Λατινικά Γ΄ Λυκείου: Προσδιορισμοί τόπου & χρόνου

Λατινικά Γ΄ Λυκείου: Προσδιορισμοί τόπου & χρόνου

Α΄ Προσδιορισμοί Τόπου

Ο προσδιορισμός του τόπου εκφέρεται γενικά με εμπρόθετη αιτιατική ή αφαιρετική. Ειδικότερα έχουμε και τις εξής περιπτώσεις:

1. Στάση σε τόπο 

Η στάση σε τόπο δηλώνεται:

- με τοπικά επιρρήματα (ibi, hic, illic)

- με την πρόθεση in + αφαιρετική (in Italiā)

- με απλή γενική ή αφαιρετική

Απλή γενική, όταν έχουμε ονόματα πόλεων (ή μικρών νησιών) α΄ και β΄ κλίσης ενικού αριθμού.

Απλή αφαιρετική, όταν έχουμε ονόματα πόλεων (ή μικρών νησιών) α΄ και β΄ κλίσης πληθυντικού αριθμού ή γ΄ κλίσης οποιουδήποτε αριθμού.

π.χ. sum Romae, sum Ephesi, sum Athenis, sum Carthagine

2. Κίνηση προς τόπο 

Η κίνηση προς τόπο δηλώνεται: 

- με τις προθέσεις in, ad + αιτιατική

- με απλή αιτιατική, όταν έχουμε ονόματα πόλεων (ή μικρών νησιών). 

π.χ. eo in Asiam, eo in Italiam, eo Romam, eo Carthaginem 

3. Κίνηση από τόπο 

Η κίνηση από τόπο δηλώνεται:

- με τοπικά επιρρήματα (inde, illuc, quo)

- με τις προθέσεις ab, ex, de + αφαιρετική

- με απλή αφαιρετική, όταν έχουμε ονόματα πόλεων (ή μικρών νησιών).

π.χ. venio ex Asiā, venio ab Italiā, venio Romā, venio Carthagine 

Σημείωση 1: Τρεις τύποι του ουσιαστικού domus χρησιμοποιούνται επιρρηματικά ως προσδιορισμοί του τόπου:

domi = στο σπίτι, στην πατρίδα (στάση σε τόπο) [αρχ. οἴκοι] 

domum = στο σπίτι, στην πατρίδα (κίνηση σε τόπο) [αρχ. οἴκαδε]

domo = από το σπίτι, από την πατρίδα (απομάκρυνση) [αρχ. οἴκοθεν]

Σημείωση 2: Στο κείμενο 34 υπάρχει εμπρόθετος προσδιορισμός της στάσης σε τόπο με όνομα πόλης (in Literno). Στη συγκεκριμένη περίπτωση δηλώνεται όχι η πόλη, αλλά η ευρύτερη περιοχή, όπου βρισκόταν η έπαυλη του Σκιπίωνα.

Β΄ Προσδιορισμοί Χρόνου

Ο χρόνος δηλώνεται με τους εξής τρόπους:

1. με επιρρήματα (postea, iam, tum, nunc, deinceps, mox, diu, semper).
   Τα επιρρήματα post και ante συνοδευόμενα από αφαιρετική του μέτρου ή της διαφοράς δηλώνουν το πόσο μετά ή πόσο πριν συνέβη κάτι.
   π.χ. paulo post = λίγο αργότερα [23], paucis ante diebus = πριν από λίγες μέρες
2. με εμπρόθετους προσδιορισμούς π.χ. post victoriam = μετά τη νίκη [29], ante tertium diem = πριν από 3 ημέρες [25]
3. με χρονικές προτάσεις
4. με χρονικές μετοχές
5. με πλάγιες πτώσεις. 

Πιο συγκεκριμένα:

- με απλή αφαιρετική για να δηλωθεί το πότε έγινε κάτι. π.χ. quodam die = κάποια μέρα [25]

- με απλή αιτιατική για να δηλωθεί το πόση διάρκεια είχε. π.χ. paucos menses = για λίγους μήνες [28]

- με απλή αφαιρετική για να δηλωθεί το μέσα σε πόσο χρόνο ή ύστερα από πόσο χρόνο έγινε κάτι. π.χ. quo Carthago deleta est = κατά τη διάρκεια του οποίου η Καρχηδόνα καταστράφηκε [25]

Παραδείγματα μετατροπών

Κείμενο 3

ad oram: Εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει κίνηση σε τόπο (in, ad + αιτιατική)

in ora: στάση σε τόπο (in + αφαιρετική)

ex ora: κίνηση από τόπο (ab, ex, de + αφαιρετική)

Κείμενο 5

in Campaniā: Εμπρόθετος προσδιορισμός της στάσης σε τόπο (in + αφαιρετική)

in Campaniam: κίνηση σε τόπο (in, ad + αιτιατική)

ex Campania: κίνηση από τόπο (ab, ex, de + αφαιρετική)

in locis: Εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει τη στάση σε τόπο

in loca: κίνηση σε τόπο (in, ad + αιτιατική)

ex locis: κίνηση από τόπο (ab, ex, de + αφαιρετική)

Neapoli: Απρόθετη αφαιρετική (επειδή είναι όνομα πόλεως) που δηλώνει τη στάση σε τόπο

Neapolim: απρόθετη αιτιατική που δηλώνει την κίνηση σε τόπο

Neaopoli: κίνηση από τόπο (απρόθετη αφαιρετική)

Κείμενο 6

In civitāte: Εμπρόθετος προσδιορισμός της στάσης σε τόπο (in + αφαιρετική)

in civitatem: κίνηση σε τόπο (in, ad + αιτιατική)

ex civitate: κίνηση από τόπο (ab, ex, de + αφαιρετική)

Κείμενο 7

in hibernis: Εμπρόθετος προσδιορισμός της στάσης σε τόπο (in + αφαιρετική)

in  hiberna: κίνηση σε τόπο (in, ad + αιτιατική)

ex hibernis: κίνηση από τόπο (ab, ex, de + αφαιρετική)

in Nerviis: Εμπρόθετος προσδιορισμός της στάσης σε τόπο (in + αφαιρετική)

in Nervios: κίνηση σε τόπο (in, ad + αιτιατική)

ex Nerviis: κίνηση από τόπο (ab, ex, de + αφαιρετική)

in Belgis: Εμπρόθετος προσδιορισμός της στάσης σε τόπο (in + αφαιρετική)

ad Belgas: κίνηση σε τόπο (in, ad + αιτιατική)

ex  Belgis: κίνηση από τόπο (ab, ex, de + αφαιρετική)

in castra: Εμπρόθετος προσδιορισμός της κίνησης σε τόπο (in, ad + αιτιατική)

in castris: στάση σε τόπο (in + αφαιρετική)

ex castris: κίνηση από τόπο (ab, ex, de + αφαιρετική)

de collibus: Εμπρόθετος προσδιορισμός της κίνησης από τόπο (ab, ex, de + αφαιρετική)

ad colles / collis: κίνηση σε τόπο (in, ad + αιτιατική)

in collibus: στάση σε τόπο (in + αφαιρετική)

Κείμενο 11

ab Galliā: Εμπρόθετος προσδιορισμός της απομάκρυνσης (ab, ex, de + αφαιρετική)

ad Galliam: κίνηση σε τόπο (in, ad + αιτιατική)

in Gallia: στάση σε τόπο (in + αφαιρετική)

in Italiā: Εμπρόθετη τοπική αφαιρετική) που δηλώνει τη στάση σε τόπο.

ad Italiam: κίνηση σε τόπο (in, ad + αιτιατική)

de Italia: κίνηση από τόπο (ab, ex, de + αφαιρετική)

in Africam: Εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει την κίνηση σε τόπο κίνηση σε τόπο (in, ad + αιτιατική)

in Africa: στάση σε τόπο (in + αφαιρετική)

de Africa: κίνηση από τόπο (ab, ex, de + αφαιρετική)

Κείμενο 14

Athēnas: απρόθετη αιτιατική που δηλώνει την κίνηση σε τόπο

Athenis: στάση σε τόπο (απρόθετη αφαιρετική)

Athenis: κίνηση από τόπο (απρόθετη αφαιρετική)

Κείμενο 15

in fluminibus: Εμπρόθετος προσδιορισμός της στάσης σε τόπο. (in + αφαιρετική)

in flumina: κίνηση σε τόπο (in, ad + αιτιατική)

ex fluminibus: κίνηση από τόπο (ab, ex, de + αφαιρετική)

Κείμενο 20

in diaetam: Εμπρόθετος προσδιορισμός της κατεύθυνσης σε τόπο. (in, ad + αιτιατική)

in diaeta: στάση σε τόπο (in + αφαιρετική)

ex diaeta: κίνηση από τόπο (ab, ex, de + αφαιρετική)

ad solarium: Εμπρόθετος προσδιορισμός της κατεύθυνσης σε τόπο. (in, ad + αιτιατική)

in solario: στάση σε τόπο (in + αφαιρετική)

ex solario: κίνηση από τόπο (ab, ex, de + αφαιρετική)

in castra: Εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει την κίνηση σε τόπο (in, ad + αιτιατική)

in castris: στάση σε τόπο (in + αφαιρετική)

ex castris: κίνηση από τόπο (ab, ex, de + αφαιρετική)

Κείμενο 25

in curiam: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός που δηλώνει κίνηση σε τόπο

in curia = στάση σε τόπο (in + αφαιρετική)

ex curia = κίνηση από τόπο (ab, ex, de + αφαιρετική)

Carthagine: απρόθετη αφαιρετική που δηλώνει στάση σε τόπο

Carthaginem: κίνηση σε τόπο (απρόθετη αιτιατική)

Carthagine: κίνηση από τόπο (απρόθετη αφαιρετική)

Κείμενο 31

in castra: Εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει την κίνηση σε τόπο. (in, ad + αιτιατική)

in castris: στάση σε τόπο (in + αφαιρετική)

ex castris: κίνηση από τόπο (ab, ex, de + αφαιρετική)

Κείμενο 34

in tecto: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει στάση σε τόπο (in + αφαιρετική)

in tectum: κίνηση σε τόπο (in, ad + αιτιατική)

ex tecto: κίνηση από τόπο (ab, ex, de + αφαιρετική)

domum: αιτιατική που δηλώνει την κίνηση/κατεύθυνση σε τόπο

domi = στάση σε τόπο (απρόθετη γενική)

domo = απομάκρυνση / κίνηση από τόπο (απρόθετη αφαιρετική)

Κείμενο 38

in sacello: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει τη στάση σε τόπο (in + αφαιρετική)

in sacellum: κίνηση σε τόπο (in, ad + αιτιατική)

ex sacello: κίνηση από τόπο (ab, ex, de + αφαιρετική)

Κείμενο 42

in castra: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει την κίνηση σε τόπο (in, ad + αιτιατική)

in castris: στάση σε τόπο (in + αφαιρετική)

ex castris: κίνηση από τόπο (ab, ex, de + αφαιρετική)

Κείμενο 43

in castris: εμπρόθετος προσδιορισμός της στάσης σε τόπο (in + αφαιρετική)

in castra: κίνηση σε τόπο (in, ad + αιτιατική)

ex castris: κίνηση από τόπο (ab, ex, de + αφαιρετική)

in patria: εμπρόθετος προσδιορισμός της στάσης σε τόπο (in + αφαιρετική)

in patriam: κίνηση σε τόπο (in, ad + αιτιατική)

ex patria: κίνηση από τόπο (ab, ex, de + αφαιρετική)

Κείμενο 44

in qua: εμπρόθετος στάσης σε τόπο (μεταφορικά) (in + αφαιρετική)

in quam: κίνηση σε τόπο (in, ad + αιτιατική)

ex qua: κίνηση από τόπο (ab, ex, de + αφαιρετική)