Οδυσσέας Ελύτης «Του Αιγαίου»

Οδυσσέας Ελύτης «Του Αιγαίου»

Του Αιγαίου

Ι

Ο έρωτας

Το αρχιπέλαγος

Κι η πρώρα των αφρών του

Κι οι γλάροι των ονείρων του

Στο πιο ψηλό κατάρτι του ο ναύτης ανεμίζει

Ένα τραγούδι

Ο έρωτας

Το τραγούδι του

Κι οι ορίζοντες του ταξιδιού του

Κι η ηχώ της νοσταλγίας του

Στον πιο βρεμένο βράχο της η αρραβωνιαστικιά προσμένει

Ένα καράβι

Ο έρωτας

Το καράβι του

Κι η αμεριμνησία των μελτεμιών του

Κι ο φλόκος της ελπίδας του

Στον πιο ελαφρό κυματισμό του ένα νησί λικνίζει

Τον ερχομό

[Προσανατολισμοί, Πυρσός, 1940] 

πρώρα: πλώρη

αμεριμνησία: ανεμελιά

φλόκος: τριγωνικό ιστίο που προεξέχει στην πλώρη

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

α1. Να εντοπίσετε τα δύο (2) πρόσωπα του ποιήματος.

Τα δύο πρόσωπα του ποιήματος, που συναποτελούν το σε απόσταση ερωτικό ζεύγος, είναι ο ναύτης κι η αρραβωνιαστικιά του.

α2. Να περιγράψετε την κατάσταση στην οποία βρίσκεται το καθένα απ’ αυτά τα πρόσωπα παραπέμποντας σε λέξεις και εκφράσεις του κειμένου.

Ο ναύτης βρίσκεται σε ένα ακόμη ταξίδι, μα δεν παύει στιγμή να σκέφτεται την αγαπημένη του, γι’ αυτό και ανεβασμένος στο πιο ψηλό κατάρτι του πλοίου στέλνει προς εκείνη το τραγούδι του «Στο πιο ψηλό κατάρτι του ο ναύτης ανεμίζει / Ένα τραγούδι», μόνο και μόνο για να λάβει σε απάντηση την ηχώ της ίδιας του της φωνής, που εντείνει ακόμη περισσότερο το αίσθημα της νοσταλγίας του «Κι η ηχώ της νοσταλγίας του». Μόνιμη σκέψη κι ελπίδα του ναύτη είναι η επιστροφή στο νησί, προκειμένου να βρεθεί και πάλι κοντά στη γυναίκα που αγαπά∙ ελπίδα που θα μπορέσει να δικαιωθεί χάρη στην ηρεμία της θάλασσας που εγγυάται ασφάλεια κατά το ταξίδι της επιστροφής «Στον πιο ελαφρό κυματισμό του ένα νησί λικνίζει / Τον ερχομό».

Την ίδια στιγμή, πάντως, που ο ναύτης σκέφτεται την αρραβωνιαστικιά του και της στέλνει νοητά το τραγούδι του, εκείνη βρίσκεται σ’ ένα βράχο και, μάλιστα, στον πιο βρεγμένο βράχο -προφανώς όχι μόνο από τη θάλασσα μα και από τα δάκρυά της-, και προσμένει τον ερχομό του «Στον πιο βρεμένο βράχο της η αρραβωνιαστικιά προσμένει».

β1. Να εντοπίσετε την επανάληψη στην αρχή της καθεμιάς από τις τρεις στροφικές ενότητες και να εξηγήσετε τη λειτουργία της στο ποίημα.

Η λέξη που επαναλαμβάνεται σε όλες τις στροφές είναι «ο έρωτας», το κυρίαρχο, δηλαδή, συναίσθημα του πρωταγωνιστικού ζευγαριού, που επηρεάζει και διαμορφώνει τη συμπεριφορά τους καθ’ όλη τη διάρκεια του επιβεβλημένου χωρισμού τους. Είναι, συνάμα, η λέξη-συναίσθημα που διατρέχει όλο το ποίημα και προσδίδει μια ιδιαίτερη διάσταση σε όλες τις επιμέρους εικόνες, αφού καθετί που συμβαίνει χρωματίζεται από την συγκινησιακή φόρτιση του ερωτικού αυτού συναισθήματος.

Επιπλέον, στη δεύτερη στροφή επαναλαμβάνεται η φράση «το τραγούδι του», με την οποία γίνεται η σύνδεση με το περιεχόμενο της πρώτης στροφής. Ενώ, στην τρίτη στροφή επαναλαμβάνεται η λέξη «καράβι» που τη συνδέει νοηματικά με τη δεύτερη στροφή.   

β2. Ο Οδυσσέας Ελύτης, ο «ποιητής του Αιγαίου» όπως τον αποκάλεσαν, στα πρώτα ποιήματά του ύμνησε «μια πρωινή θάλασσα αρυτίδωτη που απλώνεται ως το βάθος των οριζόντων». [Αντρέας Καραντώνης, «Η ποίηση του Ελύτη», Εισαγωγή στη νεώτερη ποίηση, Δίφρος, 1958.] Να επαληθεύσετε την παραπάνω κρίση με πέντε (5) αναφορές σε λέξεις ή εκφράσεις του κειμένου που σχετίζονται με τη θάλασσα του Αιγαίου και με τη θαλασσινή ζωή.

Το σύνολο του συγκεκριμένου ποιήματος αποτελείται από εικόνες της θάλασσας και της θαλασσινής ζωής, εφόσον σε κεντρικό πλάνο βρίσκεται το καράβι του ερωτευμένου ναύτη που πλέει στο Αιγαίο και σε δεύτερο επίπεδο εντοπίζουμε την αγαπημένη του να περιμένει με ανυπομονησία την επιστροφή εκείνου στο νησί τους.

- αρχιπέλαγος

- γλάροι

- οι ορίζοντες του ταξιδιού του

- μελτεμιών

- νησί