Νεοελληνική Γλώσσα Α΄ Λυκείου: Η τέχνη της επικοινωνίας

Ikon ikon images
 
Νεοελληνική Γλώσσα Α΄ Λυκείου: Η τέχνη της επικοινωνίας
 
Κείμενο 1
Η τέχνη της επικοινωνίας
Το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί άρθρο, διασκευασμένο για τις ανάγκες της εξέτασης, που αναρτήθηκε στις 31-07-2019 στον ιστότοπο www.psychologos.gr.
 
     Επικοινωνία είναι η διαδικασία ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ δύο ή περισσοτέρων ατόμων για τα οποία η πληροφορία έχει νόημα, οπότε αποκτά νόημα και η ανταλλαγή της ως πράξη. Αποτελεί όλο το φάσμα των τρόπων, μέσων και τεχνικών μέσα από τις οποίες διακινούνται, μεταφέρονται και ερμηνεύονται οι πληροφορίες.
     Η επικοινωνία είναι διαλογική συμπεριφορά. Η επικοινωνία χαρακτηρίζεται ως ένας από τους βασικούς πυλώνες της κοινωνικής συμπεριφοράς του ανθρώπου, καθώς καθορίζει τις σχέσεις που αυτός θα αναπτύξει κατά τη διάρκεια της ζωής του. Καθώς αντιλαμβανόμαστε τον βασικό αυτό ρόλο της επικοινωνίας στη διαδικασία της κοινωνικής μας συνύπαρξης, είναι απαραίτητο να αντιληφθούμε ότι, όπως και κάθε άλλη συμπεριφορά, έτσι και η επικοινωνία μαθαίνεται. Έτσι, το κάθε άτομο έχει τη δυνατότητα σε διάφορες στιγμές της ζωής του να γνωρίσει και να χρησιμοποιήσει διαφορετικές, περισσότερο διευκολυντικές και λειτουργικές επικοινωνιακές πρακτικές, αφήνοντας πίσω μη λειτουργικές πρακτικές του παρελθόντος. Η διαδικασία αυτή είναι συνεχής και προσωπική για τον καθένα.
     Ακόμη και η απραξία ή η σιωπή έχουν αξία μηνύματος. Αυτό σημαίνει ότι επηρεάζουν τους άλλους, οι οποίοι με τη σειρά τους ανταποκρίνονται σε αυτές τις επικοινωνιακές προ(σ)κλήσεις. Άλλωστε, αυτό το διαδραστικό «παιχνίδι» είναι που ανάγει την επικοινωνία σε διαλογική συμπεριφορά.
     Για την ανάπτυξη μιας αποτελεσματικής αλληλεπίδρασης, όμως, δεν αρκούν μόνο οι ερωτήσεις. Βασικό είναι να ακούμε πραγματικά αυτό που μας λέει ο άλλος, να είμαστε δηλαδή ένας ενεργητικός ακροατής. Η ενεργητική ακρόαση διαφέρει από την απλή ακρόαση, που σημαίνει ότι απλά κάποιος έχει την ικανότητα να ακούει ήχους. Αντίθετα, στην ενεργητική ακρόαση αυτός που ακούει είναι ικανός να κατανοήσει το νόημα των λεγομένων, αλλά και των μη- λεκτικών μηνυμάτων του συνομιλητή του, καθώς και των συναισθημάτων που τα συνοδεύουν. Μία σύνοψη ή παράφραση αυτών που ο συνομιλητής μας έχει μεταφέρει ή ακόμη και ένα νεύμα δηλώνουν την ενεργή μας παρουσία στη συζήτηση. Ωστόσο, η κατανόηση και επιλογή των πλέον λειτουργικών τρόπων διαλόγου είναι προσωπική υπόθεση του καθενός.
 
Κείμενο 2
Αργοπεθαίνει (A Morte Devagar)
Το ποίημα που ακολουθεί είναι της Βραζιλιάνας ποιήτριας Martha Madeiros, πρωτοδημοσιεύτηκε το 2000, ενώ αρχικά είχε αποδοθεί στον Pablo Neruda.
 
«Αργοπεθαίνει όποιος γίνεται σκλάβος της συνήθειας, επαναλαμβάνοντας κάθε μέρα τις ίδιες διαδρομές,
όποιος δεν αλλάζει το βήμα του,
όποιος δεν ρισκάρει να αλλάξει χρώμα στα ρούχα του,
όποιος δεν μιλάει σε όποιον δεν γνωρίζει.
 
Αργοπεθαίνει όποιος έχει την τηλεόραση για μέντορα του
 
Αργοπεθαίνει όποιος αποφεύγει ένα πάθος,
όποιος προτιμά το μαύρο αντί του άσπρου και τα διαλυτικά σημεία στο «ι» αντί τη δίνη της συγκίνησης
αυτήν ακριβώς που δίνει την λάμψη στα μάτια,
που μετατρέπει ένα χασμουρητό σε χαμόγελο,
που κάνει την καρδιά να κτυπά στα λάθη και στα συναισθήματα.
 
Αργοπεθαίνει όποιος δεν «αναποδογυρίζει το τραπέζι» όταν δεν είναι ευτυχισμένος στη δουλειά του,
όποιος δεν ρισκάρει τη σιγουριά του, για την αβεβαιότητα του να τρέξεις πίσω από ένα όνειρο,
όποιος δεν επιτρέπει στον εαυτό του, έστω για μια φορά στη ζωή του, να ξεγλιστρήσει απ’ τις πάνσοφες συμβουλές. Αργοπεθαίνει όποιος δεν ταξιδεύει,
όποιος δεν διαβάζει,
όποιος δεν ακούει μουσική,
όποιος δεν βρίσκει το μεγαλείο μέσα του
 
Αργοπεθαίνει όποιος καταστρέφει τον έρωτά του,
όποιος δεν αφήνει να τον βοηθήσουν,
όποιος περνάει τις μέρες του παραπονούμενος για τη κακή του τύχη ή για τη βροχή την ασταμάτητη
 
Αργοπεθαίνει όποιος εγκαταλείπει την ιδέα του πριν καν την αρχίσει,
όποιος δεν ρωτά για πράγματα που δεν γνωρίζει ή δεν απαντά όταν τον ρωτάν για όσα ξέρει»
 
Αποφεύγουμε τον θάνατο σε μικρές δόσεις, όταν θυμόμαστε πάντα πως για να ‘σαι ζωντανός χρειάζεται μια προσπάθεια πολύ μεγαλύτερη από το απλό αυτό δεδομένο της αναπνοής. Μονάχα με μια φλογερή υπομονή θα κατακτήσουμε την θαυμάσια ευτυχία.
 
ΘΕΜΑΤΑ
 
ΘΕΜΑ 1
1ο υποερώτημα
Σε 50-60 λέξεις να καταγράψεις τα χαρακτηριστικά της αποτελεσματικής επικοινωνίας, όπως παρουσιάζονται στο Κείμενο 1.
 
Σύμφωνα με το Κείμενο 1, τα χαρακτηριστικά της αποτελεσματικής επικοινωνίας σχετίζονται με το βαθμό διακίνησης και ερμηνείας πληροφοριών στο πλαίσιο του διαλόγου. Η χρήση λειτουργικών και διευκολυντικών πρακτικών βοηθούν την επικοινωνία. Επιπλέον, το διαδραστικό «παιχνίδι» επικοινωνίας στηρίζεται στην ενεργητική ακρόαση, δηλαδή, την κατανόηση των λεγομένων, αλλά και των μη- λεκτικών μηνυμάτων του συνομιλητή, καθώς και των συναισθημάτων του.
 
2ο υποερώτημα
Ο συντάκτης του Κειμένου 1 χρησιμοποιεί τη μέθοδο του ορισμού στην πρώτη παράγραφο. Γιατί, κατά τη γνώμη σου, επέλεξε τον συγκεκριμένο τρόπο για την ανάπτυξη της παραγράφου και ποια πρόθεσή του υπηρετεί;
 
Το Κείμενο 1 αρχίζει με τον ορισμό της επικοινωνίας. Αυτός ο τρόπος ανάπτυξης συμβάλλει στην διασαφήνιση του βασικού όρου πάνω στον οποίο θα στηρίξει ο συντάκτης την επιχειρηματολογία του. Ωστόσο, εκτός από τη σαφήνεια, ο ορισμός βοηθάει και στη συνοχή του κειμένου, διότι στην πορεία αναλύονται τα στοιχεία που έχουν αναφερθεί στην πρώτη παράγραφο. Επομένως, επιτυγχάνεται ο σκοπός του συντάκτη να ενημερώσει για το ζήτημα της επικοινωνίας και να πληροφορήσει, στη συνέχεια, για τα βασικά χαρακτηριστικά της.
 
Εναλλακτικά ερωτήματα:
α. Να εξηγήσετε πώς επιτυγχάνεται η συνοχή μεταξύ των επιμέρους περιόδων της 4^ης παραγράφου του Κειμένου 1 -είτε πρόκειται για γραμματικά είτε για λεξιλογικά μέσα- («Για την ανάπτυξη μιας αποτελεσματικής αλληλεπίδρασης… είναι προσωπική υπόθεση του καθενός»).
 
Στην 4^η παράγραφο η συνοχή της δεύτερης περιόδου με την πρώτη επιτυγχάνεται με το μέσο της αναφοράς, εφόσον οι αρχικές λέξεις «Βασικό είναι…» αναφέρονται στη φράση της πρώτης περιόδου «δεν αρκούν μόνο οι ερωτήσεις». Η συνοχή της τρίτης περιόδου με τη δεύτερη διασφαλίζεται με το μέσο της επανάληψης, καθώς η τρίτη περίοδος ξεκινά με την επανάληψη της φράσης που ολοκληρώνει την προηγούμενη περίοδο «Η ενεργητική ακρόαση», «ένας ενεργητικός ακροατής». Η συνοχή της τέταρτης περιόδου με την τρίτη επιτυγχάνεται με σύζευξη, χάρη στη χρήση της διαρθρωτικής λέξης «Αντίθετα», η οποία εκφράζει αντίθεση με τα προηγούμενα. Η συνοχή της πέμπτης περιόδου με την τέταρτη επιτυγχάνεται μέσω της έλλειψης, εφόσον τα όσα καταγράφονται σε αυτή επεξηγούν τη φράση της τέταρτης περιόδου «να κατανοήσει το νόημα των λεγομένων». Η συνοχή της έκτης περιόδους με την πέμπτη περίοδο επιτυγχάνεται με σύζευξη, καθώς χρησιμοποιείται η διαρθρωτική λέξη «Ωστόσο», μέσω της οποίας δηλώνεται αντίθεση.
 
β. Να παρουσιάσετε τη συλλογιστική πορεία που ακολουθεί ο γράφων στην 4^η παράγραφο του Κειμένου 1 («Για την ανάπτυξη μιας αποτελεσματικής αλληλεπίδρασης… είναι προσωπική υπόθεση του καθενός»).
 
Ο γράφων ξεκινά την τέταρτη παράγραφο αναφερόμενος στις ερωτήσεις, σε μια ειδικότερη πτυχή της διαδικασίας του διαλόγου. Ακολούθως, ωστόσο, επισημαίνει την υπεροχή της ενεργητικής ακρόασης, η οποία αποτελεί μια γενικότερη διαδικασία σε σχέση με τις απλές ερωτήσεις. Καταλήγει, μάλιστα, στο συμπέρασμα πως ο καθένας επιλέγει ατομικά τους πλέον κατάλληλους για τον ίδιο λειτουργικούς τρόπους για την πραγμάτωση του διαλόγου. Ως εκ τούτου, προκύπτει πως η ακολουθούμενη συλλογιστική πορεία είναι επαγωγική, εφόσον από κάτι το ειδικότερο ο γράφων συνεχίζει σε κάτι ευρύτερο και πιο γενικό.
 
γ. Να παρουσιάσετε πώς διασφαλίζεται η συνεκτικότητα του Κειμένου 1, ελέγχοντας τη νοηματική σύνδεση των επιμέρους παραγράφων του.
 
Δοθέντος πως το Κείμενο 1 είναι ένα άρθρο, το οποίο απευθύνεται στο ευρύ κοινό, αναμενόμενα χαρακτηριστικά του είναι η απλότητα και η σαφήνεια στις διατυπώσεις, καθώς και η σαφής οργάνωσή του. Η συνεκτικότητα του κειμένου διασφαλίζεται μέσα από τη στενή διασύνδεση των επιμέρους παραγράφων με το κεντρικό θέμα του, το οποίο σχετίζεται με την έννοια της διαπροσωπικής επικοινωνίας. Ο γράφων αφού ορίσει στην πρώτη παράγραφο την έννοια της επικοινωνίας, επανέρχεται στον διαλογικό χαρακτήρα της στη δεύτερη παράγραφο («Η επικοινωνία είναι διαλογική συμπεριφορά»). Ακολούθως, στην τρίτη παράγραφο καταγράφει μια ακόμη διάσταση της επικοινωνίας, η οποία προκύπτει από την απουσία λεκτικών μηνυμάτων («Ακόμη και η απραξία ή η σιωπή έχουν αξία μηνύματος»). Τέλος, στην τέταρτη παράγραφο αποσαφηνίζει πως η έννοια της διαπροσωπικής επικοινωνίας δεν είναι αποτελεσματική αν περιορίζεται στην απλή υποβολή ερωτήσεων («Για την ανάπτυξη μιας αποτελεσματικής αλληλεπίδρασης, όμως, δεν αρκούν μόνο οι ερωτήσεις»). Επισημαίνει, έτσι, την αξία της ενεργητικής ακρόασης, η οποία καθιστά πολύ πιο αποτελεσματική τη διαδικασία της επικοινωνίας.
 
3ο υποερώτημα
Ο συντάκτης του Κειμένου 1 επιλέγει την εναλλαγή ρηματικών προσώπων σε όλη την έκτασή του. Να εντοπίσεις τις συγκεκριμένες επιλογές και να εξηγήσεις τη λειτουργία και το ύφος που δημιουργούν τα διαφορετικά ρηματικά πρόσωπα.
 
Ο συντάκτης του Κειμένου 1 επιλέγει την εναλλαγή ρηματικών προσώπων σε όλη την έκτασή του. Συγκεκριμένα, επιλέγει τη χρήση του γ΄ προσώπου Ενικού και Πληθυντικού, καθώς και τη χρήση του α΄ Πληθυντικού προσώπου (Η ενεργητική ακρόαση διαφέρει από την απλή ακρόαση, δεν αρκούν μόνο οι ερωτήσεις, αντιλαμβανόμαστε τον βασικό αυτό ρόλο της επικοινωνίας). Η χρήση γ΄ προσώπου κάνει το λόγο αντικειμενικό και αποστασιοποιημένο, καθώς το ύφος γίνεται ουδέτερο και σοβαρό. Το α΄ Πληθυντικό πρόσωπο φανερώνει συλλογικότητα (μας αφορά το θέμα όλους), ο συντάκτης εντάσσει τον εαυτό του/της στην ίδια χορεία με τους αναγνώστες και το ύφος γίνεται άμεσο. Η εναλλαγή των προσώπων συμβάλλει σε αυτήν την υφολογική ποικιλία και προσδίδει ενδιαφέρον στο κείμενο.
 
Εναλλακτικό ερώτημα:
α. Να εξηγήσετε γιατί ο γράφων επέλεξε τον ρηματικό τύπο «ανάγει» και όχι τον τύπο «αναγάγει» στην ακόλουθη περίοδο: «Άλλωστε, αυτό το διαδραστικό «παιχνίδι» είναι που ανάγει την επικοινωνία σε διαλογική συμπεριφορά.»
 
Ο ρηματικός τύπος «ανάγει» είναι χρόνου Ενεστώτα, με αποτέλεσμα να δηλώνεται μέσω αυτού μια ενέργεια που επιτελείται κατ’ επανάληψη. Αποδίδεται, έτσι, ο δυναμικός χαρακτήρας της επικοινωνίας, εφόσον κάθε φορά που υπάρχει αλληλεπίδραση μεταξύ ατόμων μπορεί αυτή να οδηγήσει σε διαλογική συμπεριφορά. Ο ρηματικός τύπος «αναγάγει», από την άλλη, ανήκει στον Αόριστο χρόνο και δηλώνει κάτι που συντελείται μία φορά. Μια τέτοια επιλογή, επομένως, θα προσέδιδε στο νόημα της διατύπωσης στατικό χαρακτήρα, εφόσον θα αφορούσε μια άπαξ συντελεσμένη πράξη. Θα εξέλιπε, κατ’ αυτό τον τρόπο, η έννοια της επανάληψης και η απόδοση του δυναμικού χαρακτήρα της επικοινωνίας.
 
ΘΕΜΑ 2
Ο συντάκτης του Κειμένου 1 εκφράζει την άποψη ότι «όπως και κάθε άλλη συμπεριφορά, έτσι και η επικοινωνία μαθαίνεται». Σε ένα δικό σας άρθρο να αναφερθείτε αφενός στο πώς η διαπροσωπική αλληλεπίδραση, στο πλαίσιο της επικοινωνίας μεταξύ νέων ατόμων, μπορεί να καταστεί περισσότερο αποτελεσματική και αφετέρου στο ποιος είναι ο ρόλος των γονέων και των εκπαιδευτικών στην ενίσχυση της προσπάθειας αυτής. (350-400 λέξεις)
 
Αποτελεσματική -όχι διεκπεραιωτική- επικοινωνία
 
     Η ικανότητα του ατόμου να επικοινωνεί αποτελεσματικά με τους ανθρώπους γύρω του μπορεί να εξελιχθεί ουσιαστικά, αν λάβει από νωρίς την κατάλληλη καθοδήγηση. Δεν πρόκειται για ένα «χάρισμα» που κατέχουν λίγοι, αλλά για μια δεξιότητα με δυναμική βελτίωσης υπό την προϋπόθεση πως το άτομο θα κατανοήσει την αξία της. Ιδίως σε ό,τι αφορά τα άτομα νεαρής ηλικίας, η σχετική τους ικανότητα είναι σαφώς εξελίξιμη, εφόσον η προσωπικότητά τους είναι ακόμη υπό διαμόρφωση.
     Μια βασικής σημασίας παράμετρος για την αποτελεσματικότητα της επικοινωνίας είναι η ενεργητική ακρόαση. Η επίγνωση, δηλαδή, του νέου ατόμου πως οφείλει να ακούει με προσοχή τα λεγόμενα του συνομιλητή του, ώστε να αποκομίζει από αυτά το μέγιστο δυνατό. Το να ενδιαφέρεται το άτομο κυρίως για τα όσα εκείνο θέλει να εκφράσει ζημιώνει τη διαδικασία της επικοινωνίας, καθώς υπονομεύει το επίπεδο προσοχής που επιδεικνύει απέναντι στον άλλον. Κατ’ αυτό τον τρόπο, αν το άτομο δεν προσέχει επαρκώς, είναι πιθανό να μην αντιληφθεί ουσιώδη μη λεκτικά στοιχεία που συμπληρώνουν την ομιλία του άλλου. Μέσα από τις εκφράσεις του προσώπου, από τον τόνο της φωνής, τις χειρονομίες ή το βλέμμα του συνομιλητή μεταδίδονται καίρια στοιχεία για το πώς αισθάνεται ή για το τι ο ίδιος θεωρεί περισσότερο σημαντικό. Ως εκ τούτου, αν το άτομο επιθυμεί να επικοινωνεί αποτελεσματικά οφείλει αφενός να επιτρέπει στο συνομιλητή του το περιθώριο να εκφραστεί και αφετέρου να του δίνει ιδιαίτερη προσοχή την ώρα που μιλά.
       Παραλλήλως, το άτομο οφείλει να αναγνωρίζει την αξία του συνομιλητή του και να κατανοεί πως μέσω της επικοινωνίας έχει την ευκαιρία να αντλήσει επωφελή στοιχεία είτε σε επίπεδο πληροφόρησης είτε σε συναισθηματικό επίπεδο. Ακόμη κι αν το άλλο άτομο δεν ανήκει στον κύκλο φίλων του νέου, αυτό δεν σημαίνει πως δεν μπορεί να γίνει στην πορεία ένα πρόσωπο εμπιστοσύνης ή να αποδειχτεί, έστω, ένα άτομο που κατέχει αξιόλογες γνώσεις ή απόψεις. Αν ο διάλογος είναι ουσιαστικός και γίνεται με ειλικρινές ενδιαφέρον μπορεί να φέρει στην επιφάνεια κοινά ενδιαφέροντα, ανοίγοντας τον δρόμο σε μια νέα φιλία ή σε μια σημαντική γνωριμία.
     Προκειμένου, ωστόσο, να κατανοήσει ο νέος την αξία της αποτελεσματικής -και όχι απλώς της διεκπεραιωτικής- επικοινωνίας, χρειάζεται να λαμβάνει από νωρίς αντίστοιχα μηνύματα τόσο από τους γονείς του όσο και από τους εκπαιδευτικούς. Ο γονιός που θα ακούει με προσοχή και ενδιαφέρον το παιδί, όπως και ο εκπαιδευτικός που θα του δίνει ευκαιρίες να εκφράσει τις σκέψεις του, ερχόμενος ίσως σε γόνιμη αντιπαράθεση μαζί του, διαμορφώνουν το πλαίσιο για να αντιληφθεί το άτομο αφενός τη σημασία της επικοινωνίας κι αφετέρου την έννοια της ενεργητικής ακρόασης. Παρομοίως, ο εκπαιδευτικός που δίνει έμφαση στην ομαδοσυνεργατική διδασκαλία θέτει τα θεμέλια για τη σταδιακή κατάκτηση της ζητούμενης αποτελεσματικότητας στην επικοινωνία, φανερώνοντας την αξία της στο πλαίσιο της εκπαίδευσης.
         Κάθε άτομο, άρα, έχει τη δυνατότητα να επικοινωνεί αποτελεσματικά, αρκεί να αντικρίζει παραδείγματα ουσιαστικής και ποιοτικής επικοινωνίας τόσο στο οικογενειακό περιβάλλον όσο και στον χώρο του σχολείου. Σταδιακά, μάλιστα, θα έχει την ευκαιρία να αντιληφθεί τα ποικίλα οφέλη που προκύπτουν από το να επιδεικνύει ειλικρινές ενδιαφέρον στην αλληλεπίδρασή του με τους άλλους και να τους ακούει προσεκτικά.  
      
ΘΕΜΑ 3
α. Να αιτιολογήσετε τη διαπίστωση πως το Κείμενο 2 έχει παραινετικό και διδακτικό ύφος.
 
Η ποιητική φωνή καταγράφει με τη χρήση οριστικής έγκλισης και γ΄ ενικού ρηματικού προσώπου, προκειμένου να τονίσει το αντικειμενικό της καταγραφής, τις πράξεις εκείνες που υπονομεύουν τη δυνατότητα πλήρους απόλαυσης της ζωής («όποιος δεν αλλάζει το βήμα του»). Παρουσιάζει, έτσι, ένα πλέγμα συνηθειών που οδηγούν το άτομο σε μια κατάσταση αργού θανάτου («Αργοπεθαίνει»), χωρίς, ωστόσο, να παραλείψει τη δήλωση εκείνων των παραδοχών που θα μας επιτρέψουν να αποφύγουμε τη στασιμότητα αυτή («Αποφεύγουμε τον θάνατο σε μικρές δόσεις… το απλό αυτό δεδομένο της αναπνοής»). Με τη χρήση, έτσι, του α΄ πληθυντικού ρηματικού προσώπου η ποιητική φωνή εντάσσει και τον εαυτό της στο σύνολο των ανθρώπων που οφείλουν να δράσουν, ώστε να αποφύγουν τη ρουτίνα και τη στασιμότητα που ισοδυναμούν με έναν αργό θάνατο. Η πρόθεση, άρα, της ποιητικής φωνής να παρουσιάσει τις αρνητικές συνήθειες που οδηγούν στη ρουτίνα, καθώς και το πώς το άτομο θα βιώσει πληρέστερα τη ζωή του, υποδηλώνει και αιτιολογεί το παραινετικό και διδακτικό ύφος της ποιητικής σύνθεσης.
 
β. Να αιτιολογήσετε τη λειτουργία των επαναλήψεων («Αργοπεθαίνει») και των επαναφορών («όποιος») στο πλαίσιο του ποιητικού κειμένου (Κείμενο 2).
 
Με την επανάληψη της λέξης «Αργοπεθαίνει» η ποιήτρια επιτυγχάνει αφενός να διασφαλίσει την εσωτερική συνοχή του ποιήματος, εφόσον γίνεται αντιληπτό το κεντρικό του θέμα, κι αφετέρου προσδίδει σε αυτό μουσική και λυρική διάσταση, καθώς οι επαναλήψεις στον ποιητικό λόγο επιτελούν τον ρόλο ενός ηχητικού μοτίβου. Αντιστοίχως, με την επαναφορά της λέξης «όποιος», που αποτελεί το υποκείμενο των προτάσεων, αποδίδει αφενός με έμφαση τη λανθασμένη τακτική εκείνων που αφήνονται στη ρουτίνα, κι αφετέρου ενισχύει τη μουσικότητα του ποιητικού λόγου, καθώς η επαναφορά συνιστά μορφή επανάληψης και, ως εκ τούτου, η επαναλαμβανόμενη λέξη αποκτά τη λειτουργία μοτίβου.
 
ΘΕΜΑ 4
Σε ένα κείμενο 120-150 λέξεων να σχολιάσεις - τεκμηριωμένα, με αναφορές στο Κείμενο 2- ποιοι αργοπεθαίνουν σύμφωνα με το ποιητικό υποκείμενο. Ποια είναι η δική σου ερμηνεία για τους λόγους που οδηγούν σ’ αυτή την κατάσταση;
 
Σύμφωνα με το ποιητικό υποκείμενο «αργοπεθαίνουν» οι άνθρωποι που ενδίδουν στην καθησυχαστική δύναμη της συνήθειας και της ρουτίνας, αρνούμενοι να αφεθούν σ’ ένα πάθος ή να διεκδικήσουν τα όνειρά τους. Η ρουτίνα της καθημερινότητας συνιστά για την ποιητική φωνή μια επιζήμια κατάσταση τελμάτωσης («όποιος γίνεται σκλάβος της συνήθειας»). Η συνήθεια και η βεβαιότητα, άλλωστε, απομακρύνουν από τη ζωή τη συγκίνηση του πάθους και του απρόοπτου, όσων, δηλαδή, κάνουν «την καρδιά να κτυπά στα λάθη και στα συναισθήματα». Αργοπεθαίνουν, ως εκ τούτου, οι άνθρωποι που συμβιβάζονται συνεχώς, διότι φοβούνται την αβεβαιότητα («να ξεγλιστρήσει απ’ τις πάνσοφες συμβουλές»), όπως και οι άνθρωποι που δεν αναζητούν νέες εμπειρίες («όποιος δεν ακούει μουσική»). Αργοπεθαίνουν, συνάμα, οι άνθρωποι που αντικρίζουν τη ζωή με μιζέρια («παραπονούμενος για τη κακή του τύχη»), αλλά κι εκείνοι που δεν έχουν την αποφασιστικότητα να πετύχουν κάτι που επιθυμούν («όποιος εγκαταλείπει την ιδέα του πριν καν την αρχίσει»). Προκειμένου, ωστόσο, να ευτυχήσει κάποιος απαιτείται «φλογερή υπομονή».
Η τάση των ανθρώπων να παραμένουν προσκολλημένοι στα όσα γνωρίζουν και να αποφεύγουν καθετί νέο ή παράτολμο προκύπτει από την ανάγκη τους να αισθάνονται «ασφάλεια» και «σιγουριά» σ’ έναν κόσμο γεμάτο αιφνίδιες ανατροπές και συνεχή αβεβαιότητα. Επηρεασμένοι από την αίσθηση πως όλα ενδέχεται να αλλάξουν διαμιάς, αν συμβεί κάτι κακό ή απρόσμενο, δομούν ένα πλέγμα σταθερών συνηθειών, για να νιώθουν την ψευδαίσθηση μιας σταθερότητας.
 
«Τα θέματα προέρχονται και αντλήθηκαν από την πλατφόρμα της Τράπεζας Θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας που αναπτύχθηκε (MIS5070818-Tράπεζα θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, Γενικό Λύκειο-ΕΠΑΛ) και είναι διαδικτυακά στο δικτυακό τόπο του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.) στη διεύθυνση (http://iep.edu.gr/el/trapeza-thematon-arxiki-selida)».