Αρχαία ελληνικά: Πρώτη κλίση ουσιαστικών

Linda Woods

Αρχαία ελληνικά: Πρώτη κλίση ουσιαστικών

ΠΡΩΤΗ ΚΛΙΣΗ ΤΩΝ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ

1. Πρωτόκλιτα ασυναίρετα ουσιαστικά

Κατά την πρώτη κλίση κλίνονται ονόματα αρσενικά και θηλυκά: τα αρσενικά λήγουν σε -ας ή σε -ης και τα θηλυκά σε -α ή σε -η.

Παραδείγματα αρσενικών σε -ας

Ενικός αριθμός (ὁ νεανίας: θ. νεανιᾱ)    

ὁ νεανίας - τοῦ νεανίου - τῷ νεανίᾳ - τόν νεανίαν - (ὦ) νεανία

Πληθυντικός αριθμός

οἱ νεανίαι - τῶν νεανιῶν - τοῖς νεανίαις - τούς νεανίας - (ὦ) νεανίαι

Ενικός αριθμός

ὁ μανδύας - τοῦ μανδύου - τῷ μανδύᾳ - τόν μανδύαν - (ὦ) μανδύα

Πληθυντικός αριθμός

οἱ μανδύαι - τῶν μανδυῶν - τοῖς μανδύαις - τούς μανδύας - (ὦ) μανδύαι

Ενικός αριθμός

ὁ τραυματίας - τοῦ τραυματίου - τῷ τραυματίᾳ - τόν τραυματίαν - (ὦ) τραυματία

Πληθυντικός αριθμός

οἱ τραυματίαι - τῶν τραυματιῶν - τοῖς τραυματίαις - τούς τραυματίας - (ὦ) τραυματίαι

Ενικός αριθμός (ὁ στιγματίας = ο δραπέτης δούλος, αυτός που έχει σημαδευτεί με καυτηριασμό)

ὁ στιγματίας - τοῦ στιγματίου - τῷ στιγματίᾳ - τόν στιγματίαν - (ὦ) στιγματία

Πληθυντικός αριθμός

οἱ στιγματίαι - τῶν στιγματιῶν - τοῖς στιγματίαις - τούς στιγματίας - (ὦ) στιγματίαι

Ενικός αριθμός (ὁ ὑμναγόρας = αυτός που τραγουδά ύμνους)

ὁ ὑμναγόρας - τοῦ ὑμναγόρου - τῷ ὑμναγόρᾳ - τόν ὑμναγόραν - (ὦ) ὑμναγόρα

Πληθυντικός αριθμός

οἱ ὑμναγόραι - τῶν ὑμναγορῶν - τοῖς ὑμναγόραις - τούς ὑμναγόρας - (ὦ) ὑμναγόραι

Ενικός αριθμός (ὁ κοχλίας = το σαλιγκάρι, οτιδήποτε έχει ελικοειδές σχήμα)

ὁ κοχλίας - τοῦ κοχλίου - τῷ κοχλίᾳ - τόν κοχλίαν - (ὦ) κοχλία

Πληθυντικός αριθμός

οἱ κοχλίαι - τῶν κοχλιῶν - τοῖς κοχλίαις - τούς κοχλίας - (ὦ) κοχλίαι

Ενικός αριθμός (ὁ κουρίας = αυτός που έχει κουρέψει κοντά τα μαλλιά του)

ὁ κουρίας - τοῦ κουρίου - τῷ κουρίᾳ - τόν κουρίαν - (ὦ) κουρία

Πληθυντικός αριθμός

οἱ κουρίαι - τῶν κουριῶν - τοῖς κουρίαις - τούς κουρίας - (ὦ) κουρίαι

Ενικός αριθμός 

ὁ Αἰνείας - τοῦ Αἰνείου - τῷ Αἰνείᾳ - τόν Αἰνείαν - (ὦ) Αἰνεία

Πληθυντικός αριθμός

οἱ Αἰνεῖαι - τῶν Αἰνειῶν - τοῖς Αἰνείαις - τούς Αἰνείας - (ὦ) Αἰνεῖαι

Σημείωση: Το «α» στην κατάληξη «ας» είναι πάντα μακρόχρονο, σε όποια πτώση κι αν συναντάται τόσο στα αρσενικά όσο και στα θηλυκά.

Παραδείγματα αρσενικών σε -ης

Ενικός αριθμός

ὁ Ἀτρείδης - τοῦ Ἀτρείδου - τῷ Ἀτρείδῃ - τόν Ἀτρείδην - (ὦ) Ἀτρείδη

Πληθυντικός αριθμός

οἱ Ἀτρεῖδαι - τῶν Ἀτρειδῶν - τοῖς Ἀτρείδαις - τούς Ἀτρείδας - (ὦ) Ἀτρεῖδαι

Ενικός αριθμός (ὁ εὐπατρίδης = αυτός που έχει ευγενική, αριστοκρατική καταγωγή)

ὁ εὐπατρίδης - τοῦ εὐπατρίδου - τῷ εὐπατρίδῃ - τόν εὐπατρίδην - (ὦ) εὐπατρίδη

Πληθυντικός αριθμός

οἱ εὐπατρίδαι - τῶν εὐπατριδῶν - τοῖς εὐπατρίδαις - τούς εὐπατρίδας - (ὦ) εὐπατρίδαι

Ενικός αριθμός

ὁ Εὐριπίδης - τοῦ Εὐριπίδου - τῷ Εὐριπίδῃ - τόν Εὐριπίδην - (ὦ) Εὐριπίδη

Ενικός αριθμός

ὁ Αἰσχίνης - τοῦ Αἰσχίνου - τῷ Αἰσχίνῃ - τόν Αἰσχίνην - (ὦ) Αἰσχίνη

Ενικός αριθμός

ὁ στρατιώτης - τοῦ στρατιώτου - τῷ στρατιώτῃ - τόν στρατιώτην - (ὦ) στρατιῶτα

Πληθυντικός αριθμός

οἱ στρατιῶται - τῶν στρατιωτῶν - τοῖς στρατιώταις - τούς στρατιώτας - (ὦ) στρατιῶται

Ενικός αριθμός (ὁ ἐλάτης = οδηγός αλόγων)

ὁ ἐλάτης - τοῦ ἐλάτου - τῷ ἐλάτῃ - τόν ἐλάτην - (ὦ) ἐλάτα

Πληθυντικός αριθμός

οἱ ἐλάται - τῶν ἐλατῶν - τοῖς ἐλάταις - τούς ἐλάτας - (ὦ) ἐλάται

Ενικός αριθμός

ὁ ἐργάτης - τοῦ ἐργάτου - τῷ ἐργάτῃ - τόν ἐργάτην - (ὦ) ἐργάτα

Πληθυντικός αριθμός

οἱ ἐργάται - τῶν ἐργατῶν - τοῖς ἐργάταις - τούς ἐργάτας - (ὦ) ἐργάται

Ενικός αριθμός

ὁ Σπαρτιάτης - τοῦ Σπαρτιάτου - τῷ Σπαρτιάτῃ - τόν Σπαρτιάτην - (ὦ) Σπαρτιᾶτα

Πληθυντικός αριθμός

οἱ Σπαρτιᾶται - τῶν Σπαρτιατῶν - τοῖς Σπαρτιάταις - τούς Σπαρτιάτας - (ὦ) Σπαρτιᾶται

Ενικός αριθμός

ὁ ἁμαξηλάτης - τοῦ ἁμαξηλάτου - τῷ ἁμαξηλάτῃ - τόν ἁμαξηλάτην - (ὦ) ἁμαξηλάτα

Πληθυντικός αριθμός

οἱ ἁμαξηλάται - τῶν ἁμαξηλατῶν - τοῖς ἁμαξηλάταις - τούς ἁμαξηλάτας - (ὦ) ἁμαξηλάται

Ενικός αριθμός

ὁ ὁπλίτης - τοῦ ὁπλίτου - τῷ ὁπλίτῃ - τόν ὁπλίτην - (ὦ) ὁπλῖτα

Πληθυντικός αριθμός

οἱ ὁπλῖται - τῶν ὁπλιτῶν - τοῖς ὁπλίταις - τούς ὁπλίτας - (ὦ) ὁπλῖται

Ενικός αριθμός

ὁ πρεσβύτης - τοῦ πρεσβύτου - τῷ πρεσβύτῃ - τόν πρεσβύτην - (ὦ) πρεσβῦτα

Πληθυντικός αριθμός

οἱ πρεσβῦται - τῶν πρεσβυτῶν - τοῖς πρεσβύταις - τούς πρεσβύτας - (ὦ) πρεσβῦται

Ενικός αριθμός

ὁ θύτης - τοῦ θύτου - τῷ θύτῃ - τόν θύτην - (ὦ) θύτα

Πληθυντικός αριθμός

οἱ θύται - τῶν θυτῶν - τοῖς θύταις - τούς θύτας - (ὦ) θύται

Ενικός αριθμός

ὁ ἰδιώτης - τοῦ ἰδιώτου - τῷ ἰδιώτῃ - τόν ἰδιώτην - (ὦ) ἰδιῶτα

Πληθυντικός αριθμός

οἱ ἰδιῶται - τῶν ἰδιωτῶν - τοῖς ἰδιώταις - τούς ἰδιώτας - (ὦ) ἰδιῶται

Ενικός αριθμός (ὁ κωμήτης = αυτός που κατοικεί σε χωριά)

ὁ κωμήτης - τοῦ κωμήτου - τῷ κωμήτῃ - τόν κωμήτην - (ὦ) κωμῆτα

Πληθυντικός αριθμός

οἱ κωμῆται - τῶν κωμητῶν - τοῖς κωμήταις - τούς κωμήτας - (ὦ) κωμῆται

Ενικός αριθμός (ὁ δεσπότης = ο κυρίαρχος, ο απόλυτος κύριος, ο κάτοχος)

ὁ δεσπότης - τοῦ δεσπότου - τῷ δεσπότῃ - τόν δεσπότην - (ὦ) δέσποτα

Πληθυντικός αριθμός

οἱ δεσπόται - τῶν δεσποτῶν - τοῖς δεσπόταις - τούς δεσπότας - (ὦ) δεσπόται

Ενικός αριθμός

ὁ παιδοτρίβης - τοῦ παιδοτρίβου - τῷ παιδοτρίβῃ - τόν παιδοτρίβην - (ὦ) παιδοτρίβα

Πληθυντικός αριθμός

οἱ παιδοτρίβαι - τῶν παιδοτριβῶν - τοῖς παιδοτρίβαις - τούς παιδοτρίβας - (ὦ) παιδοτρίβαι

Ενικός αριθμός

ὁ ποιητής - τοῦ ποιητοῦ - τῷ ποιητῇ - τόν ποιητήν - (ὦ) ποιητά

Πληθυντικός αριθμός

οἱ ποιηταί - τῶν ποιητῶν - τοῖς ποιηταῖς - τούς ποιητάς - (ὦ) ποιηταί

Ενικός αριθμός

ὁ ἀθλητής - τοῦ ἀθλητοῦ - τῷ ἀθλητῇ - τόν ἀθλητήν - (ὦ) ἀθλητά

Πληθυντικός αριθμός

οἱ ἀθληταί - τῶν ἀθλητῶν - τοῖς ἀθληταῖς - τούς ἀθλητάς - (ὦ) ἀθληταί

Ενικός αριθμός

ὁ ἀκοντιστής - τοῦ ἀκοντιστοῦ - τῷ ἀκοντιστῇ - τόν ἀκοντιστήν - (ὦ) ἀκοντιστά

Πληθυντικός αριθμός

οἱ ἀκοντισταί - τῶν ἀκοντιστῶν - τοῖς ἀκοντισταῖς - τούς ἀκοντιστάς - (ὦ) ἀκοντισταί

Ενικός αριθμός

ὁ μαθητής - τοῦ μαθητοῦ - τῷ μαθητῇ - τόν μαθητήν - (ὦ) μαθητά

Πληθυντικός αριθμός

οἱ μαθηταί - τῶν μαθητῶν - τοῖς μαθηταῖς - τούς μαθητάς - (ὦ) μαθηταί

Ενικός αριθμός

ὁ μιμητής - τοῦ μιμητοῦ - τῷ μιμητῇ - τόν μιμητήν - (ὦ) μιμητά

Πληθυντικός αριθμός

οἱ μιμηταί - τῶν μιμητῶν - τοῖς μιμηταῖς - τούς μιμητάς - (ὦ) μιμηταί

Σημείωση: Διατηρούν το «η» σε όλες τις πτώσεις του ενικού όσα λήγουν σε -δης, καθώς και το Αἰσχίνης. Ειδικότερα, πρόκειται για τα: εὐπατρίδης, Εὐριπίδης, Πελοπίδης, Ἀτρείδης, Ἡρακλείδης.

Παραδείγματα θηλυκών σε -ᾱ και -ᾰ (γεν. -ᾱς)

Ενικός αριθμός

ἡ πολιτεία - τῆς πολιτείας - τῇ πολιτείᾳ - τήν πολιτείαν - (ὦ) πολιτεία

Πληθυντικός αριθμός

αἱ πολιτεῖαι - τῶν πολιτειῶν - ταῖς πολιτείαις - τάς πολιτείας - (ὦ) πολιτεῖαι

Ενικός αριθμός (ἡ σιτοδεία = η έλλειψη τροφίμων, ο λιμός)

ἡ σιτοδεία - τῆς σιτοδείας - τῇ σιτοδείᾳ - τήν σιτοδείαν - (ὦ) σιτοδεία

Πληθυντικός αριθμός

αἱ σιτοδεῖαι - τῶν σιτοδειῶν - ταῖς σιτοδείαις - τάς σιτοδείας - (ὦ) σιτοδεῖαι

Ενικός αριθμός

ἡ ἀνδρεία - τῆς ἀνδρείας - τῇ ἀνδρείᾳ - τήν ἀνδρείαν - (ὦ) ἀνδρεία

Πληθυντικός αριθμός

αἱ ἀνδρεῖαι - τῶν ἀνδρειῶν - ταῖς ἀνδρείαις - τάς ἀνδρείας - (ὦ) ἀνδρεῖαι

Ενικός αριθμός

ἡ βασιλεία - τῆς βασιλείας - τῇ βασιλείᾳ - τήν βασιλείαν - (ὦ) βασιλεία

Πληθυντικός αριθμός

αἱ βασιλεῖαι - τῶν βασιλειῶν - ταῖς βασιλείαις - τάς βασιλείας - (ὦ) βασιλεῖαι

Ενικός αριθμός

ἡ συνωμοσία - τῆς συνωμοσίας - τῇ συνωμοσίᾳ - τήν συνωμοσίαν - (ὦ) συνωμοσία

Πληθυντικός αριθμός

αἱ συνωμοσίαι - τῶν συνωμοσιῶν - ταῖς συνωμοσίαις - τάς συνωμοσίας - (ὦ) συνωμοσίαι

Ενικός αριθμός

ἡ σημαία - τῆς σημαίας - τῇ σημαίᾳ - τήν σημαίαν - (ὦ) σημαία

Πληθυντικός αριθμός

αἱ σημαῖαι - τῶν σημαιῶν - ταῖς σημαίαις - τάς σημαίας - (ὦ) σημαῖαι

Ενικός αριθμός

ἡ δωρεά - τῆς δωρεᾶς - τῇ δωρεᾷ - τήν δωρεάν - (ὦ) δωρεά

Πληθυντικός αριθμός

αἱ δωρεαί - τῶν δωρεῶν - ταῖς δωρεαῖς - τάς δωρεάς - (ὦ) δωρεαί

Ενικός αριθμός

ἡ στρατιά - τῆς στρατιᾶς - τῇ στρατιᾷ - τήν στρατιάν - (ὦ) στρατιά

Πληθυντικός αριθμός

αἱ στρατιαί - τῶν στρατιῶν - ταῖς στρατιαῖς - τάς στρατιάς - (ὦ) στρατιαί

Ενικός αριθμός

ἡ ἀλήθεια - τῆς ἀληθείας - τῇ ἀληθείᾳ - τήν ἀλήθειαν - (ὦ) ἀλήθεια

Πληθυντικός αριθμός

αἱ ἀλήθειαι - τῶν ἀληθειῶν - ταῖς ἀληθείαις - τάς ἀληθείας - (ὦ) ἀλήθειαι

Ενικός αριθμός

ἡ ἐνέργεια - τῆς ἐνεργείας - τῇ ἐνεργείᾳ - τήν ἐνέργειαν - (ὦ) ἐνέργεια

Πληθυντικός αριθμός

αἱ ἐνέργειαι - τῶν ἐνεργειῶν - ταῖς ἐνεργείαις - τάς ἐνεργείας - (ὦ) ἐνέργειαι

Ενικός αριθμός

ἡ ἐπιμέλεια - τῆς ἐπιμελείας - τῇ ἐπιμελείᾳ - τήν ἐπιμέλειαν - (ὦ) ἐπιμέλεια

Πληθυντικός αριθμός

αἱ ἐπιμέλειαι - τῶν ἐπιμελειῶν - ταῖς ἐπιμελείαις - τάς ἐπιμελείας - (ὦ) ἐπιμέλειαι

Ενικός αριθμός

ἡ Ὀδύσσεια - τῆς Ὀδυσσείας - τῇ Ὀδυσσείᾳ - τήν Ὀδύσσειαν - (ὦ) Ὀδύσσεια

Ενικός αριθμός

ἡ ἄγνοια - τῆς ἀγνοίας - τῇ ἀγνοίᾳ - τήν ἄγνοιαν - (ὦ) ἄγνοια

Πληθυντικός αριθμός

αἱ ἄγνοιαι - τῶν ἀγνοιῶν - ταῖς ἀγνοίαις - τάς ἀγνοίας - (ὦ) ἄγνοιαι

Ενικός αριθμός

ἡ αὐλήτρια - τῆς αὐλητρίας - τῇ αὐλητρίᾳ - τήν αὐλήτριαν - (ὦ) αὐλήτρια

Πληθυντικός αριθμός

αἱ αὐλήτριαι - τῶν αὐλητριῶν - ταῖς αὐλητρίαις - τάς αὐλητρίας - (ὦ) αὐλήτριαι

Ενικός αριθμός

ἡ σφαῖρα - τῆς σφαίρας - τῇ σφαίρᾳ - τήν σφαῖραν - (ὦ) σφαῖρα

Πληθυντικός αριθμός

αἱ σφαῖραι - τῶν σφαιρῶν - ταῖς σφαίραις - τάς σφαίρας - (ὦ) σφαῖραι

Ενικός αριθμός

ἡ πρῷρα - τῆς πρῴρας - τῇ πρῴρᾳ - τήν πρῷραν - (ὦ) πρῷρα

Πληθυντικός αριθμός

αἱ πρῷραι - τῶν πρῳρῶν - ταῖς πρῴραις - τάς πρῴρας - (ὦ) πρῷραι 

Ενικός αριθμός

ἡ μοῖρα - τῆς μοίρας - τῇ μοίρᾳ - τήν μοῖραν - (ὦ) μοῖρα

Πληθυντικός αριθμός

αἱ μοῖραι - τῶν μοιρῶν - ταῖς μοίραις - τάς μοίρας - (ὦ) μοῖραι

Παραδείγματα θηλυκών σε ᾰ- (γεν. -ης)

Ενικός αριθμός

ἡ τράπεζα - τῆς τραπέζης - τῇ τραπέζῃ - τήν τράπεζαν - (ὦ) τράπεζα

Πληθυντικός αριθμός

αἱ τράπεζαι - τῶν τραπεζῶν - ταῖς τραπέζαις - τάς τραπέζας - (ὦ) τράπεζαι

Ενικός αριθμός

ἡ ἅμιλλα - τῆς ἁμίλλης - τῇ ἁμίλλῃ - τήν ἅμιλλαν - (ὦ) ἅμιλλα

Πληθυντικός αριθμός

αἱ ἅμιλλαι - τῶν ἁμιλλῶν - ταῖς ἁμίλλαις - τάς ἁμίλλας - (ὦ) ἅμιλλαι

Ενικός αριθμός

ἡ θύελλα - τῆς θυέλλης - τῇ θυέλλῃ - τήν θύελλαν - (ὦ) θύελλα

Πληθυντικός αριθμός

αἱ θύελλαι - τῶν θυελλῶν - ταῖς θυέλλαις - τάς θυέλλας - (ὦ) θύελλαι

Ενικός αριθμός

ἡ βασίλισσα - τῆς βασιλίσσης - τῇ βασιλίσσῃ - τήν βασίλισσαν - (ὦ) βασίλισσα

Πληθυντικός αριθμός

αἱ βασίλισσαι - τῶν βασιλισσῶν - ταῖς βασιλίσσαις - τάς βασιλίσσας - (ὦ) βασίλισσαι

Ενικός αριθμός (ἡ δίκελλα = σκαπάνη με διχαλωτή άκρη)

ἡ δίκελλα - τῆς δικέλλης - τῇ δικέλλῃ - τήν δίκελλαν - (ὦ) δίκελλα

Πληθυντικός αριθμός

αἱ δίκελλαι - τῶν δικελλῶν - ταῖς δικέλλαις - τάς δικέλλας - (ὦ) δίκελλαι

Ενικός αριθμός

ἡ λέαινα - τῆς λεαίνης - τῇ λεαίνῃ - τήν λέαιναν - (ὦ) λέαινα

Πληθυντικός αριθμός

αἱ λέαιναι - τῶν λεαινῶν - ταῖς λεαίναις - τάς λεαίνας - (ὦ) λέαιναι

Ενικός αριθμός

ἡ γλῶσσα - τῆς γλώσσης - τῇ γλώσσῃ - τήν γλῶσσαν - (ὦ) γλῶσσα

Πληθυντικός αριθμός

αἱ γλῶσσαι - τῶν γλωσσῶν - ταῖς γλώσσαις - τάς γλώσσας - (ὦ) γλῶσσαι

Ενικός αριθμός

ἡ δίψα - τῆς δίψης - τῇ δίψῃ - τήν δίψαν - (ὦ) δίψα

Ενικός αριθμός

ἡ μᾶζα - τῆς μάζης - τῇ μάζῃ - τήν μᾶζαν - (ὦ) μᾶζα

Πληθυντικός αριθμός

αἱ μᾶζαι - τῶν μαζῶν - ταῖς μάζαις - τάς μάζας - (ὦ) μᾶζαι

Ενικός αριθμός (ἡ κνῖσα = η τσίκνα, η μυρωδιά από το σφάγιο που ψήνεται)

ἡ κνῖσα - τῆς κνίσης - τῇ κνίσῃ - τήν κνῖσαν - (ὦ) κνῖσα

Πληθυντικός αριθμός

αἱ κνῖσαι - τῶν κνισῶν - ταῖς κνίσαις - τάς κνίσας - (ὦ) κνῖσαι

Ενικός αριθμός (ἡ κίσσα = μικρόσωμο πτηνό με μαύρη ουρά)

ἡ κίσσα - τῆς κίσσης - τῇ κίσσῃ - τήν κίσσαν - (ὦ) κίσσα

Πληθυντικός αριθμός

αἱ κίσσαι - τῶν κισσῶν - ταῖς κίσσαις - τάς κίσσας - (ὦ) κίσσαι

Ενικός αριθμός

ἡ ῥίζα - τῆς ῥίζης - τῇ ῥίζῃ - τήν ῥίζαν - (ὦ) ῥίζα

Πληθυντικός αριθμός

αἱ ῥίζαι - τῶν ῥιζῶν - ταῖς ῥίζαις - τάς ῥίζας - (ὦ) ῥίζαι

Παραδείγματα θηλυκών σε –η

Ενικός αριθμός (ἡ κώμη = το χωριό, η επαρχιακή μικρή πόλη)

ἡ κώμη - τῆς κώμης - τῇ κώμῃ - τήν κώμην - (ὦ) κώμη

Πληθυντικός αριθμός

αἱ κῶμαι - τῶν κωμῶν - ταῖς κώμαις - τάς κώμας - (ὦ) κῶμαι

Ενικός αριθμός (ἡ ὕλη = το δάσος, τα καυσόξυλα, το ξύλο)

ἡ ὕλη - τῆς ὕλης - τῇ ὕλῃ - τήν ὕλην - (ὦ) ὕλη

Πληθυντικός αριθμός

αἱ ὗλαι - τῶν ὑλῶν - ταῖς ὕλαις - τάς ὕλας - (ὦ) ὗλαι

Ενικός αριθμός

ἡ τύχη - τῆς τύχης - τῇ τύχῃ - τήν τύχην - (ὦ) τύχη

Πληθυντικός αριθμός

αἱ τύχαι - τῶν τυχῶν - ταῖς τύχαις - τάς τύχας - (ὦ) τύχαι

Ενικός αριθμός

ἡ λίμνη - τῆς λίμνης - τῇ λίμνῃ - τήν λίμνην - (ὦ) λίμνη

Πληθυντικός αριθμός

αἱ λίμναι - τῶν λιμνῶν - ταῖς λίμναις - τάς λίμνας - (ὦ) λίμναι

Ενικός αριθμός

ἡ τιμή - τῆς τιμῆς - τῇ τιμῇ - τήν τιμήν - (ὦ) τιμή

Πληθυντικός αριθμός

αἱ τιμαί - τῶν τιμῶν - ταῖς τιμαῖς - τάς τιμάς - (ὦ) τιμαί

Ενικός αριθμός

ἡ ψυχή - τῆς ψυχῆς - τῇ ψυχῇ - τήν ψυχήν - (ὦ) ψυχή

Πληθυντικός αριθμός

αἱ ψυχαί - τῶν ψυχῶν - ταῖς ψυχαῖς - τάς ψυχάς - (ὦ) ψυχαί

Ενικός αριθμός

ἡ ὁρμή - τῆς ὁρμῆς - τῇ ὁρμῇ - τήν ὁρμήν - (ὦ) ὁρμή

Πληθυντικός αριθμός

αἱ ὁρμαί - τῶν ὁρμῶν - ταῖς ὁρμαῖς - τάς ὁρμάς - (ὦ) ὁρμαί

Ενικός αριθμός

ἡ ἁφή - τῆς ἁφῆς - τῇ ἁφῇ - τήν ἁφήν - (ὦ) ἁφή

Πληθυντικός αριθμός

αἱ ἁφαί - τῶν ἁφῶν - ταῖς ἁφαῖς - τάς ἁφάς - (ὦ) ἁφαί

Παρατηρήσεις

Στα πρωτόκλιτα ουσιαστικά:

1) οι καταλήξεις του πληθυντικού των αρσενικών και των θηλυκών είναι οι ίδιες·

2) το α στην κατάληξη -ας (σε οποιαδήποτε πτώση) είναι πάντοτε μακρόχρονο: ὁ Αἰνείᾱς, τῆς χώρᾱς, τοὺς στρατιώτᾱς.

3) η γενική του πληθ. τονίζεται στη λήγουσα και παίρνει περισπωμένη: τῶν νεανιῶν, τῶν θαλασσῶν.

Αλλά οἱ ἐτησίαι (= μελτέμια), τῶν ἐτησίων.

Πληθυντικός αριθμός

οἱ ἐτησίαι - τῶν ἐτησίων - τοῖς ἐτησίαις - τούς ἐτησίας - (ὦ) ἐτησίαι

Από τα πρωτόκλιτα αρσενικά σε -ης σχηματίζουν την κλητική του ενικού σε -ᾱ και όχι σε -η:

α) τα εθνικά: ὦ Πέρσᾰ, ὦ Σκύθᾰ.

β) όσα λήγουν σε -της και τα σύνθετα (με β΄ συνθ. ρήμα) σε -άρχης, -μέτρης, -πώλης, -τρίβης,-ώνης κτλ.: ὦ στρατιῶτα, ὦγυμνασιάρχα, ὦ βιβλιοπῶλα, ὦ παιδοτρίβα, ὦ τελῶνα.

Σημείωση. Το όνομα δεσπότης σχηματίζει την κλητική του ενικού προπαροξύτονα: (ὦ) δέσποτα

Στα πρωτόκλιτα θηλυκά που λήγουν σε -α:

1) αν πριν από την κατάληξη α υπάρχει σύμφωνο (εκτός από το ρ), τότε το α αυτό λέγεται μη καθαρό, είναι κανονικά βραχύχρονο και στη γενική και δοτική του ενικού τρέπεται σε η: ἡ μοῦσα, τῆς μούσης, τῇ μούσῃ κτλ. - ἡ μᾶζα, τῆς μάζης, τῇμάζῃ κτλ.

2) αν πριν από την κατάληξη α υπάρχει φωνήεν ή ρ, τότε το α αυτό λέγεται καθαρό, είναι κανονικά μακρόχρονο και φυλάγεται σε όλες τις πτώσεις του ενικού: ἡ πολιτεία, τῆς πολιτείας, τῇ πολιτείᾳ κτλ. - ἡ ὥρα, τῆς ὥρας, τῇ ὥρᾳ κτλ.

3) το α της κατάληξης στην αιτιατική και την κλητική του ενικού είναι μακρόχρονο ή βραχύχρονο, ανάλογα με το τι είναι στην ονομαστική: (ἡ πολιτείᾱ) τὴν πολιτείᾱν, ὦ πολιτείᾱ - (ἡ μοῦσᾰ) τὴν μοῦσᾰν, ὦ μοῦσᾰ.

Σημείωση 1. Το καθαρό α είναι βραχύχρονο: α) στα προπαροξύτονα ἡ ἀλήθεια, εὐσέβειᾰ, ἐνέργεια, ἀμέλεια, ἐπιμέλεια, ἀσέβεια, ὠφέλεια, Ὀδύσσεια, Μαντίνεια, μάχαιρα, εὔνοια, Πλάταια, Φώκαια κτλ.∙ β) στα ακόλουθα δέκα δισύλλαβα: γαῖα, γραῖα, μαῖα, μυῖα - μοῖρα, πεῖρα, πρῷρα, σπεῖρα, σφαῖρα, σφῦρα.

Ενικός αριθμός

ἡ μάχαιρα - τῆς μαχαίρας - τῇ μαχαίρᾳ - τήν μάχαιραν - (ὦ) μάχαιρα

Πληθυντικός αριθμός

αἱ μάχαιραι - τῶν μαχαιρῶν - ταῖς μαχαίραις - τάς μαχαίρας - (ὦ) μάχαιραι

Σημείωση 2. Σε μερικά κύρια ονόματα, όπως Ἀνδρομέδα, Γέλα, Φιλομήλα κ.ά., το α στην κατάληξη, αν και μη καθαρό, είναι μακρόχρονο και φυλάγεται σε όλες τις πτώσεις του ενικού.

Ενικός αριθμός

ἡ Ἀνδρομέδα - τῆς Ἀνδρομέδας - τῇ Ἀνδρομέδᾳ - τήν Ἀνδρομέδαν - (ὦ) Ἀνδρομέδα

Πρωτόκλιτα συνηρημένα ουσιαστικά

Τα περισσότερα από τα πρωτόκλιτα ουσιαστικά που πριν από το χαρακτήρα α του θέματος έχουν άλλο α ή ε συναιρούνται σε όλες τις πτώσεις και γι’ αυτό ονομάζονται πρωτόκλιτα συνηρημένα ουσιαστικά.

Ενικός αριθμός (θ. Ἑρμεα- = Ἑρμη-)

ὁ Ἑρμῆς - τοῦ Ἑρμοῦ - τῷ Ἑρμῇ - τόν Ἑρμῆν - (ὦ) Ἑρμῆ

Πληθυντικός αριθμός

οἱ Ἑρμαῖ - τῶν Ἑρμῶν - τοῖς Ἑρμαῖς - τοὺς Ἑρμᾶς - (ὦ) Ἑρμαῖ

Ενικός αριθμός

ὁ Θαλῆς - τοῦ Θαλοῦ - τῷ Θαλῇ - τόν Θαλῆν - (ὦ) Θαλῆ

Πληθυντικός αριθμός

οἱ Θαλαῖ - τῶν Θαλῶν - τοῖς Θαλαῖς - τοὺς Θαλᾶς - (ὦ) Θαλαῖ

Ενικός αριθμός

ἡ μνᾶ - τῆς μνᾶς - τῇ μνᾷ - τήν μνᾶν - (ὦ) μνᾶ

Πληθυντικός αριθμός

αἱ μναῖ - τῶν μνῶν - ταῖς μναῖς - τάς μνᾶς - (ὦ) μναῖ

Ενικός αριθμός

ἡ Ἀθηνᾶ - τῆς Ἀθηνᾶς - τῇ Ἀθηνᾷ - τήν Ἀθηνᾶν - (ὦ) Ἀθηνᾶ

Ενικός αριθμός

ἡ Ναυσικᾶ - τῆς Ναυσικᾶς - τῇ Ναυσικᾷ - τήν Ναυσικᾶν - (ὦ) Ναυσικᾶ

Ενικός αριθμός

ἡ συκῆ - τῆς συκῆς - τῇ συκῇ - τήν συκῆν - (ὦ) συκῆ

Πληθυντικός αριθμός

αἱ συκαῖ - τῶν συκῶν - ταῖς συκαῖς - τάς συκᾶς - (ὦ) συκαῖ

Ενικός αριθμός

ἡ λεοντῆ - τῆς λεοντῆς - τῇ λεοντῇ - τήν λεοντῆν - (ὦ) λεοντῆ

Πληθυντικός αριθμός

αἱ λεονταῖ - τῶν λεοντῶν - ταῖς λεονταῖς - τάς λεοντᾶς - (ὦ) λεονταῖ

Ενικός αριθμός (ἀλωπεκῆ = δέρμα αλεπούς)

ἡ ἀλωπεκῆ - τῆς ἀλωπεκῆς - τῇ ἀλωπεκῇ - τήν ἀλωπεκῆν - (ὦ) ἀλωπεκῆ

Πληθυντικός αριθμός

αἱ ἀλωπεκαῖ - τῶν ἀλωπεκῶν - ταῖς ἀλωπεκαῖς - τάς ἀλωπεκᾶς - (ὦ) ἀλωπεκαῖ

Ενικός αριθμός

ἡ γαλῆ - τῆς γαλῆς - τῇ γαλῇ - τήν γαλῆν - (ὦ) γαλῆ

Πληθυντικός αριθμός

αἱ γαλαῖ - τῶν γαλῶν - ταῖς γαλαῖς - τάς γαλᾶς - (ὦ) γαλαῖ

Ενικός αριθμός

ἡ ῥοδῆ - τῆς ῥοδῆς - τῇ ῥοδῇ - τήν ῥοδῆν - (ὦ) ῥοδῆ

Πληθυντικός αριθμός

αἱ ῥοδαῖ - τῶν ῥοδῶν - ταῖς ῥοδαῖς - τάς ῥοδᾶς - (ὦ) ῥοδαῖ

Κατά το Ἑρμῆς κλίνονται: Ἀπελλῆς, Θαλῆς.- Κατά το μνᾶ κλίνονται: Ἀθηνᾶ, Ναυσικᾶ.- Κατά το συκῆ κλίνονται: ἀμυγδαλῆ,ἀλωπεκῆ (= δέρμα αλεπούς), κυνῆ (= δέρμα σκύλου), λεοντῆ (= δέρμα λιονταριού), ῥοδῆ (= τριανταφυλλιά), γαλῆ κ.ά., καθώς και το όνομα γῆ στον ενικό.

Τα συνηρημένα πρωτόκλιτα ουσιαστικά έχουν και μετά τη συναίρεση τις καταλήξεις των ασυναίρετων τύπων. Μόνο το εα στον ενικό το συναιρούν σε η: ὁ Ἑρμέας - Ἑρμῆς, ἡ συκέα - συκῆ, τῆς συκέας - συκῆς κτλ.· αλλά: τοὺς Ἑρμέας -Ἑρμᾶς, τὰς συκέας - συκᾶς κτλ.

Σημείωση. Το ουσιαστικό ὁ βορέας βρίσκεται σε όλες τις πτώσεις και ασυναίρετο και συνηρημένο, αλλά το συνηρημένο παρουσιάζει διπλό ρ. Πληθυντικό δεν έχει.

ὁ βορρᾶς / βορέας

τοῦ βορρᾶ / βορέου

τῷ βορρᾷ / βορέᾳ

τόν βορρᾶν / βορέαν

(ὦ) βορρᾶ / βορέα