Ιστορία Β΄ Λυκείου: Το κίνημα του Ανθρωπισμού (πηγή)

Ιστορία Β΄ Λυκείου: Το κίνημα του Ανθρωπισμού (πηγή)
 
Συνδυάζοντας τις ιστορικές σας γνώσεις με τις απαραίτητες πληροφορίες από την ιστορική πηγή που σας δίνεται, να απαντήσετε τεκμηριωμένα στα εξής:

α. Ποιο ήταν το περιεχόμενο των ανθρωπιστικών σπουδών κατά την Αναγέννηση και τι εξυπηρετούσε;
β. Ποιος είναι ο σκοπός του μορφωμένου ανθρώπου και γενικότερα της παιδείας, σύμφωνα με τους ουμανιστές;
 
ΚΕΙΜΕΝΟ
Οι αναγεννησιακοί λόγιοι και καλλιτέχνες παρόλο που δεν απέρριπταν τη χριστιανική διδασκαλία και δεν ήρθαν σε ρήξη με την Εκκλησία, έδιναν μεγαλύτερη έμφαση στα εγκόσμια και στην υλική ζωή. […] Δημιούργησαν σχολεία και ακαδημίες στις ιταλικές αυλές και πόλεις, τα οποία εστίαζαν στην κλασική λογοτεχνία και ιστορία, αποκαλώντας το νέο πρόγραμμα διδασκαλίας «studia humanitatis»1 ή ουμανισμό. Οι ουμανιστές θεωρούσαν την εντρύφηση στους κλασικούς ως την καλύτερη προπαρασκευή για μια καριέρα στον χώρο της πολιτικής, καθώς δίδασκαν σε κάποιον πώς να επιχειρηματολογεί πειστικά, να γράφει κατανοητά και να μιλάει με ευφράδεια. Από την άλλη πλευρά, δίδασκαν ότι στόχος κάθε μορφωμένου ατόμου θα πρέπει να είναι μια ζωή ενεργός στα εγκόσμια και ότι η μόρφωση δεν μπορεί απλώς να έχει ιδιωτικά ή θρησκευτικά κίνητρα, αλλά να στοχεύει στο κοινό καλό.
 
1. Ανθρωπιστικές σπουδές
 
Merry E. Weisner-Hanks, Πρώιμη Νεότερη Ευρώπη 1450-1789, Αθήνα 2006, σ. 36-37.
 
Ενδεικτική απάντηση
 
α. Ο άνθρωπος της Αναγέννησης αναζητούσε τρόπους έκφρασης των νέων ιδεών. Έτσι, στράφηκε προς τον ελληνορωμαϊκό πολιτισμό και επιδόθηκε στη συστηματική μελέτη, μετάφραση και σχολιασμό των αρχαίων συγγραφέων. Η στροφή αυτή προς τη βαθύτερη γνώση των ελληνικών και λατινικών γραμμάτων και της αρχαιότητας γενικότερα ονομάστηκε ανθρωπισμός. Σύμφωνα, μάλιστα, με τη Merry E. Weisner-Hanks, η συστηματική μελέτη της κλασικής λογοτεχνίας και ιστορίας διευκολύνθηκε με την ίδρυση σχολείων και ακαδημιών σε διάφορες ιταλικές πόλεις. Τις σπουδές αυτού του τομέα τις αποκαλούσα ανθρωπιστικές («studia humanitatis») ή αλλιώς ουμανισμό, και τις θεωρούσαν ιδιαίτερα επωφελής, εφόσον μέσω αυτών μπορούσε κάποιος να προετοιμαστεί κατάλληλα για τη σταδιοδρομία στην πολιτική. Οι ανθρωπιστικές σπουδές, άλλωστε, καλλιεργούσαν την ικανότητα του ατόμου να συγκροτεί πειστική επιχειρηματολογία, να γράφει με σαφήνεια και να έχει ευχέρεια λόγου. Βέβαια, το φαινόμενο της αναβίωσης των κλασικών σπουδών δεν είναι καινούργιο, αφού ήδη στα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια του 12ου αι. μελετήθηκαν αρχαία φιλοσοφικά κείμενα. Επίσης οι Βυζαντινοί κατά την περίοδο από το 10ο έως το 15ο αιώνα, ιδιαίτερα κατά την εποχή των Παλαιολόγων, ασχολήθηκαν συστηματικά με τη μελέτη της αρχαίας γραμματείας. Η διαφορά έγκειται στο γεγονός ότι ο αναγεννησιακός λόγιος δεν μελετά τον αρχαίο πολιτισμό μόνο σε θεωρητικό επίπεδο, αλλά επιχειρεί να αντλήσει από αυτόν αξίες για τη θεμελίωση του συγχρόνου του κόσμου.
 
β. Οι φορείς του ανθρωπισμού είναι βαθιά θρησκευόμενοι, επιζητούν όμως την αληθινή πίστη και τοποθετούν τον άνθρωπο στο κέντρο του κόσμου. Όπως επισημαίνει η Merry E. Weisner-Hanks, οι ανθρωπιστές δεν απομακρύνονται από τον χριστιανισμό επιζητούν, ωστόσο, να αναδείξουν τη σημασία της εγκόσμιας και υλικής πραγματικότητας. Θεωρούσαν, άλλωστε, πως ο μορφωμένος άνθρωπος οφείλει να είναι ενεργός στα εγκόσμια ζητήματα και να θέτει ως απώτερο στόχο του το συνολικό καλό, αντί να εξωθείται στη μόρφωση για ατομικούς ή θρησκευτικούς λόγους. Γι' αυτό η προσωπικότητά του πρέπει να είναι πολύπλευρη και να χαρακτηρίζεται από την αγάπη για δημιουργική και δραστήρια ζωή, καθώς και από την πίστη στις δυνάμεις του ανθρώπου, σωματικές και πνευματικές. Ο άνθρωπος αισθάνεται πλέον ελεύθερος και έτοιμος να αναλάβει την ευθύνη για τη διαμόρφωση του κόσμου του. Οι ανθρωπιστές οραματίζονται να διαμορφώσουν ένα νέο τύπο ανθρώπου, τον καθολικό άνθρωπο (homo univorsalis), δημιουργό του πολιτισμού του και υπεύθυνο για τη μοίρα του.
 
«Το θέμα προέρχεται και αντλήθηκε από την πλατφόρμα της Τράπεζας Θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας που αναπτύχθηκε (MIS5070818-Tράπεζα θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, Γενικό Λύκειο-ΕΠΑΛ) και είναι διαδικτυακά στο δικτυακό τόπο του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.) στη διεύθυνση (http://iep.edu.gr/el/trapeza-thematon-arxiki-selida)».