Κική Δημουλά «Σημείο Αναγνωρίσεως»
Με ποια εκφραστικά μέσα αποδίδεται η «αιχμαλωσία» της γυναίκας;
Η αιχμαλωσία της γυναίκας αποτελεί βασική θεματική του ποιήματος γι’ αυτό και η ποιήτρια την παρουσιάζει με πληθώρα σχημάτων λόγου. Με τον τρόπο αυτό δίνει με έμφαση τη θεματική της αιχμαλωσίας και παράλληλα διατηρεί αναλλοίωτη την ποιητικότητα του κειμένου.
Η εισαγωγή στο θέμα της αιχμαλωσίας γίνεται με μια αντίθεση ανάμεσα στην εικόνα που δίνει το άγαλμα σε όσους το κοιτούν από μακριά και στην πικρή συνειδητοποίηση της αιχμαλωσίας του που αποκαλύπτεται σε όσους το πλησιάζουν. Από μακριά το άγαλμα μοιάζει να έχει ανακαθίσει για να θυμηθεί ένα ωραίο όνειρο, αλλά από κοντά γίνεται εμφανής η αγωνία του αιχμαλώτου, που επιχειρεί μάταια να ξεφύγει από τα δεσμά του.
Η αιχμαλωσία του αγάλματος γίνεται πολύ πιο έντονη μέσα από την αντίθεση και παρουσιάζεται ακόμη πιο εμφατικά μέσα από την εικόνα των στίχων 9-13 όπου η ποιήτρια μας μεταφέρει με περισσότερη λεπτομέρεια τα δεσμά που κρατούν αιχμάλωτο το άγαλμα, αλλά και την αγωνία που εκφράζει τελικά η στάση του, είναι δηλαδή ελαφρά ανασηκωμένο σε μια ύστατη προσπάθεια να ξεφύγει.
Την αιχμαλωσία, επίσης, η ποιήτρια την εκφράζει μέσα από τις επαναλήψεις των καίριων εκφράσεων αιχμαλωσίας, όπως είναι φυσικά τα δεμένα χέρια του αγάλματος, που αναφέρονται αρχικά στον στίχο 9 και ξανά στους στίχους 19, 30 και 38. Καθώς και στην αναφορά στην κατάσταση της αιχμαλωσίας στους στίχους: 13 (την αγωνία του αιχμάλωτου), στο μονολεκτικό στίχο 15 (αιχμάλωτη), όπου η λέξη αιχμάλωτη φέρει όλο το νοηματικό βάρος κι επαρκεί ώστε να αποτελέσει από μόνη της έναν στίχο, εκφράζοντας έτσι με ιδιαίτερη έμφαση τη νοηματική σημασία του μηνύματος που εκπέμπει. Η λέξη αιχμάλωτη επαναλαμβάνεται επίσης στο στίχο 30 αλλά και στον καταληκτικό στίχο 42, αποτελώντας παράλληλα και τη λέξη που κλείνει το ποίημα, αποκτώντας έτσι μια τελευταία αλλά καίρια νοηματική ενίσχυση.
Η αδυναμία του αγάλματος και κατ’ επέκταση της γυναίκας, να χαρεί τη ζωή, δίνεται με το σχήμα εξ αναλόγου στους στίχους 17-18, όπου το ρήμα «ζυγίσεις» του στίχου 17 (ούτε μια βροχή να ζυγίσεις στο χέρι σου) είναι και το ρήμα που συμπληρώνει και τον επόμενο στίχο (ούτε μια ελαφριά μαργαρίτα) αλλά παραλείπεται καθώς μπορεί εύκολα να εννοηθεί.
Στους στίχους 23-30, έχουμε μια πολύ δυνατή εικόνα κατά την οποία η γυναίκα – άγαλμα σε μια ενδεχόμενη απόπειρα των αγαλμάτων να διεκδικήσουν την ελευθερία τους παρουσιάζεται να κινείται όπως και πριν αιχμαλωτισμένο, με τα χέρια δεμένα. Στους στίχους αυτούς έχουμε και μια τριμερή παρομοίωση που έρχεται να δείξει το βαθμό στον οποίο η γυναίκα είναι καταδικασμένη να παραμείνει για πάντα εγκλωβισμένη στα δεσμά που έχει ετοιμάσει για εκείνη η κοινωνία. Βλέπουμε, δηλαδή, στους στίχους 25,26,27 η προσπάθεια του αγάλματος για τη διεκδίκηση της ελευθερίας του να παρομοιάζεται με μια ανάλογη προσπάθεια των δούλων, των νεκρών, αλλά και του αισθήματός μας.
Στη συνέχεια η ποιήτρια επαναλαμβάνει τη θέση της ότι αποκαλεί το άγαλμα αμέσως γυναίκα και δικαιολογεί αυτή της την άποψη με ένα σχήμα άρσης και θέσης, λέει δηλαδή ότι την αποκαλεί γυναίκα, όχι γιατί την παρέδωσε γυναίκα στο μάρμαρο ο γλύπτης... (άρση) στίχοι 33 έως 37, αλλά γιατί τα χέρια της είναι δεμένα...., (θέση) στίχοι 38 έως 40. Εδώ, παράλληλα, έχουμε κι ένα σχήμα παράλλαξης καθώς η άρση εκφέρεται με μια πρόταση, συγκεκριμένα με μια αιτιολογική πρόταση (γιατί γυναίκα σε παρέδωσε...), ενώ η θέση δίνεται με ένα εμπρόθετο (για τα δεμένα χέρια σου).
Επιπλέον, στον στίχο 37 έχουμε και μια μεταφορά (σοδειά ακινησίας) η οποία εκφράζει με έμφαση τη διαχρονικότητα της αιχμαλωσίας των γυναικών, μιας και οι γυναίκες που πρόκειται να γεννηθούν θα είναι κι αυτές αιχμάλωτες και χωρίς τη δυνατότητα να αντισταθούν αποτελεσματικά στα δεσμά που τους επιβάλλει η κοινωνία.
Αξίζει, επίσης, να σημειώσουμε ότι στα εκφραστικά μέσα που χρησιμοποιεί η ποιήτρια για να αποδώσει την αιχμαλωσία της γυναίκας συμπεριλαμβάνονται και οι συμβολισμοί του ποιήματος που βοηθούν άλλωστε στο να γίνει σωστά αντιληπτό το μήνυμα της ποιήτριας. Έχουμε δηλαδή το βασικό συμβολισμό του αιχμαλωτισμένου αγάλματος που συμβολίζει τις γυναίκες, τα δεμένα χέρια του αγάλματος που συμβολίζουν τα δεσμά που έχει επιβάλει η κοινωνία στις γυναίκες, το γλύπτη που έφτιαξε το άγαλμα ο οποίος συμβολίζει την κοινωνία που έχει εδώ και αιώνες διαμορφώσει μια σκληρή μοίρα για τις γυναίκες και τέλος τη βροχή και τη μαργαρίτα που συμβολίζουν τις απολαύσεις της ζωής, οι οποίες είναι απροσέγγιστες για τη γυναίκα.
Με ποια εκφραστικά μέσα αποδίδεται η «αιχμαλωσία» της γυναίκας;
Η αιχμαλωσία της γυναίκας αποτελεί βασική θεματική του ποιήματος γι’ αυτό και η ποιήτρια την παρουσιάζει με πληθώρα σχημάτων λόγου. Με τον τρόπο αυτό δίνει με έμφαση τη θεματική της αιχμαλωσίας και παράλληλα διατηρεί αναλλοίωτη την ποιητικότητα του κειμένου.
Η εισαγωγή στο θέμα της αιχμαλωσίας γίνεται με μια αντίθεση ανάμεσα στην εικόνα που δίνει το άγαλμα σε όσους το κοιτούν από μακριά και στην πικρή συνειδητοποίηση της αιχμαλωσίας του που αποκαλύπτεται σε όσους το πλησιάζουν. Από μακριά το άγαλμα μοιάζει να έχει ανακαθίσει για να θυμηθεί ένα ωραίο όνειρο, αλλά από κοντά γίνεται εμφανής η αγωνία του αιχμαλώτου, που επιχειρεί μάταια να ξεφύγει από τα δεσμά του.
Η αιχμαλωσία του αγάλματος γίνεται πολύ πιο έντονη μέσα από την αντίθεση και παρουσιάζεται ακόμη πιο εμφατικά μέσα από την εικόνα των στίχων 9-13 όπου η ποιήτρια μας μεταφέρει με περισσότερη λεπτομέρεια τα δεσμά που κρατούν αιχμάλωτο το άγαλμα, αλλά και την αγωνία που εκφράζει τελικά η στάση του, είναι δηλαδή ελαφρά ανασηκωμένο σε μια ύστατη προσπάθεια να ξεφύγει.
Την αιχμαλωσία, επίσης, η ποιήτρια την εκφράζει μέσα από τις επαναλήψεις των καίριων εκφράσεων αιχμαλωσίας, όπως είναι φυσικά τα δεμένα χέρια του αγάλματος, που αναφέρονται αρχικά στον στίχο 9 και ξανά στους στίχους 19, 30 και 38. Καθώς και στην αναφορά στην κατάσταση της αιχμαλωσίας στους στίχους: 13 (την αγωνία του αιχμάλωτου), στο μονολεκτικό στίχο 15 (αιχμάλωτη), όπου η λέξη αιχμάλωτη φέρει όλο το νοηματικό βάρος κι επαρκεί ώστε να αποτελέσει από μόνη της έναν στίχο, εκφράζοντας έτσι με ιδιαίτερη έμφαση τη νοηματική σημασία του μηνύματος που εκπέμπει. Η λέξη αιχμάλωτη επαναλαμβάνεται επίσης στο στίχο 30 αλλά και στον καταληκτικό στίχο 42, αποτελώντας παράλληλα και τη λέξη που κλείνει το ποίημα, αποκτώντας έτσι μια τελευταία αλλά καίρια νοηματική ενίσχυση.
Η αδυναμία του αγάλματος και κατ’ επέκταση της γυναίκας, να χαρεί τη ζωή, δίνεται με το σχήμα εξ αναλόγου στους στίχους 17-18, όπου το ρήμα «ζυγίσεις» του στίχου 17 (ούτε μια βροχή να ζυγίσεις στο χέρι σου) είναι και το ρήμα που συμπληρώνει και τον επόμενο στίχο (ούτε μια ελαφριά μαργαρίτα) αλλά παραλείπεται καθώς μπορεί εύκολα να εννοηθεί.
Στους στίχους 23-30, έχουμε μια πολύ δυνατή εικόνα κατά την οποία η γυναίκα – άγαλμα σε μια ενδεχόμενη απόπειρα των αγαλμάτων να διεκδικήσουν την ελευθερία τους παρουσιάζεται να κινείται όπως και πριν αιχμαλωτισμένο, με τα χέρια δεμένα. Στους στίχους αυτούς έχουμε και μια τριμερή παρομοίωση που έρχεται να δείξει το βαθμό στον οποίο η γυναίκα είναι καταδικασμένη να παραμείνει για πάντα εγκλωβισμένη στα δεσμά που έχει ετοιμάσει για εκείνη η κοινωνία. Βλέπουμε, δηλαδή, στους στίχους 25,26,27 η προσπάθεια του αγάλματος για τη διεκδίκηση της ελευθερίας του να παρομοιάζεται με μια ανάλογη προσπάθεια των δούλων, των νεκρών, αλλά και του αισθήματός μας.
Στη συνέχεια η ποιήτρια επαναλαμβάνει τη θέση της ότι αποκαλεί το άγαλμα αμέσως γυναίκα και δικαιολογεί αυτή της την άποψη με ένα σχήμα άρσης και θέσης, λέει δηλαδή ότι την αποκαλεί γυναίκα, όχι γιατί την παρέδωσε γυναίκα στο μάρμαρο ο γλύπτης... (άρση) στίχοι 33 έως 37, αλλά γιατί τα χέρια της είναι δεμένα...., (θέση) στίχοι 38 έως 40. Εδώ, παράλληλα, έχουμε κι ένα σχήμα παράλλαξης καθώς η άρση εκφέρεται με μια πρόταση, συγκεκριμένα με μια αιτιολογική πρόταση (γιατί γυναίκα σε παρέδωσε...), ενώ η θέση δίνεται με ένα εμπρόθετο (για τα δεμένα χέρια σου).
Επιπλέον, στον στίχο 37 έχουμε και μια μεταφορά (σοδειά ακινησίας) η οποία εκφράζει με έμφαση τη διαχρονικότητα της αιχμαλωσίας των γυναικών, μιας και οι γυναίκες που πρόκειται να γεννηθούν θα είναι κι αυτές αιχμάλωτες και χωρίς τη δυνατότητα να αντισταθούν αποτελεσματικά στα δεσμά που τους επιβάλλει η κοινωνία.
Αξίζει, επίσης, να σημειώσουμε ότι στα εκφραστικά μέσα που χρησιμοποιεί η ποιήτρια για να αποδώσει την αιχμαλωσία της γυναίκας συμπεριλαμβάνονται και οι συμβολισμοί του ποιήματος που βοηθούν άλλωστε στο να γίνει σωστά αντιληπτό το μήνυμα της ποιήτριας. Έχουμε δηλαδή το βασικό συμβολισμό του αιχμαλωτισμένου αγάλματος που συμβολίζει τις γυναίκες, τα δεμένα χέρια του αγάλματος που συμβολίζουν τα δεσμά που έχει επιβάλει η κοινωνία στις γυναίκες, το γλύπτη που έφτιαξε το άγαλμα ο οποίος συμβολίζει την κοινωνία που έχει εδώ και αιώνες διαμορφώσει μια σκληρή μοίρα για τις γυναίκες και τέλος τη βροχή και τη μαργαρίτα που συμβολίζουν τις απολαύσεις της ζωής, οι οποίες είναι απροσέγγιστες για τη γυναίκα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου