτών που μετά βίας είχαν επιβιώσει από έναν σημαντικότατο κίνδυνο, παρουσιάστηκε στον ταξίαρχο και τον προέτρεψε να αποστείλει, χωρίς κλήρωση, το δικό του τάγμα στη Βοιωτία για να βοηθήσει τις εκεί δυνάμεις που καλούνταν να αντιμετωπίσουν τον πολυάριθμο στρατό του Αγησιλάου.     

2. Να συγκρίνετε τη συμπεριφορά του Θρασυβούλου (του σεμνού Στειριώς) και του Μαντιθέου προς τους στρατιώτες.

Ο Θρασύβουλος ο Στειριέας που ήταν επικεφαλής της Αθηναϊκής παράταξης, κατηγόρησε, μετά τη μεγάλη ήττα των Αθηναίων, όλους τους στρατιώτες για δειλία, θέλοντας έτσι να αποποιηθεί μέρος της ευθύνης που του αναλογούσε, αφού ο ίδιος διοικούσε το στράτευμα. Προκειμένου, δηλαδή, να μην απολογηθεί για τον τρόπο που διαχειρίστηκε τη μάχη και οδήγησε τους Αθηναίους στην ήττα, θέλησε να ρίξει την ευθύνη στο στράτευμα, που κατά τη γνώμη του, αποτελούνταν μόνο από δειλούς στρατιώτες.

Ο Μαντίθεος από την άλλη, αν και αναγνωρίζει πως κάποιοι απέφυγαν τη μάχη από φόβο (ἑτέρων ἀναδυομένων), εντούτοις δεν στρέφεται ενάντια στους στρατιώτες, καθώς κατανοεί πως η μάχη εκείνη ήταν επικίνδυνη και προκαλούσε εύλογα το φόβο. Με παρόμοια διάθεση κατανόησης, άλλωστε, προσεγγίζει και την απροθυμία των στρατιωτών που επέζησαν, να σπεύσουν στη Βοιωτία για να πολεμήσουν με τον Αγησίλαο. Όπως χαρακτηριστικά σχολιάζει, ήταν λογικό να φοβούνται και να είναι απρόθυμοι να βαδίσουν σ’ έναν νέο κίνδυνο, αφού μόλις και μετά βίας είχαν σωθεί λίγες μέρες πριν στην προηγούμενη μάχη (εἰκότως, ὦ βουλή· δεινὸν γὰρ ἦν ἀγαπητῶς ὀλίγῳ πρότερον σεσωσμένους ἐφ᾽ ἕτερον κίνδυνον ἰέναι).

Ο Μαντίθεος κατορθώνει να τονίσει τη δική του γενναιότητα χωρίς, ωστόσο, να θίγει και να κατηγορεί τους άλλους στρατιώτες. Αντιμετωπίζει με σεβασμό τα όποια συναισθήματα φόβου τους διακατείχαν, καθώς έχει πλήρη συναίσθηση του κινδύνου που διέτρεξαν οι συμπολεμιστές του, και το κυριότερο, διότι γνωρίζει πως στη Νεμέα η φυλή του γνώρισε συντριπτική ήττα και είχε τρομερές απώλειες, οπότε θα ήταν απρεπές να μιλά για δειλία και ανανδρία.  

[εἰκότως, ὦ βουλή· δεινὸν γὰρ ἦν... ἐφ᾽ ἕτερον κίνδυνον ἰέναι: ρεαλιστικό και ψυχολογικό το επιχείρημα. Αποτελεί φοβερή δοκιμασία για τον στρατιώτη, που έχασε τη μάχη και ως εκ θαύματος σώθηκε, να ριχθεί με πεσμένο το ηθικό σε ελάχιστο χρονικό διάστημα σε έναν πολύ πιο δύσκολο αγώνα με αντίπαλο μάλιστα τον Αγησίλαο.]

3. Πού απέβλεπε η παραδειγματική στρατιωτική συμπεριφορά του Μαντιθέου;

Κίνητρο της παραδειγματικής συμπεριφοράς του Μαντιθέου, κατά την εκτέλεση των στρατιωτικών του υποχρεώσεων, δεν υπήρξε η υποτίμηση του αντιπάλου, αλλά η επιθυμία του να δικαιωθεί σε περίπτωση πιθανής εμπλοκής του σε δικαστικό αγώνα. Είναι γεγονός ότι μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας στην Αθήνα τα αντιαριστοκρατικά αισθήματα είχαν ιδιαίτερα οξυνθεί και οι δίκες πολλαπλασιαστεί.

Ο ίδιος, λοιπόν, ισχυρίζεται ότι υπήρξε τολμηρός όχι γιατί δεν θεωρούσε επικίνδυνο το να πολεμά εναντίον των Λακεδαιμονίων, αλλά γιατί ήθελε μ’ αυτό τον τρόπο να κερδίσει την εύνοια των συμπολιτών του, ιδίως σε περίπτωση που εμπλεκόταν ποτέ άδικα σε κάποιον δικαστικό αγώνα. Μπορούμε, ωστόσο, να θεωρήσουμε πως στην τόσο ενεργή του συμμετοχή στις πολεμικές δραστηριότητες της πόλης του διαφαίνεται και το υψηλό πατριωτικό του αίσθημα.

4. Να γραφούν οι απόλυτες μετοχές και να χαρακτηρισθούν.

- Συλλεγέντων: Γενική απόλυτη χρονική μετοχή με υποκείμενο το «τῶν δημοτῶν». Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρήμα της κύριας πρότασης (εἶπον). Εκφράζει το προτερόχρονο.

- γενομένης: Γενική απόλυτη χρονική μετοχή με υποκείμενο το «ἐξόδου». Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρήμα της κύριας πρότασης (διεπραξάμην). Εκφράζει το προτερόχρονο.

- προειδότων: Γενική απόλυτη χρονική μετοχή με υποκείμενο το «πάντων». Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνο στο ρήμα της κύριας πρότασης (διεπραξάμην). Εκφράζει το προτερόχρονο.

- ἀναδυομένων: Γενική απόλυτη εναντιωματική μετοχή με υποκείμενο το «ἑτέρων». Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός της εναντίωσης στο ρήμα της κύριας πρότασης (διεπραξάμην).

- δυστυχησάσης: Γενική απόλυτη εναντιωματική μετοχή με υποκείμενο το «τῆς φυλῆς». Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός της εναντίωσης στο ρήμα της κύριας πρότασης (ἀνεχώρησα).

- ἐναποθανόντων: Γενική απόλυτη εναντιωματική μετοχή με υποκείμενο το «πλείστων». Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός της εναντίωσης στο ρήμα της κύριας πρότασης (ἀνεχώρησα).

- κατειλημμένων: Γενική απόλυτη χρονική μετοχή με υποκείμενο το «χωρίων». Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνο στο ρήμα της κύριας πρότασης (ἐκέλευον). Εκφράζει το προτερόχρονο.

- ἐμβαλόντος: Γενική απόλυτη αιτιολογική μετοχή με υποκείμενο το «Ἀγησιλάου». Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας στο ψηφισαμένων.

- ψηφισαμένων: Γενική απόλυτη χρονική μετοχή με υποκείμενο το «τῶν ἀρχόντων». Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνο στο ρήμα της κύριας πρότασης (ἐκέλευον). Εκφράζει το προτερόχρονο.

- φοβουμένων: Γενική απόλυτη εναντιωματική μετοχή με υποκείμενο το «ἁπάντων». Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός της εναντίωσης στο ρήμα της κύριας (ἐκέλευον).

5. αἵτινες βοηθήσουσι: Να αναγνωρίσετε την πρόταση και να την αντικαταστήσετε με άλλη ισοδύναμή της.

Επιρρηματική δευτερεύουσα, αναφορική τελική, που εκφράζει σκοπό. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία αἵτινες και εκφέρεται με οριστική μέλλοντα, διότι εξαρτάται από ιστορικό χρόνο. (Συνήθως μια αναφορική πρόταση που εκφέρεται με οριστική μέλλοντα είναι τελική αναφορική).

Η αναφορική τελική πρόταση μπορεί να αντικατασταθεί με μια τελική πρόταση: ἵνα βοηθήσωσι.

Οι τελικές προτάσεις, όταν εξαρτώνται από ιστορικό χρόνο εκφέρονται με υποτακτική, αντί της ευκτικής του πλαγίου λόγου, για να δηλώσουν ότι ο σκοπός της πράξης του παρελθόντος επεκτείνεται και διαρκεί στο παρόν ή στο μέλλον με βεβαιότητα (ως πραγματικός σκοπός).  

6. κεκτημένος, ἡγούμενος: Να γράψετε τα ομόρριζα (απλά και σύνθετα) του πρώτου τύπου στη ν.ε. και τα συνώνυμα του δεύτερου τύπου στην α.ε.

κεκτημένος: Ομόρριζα

Απλά: κτήση, κτητικός, κτήτορας, κτήμα, κτηματίας, κτηματικός, κτήνος, κτηνώδης

Σύνθετα: ανακτώ, ανάκτηση, επανακτώ, επανάκτηση, αποκτώ, απόκτημα, απόκτηση, δυσαπόκτητος, επίκτητος, κατακτώ, κατάκτηση, κατακτητικός, ακατάκτητος, πρόσκτηση, ακτήμονας, αποκτηνώνω, αποκτήνωση.

ἡγούμενος: Συνώνυμα

γιγνώσκω, δοκῶ, δοξάζω, κρίνω, νομίζω, οἴομαι, ὑπολαμβάνω.    

7. Να γράψετε τα ρήματα και τους ρηματικούς τύπους με αναδιπλασιασμό και να χαρακτηρίσετε το είδος του.

- κεκτημένος: Το ρήμα κτῶμαι έχει δύο τύπους στον Παρακείμενο (κέκτημαι / ἔκτημαι). Ο τύπος ἔκτημαι που έχει συλλαβική αύξηση –ε, είναι ορθότερος, εφόσον το θέμα του αρχίζει από δύο σύμφωνα (χωρίς να είναι το πρώτο άφωνο και το δεύτερο ένρινο ή υγρό). Επομένως, ο τύπος κέκτημαι έχει ανώμαλο αναδιπλασιασμό, αφού το ρήμα αρχίζει μεν από δύο σύμφωνα –κτ, από τα οποία το πρώτο είναι άφωνο, αλλά το δεύτερο δεν είναι ένρινο ή υγρό.

- τεταγμένος: Το ρήμα τάσσω έχει ομαλό αναδιπλασιασμό με επανάληψη του αρχικού συμφώνου του θέματος μαζί με ένα ε, αφού αρχίζει από απλό σύμφωνο (τ).

- ὠνειδικότος: Το ρήμα ὀνειδίζω έχει ομαλό αναδιπλασιασμό με χρονική αύξηση αφού αρχίζει από φωνήεν.

- κατειλημμένων: Το σύνθετο ρήμα καταλαμβάνω έχει ανώμαλο αναδιπλασιασμό σε –ει. Η ανωμαλία αυτή στον αναδιπλασιασμό του ρήματος λαμβάνω (εἴληφα) οφείλεται σε φθογγικές παθήσεις: θέμα ρήματος σλαβ-, σληβ-, ο παρακείμενος σέ-σληφ-α, ἔ-λληφ-α = εἴληφα.

- σεσωσμένους: Το ρήμα σῴζω έχει ομαλό αναδιπλασιασμό με επανάληψη του αρχικού συμφώνου μαζί με ένα ε, καθώς το θέμα του αρχίζει από ένα απλό σύμφωνο, που δεν είναι το ρ.

- ἀποδιδράσκουσιν: Το ρήμα ἀποδιδράσκω έχει «ενεστωτικό αναδιπλασιασμό», στον οποίο επαναλαμβάνεται το αρχικό σύμφωνο του θέματος (θέμα δρα-) μαζί με ένα ι.  

8. ἀναδυομένων, ἀποδιδράσκουσιν: α) να αντικατασταθούν χρονικά και β) να γράφει το β΄ ενικό και γ΄ πληθυντικό πρόσωπο του αορίστου β΄ σε όλες τις εγκλίσεις.

Χρονική αντικατάσταση

Εν.: ἀναδυομένων

Μελ.: ἀναδυσομένων

Παθ. Μελ.: ἀναδυθησομένων

Αόρ.: ἀναδυσαμένων

Αόρ. Β΄: ἀναδύντων

Παθ. αόρ.: ἀναδυθέντων

Παρακ.: ἀναδεδυμένων

Εν.: ἀποδιδράσκουσιν

Μελ.: ἀποδρασομένοις

Αόρ.: ἀποδρᾶσιν

Παρακ: ἀποδεδρακόσιν

Αόριστος Β΄

Ορ.: ἀνέδυς / ἀνέδυσαν

Υπ.: ἀναδύῃς / ἀναδύωσιν

Ευκτ.: ---- / ----

Προστ.: ἀνάδυθι / ἀναδύντων ή ἀναδύτωσαν

Ορ.: ἀπέδρας / ἀπέδρασαν

Υπ.: ἀποδρᾷς / ἀποδρῶσιν

Ευκτ.: ἀποδραίης / ἀποδραῖεν

Προστ.: ἀπόδραθι / ἀποδράντων ή ἀποδράτωσαν

Ερμηνευτικά σχόλια:

συλλεγέντων τῶν δημοτῶν: πρόκειται για τους στρατευμένους συνδημότες του Μαντιθέου από τον δήμο του Θορικού. Τους καταλόγους των στρατευσίμων δημοτών κατάρτιζαν οι δήμαρχοι.

πρὸ τῆς ἐξόδου: πριν από την εκστρατεία στην Αλίαρτο.

ἐφοδίων δ’ ἀποροῦντας: οι Αθηναίοι στρατιώτες έπρεπε να φροντίζουν για τον οπλισμό τους. Ο ημερήσιος όμως μισθός που η Αθηναϊκή πολιτεία έδινε στον κάθε στρατιώτη ήταν μόνον δύο οβολοί και άλλοι δύο για τη διατροφή τους. Για τον λόγο αυτό εύποροι φιλάνθρωποι Αθηναίοι κάλυπταν με πρόσθετη εισφορά τις ανάγκες σε οπλισμό των απόρων στρατιωτών του δήμου τους.

καὶ οὐ μόνον τοῦτο συνεβούλευον τοῖς ἄλλοις, ἀλλὰ καί... γένηται: η συμβουλή του Μαντιθέου, η υλοποίησή της και ο επιδιωκόμενος σκοπός της συνιστούν ισχυρή απόδειξη του πατριωτισμού του.

καί μοι ἀνάβητε: ο Μαντίθεος καλεί τους δύο άνδρες να επιβεβαιώσουν με τη μαρτυρία τους τα λεγόμενά του.

εἰς Κόρινθον ἐξόδου γενομένης: πρόκειται για την εκστρατεία στην Κόρινθο των Αθηναίων και των συμμάχων τους Κορινθίων, Βοιωτών και Αργείων κατά των Λακεδαιμονίων και των συμμάχων τους το 394 π.Χ.

πάντων προειδότων ὅτι δεήσει κινδυνεύειν: η σύγκρουση προβλεπόταν σκληρή, λόγω της ισοδυναμίας των αντιπάλων και του αήττητου των Λακεδαιμονίων.

ἑτέρων ἀναδυομένων ἐγὼ διεπραξάμην ὥστε... τοῖς πολεμίοις: η αντίθεση εξαίρει τη γενναιότητα του Μαντιθέου, που έλαβε μέρος ως οπλίτης στη μάχη εκείνη.

τῆς ἡμετέρας φυλῆς δυστυχησάσης, καὶ πλείστων θανόντων: ο ρήτορας κατ’ ευφημισμόν χρησιμοποιεί την ηπιότερη μετοχή δυστυχησάσης αντί της ἡττηθείσης. Η Ακαμαντίδα φυλή, στην οποία ανήκε ο Μαντίθεος, και οι άλλες πέντε που βρέθηκαν αντιμέτωπες στη Νεμέα με τους Λακεδαιμονίους με ηγέτη τον Αριστόδημο υπέστησαν οδυνηρή ήττα. Σκοτώθηκαν από τους Λακεδαιμονίους μόνον 8 και 1100 από τους συμμάχους τους, ενώ από τους αντιπάλους τους 2800 σ’ εκείνη τη μεγάλη μάχη, όπως τη χαρακτηρίζει ο Δημοσθένης (Προς Λεπτίνην 52).

ὕστερος ἀνεχώρησα τοῦ σεμνοῦ Στειριῶς... ὠνειδικότος: ο στρατηγός Θρασύβουλος, που κατέλυσε την αρχή των Τριάκοντα και αποκατέστησε τη δημοκρατία στην Αθήνα, ήταν επικεφαλής των Αθηναίων στη μάχη της Νεμέας. Λέγεται Στειριεύς, διότι ανήκε στον δήμο Στειρία που υπαγόταν στην Πανδιονίδα φυλή. Η συμπεριφορά του προς τους άνδρες του, τους οποίους κατηγόρησε ως δειλούς χαρακτηρίζεται από τον Μαντίθεο αλαζονική. Το επιχείρημα αυτό ως ενισχυτικό του προηγουμένου αναδεικνύει το θάρρος του Μαντιθέου.

ἐν Κορίνθῳ χωρίων ἰσχυρῶν κατειλημμένων... παριέναι: παρά τη νίκη των Σπαρτιατών και των συμμάχων τους ο αντίπαλος συνασπισμός εξακολούθησε να κατέχει την Κόρινθο και με την κατάληψη οχυρών θέσεων πέτυχε τον έλεγχο του Ισθμού, εμποδίζοντας έτσι τους Σπαρτιάτες του Αριστόδημου να ενωθούν με τον στρατό του Αγησιλάου, που είχε ήδη φθάσει στη Βοιωτία. Τελικά μόνο μια μοίρα στρατού (600 περίπου άνδρες) κατάφερε να φθάσει στον Αγησίλαο.

Ἀγησιλάου δ᾽ εἰς τὴν Βοιωτίαν ἐμβαλόντος: ο Αγησίλαος, ο ικανότερος βασιλιάς που ανέδειξε η Σπάρτη, είχε εκστρατεύσει στη Μ. Ασία για να απελευθερώσει τις εκεί ελληνικές πόλεις από τους Πέρσες και με απώτερο σκοπό να καταλύσει το κράτος των Περσών για όσα κακά είχαν διαπράξει στους Έλληνες. Ο απώτερος σκοπός όμως δεν πραγματοποιήθηκε, διότι με εντολή των Εφόρων επέστρεψε εσπευσμένα στην Ελλάδα, για να αντιμετωπίσει τον αντισπαρτιατικό συνασπισμό των Αθηναίων, Αργείων, Βοιωτών και Κορινθίων που είχε συγκροτηθεί με περσικά χρήματα. Ο Αγησίλαος έμπαινε στη Βοιωτία τον Αύγουστο του 394 π.Χ. με 20.000 περίπου άνδρες.

φοβουμένων ἁπάντων... προσελθὼν ἐγὼ τὸν ταξίαρχον ἐκέλευον... πέμπειν: ο ρήτορας λίαν επιτυχώς αντιπαραθέτει τον καθολικό και αιτιολογημένο φόβο των στρατιωτών προς την τολμηρή και θαρραλέα στάση του Μαντιθέου.

εἰκότως, ὦ βουλή· δεινὸν γὰρ ἦν... ἐφ᾽ ἕτερον κίνδυνον ἰέναι: ρεαλιστικό και ψυχολογικό το επιχείρημα. Αποτελεί φοβερή δοκιμασία για τον στρατιώτη, που έχασε τη μάχη και ως εκ θαύματος σώθηκε, να ριχθεί με πεσμένο το ηθικό σε ελάχιστο χρονικό διάστημα σε έναν πολύ πιο δύσκολο αγώνα με αντίπαλο μάλιστα τον Αγησίλαο.

τὸν ταξίαρχον: ταξίαρχος ήταν ο διοικητής της τάξεως, του πεζικού δηλ. σώματος της κάθε φυλής· γι’ αυτό στην Αθήνα εκλέγονταν κάθε χρόνο με χειροτονία δέκα ταξίαρχοι, όσες και οι φυλές.

εἴ τινες ὑμῶν ὀργίζονται... ἐκ δὲ τῶν κινδύνων ἀποδιδράσκουσιν: η αντίθεση προκαλεί δικαιολογημένη οργή. Η αποφυγή της στρατιωτικής υπηρεσίας, η λιποταξία και η δειλία όχι μόνο δεν επέτρεπαν στον πολίτη να αναλάβει δημόσια αξιώματα, αλλά του στερούσαν και τα πολιτικά δικαιώματα.

οὐ γὰρ μόνον τὰ προσταττόμενα... ἀλλὰ καὶ κινδυνεύειν ἐτόλμων: η προθυμία στην εκτέλεση των διαταγών αλλά και η περιφρόνηση του κινδύνου διαφοροποιούν τον Μαντίθεο.