Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Λυκείου: Ευρώπη: μια ιδέα υπό κατασκευήν

Susan Schmitz 

 
Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Λυκείου: Ευρώπη: μια ιδέα υπό κατασκευήν
 
2^ες Επαναληπτικές Πανελλαδικές Εξετάσεις 2023
 
ΚΕΙΜΕΝΟ 1
Ευρώπη: μια ιδέα υπό κατασκευήν
 
     Οποιαδήποτε απάντηση στο ερώτημα τι είναι Ευρωπαίος δεν μπορεί ποτέ να καλύψει την πολυμορφία των ανθρώπων που είτε θεωρούν τον εαυτό τους Ευρωπαίο είτε θεωρούνται από τους άλλους Ευρωπαίοι. Κατ’ αυτό το σκεπτικό ο κάθε ορισμός του Ευρωπαίου ή μάλλον των Ευρωπαίων μπορεί να έχει κάποια αλήθεια όσον αφορά τον κύκλο της διανόησης και της δημιουργίας πολιτισμού γενικότερα. Από αυτήν τη σκοπιά νομίζω ότι ο ορισμός του Ευρωπαίου από τον Paul Valery1 (θεωρεί στοιχεία του τον αρχαιοελληνικό ορθολογισμό, τη ρωμαϊκή νομοθετική οργάνωση της κοινωνίας και την πνευματικότητα τη χριστιανική) είναι κατά τη γνώμη μου ο πρώτος ορισμός που προσπαθεί να καθορίσει την πνευματική καταβολή2 των Ευρωπαίων.
     Νομίζω όμως ότι η πορεία της ευρωπαϊκής σκέψης μάς επιτρέπει να παρουσιάσουμε
μια πιο δυναμική εξέλιξη της εικόνας του Ευρωπαίου. Θεωρώ λοιπόν ότι οι Ευρωπαίοι, και μιλάμε εδώ για τους ανθρώπους της σκέψης και της διανόησης, χαρακτηρίζονται από το ότι θέτουν υπό αμφισβήτηση κάθε κατακτημένο ή κατεστημένο, με την πρόθεση όχι μόνο να αναιρέσουν το παλαιό χωρίς να απαρνηθούν τις καταβολές τους, αλλά και για να προχωρήσουν προς το άγνωστο. Αυτό μπορεί να θεωρηθεί μια συνεχής μετακίνηση των γνωστικών συνόρων με απώτερο σκοπό να δημιουργηθεί ένας ευρύτερος χώρος δράσης και αντίδρασης, θέσεων και αντιθέσεων.
     Αυτή η αέναη μετακίνηση οδήγησε τους Ευρωπαίους στην εξερεύνηση νέων δρόμων, στην κατάκτηση αποικιών από την αρχαιότητα ώς τις μέρες μας, και αυτό νομίζω ότι μπορούμε να πούμε ότι είναι η συνεχής ουτοπία3 (ου τόπος) που κινητοποιεί τον κάθε σκεπτόμενο Ευρωπαίο. Αυτή η ουτοπία, η οποία είναι κατά τη γνώμη μου το βασικό στοιχείο των Ευρωπαίων σήμερα, εκδηλώνεται με την προσπάθειά τους να επιβάλουν αυτό που εκφράζουν τα τέσσερα δέλτα: η Δημοκρατία, τα Δικαιώματα του ανθρώπου, ο Διάλογος και η Διανομή των αγαθών. Και αυτό ίσως να είναι και η πιο συγκλονιστική ιστορική ουτοπία. […]
     Η έννοια της Ευρώπης δεν είναι μια γεωγραφική έννοια αλλά μια έννοια πολιτισμική, στην οποία πρέπει να ενταχθούν ο Νέος Κόσμος και ο πολιτισμός της Αμερικής με πολλές διαφοροποιήσεις φυσικά. Σήμερα όλα δείχνουν πως για χάρη ενός κοινού πεπρωμένου χρειάζεται να επανεξετάσουμε ορισμένα από τα ιστορικά γεγονότα ή και φαινόμενα του ευρωπαϊκού παρελθόντος.
     Υπάρχει τελικά Ευρώπη ή δεν υπάρχει; Αν δεχθεί κάποιος την πολυμορφία της Ευρώπης – Ευρώπη σλαβική, Ευρώπη ορθόδοξη, προτεσταντική, καθολική, Βόρεια και Νότια Ευρώπη, Ευρώπη της ελιάς και Ευρώπη του αμπελώνα για παράδειγμα – καταλήγει μοιραία να δεχθεί ότι η έννοια της Ευρώπης είναι μια ιδέα υπό κατασκευήν. Είναι μια Ευρώπη της οποίας τα διάφορα μέρη μοιράζονται το πνεύμα ενός κοινού ονόματος και το πεπρωμένο ενός οράματος που αρχίζει να διαφαίνεται στον παγκόσμιο ορίζοντα.
 
[Κείμενο της Ελένης Γλύκατζη - Αρβελέρ από τον ημερήσιο Τύπο]. Διασκευασμένο για τις ανάγκες της γραπτής εξέτασης.
 
1Paul Valery: Γάλλος ποιητής 2καταβολή: κληρονομιά 3ουτοπία: απραγματοποίητη ιδεολογία
 
ΚΕΙΜΕΝΟ 2
Η Ευρώπη ως ερώτημα
     Τα άρθρα και τα βιβλία που μιλούν για την Ευρώπη και το μέλλον της είναι αμέτρητα. Βαρετά και ανούσια, στην πλειονότητά τους, ιδίως όσα την προσεγγίζουν μέσα από το πρίσμα της γραφειοκρατίας των Βρυξελλών και των τραπεζών. Πού και πού ωστόσο ξεμυτίζουν και σημαντικά κείμενα όπως αυτό που κυκλοφόρησε στη γλώσσα μας τη χρονιά που πέρασε: Τζώρτζ Στάινερ1, «Η ιδέα της Ευρώπης».
     Ο Στάινερ, ο μέγας αναγνώστης και κήρυκας της ανθρωπιστικής παιδείας, προκειμένου να εξηγήσει την ιδέα της Ευρώπης, διάλεξε να μη μιλήσει τόσο για βιβλία και για γράμματα αλλά περισσότερο για τον τρόπο με τον οποίον εκφράζεται αυτή η ιδέα, υλικά και φυσικά, στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων. Για τον Στάινερ, η Ευρώπη είναι πρώτα απ’ όλα τα καφενεία της (τόπος διακριτός από τα εστιατόρια και τα μπαρ), εκεί όπου πηγαίνεις για να συναντήσεις φίλους, ομοϊδεάτες ή συνωμότες, αλλά και για να διαβάσεις (ή να γράψεις) μοναχός σου. Δεύτερον, η Ευρώπη ανέκαθεν περπατιέται, δεν υπάρχουν εδώ Σαχάρες και τούντρες2. Τρίτον, τα οδωνύμια3 των ευρωπαϊκών πόλεων, αυτά που αντικρίζουμε κάθε μέρα, φέρουν ονόματα δημιουργών, επιστημόνων και πολιτικών (αντίθετα προς τις αμερικανικές λεωφόρους που αριθμούνται), και μαζί με άλλα οδόσημα4 ορίζουν τις πόλεις μας ως τόπους μνήμης. Τέταρτον, η Ευρώπη είναι τελικά «ιστορία δύο πόλεων», της Αθήνας και της Ιερουσαλήμ, τα αντίπαλα ιδεώδη των οποίων προσπαθεί να συμφιλιώσει. Πέμπτον, η Ευρώπη είναι ο μόνος πολιτισμός που πιστεύει ότι μπορεί κάποτε να τελειώσει.
     Αν πάντως η Ευρώπη έχει μέλλον – και ο Στάινερ πιστεύει ότι παρά ταύτα έχει! –, αυτό βρίσκεται αυτονόητα στην ενοποίησή της, αλλά ακόμη περισσότερο στον σεβασμό των πολιτιστικών, γλωσσικών, κοινωνικών, διατροφικών και άλλων ιδιαιτεροτήτων. Τούτο σε απλά ελληνικά σημαίνει αντίσταση στη σαρωτική κυριαρχία της αγγλοαμερικανικής γλώσσας και κουλτούρας. Το δύσκολο εγχείρημα της Ευρώπης συμπυκνώνεται, κατά τον Στάινερ, στην εξισορρόπηση δύο αντιφατικών αξιώσεων, της πολιτικοοικονομικής ενοποίησης αφενός και της δημιουργικής ιδιαιτερότητας αφετέρου.
     Αντίστοιχα, ο συγγραφέας Μίλαν Κούντερα υποστηρίζει με έμφαση ότι για ένα μικρό έθνος η υπεράσπιση της γλώσσας και της κουλτούρας του είναι αξεχώριστη από την πολιτική αυτονομία και ανεξαρτησία του, όμως το κρίσιμο ερώτημα είναι άλλο: για ποιον λόγο να υπάρχει ένα μικρό έθνος και να μην ενσωματώνεται και να αφομοιώνεται σε ευρύτερες εθνικές και γλωσσικές οντότητες; Μόνο ένας λόγος, απαντάει ο Κούντερα, μπορεί να δικαιώσει την ύπαρξη ενός μικρού έθνους: η πρωτότυπη και ξεχωριστή συμβολή του στον πολιτισμό της Ευρώπης (και του κόσμου όλου), μια συμβολή που, αν λείψει αυτό το μικρό έθνος και η γλώσσα του, θα χαθεί για πάντα. […].
     Τελικά, η Ευρώπη θα εξακολουθεί να είναι Ευρώπη όσο θα αντιμετωπίζεται ως ερώτημα. Οι απαντήσεις, όπως πάντα, θα διαφέρουν. Καθένας έχει τη δική του Ευρώπη. Δεν είναι κακό αυτό, αρκεί να μην παίρνει τροπή αποκλειστική και διχαστική.
 
1Τζώρτζ Στάινερ: φιλόσοφος του πολιτισμού 2 τούντρες: περιοχές στην αρκτική ζώνη της γης με χαμηλή και φτωχή βλάστηση 3οδωνύμια: ονόματα δρόμων 4οδόσημα: επιγραφές δρόμων
 
[Κείμενο του Σταύρου Ζουμπουλάκη από τον ημερήσιο Τύπο]. Ελαφρώς διασκευασμένο για τις ανάγκες της γραπτής εξέτασης.
 
ΚΕΙΜΕΝΟ 3
Νίκος Καζαντζάκης, Ο ανήφορος (απόσπασμα)
 
Σε μια φιλική συζήτηση ο Κοσμάς, μέλος της παρέας, περιγράφει ένα όνειρό του.
 
– Είδα ένα γορίλλα να κρατά αναμμένο δαυλό και να τρέχει χαρούμενος να βάνει φωτιά
σε μια μεγάλη πολιτεία. Τινάχτηκα από τον ύπνο κι όλα πια είχαν ξεκαθαρίσει μέσα μου· κατάλαβα ποιος είναι ο μεγάλος κίντυνος1 που απειλεί τον μεταπολεμικό μας κόσμο.
– Μιλάτε σαν προφήτης, είπε κάποιος, προφήτης από μακρινή ανατολίτικη επαρχία.
Στοχάζεστε κι αποφασίζετε με τα όνειρα… Ποιος κίντυνος;
– Τούτος. Ο νους του ανθρώπου ξετυλίχθηκε πολύ γοργότερα, πολύ εντονότερα από την ψυχή του. Ο νους του κατέχτησε κοσμογονικές δυνάμες2 και τις έθεσε στη διάθεση του σημερινού ανθρώπου, που δεν έφτασε ακόμη σε τόση ηθική ωριμότητα ώστε τις δυνάμες αυτές να τις χρησιμοποιήσει για το καλό του κόσμου. Υπάρχει σήμερα έλλειψη ισορροπίας, δυσαρμονία ανάμεσα στη διανοητική και την ηθική εξέλιξη του ανθρώπου. Ο γορίλλας πήρε στα χέρια του τη φωτιά· να ο κίντυνος!
– Σωστά! φώναξε η Ιρλαντέζα, σωστά!
Ο φιλόσοφος πετάχτηκε να μιλήσει· μα ο Λιούης έβαλε το δάχτυλο στο στόμα· ο φιλόσοφος ανατινάχτηκε δυο τρεις φορές στην πολυθρόνα του, μα σώπασε. Ο Κοσμάς, σα να μιλούσε πια μόνος του, εξακολούθησε, συγκεντρωμένος:
– Αυτός είναι ο κίντυνος. Τώρα που τον είδαμε, πώς μπορούμε να τον πολεμήσουμε; Άρχισε κιόλας και βάνει φωτιά στον κόσμο ο γορίλλας, πώς μπορούμε να τον σταματήσουμε; Θαρρώ, μονάχα ένας τρόπος υπάρχει: να επιστρατέψουμε όλες τις φωτεινές δυνάμες που υπάρχουν μέσα στον κάθε άνθρωπο και στον κάθε λαό. Γιατί δεν πρέπει να ξεχνούμε πως ο κόσμος πια αποτελεί έναν τόσο ενιαίο οργανισμό, που δεν μπορεί ένας λαός να σωθεί αν δεν σωθούν όλοι.
 
1 κίντυνος: κίνδυνος 2 δυνάμες: δυνάμεις
 
[Μυθιστόρημα του Ν. Καζαντζάκη, Ο ανήφορος, Διόπτρα 2022]. Έχει διατηρηθεί η γλωσσική ιδιοτυπία του κειμένου.
 
Θέμα Α
Α1 . Να αποδώσετε συνοπτικά τις απόψεις του Στάινερ για την ιδέα της Ευρώπης και το μέλλον της, όπως τις παρουσιάζει ο συγγραφέας του Κειμένου 2 (70-80 λέξεις).
Μονάδες 20
 
Ο Στάινερ προσεγγίζει την ιδέα της Ευρώπης μέσω των απτών εκφάνσεών της στην καθημερινότητα των πολιτών. Ευρώπη είναι οι χώροι συνάντησης φίλων, αλλά και τα ονόματα των δρόμων της που υπενθυμίζουν τους επιστήμονες και τους δημιουργούς της. Ευρώπη είναι η διαμάχη και η απόπειρα συμφιλίωσης χριστιανισμού και αρχαιοελληνικού πολιτισμού. Το μέλλον της Ευρώπης, μάλιστα, βρίσκεται στην ενοποίησή της και στην αποδοχή των διαφορετικών γλωσσικών και πολιτιστικών ιδιαιτεροτήτων της. Η οικονομική ένωση, άλλωστε, οφείλει να συμβαδίσει με τη δημιουργική αυτή ιδιαιτερότητα.   
 
Θέμα Β
Β1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράμμα που αντιστοιχεί στην ορθή απάντηση, με βάση το περιεχόμενο των αντίστοιχων Κειμένων 1 και 2 (χωρίς αναφορά σε χωρία των κειμένων):
 
1. Στη δεύτερη παράγραφο του Κειμένου 1 υποστηρίζεται ότι οι Ευρωπαίοι
α. δεν αμφιβάλλουν για το κατακτημένο.
β. απαρνούνται τις καταβολές τους.
γ. αμφισβητούν το κατεστημένο.
 
2. Στην τρίτη παράγραφο του Κειμένου 1 υποστηρίζεται ότι η ουτοπία των Ευρωπαίων προσδιορίζεται
α. ως μια ασταμάτητη εξερεύνηση νέων δρόμων.
β. ως μια αέναη στασιμότητα της σκέψης.
γ. ως κάτι εφήμερο και προσωρινό.
 
3. Στη δεύτερη παράγραφο του Κειμένου 2 ο Στάινερ
α. απορρίπτει την ιδέα της Ευρώπης.
β. αναδεικνύει τη γενική εικόνα της ιδέας της Ευρώπης.
γ. εξηγεί την πραγμάτωση της ιδέας της Ευρώπης στην καθημερινή ζωή.
 
4. Στη δεύτερη παράγραφο του Κειμένου 2 υποστηρίζεται ότι
α. η Ευρώπη δεν ευνοεί την ανθρώπινη επαφή.
β. οι ευρωπαϊκές πόλεις προσδιορίζονται ως χώροι μνήμης.
γ. ο ευρωπαϊκός πολιτισμός είναι αιώνιος.
 
5. Στην τρίτη παράγραφο του Κειμένου 2 υποστηρίζεται ότι
α. το μέλλον της Ευρώπης είναι δυσοίωνο.
β. το μέλλον της Ευρώπης έγκειται στην ενότητα και την αποδοχή της διαφορετικότητας.
γ. το μέλλον της Ευρώπης συνδέεται κυρίως με την οικονομική της ενοποίηση.
Μονάδες 15
 
1 = γ
2 = α
3 = γ
4 = β
5 = β
 
Β2. Να επισημάνετε δύο διαφορετικές λειτουργίες που επιτελεί ο τίτλος του Κειμένου 1.
Μονάδες 10
 
Ο τίτλος του Κειμένου 1 «Ευρώπη: μια ιδέα υπό κατασκευήν» αφενός παρουσιάζει το θέμα του κειμένου, το οποίο σχετίζεται με την Ευρώπη και αφετέρου, μέσω της επεξηγηματικής φράσης που ακολουθεί την άνω και κάτω τελεία υποδηλώνει τον διερευνητικό χαρακτήρα του κειμένου. Το γεγονός ότι η Ευρώπη παρουσιάζεται ως ιδέα υπό κατασκευή προϊδεάζει τον αναγνώστη πως ό,τι ακολουθεί συνιστά περισσότερο έναν ανοιχτό προβληματισμό σχετικά με την ταυτότητα της Ευρώπης παρά μια οριστική απάντηση. Προκύπτει, έτσι, μέσω του επεξηγηματικού σχολίου που κάνει ο συγγραφέας ένα κάλεσμα προς τον αναγνώστη για προβληματισμό και διερώτηση.
 
Β3. Να εντοπίσετε ένα κοινό στοιχείο στις απόψεις που διατυπώνονται στα χωρία «Υπάρχει τελικά Ευρώπη… στον παγκόσμιο ορίζοντα.» (Κείμενο 1) και «Τελικά, η Ευρώπη… αποκλειστική και διχαστική» (Κείμενο 2 ). (60 -70 λέξεις)
Μονάδες 10
 
Οι δύο συγγραφείς αντιμετωπίζουν την έννοια της Ευρώπης ως ένα ανοιχτό ερώτημα λόγω του πολυποίκιλου χαρακτήρα της. Η πολυμορφία αυτή που επηρεάζεται από γεωγραφικούς, θρησκευτικούς και οικονομικούς παράγοντες επιτρέπει συχνά διαφορετικές ερμηνείες για το τι είναι η Ευρώπη, χωρίς αυτό να αποτρέπει την αποδοχή ύπαρξης κάποιας εσωτερικής συνεκτικής σχέσης. Οι διαφορετικές ερμηνείες, επομένως, γίνονται από τους συγγραφείς αποδεκτές, αρκεί να μην είναι απόλυτες, εφόσον ακόμη η έννοια της Ευρώπης βρίσκεται υπό διαδικασία προσδιορισμού.
 
Θέμα Γ
Γ1. Για ποιον κίνδυνο, κατά τη γνώμη σας, γίνεται λόγος στο απόσπασμα από το μυθιστόρημα του Ν. Καζαντζάκη και ποια διέξοδος προτείνεται;
Απαντήστε τεκμηριωμένα αξιοποιώντας τρεις διαφορετικούς κειμενικούς δείκτες. Με δεδομένο ότι το μυθιστόρημα γράφτηκε το 1946 στον απόηχο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, πιστεύετε ότι το θέμα του παραμένει επίκαιρο; (150-200 λέξεις)
Μονάδες 15
 
Ο κίνδυνος που, κατά τη γνώμη μου, απασχολεί τον συγγραφέα είναι οι διευρυμένες συνέπειες μιας εμπόλεμης σύρραξης λόγω των όπλων μαζικής καταστροφής. Όπως διαφαίνεται από το αλληγορικό όνειρο του ήρωα, ο «γορίλλας» με τον «αναμμένο δαυλό» συμβολίζει τα βίαια ένστικτα των ανθρώπων, τα οποία δεν έχουν τιθασευτεί, εφόσον ο εκπολιτισμός και η ηθικοποίησή τους δεν έχει προχωρήσει επαρκώς («δεν έφτασε ακόμη σε τόση ηθική ωριμότητα»). Ο προσωποποιημένος νους των ανθρώπων έχει κατακτήσει «κοσμογονικές δυνάμες», τις οποίες όμως δεν χρησιμοποιεί για καλό. Η ατομική βόμβα, για παράδειγμα, είναι μια τέτοια κοσμογονική δύναμη που εν δυνάμει μπορεί να επιφέρει την καταστροφή του κόσμου. Απέναντι σ’ ένα τέτοιο ενδεχόμενο, ο ήρωας του κειμένου προτείνει ως μόνη λύση την επιστράτευση των θετικών αρετών, των «φωτεινών» δυνάμεων, όπως τις χαρακτηρίζει μεταφορικά. Οι θετικές ποιότητες των ανθρώπων και των λαών είναι οι μόνες που μπορούν να αποτρέψουν μια καταστροφική κλιμάκωση ενός παγκόσμιου πολέμου.
Το ενδεχόμενο μιας εξαιρετικά βίαιης και καταστροφικής σύγκρουσης μεταξύ κρατών που έχουν στη διάθεσή του επικίνδυνα πυρηνικά όπλα παραμένει ατυχώς ακόμη επίκαιρο, καθώς οι διακρατικοί ανταγωνισμοί και οι εντάσεις συνεχίζουν να υφίστανται. Παρά τις προσδοκίες πως ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος αποτέλεσε ικανό μάθημα για τους κινδύνους που ελλοχεύουν από την απερίσκεπτη χρήση όπλων μαζικής καταστροφής, ακόμη και σήμερα παραμένει πιθανή μια ανάλογη εξέλιξη.
 
Θέμα Δ
Δ1. «Αν πάντως η Ευρώπη έχει μέλλον – και ο Στάινερ πιστεύει ότι παρά ταύτα έχει! –, αυτό βρίσκεται αυτονόητα στην ενοποίησή της, αλλά ακόμη περισσότερο στον σεβασμό των πολιτιστικών, γλωσσικών, κοινωνικών, διατροφικών και άλλων ιδιαιτεροτήτων».
α) Με αφορμή το παραπάνω απόσπασμα του Κειμένου 2 , θεωρείτε την ποικιλομορφία πλεονέκτημα ή μειονέκτημα για τον ευρωπαϊκό πολιτισμό;
β) Ποιες προσδοκίες έχετε ως νέοι/ε ς για το μέλλον σας ζώντας στην Ευρώπη;
Το κείμενό σας (350-400 λέξεις) να έχει τη μορφή ομιλίας που εκφωνείτε, εκπροσωπώντας το σχολείο σας σε ευρωπαϊκό πρόγραμμα ανταλλαγής μαθητών/τριών. Μπορείτε να αξιοποιήσετε δημιουργικά υλικό από τα Κείμενα 1 και 2.
Μονάδες 30
 
1^ο ζητούμενο
- Η ποικιλομορφία συνιστά βασικό πλεονέκτημα της Ευρώπης, εφόσον επιτρέπει στους πολίτες των επιμέρους χωρών να αντιληφθούν και να αναγνωρίσουν τη σημασία του σεβασμού απέναντι στη διαφορετικότητα και την ετερότητα. Οι άλλοι Ευρωπαίοι, αν και με διαφορετικές συνήθειες ή αντιλήψεις, δεν παύουν να μοιράζονται τις ίδιες κεντρικής σημασίας αξίες, όπως είναι η δημοκρατία και ο σεβασμός των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Διαφαίνεται, έτσι, πως οι επιμέρους διαφοροποιήσεις δεν παρεμποδίζουν την αρμονική συνύπαρξη και συνεργασία των κρατών, όταν η μεταξύ τους συνεννόηση βασίζεται σε κοινά θεμέλια.
 
- Η κοινή επιθυμία, άλλωστε, των Ευρωπαίων να στηρίξουν και να εδραιώσουν τις κοινές τους αξίες, της δημοκρατίας, του διαλόγου και του ανθρωπισμού καθιστά ευχερέστερη την ευόδωση του στόχου αυτού. Με τη συνδρομή όλων των Ευρωπαίων είναι σαφώς ευχερέστερο να διαμορφωθεί μια ενιαία και ισχυρή δυναμική υποστήριξης των παγκοσμίως επωφελών αυτών αξιών, επιτρέποντας στην Ευρώπη να αποτελέσει πρότυπο συνεργασίας, ανθρωπισμού και δημοκρατικότητας. Το ευρωπαϊκό μήνυμα έχει, άλλωστε, ιδιαίτερο συμβολισμό και αξία, εφόσον επιδεικνύει τη δυνατότητα κρατών με ποικίλες μεταξύ τους διαφοροποιήσεις να συνεργάζονται ειρηνικά και αποτελεσματικά. Πρόκειται για ένα μήνυμα που μπορεί να αποτελέσει οδηγό για όλα τα υπόλοιπα κράτη στις άλλες ηπείρους.
 
- Το γεγονός, μάλιστα, πως στο πλαίσιο της Ευρώπης η διαφορετική ταυτότητα των επιμέρους κρατών όχι μόνο δεν αποτελεί αιτία προστριβών, αλλά αφορμή και ερέθισμα για γόνιμες συγκρίσεις αναδεικνύει την αξία της ποικιλομορφίας. Οι Ευρωπαίοι πολίτες μετακινούνται συχνά σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες -είτε ως τουρίστες, είτε στο πλαίσιο διακρατικών συνεργασιών- κι έχουν, έτσι, την ευκαιρία να γνωρίσουν και να εκτιμήσουν τα διαφορετικά πολιτισμικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά των άλλων χωρών. Υπάρχουν, έτσι, Έλληνες πολίτες, οι οποίοι αποφασίζουν να μετακινηθούν διαρκέστερα σε μια άλλη ευρωπαϊκή χώρα, διότι εκτιμούν την οικονομική τους σταθερότητα, όπως υπάρχουν Ευρωπαίοι πολίτες που επιλέγουν την Ελλάδα ως χώρα εγκατάστασης, διότι εκτιμούν την ιδιαίτερη ποιότητα του ελληνικού τρόπου ζωής. Μετακινήσεις και εσωτερικές μεταναστεύσεις, οι οποίες καθίστανται εφικτές ακριβώς χάρη στο πνεύμα συνεργασίας και αμοιβαιότητας μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών.
 
2^ο ζητούμενο
-  Με δεδομένο πως η Ευρώπη απάντησε στην καταστροφική δίνη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου με τη δημιουργία της ΕΟΚ και κατόπιν της Ευρωπαϊκής Ένωσης προκειμένου να αποτραπούν οποιεσδήποτε μελλοντικές συγκρούσεις και διαμάχες, ευελπιστώ πως το συνεργατικό αυτό πνεύμα θα παραμείνει αλώβητο και στο μέλλον, μιας και έχει ήδη αποδείξει την αποτελεσματικότητά του στη διασφάλιση της ειρήνης. Η οικονομική συνεργασία μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών μας επιτρέπει να ελπίζουμε σε μια διαρκή ειρηνική συνύπαρξη, η οποία θα δίνει σ’ εμάς τους νέους ανθρώπους τη δυνατότητα να σχεδιάζουμε το μέλλον μας με σιγουριά∙ βέβαιοι πως δεν θα βιώσουμε βίαιες ανατροπές, όπως αυτές που βίωσαν οι Ευρωπαίοι του παρελθόντος.
 
- Με την περαιτέρω, μάλιστα, διεύρυνση και εμβάθυνση της συνεργασίας μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών δημιουργείται η προσδοκία μιας ακόμη ουσιαστικότερης βελτίωσης των συνθηκών διαβίωσης στην Ευρώπη. Με συλλογική προσπάθεια και διάθεση συνεννόησης μπορούν να τεθούν στο επίκεντρο προβλήματα που συνεχίζουν να ταλανίζουν τις επιμέρους χώρες, όπως είναι τα φαινόμενα ρατσισμού, ανεργίας και περιβαλλοντικής κρίσης. Ευελπιστώ, λοιπόν, πως οι ευρωπαϊκές χώρες θα υιοθετήσουν αποφασιστικότερες πολιτικές για την από κοινού αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων, καθιστώντας την επίλυσή τους προσιτή πραγματικότητα αντί για μόνιμη ευχή.
 
- Σε πιο προσωπικό επίπεδο έχω την προσδοκία πως θα μου δοθεί η δυνατότητα να αξιοποιήσω όλο το εύρος ευκαιριών που διασφαλίζει η ευρωπαϊκή συνεργασία στους νέους. Θα ήθελα, ειδικότερα, να γνωρίσω την εμπειρία των σπουδών σε κάποια άλλη ευρωπαϊκή χώρα -πιθανά μέσω του προγράμματος ανταλλαγής φοιτητών-, όπως και την ευκαιρία να εργαστώ για κάποιο διάστημα σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη. Θεωρώ πως με τον τρόπο αυτό θα εμπλουτίσω σημαντικά την οπτική μου απέναντι στον κόσμο, θα αποκτήσω πολύτιμες εμπειρίες και θα έχω τη δυνατότητα να διαμορφώσω μια πιο ολοκληρωμένη προσωπικότητα. Η επαφή, άλλωστε, με διαφορετικούς πολιτισμούς και διαφορετικές κοινωνίες διευρύνει ουσιαστικά το πώς κατανοούμε και το πώς αντικρίζουμε τους άλλους ανθρώπους.