Λατινικά Γ΄ Λυκείου: Διαγώνισμα [Κείμενα: 34, 36, 42]

Marinshe

Λατινικά Γ΄ Λυκείου: Διαγώνισμα [Κείμενα: 34, 36, 42]  

Quod ut praedōnes animadvertērunt, abiectis armis ianuae appropinquavērunt et clarā voce Scipiōni nuntiavērunt (incredibile audītu!) virtūtem eius admirātum se venisse. Haec postquam domestici Scipiōni rettulērunt, is fores reserāri eosque intromitti iussit.

...

Ille se in scamno assidentem apud focum et ex ligneo catillo cenantem eis spectandum praebuit. Samnitium divitias contempsit et Samnītes paupertātem eius mirāti sunt. Nam cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent, ut eo uterētur, vultum risu solvit et protinus dixit

...

Nonnulli sunt in hoc ordine, qui aut ea, quae imminent, non videant, aut ea, quae vident, dissimulent: qui spem Catilīnae mollibus sententiis aluērunt coniurationemque nascentem non credendo confirmavērunt; quorum auctoritātem secūti multi, non solum improbi verum etiam imperīti, si in hunc animadvertissem, crudeliter et regie id factum esse dicerent.

Α1. Να γράψετε τη μετάφραση των παραπάνω κειμένων.

Μονάδες 40

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Β1α. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:

armis:                        την αιτιατική του πληθυντικού αριθμού

is:                                τη δοτική του πληθυντικού αριθμού του στο θηλυκό γένος

fores:                          τη γενική του πληθυντικού αριθμού

focum:                       τη δοτική του ενικού αριθμού

catillo:                        την κλητική του πληθυντικού αριθμού

pondus:                      τη γενική του πληθυντικού αριθμού

risu:                            τη δοτική του ενικού αριθμού

hoc:                            την αιτιατική του πληθυντικού αριθμού στο αρσενικό γένος

ordine:                       την αφαιρετική του πληθυντικού αριθμού

sententiis:                 τη γενική του ενικού αριθμού

Μονάδες 10

Β1β. «qui aut ea, quae imminent, non videant»: να μεταφέρετε τις λέξεις των προτάσεων αυτών στον άλλο αριθμό.

Μονάδες 5

Β2α. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθέναν από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους:

abiectis:                     το β΄ πληθυντικό της οριστικής ενεστώτα στην άλλη φωνή

nuntiaverunt:          το α΄ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής ενεστώτα στην ίδια φωνή

admiratum:              τη γενική πληθυντικού αριθμού της μετοχής ενεστώτα στο θηλυκό γένος

assidentem:            το β΄ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής παρατατικού στην ίδια φωνή

cenantem:                 το β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής ενεστώτα στην άλλη φωνή

praebuit:                    την αφαιρετική του γερουνδίου

mirati sunt:              το β΄ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής μέλλοντα

dissimulent:         το α΄ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής παρατατικού στην άλλη φωνή

aluerunt:                   το β΄ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής μέλλοντα στην ίδια φωνή

credendo:                  το γ΄ ενικό πρόσωπο της οριστικής ενεστώτα στην ίδια φωνή

Μονάδες 10

Β2β. confirmaverunt: να γράψετε το β΄ ενικό πρόσωπο της υποτακτικής όλων των χρόνων στην ίδια φωνή (να λάβετε υπόψη το υποκείμενο, όπου είναι αναγκαίο).

Μονάδες 5

Γ1α. Να γίνει πλήρης συντακτική αναγνώριση των παρακάτω λέξεων και φράσεων:

ianuae, voce, auditu, venisse, assidentem, ex catillo, spectandum, eius, sententiis, nascentem

Μονάδες 5

Γ1β. «Haec postquam domestici Scipioni rettulerunt»: να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική.

Μονάδες 2

Γ1γ. «cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent, protinus dixit»: Να προβείτε στην απαραίτητη αλλαγή προκειμένου η δευτερεύουσα πρόταση να εκφράζει το σύγχρονο στο παρελθόν.

Μονάδες 3

Γ1δ. «si in hunc animadvertissem, crudeliter et regie id factum esse dicerent»: να μετατρέψετε τον υποθετικό λόγο έτσι ώστε να εκφράζεται α) ανοικτή υπόθεση στο μέλλον (μονάδες 2) και β) υπόθεση δυνατή ή πιθανή (μονάδες 2).

Μονάδες 4

Γ2α. clara voce: να μετατρέψετε τον επιθετικό προσδιορισμό σε αντίστοιχη δευτερεύουσα πρόταση.

Μονάδες 2

Γ2β. abiectis: να αναγνωρίσετε τη μετοχή ως προς το είδος της (μονάδα 1), να δηλώσετε τη χρονική βαθμίδα που εκφράζει αυτή (μονάδα 1) και να τη μετατρέψετε σε ισοδύναμη πρόταση με τον ιστορικό / διηγηματικό σύνδεσμο cum (μονάδα 1).

missum: να αναγνωρίσετε τη μετοχή ως προς το είδος της (μονάδα 1) και να τη μετατρέψετε σε ισοδύναμη πρόταση (μονάδα 1).

Μονάδες 5

Γ2γ. Αφού καταγράψετε, να αναγνωρίσετε το είδος των δευτερευουσών προτάσεων που υπάρχουν στο πρώτο απόσπασμα, να αιτιολογήσετε την εκφορά τους και να δηλώσετε τη συντακτική τους λειτουργία.

Μονάδες 4

Γ2δ. «Quod ut praedōnes animadvertērunt, abiectis armis ianuae appropinquavērunt»: να συμπτύξετε τη δευτερεύουσα πρόταση σε αντίστοιχου είδους μετοχή, λαμβάνοντας υπόψη πως η μετοχή θα αποτελεί πλέον μέρος της κύριας πρότασης.

Μονάδες 3

Γ2ε. «Praedones virtutem eius admiratum se venisse»: να αποδώσετε με δύο τρόπους τον υπογραμμισμένο προσδιορισμό του σκοπού (να μην αποδοθεί με γερούνδιο ή γερουνδιακό).

Μονάδες 2

Απαντήσεις διαγωνίσματος

Α1. Μόλις παρατήρησαν αυτό οι ληστές, αφού πέταξαν μακριά τα όπλα, πλησίασαν την πόρτα και με δυνατή φωνή ανήγγειλαν στον Σκιπίωνα (απίστευτο στο άκουσμα!) ότι αυτοί είχαν έρθει για να θαυμάσουν την ανδρεία του. Όταν οι δούλοι μετέφεραν αυτά στον Σκιπίωνα, αυτός διέταξε να ανοιχθούν οι πόρτες και να μπουν αυτοί μέσα (να ανοίξουν τις πόρτες και να τους οδηγήσουν/βάλουν μέσα).

...

Εκείνος παρουσιάστηκε σ’ αυτούς για να τον δουν να κάθεται σε ένα σκαμνί δίπλα στη φωτιά και να τρώει από (ένα) ξύλινο πιάτο. Περιφρόνησε τα πλούτη των Σαμνιτών και οι Σαμνίτες θαύμασαν τη φτώχεια του. Όταν δηλαδή σ’ αυτόν είχαν προσφέρει πολύ χρυσάφι, σταλμένο από το δημόσιο ταμείο, για να το χρησιμοποιήσει, χαλάρωσε το πρόσωπό (του) με γέλιο και αμέσως είπε

...

Υπάρχουν μερικοί σε αυτήν την τάξη (των Συγκλητικών), οι οποίοι είτε αυτά, τα οποία πλησιάζουν απειλητικά, δεν (τα) βλέπουν, είτε αυτά, τα οποία βλέπουν, προσποιούνται (ότι δεν τα βλέπουν). Αυτοί εξέθρεψαν την ελπίδα του Κατιλίνα με επιεικείς αποφάσεις και ενίσχυσαν τη συνωμοσία, που γεννιόταν, με το να μην πιστεύουν (στην ύπαρξή της). Υπό την επιρροή αυτών ενεργώντας πολλοί, όχι μόνο φαύλοι αλλά και άπειροι, αν τον είχα τιμωρήσει, θα έλεγαν ότι αυτό έγινε σκληρά και τυραννικά.

Β1α.

armis: arma                                       

is: eis – iis –is                                  

fores: forium                                   

focum: foco                

catillo: catilla                         

pondus: ponderum             

risu: risui                             

hoc: hos                                

ordine: ordinibus                 

sententiis: sententiae                    

Β1β.

«qui aut id, quod imminet, non videat»

Β2α.

abiectis: abicitis                    

nuntiaverunt: nuntiemus

admiratum: admirantium

assidentem: assideretis     

cenantem: cenare   

praebuit: praebendo                       

mirati sunt: mirabimini               

dissimulent: dissimularemur      

aluerunt: aletis       

credendo: credit      

Β2β.

confirmes – confirmares – confirmaturus sis – confirmaveris – confirmavisses

Γ1α.

ianuae: αντικείμενο του ρήματος appropinquaverunt

voce: αφαιρετική οργανική του τρόπου στο ρήμα nuntiaverunt

auditu: αφαιρετική σουπίνου που δηλώνει την αναφορά στο incredibile

venisse: άμεσο αντικείμενο του ρήματος nuntiaverunt και ειδικό απαρέμφατο. Ως υποκείμενο του απαρεμφάτου τίθεται το se ταυτοπροσωπία (λατινισμός)

assidentem: κατηγορηματική μετοχή εξαρτώμενη από τον ρηματικό τύπο αίσθησης spectandum (άμεση αντίληψη ) και λειτουργεί ως κατηγορούμενο στο άμεσο αντικείμενο του ρήματος praebuit “se”

ex catillo: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει την (τοπική) προέλευση στη μετοχή cenantem

spectandum: αιτιατική γερουνδιακού που δηλώνει το σκοπό στο ρήμα praebuit. Λειτουργεί ως κατηγορηματικός προσδιορισμός στο άμεσο αντικείμενο του ρήματος praebuit “se”

eius: γενική κτητική στο paupertatem

sententiis: αφαιρετική οργανική του τρόπου (ή του μέσου) στο ρήμα aluerunt

nascentem: επιθετική/αναφορική μετοχή ως επιθετικός προσδιορισμός στη λέξη coniurationem. (Η μετοχή μπορεί να χαρακτηριστεί και ως χρονική. Σε αυτήν την περίπτωση θα είναι συνημμένη στο αντικείμενο του ρήματος, εφόσον θα έχει ως υποκείμενό της το coniurationem και θα εκφράζει το σύγχρονο)

Γ1β.

«Haec postquam Scipioni relata sunt a domesticis»

Γ1γ.

«cum ad eum magnum pondus auri publice missum afferent, protinus dixit»

H δευτερεύουσα χρονική πρόταση με τον ιστορικό – διηγηματικό cum εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού (afferrent) προκειμένου να δηλωθεί το σύγχρονο στο παρελθόν.

Γ1δ.

si in hunc animadvertam, crudeliter et regie id factum esse dicent: 

Ανοικτή υπόθεση στο μέλλον

si in hunc animadvertam, crudeliter et regie id factum esse dicant: 

Υπόθεση δυνατή ή πιθανή

Γ2α.

«voce, quae clara erat»

Γ2β.

abiectis: Ιδιάζουσα αφαιρετική απόλυτη χρονική μετοχή, που δηλώνει το προτερόχρονο. Ισοδυναμεί και αναλύεται σε δευτερεύουσα χρονική πρόταση: cum praedones arma abiecissent

missum: Επιθετική/αναφορική μετοχή Παρακειμένου, που δηλώνει το Προτερόχρονο και προσδιορίζει τη λέξη pondus.

quod missum erat (Οριστική Υπερσυντελίκου, για να δηλωθεί το προτερόχρονο στο παρελθόν, αφού έχουμε εξάρτηση από ιστορικό χρόνο attulissent)

Γ2γ.

Quod ut praedones animadverterunt: δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση, η οποία εισάγεται με τον χρονικό σύνδεσμο ut (προτάσσεται το quod που αναφέρεται στα προηγούμενα για λόγους έμφασης). Επίσης, το quod, που είναι αναφορική αντωνυμία, στην αρχή περιόδου ισοδυναμεί με δεικτική (= id). H πρόταση εκφέρεται με οριστική παρακειμένου, δηλώνει το πραγματικό γεγονός που συνέβη στο παρελθόν και η ύπαρξη της οριστικής δείχνει ότι η πρόταση ενδιαφέρει μόνο από χρονική άποψη. Σε σχέση με την κύρια πρόταση εκφράζει το προτερόχρονο. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο περιεχόμενο της κύριας πρότασης με ρήμα το conlocavit.

Haec postquam domestici Scipioni rettulerunt: δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση. Εισάγεται με τον χρονικό σύνδεσμο postquam (προτάσσεται για λόγους έμφασης το haec). Εκφέρεται με οριστική (ενεργητικού παρακειμένου = rettulerunt), διότι εκφράζει το πραγματικό γεγονός που συνέβη στο παρελθόν και ενδιαφέρει μόνο από χρονική άποψη. Σε σχέση με την κύρια πρόταση που ακολουθεί (is fores... iussit) δηλώνει το προτερόχρονο. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο περιεχόμενο της κύριας πρότασης με ρήμα το iussit.

Γ2δ.

«quo animadverso, abiectis armis ianuae appropinquavērunt»

Γ2ε.

ut virtutem eius adimararentur [Δευ/σα Τελική πρόταση, εκφερόμενη με Υποτακτική Παρατατικού (admiror: αποθετικό), επειδή εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (ιδιόμορφη ακολουθία χρόνων)]

qui virtutem eius adimararentur [Δευ/σα Αναφορική Τελική πρόταση, εκφερόμενη με Υποτακτική Παρατατικού, επειδή εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (ιδιόμορφη ακολουθία χρόνων)]