Ν. Γλώσσα Γ΄ Λυκείου: Κλιματική ανθεκτικότητα [Ασκήσεις Β΄ Θέματος]

Sassan Filsoof
 
Ν. Γλώσσα Γ΄ Λυκείου: Κλιματική ανθεκτικότητα [Ασκήσεις Β΄ Θέματος]
 
Ομιλία της Προέδρου της Δημοκρατίας, Κατερίνας Σακελλαροπούλου στο συνέδριο «Κλιματική Ανθεκτικότητα και τοπική κοινωνία» [απόσπασμα]
 
     Ζούμε πια σε εποχές υψηλής διακινδύνευσης, γεγονός που επιτάσσει την προσαρμογή του κρατικού μηχανισμού, καθώς και την εγρήγορση της κοινωνίας των πολιτών. Το μέγεθος της φυσικής καταστροφής είναι ανάλογο και της ευθύνης που μας αναλογεί. Η καλλιέργεια της περιβαλλοντικής συνείδησης και η οικολογική ευαισθησία και ετοιμότητα δεν αποτελούν απλώς μια ακόμη μόδα της εποχής, αλλά συγκροτούν τον πυρήνα μιας νέας πολιτικής θέσης και στάσης. Η αφύπνιση, η επαγρύπνηση και ευαισθητοποίηση όλων των πολιτών είναι ζήτημα επείγουσας και επιτακτικής ανάγκης. Η φύση είναι η περιουσία μας και οφείλουμε να την προστατεύουμε και να τη συντηρούμε, για να μπορέσουν να την απολαύσουν και οι επόμενες γενιές.
     Σήμερα, η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής εμπεριέχει νέες προκλήσεις. Η επιστημονική κοινότητα μας έχει προειδοποιήσει για τους κινδύνους της ανεπαρκούς προετοιμασίας. Έχει επίσης δείξει ότι το κόστος της αδράνειας είναι πολύ μεγαλύτερο από το κόστος της πρόληψης. Γνωρίζουμε πλέον τι απαιτείται για τη διαχείριση του προβλήματος. Συνεργασία και συντονισμός, γενναία οικονομική στήριξη, ιδιαίτερα των πιο ευάλωτων, και τερματισμός της εξάρτησής μας από τα ορυκτά καύσιμα με στροφή σε πράσινες ενεργειακές λύσεις και βιώσιμες οικονομικές πρακτικές. Εν τω μεταξύ, θα πρέπει να βοηθήσουμε την ικανότητα προσαρμογής στις καταστροφικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής που ήδη συντελούνται, μέσω της ενίσχυσης της ανθεκτικότητας κατοικημένων και μη περιοχών, αλλά και γενικότερα των υποδομών μας και των παραγωγικών τομέων της οικονομίας.
     Η υλοποίηση των απαραίτητων δράσεων έχει ήδη ξεκινήσει. Σε ορισμένους τομείς προχωρά σχετικά γρήγορα, σε άλλους τομείς πιο αργά. Το πιο δύσκολο έργο όμως για την προστασία ενός δημόσιου αγαθού είναι να εξασφαλιστεί η συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων. Δεν αρκεί οι κυβερνήσεις να λαμβάνουν μέτρα, ούτε ο ιδιωτικός τομέας και η οργανωμένη κοινωνία των πολιτών να έχουν απλώς επίγνωση του προβλήματος. Απαιτείται υψηλό επίπεδο συντονισμού και κινητοποίησης όλων των φορέων και των πολιτών στους τομείς που υπηρετούν, ενώ παράλληλα θα πρέπει να σχεδιαστούν πολιτικές που θα ανταποκρίνονται περισσότερο στις τοπικές ανάγκες και τις ευάλωτες περιοχές.
     Για πολύ καιρό, θεωρούσαμε την κλιματική αλλαγή ως περιβαλλοντικό πρόβλημα, προκρίνοντας τεχνικές λύσεις. Είναι πλέον βέβαιο ότι πρόκειται επίσης για ένα κοινωνικό πρόβλημα, όπου οι λύσεις διευρύνονται και περιλαμβάνουν οικονομικές, πολιτικές, πολιτιστικές και θεσμικές αλλαγές. Ορισμένες από αυτές έχουν τη δυνατότητα να μετασχηματίσουν την κοινωνία, για να αντιμετωπιστούν πολλαπλές προκλήσεις, που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή και την οικοδόμηση της ανθεκτικότητας, την καταπολέμηση των ανισοτήτων, την επισιτιστική και υδατική ασφάλεια, τη διαχείριση των δασών και της βιοποικιλότητας.
 
 
Θέμα Β
 
Β1. Να γράψετε στην κόλλα αναφοράς δίπλα στον αριθμό της Στήλης Α το γράμμα από τη Στήλη Β που αντιστοιχεί στην ορθή απάντηση, με βάση το περιεχόμενο του κειμένου (χωρίς αναφορά σε χωρία του κειμένου):
 
Στήλη Α                                                                    Στήλη Β

1. Στην πρώτη παράγραφο υποστηρίζεται ότι:	α. οι πολίτες οφείλουν να βασιστούν στις συντονισμένες ενέργειες του κρατικού μηχανισμού. β. η καλλιέργεια περιβαλλοντικής συνείδησης συνιστά αναγκαιότητα γ. οι πολίτες είναι ήδη επαρκώς ευαισθητοποιημένοι
2. Στη δεύτερη παράγραφο υποστηρίζεται ότι:	α. η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης απαιτεί ενίσχυση του παραγωγικού τομέα β. η δράση κοστίζει στο κράτος περισσότερο από την αδράνεια γ. οι κατοικημένες περιοχές χρειάζονται μεγαλύτερη ενίσχυση
3. Στην τρίτη παράγραφο υποστηρίζεται ότι:	α. η ενημέρωση όλων των εμπλεκόμενων φορέων θα διασφαλίσει την αντιμετώπιση του προβλήματος β. οι σχεδιασμοί πρέπει να είναι εξατομικευμένοι για κάθε περιοχή, ιδίως για τις πιο ευάλωτες γ. η ευθύνη πρωτίστως ανήκει στους αρμόδιους κρατικούς φορείς
4. Στην τέταρτη παράγραφο υποστηρίζεται ότι:	α. η κλιματική αλλαγή είναι και κοινωνικό πρόβλημα β. οι τεχνικές λύσεις είναι αναγκαίες γ. οι θεσμικές αλλαγές που θα υιοθετηθούν θα μετασχηματίσουν την κοινωνία

Μονάδες 10
 
Β2.α. «Η αφύπνιση, η επαγρύπνηση και ευαισθητοποίηση όλων των πολιτών είναι ζήτημα επείγουσας και επιτακτικής ανάγκης.» Να προσδιορίσετε τις λέξεις στις οποίες εντοπίζετε αξιοποίηση της ονοματοποίησης και να εξηγήσετε τι επιτυγχάνει η ομιλήτρια μέσω της ονοματοποίησης. (μονάδες 5)
 
β. Να εξηγήσετε πως επιτυγχάνεται η συνοχή μεταξύ των τριών περιόδων που συνθέτουν την καταληκτική παράγραφο του κειμένου. (μονάδες 5)
Μονάδες 10
 
Β3. Πρόθεση της ομιλήτριας στην πρώτη παράγραφο είναι να ευαισθητοποιήσει σχετικά με την κρισιμότητα του περιβαλλοντικού ζητήματος. Να αναφέρετε δύο (2) γλωσσικές επιλογές που επιβεβαιώνουν αυτή τη διαπίστωση (μονάδες 4), να αιτιολογήσετε τις επιλογές σας (μονάδες 4) και να παραθέσετε τα αντίστοιχα χωρία (μονάδες 2).
Μονάδες 10
 
Ενδεικτικές απαντήσεις
 
Β1.
1 = β
2 = α
3 = β
4 = α
 
Β2.α. Χρήση ονοματοποίησης γίνεται στις λέξεις «αφύπνιση», «επαγρύπνηση», «ευαισθητοποίηση». Με την αξιοποίηση της ονοματοποίησης η ομιλήτρια κατορθώνει να αποδώσει τις σκέψεις της με πιο πυκνό τρόπο και κατ’ επέκταση να ενισχύσει τη δραστικότητα του αντικτύπου που έχει ο λόγος της στους ακροατές. Με την αξιοποίηση, δηλαδή, λέξεων που δηλώνουν τόσο την απαιτούμενη ενέργεια όσο και το ζητούμενο αποτέλεσμα αποτυπώνεται αποτελεσματικά το πλαίσιο της ζητούμενης ενεργοποίησης των πολιτών. Η ονοματοποίηση, συνάμα, ενισχύει την επισημότητα του λόγου, την αντικειμενικότητά του, καθώς και την ακρίβεια των εκφραζόμενων νοημάτων του.
 
β. Ανάμεσα στην πρώτη και τη δεύτερο περίοδο διαμορφώνεται σχέση αντίθεσης και προσθήκης. Ειδικότερα από τον χρονικό προσδιορισμό «Για πολύ καιρό» και τη χρήση παρατατικού «θεωρούσαμε» της πρώτης περιόδου περνάμε στον ενεστώτα και στην παροντικό χρονικό προσδιορισμό «Είναι πλέον βέβαιο» της δεύτερης περιόδου, οπότε γίνεται αντιληπτή η αλλαγή στη θεώρηση και κατανόηση της κλιματικής αλλαγής. Παραλλήλως, στη δεύτερη περίοδο γίνεται χρήση διαρθρωτικής λέξης που δηλώνει προσθήκη «επίσης». Ανάμεσα στην τρίτη και τη δεύτερη περίοδο γίνεται χρήση αναφοράς για τη διασφάλιση της συνοχής. Ειδικότερα το επίθετο και η εμπρόθετη αντωνυμία «Ορισμένες από αυτές» της τρίτης περιόδου αναφέρονται στις «αλλαγές» της προηγούμενης περιόδου (οικονομικές, πολιτικές, πολιτιστικές και θεσμικές αλλαγές).
 
Β3. Η ομιλήτρια χρησιμοποιεί ένα ονοματικό σύνολο («εποχές υψηλής διακινδύνευσης») το οποίο διακρίνεται για τη συναισθηματική φόρτιση που επιχειρεί να μεταδώσει. Η σύγχρονη εποχή είναι κρίσιμη, διότι η όποια περαιτέρω ολιγωρία ενδέχεται να μας οδηγήσει σε μη αναστρέψιμες καταστάσεις.
     Με την αξιοποίηση σχήματος σύγκρισης και τη χρήση επανάληψης («Το μέγεθος της φυσικής καταστροφής είναι ανάλογο και της ευθύνης που μας αναλογεί») η ομιλήτρια επισημαίνει εμφατικά πως η ευθύνη για την έκταση της φυσικής καταστροφής ανήκει αποκλειστικά σε εμάς τους ανθρώπους. Κάθε δική μας επιζήμια δράση ή παράλειψη, άλλωστε, οδηγεί σε αντίστοιχου μεγέθους αρνητικό αντίκτυπο στο φυσικό περιβάλλον.
     Η ομιλήτρια αξιοποιεί πολυσύνδετο σχήμα, καθώς και μια φράση καθημερινού λόγου («Η καλλιέργεια της περιβαλλοντικής συνείδησης και η οικολογική ευαισθησία και ετοιμότητα δεν αποτελούν απλώς μια ακόμη μόδα της εποχής…»), προκειμένου να τονίσει πως τόσο οι απαιτούμενες δράσεις όσο και οι ζητούμενες ηθικές ποιότητες δεν συνιστούν μια παροδική τάση άνευ ουσιαστικής σημασίας.
     Με την αξιοποίηση αλλεπάλληλων ονοματοποιήσεων («Η αφύπνιση, η επαγρύπνηση και ευαισθητοποίηση όλων των πολιτών…») η ομιλήτρια επισημαίνει και αναδεικνύει το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα σχετικά με την ενεργή συμμετοχή και αυξημένη ευαισθησία που χρειάζεται να διακρίνουν κάθε σύγχρονο πολίτη.
     Η ομιλήτρια αξιοποιεί α΄ πληθυντικό ρηματικό πρόσωπο, καθώς και κτητική αντωνυμία α΄ πληθυντικού προσώπου («Η φύση είναι η περιουσία μας και οφείλουμε να την προστατεύουμε και να τη συντηρούμε…»), προκειμένου να δηλώσει εμφατικά τη συλλογική ευθύνη των πολιτών απέναντι στο φυσικό περιβάλλον, χωρίς να εξαιρεί, μάλιστα, μήτε τον εαυτό της από την οφειλόμενη επίγνωση συνυπευθυνότητας.