Ιστορία Προσανατολισμού: Η εμπορική ναυτιλία κατά τον 18ο αιώνα (πηγή)

Ιστορία Προσανατολισμού: Η εμπορική ναυτιλία κατά τον 18^ο αιώνα (πηγή)
 
Συνδυάζοντας τις ιστορικές σας γνώσεις με τις απαραίτητες πληροφορίες από το κείμενο που σας δίνεται να απαντήσετε στα εξής:
α. Με ποιους τρόπους οι Έλληνες πλοιοκτήτες κατόρθωσαν, μέχρι το τέλος του 18ου αιώνα, να κυριαρχήσουν στα θαλάσσια δίκτυα της Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας;

β. Ποια επίδραση είχαν αφενός η Συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή (1774) και αφετέρου η Γαλλική Επανάσταση και οι Ναπολεόντειοι πόλεμοι στην ελληνική ναυτιλία;        
 
ΚΕΙΜΕΝΟ
Τον 18ο αιώνα τα περισσότερα ελληνικά πλοία έπλεαν με νόμιμες κρατικές σημαίες και εκμεταλλεύονταν το εξωτερικό εμπόριο της Μαύρης Θάλασσας, της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και των βαλκανικών επαρχιών της. Η παρακμή των ιταλικών ναυτικών δυνάμεων επέτρεψε στους ελληνορθόδοξους πλοιοκτήτες να διεισδύσουν στο ναυτικό εμπόριο της Ιταλίας και της ευρύτερης Μεσογείου. Βεβαίως, οι Βενετοί, οι Γενουάτες και οι Λιβούρνιοι ήταν ακόμη σοβαροί ανταγωνιστές στην Αδριατική και στο Ιόνιο[…]. Οι Έλληνες μπόρεσαν όμως μπόρεσαν να αντιμετωπίσουν τον ανταγωνισμό και […]να κατακτήσουν, έως το τέλος του 18ου αιώνα, ένα σημαντικό μερίδιο των αγορών. Οι πρώιμοι πόλεμοι αυτού του αιώνα, η Γαλλική Επανάσταση και τελικά οι Ναπολεόντειοι Πόλεμοι έφεραν τεράστιο πλούτο στα μεγαλύτερα λιμάνια της ελληνικής χερσονήσου και στις ναυτικές νήσους. […] Στο θαλάσσιο εμπόριο, οι Έλληνες πλοιοκτήτες, σε συνεργασία με τα τοπικά ναυπηγεία, εφάρμοσαν στα πλοία τους ενδιαφέρουσες καινοτομίες – ή προσάρμοσαν στις ανάγκες τους τεχνικά επιτεύγματα ευρωπαϊκών ναυπηγείων, ιδίως βρετανικών. Στον 18ο αιώνα κατέκτησαν βαθμηδόν τις αγορές ξυλείας και δημητριακών στον Δούναβη και στην Μαύρη Θάλασσα. Έως το τέλος του αιώνα είχαν επικρατήσει πλήρως σε αυτές τις αγορές χάρη στην υποστήριξη των Φαναριωτών και των ισχυρών ομογενών τους στην Ρωσία.
 
Δερτιλής, Γ. Β., Ιστορία του Ελληνικού Κράτους, 1830-1920, τ. Α΄, Εστία, Αθήνα 2009, σ. 89. (διασκευή)
 
Ενδεικτική απάντηση
 
 α. Στη διάρκεια του 18ου αιώνα, παρατηρήθηκε σημαντική ναυτιλιακή και εμπορική δραστηριότητα σε πολλές παραλιακές περιοχές του ελληνικού χώρου και σε νησιά. Όπως επισημαίνει ο Γ. Δερτιλής, οι Έλληνες πλοιοκτήτες εκείνης της περιόδου, σε συνεργασία με τα ναυπηγεία του ελληνικού χώρου, προχώρησαν στη βελτίωση των πλοίων αξιοποιώντας σημαντικές καινοτομίες, αλλά και υιοθετώντας, με κατάλληλες προσαρμογές, επιτεύγματα των ευρωπαϊκών ναυπηγείων και ιδιαίτερα των βρετανικών.  Η δραστηριότητα αυτή ευνοήθηκε από διάφορες συγκυρίες, και ιδιαίτερα από την έξοδο της Ρωσίας στη Μαύρη Θάλασσα και το εμπόριο που αναπτύχθηκε στα λιμάνια της περιοχής (λ.χ. στην Οδησσό) και της Μεσογείου. Σύμφωνα με τις πληροφορίες από το παράθεμα του Γ. Δερτιλή, οι Έλληνες πλοιοκτήτες εκμεταλλεύτηκαν την περίοδο παρακμής των ναυτικών δυνάμεων της Ιταλίας και κατόρθωσαν να αποκτήσουν μερίδιο στο θαλάσσιο εμπόριο της γειτονικής χώρας, αλλά και ευρύτερα της Μεσογείου. Η θετική αυτή εξέλιξη επήλθε σταδιακά και ολοκληρώθηκε στο τέλος του 18^ου αιώνα, καθώς οι Έλληνες χρειάστηκε να κάμψουν τον ανταγωνισμό που υπήρχε στο Ιόνιο και στην Αδριατική από την εκεί δραστηριοποίηση των Βενετών, των Γενουατών και των Λιβούρνιων. Κατά την ίδια περίοδο, συνάμα, οι Έλληνες πλοιοκτήτες, λαμβάνοντας ενίσχυση από τους Φαναριώτες και τους πλούσιους ομογενείς της Ρωσία, κατόρθωσαν να κυριαρχήσουν στις αγορές ξυλείας και δημητριακών τόσο στον Δούναβη όσο και στη Μαύρη Θάλασσα. 
 
β. Με τη συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή (1774) μεταξύ της Ρωσίας και της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, τα χριστιανικά -ελληνικά- πλοία προστατεύονταν από τη ρωσική ισχύ και έτσι ευνοήθηκε η ραγδαία ανάπτυξη των δραστηριοτήτων τους. Το στοιχείο αυτό επιβεβαιώνεται από τον Γ. Δερτιλή, ο οποίος επισημαίνει πως τα ελληνικά πλοία είχαν κατά τον 18^ο αιώνα τη δυνατότητα να πλέουν φέροντας νόμιμες κρατικές σημαίες. Αξιοποίησαν, μάλιστα, το προνόμιο αυτό προκειμένου να αναλάβουν το εξωτερικό εμπόριο των λιμανιών τόσο της Μαύρης Θάλασσας όσο και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και των επαρχιών της στα Βαλκάνια.  Λίγο αργότερα, με τη Γαλλική Επανάσταση και τους Ναπολεόντειους πολέμους, ευνοήθηκε ιδιαίτερα η ελληνική ναυτιλία. Πληροφορία που επιβεβαιώνεται από τον Γ. Δερτιλή, ο οποίος τονίζει τα τεράστια οικονομικά οφέλη που αποκόμισαν κατά την περίοδο εκείνη τα μεγαλύτερα λιμάνια της ηπειρωτικής Ελλάδας, αλλά και τα εμπορικά νησιά της. Η διάσπαση του ηπειρωτικού αποκλεισμού, τον οποίο είχε επιβάλει το αγγλικό ναυτικό στα γαλλικά λιμάνια, έφερνε μεγάλα κέρδη, ενώ ταυτόχρονα η εξαφάνιση των γαλλικών πλοίων από την Ανατολική Μεσόγειο δημιούργησε κενά, πού έσπευσαν να εκμεταλλευτούν οι Έλληνες.