Γιώργος Ιωάννου
Ο εξομολογητικός προσωπικός τόνος χαρακτηρίζει συχνά το έργο του Ιωάννου. Σε ποια σημεία των Σελίδων μπορείτε να τον επισημάνετε;
Ο Γιώργος Ιωάννου γράφει τις ιστορίες του σε πρώτο πρόσωπο γεγονός που δημιουργεί στον αναγνώστη την αίσθηση ότι διαβάζει τις προσωπικές εμπειρίες του συγγραφέα. Ο ίδιος ο Ιωάννου σχολίαζε ότι η πρωτοπρόσωπη αφήγηση είναι περισσότερο μια αφηγηματική επιλογή παρά μια ένδειξη ότι πρόκειται για την καταγραφή προσωπικών του βιωμάτων. Αυτό σημαίνει ότι αρκετά από τα γεγονότα που μας αφηγείται ο συγγραφέας, ενδέχεται είτε να μην αποτελούν πραγματικές εμπειρίες είτε να μην έχουν συμβεί ακριβώς όπως μας τα διηγείται.
«Ανακουφίζομαι γράφοντας σε πρώτο πρόσωπο. Είναι για μένα κάτι σαν ψυχολογική ανάγκη. Ωστόσο τα περισσότερα από αυτά που γράφω δεν είναι βιογραφικά και δεν συνέβησαν ακριβώς έτσι, όπως μεταφέρονται στο χαρτί. Άλλωστε, στα πεζογραφήματά μου υποδύομαι και πολλά πρόσωπα που θα ήθελα να είμαι.» (Συνέντευξη του συγγραφέα με τη Μ. Θερμού, εφ. Καθημερινή, 24-7-1977).
Παρόλο που στην ανάγκη του Ιωάννου να αποστασιοποιηθεί από τη βιωματικότητα των κειμένων του θα πρέπει να ληφθεί υπόψη και η διαφωνία που είχε με το μεγάλο φιλόλογο Δημήτρη Μαρωνίτη, σχετικά με το κατά πόσο στα διηγήματά του αποτυπώνονται η προσωπικότητα, τα βιώματα και οι προτιμήσεις του ίδιου του συγγραφέα ή όχι, δε θα πρέπει να μας διαφεύγει ότι από διήγημα σε διήγημα υπάρχουν διαφοροποιήσεις στην απόδοση ακόμη και του ίδιου του γεγονότος.
Πέρα όμως από το αν τα γεγονότα που παρουσιάζονται στα διηγήματα του Ιωάννου είναι ή όχι προσωπικά βιώματα του συγγραφέα, υπάρχουν αρκετά σημεία στα οποία ο συγγραφέας μας αποκαλύπτει τις σκέψεις και τα συναισθήματά του για κάποια θέματα, όπου ο εξομολογητικός τόνος είναι σαφής και η αλήθεια των γραφομένων μοιάζει δεδομένη. Ο λόγος άλλωστε που ο Ιωάννου αποκαλεί τα κείμενά του πεζογραφήματα και όχι διηγήματα είναι ακριβώς γιατί έχει τη συνήθεια να παρεμβαίνει στις ιστορίες που αφηγείται και είτε να σχολιάζει τα δρώμενα είτε να καταγράφει κάποιες σκέψεις που του δημιουργούνται συνειρμικά την ώρα που αφηγείται την ιστορία του.
Για παράδειγμα στο πεζογράφημα «Στου Κεμάλ το Σπίτι» η φωνή του συγγραφέα γίνεται απολύτως προσωπική όταν αναφέρεται στα σχέδια των εργολάβων, οι οποίοι αφού έχτισαν μια φρικαλέα πολυκατοικία εκεί που βρισκόταν το σπίτι της οικογένειας του συγγραφέα, τώρα θέλουν να τη γκρεμίσουν για να χτίσουν κάτι άλλο. Ο συγγραφέας μας αποκαλύπτει την πρόθεσή του να εμποδίσει τα σχέδια των εργολάβων και παράλληλα μας δείχνει την ενόχληση που του προκαλεί η αλλοίωση της παραδοσιακής εικόνας της πόλης του. Ο Ιωάννου δε διστάζει να αφήσει για μια στιγμή την ιστορία που αφηγείται και να κάνει μια παρέκβαση για να εκφράσει το πώς νιώθει σχετικά με την τάση που υπάρχει να χτίζονται ολοένα μεγαλύτερες –και ασχημότερες- πολυκατοικίες στην πόλη του. Αυτό, βέβαια, είναι ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της γραφής του Ιωάννου, καθώς στα περισσότερα κείμενά του υπάρχουν παρεκβάσεις στις οποίες ο συγγραφέας μας αποκαλύπτει τις προσωπικές του σκέψεις.
Στο ιδιαίτερο πεζογράφημα «Μες στους Προσφυγικούς Συνοικισμούς», το οποίο δεν έχει κάποια κεντρική ιστορία, αλλά αποτελεί μια εκμυστήρευση του συγγραφέα σχετικά με την ικανότητα που έχει να καταλαβαίνει από πού είναι κάθε πρόσφυγας, διακρίνουμε μια αυξανόμενη παρουσία του εξομολογητικού τόνου. Ο συγγραφέας μας μιλά για τη συνήθεια που έχει να περνά χρόνο στους Προσφυγικούς Συνοικισμούς και μας αποκαλύπτει πόσο μόνος αισθάνεται «Εγώ όμως από τώρα είμαι βαριά παραπονεμένος. Μέσα στους ξένους και στα ξένα πράγματα ζω διαρκώς». Ο Ιωάννου παρόλο που είναι παιδί προσφύγων δεν έχει μεγαλώσει σε κάποιον προσφυγικό συνοικισμό όπως οι περισσότεροι πρόσφυγες κι αυτό τον στενοχωρεί γιατί νιώθει ότι δεν έχει αποκτήσει αυτό το συναισθηματικό δέσιμο που έχουν οι άλλοι πρόσφυγες μεταξύ τους. Ο Ιωάννου ζει με ανθρώπους που αδιαφορούν τελείως για εκείνον κι αυτό επιτείνει το αίσθημα μοναξιάς που τον έχει κυριεύσει. Η αναφορά του συγγραφέα στη μοναξιά που βιώνει καθημερινά είναι μια αποκάλυψη πολύ προσωπική, η οποία όμως είναι συνεπής με την τάση του συγγραφέα να καταφεύγει στα κείμενά του σε εξομολογήσεις προσωπικών σκέψεων και συναισθημάτων.
Ο εξομολογητικός προσωπικός τόνος χαρακτηρίζει συχνά το έργο του Ιωάννου. Σε ποια σημεία των Σελίδων μπορείτε να τον επισημάνετε;
Ο Γιώργος Ιωάννου γράφει τις ιστορίες του σε πρώτο πρόσωπο γεγονός που δημιουργεί στον αναγνώστη την αίσθηση ότι διαβάζει τις προσωπικές εμπειρίες του συγγραφέα. Ο ίδιος ο Ιωάννου σχολίαζε ότι η πρωτοπρόσωπη αφήγηση είναι περισσότερο μια αφηγηματική επιλογή παρά μια ένδειξη ότι πρόκειται για την καταγραφή προσωπικών του βιωμάτων. Αυτό σημαίνει ότι αρκετά από τα γεγονότα που μας αφηγείται ο συγγραφέας, ενδέχεται είτε να μην αποτελούν πραγματικές εμπειρίες είτε να μην έχουν συμβεί ακριβώς όπως μας τα διηγείται.
«Ανακουφίζομαι γράφοντας σε πρώτο πρόσωπο. Είναι για μένα κάτι σαν ψυχολογική ανάγκη. Ωστόσο τα περισσότερα από αυτά που γράφω δεν είναι βιογραφικά και δεν συνέβησαν ακριβώς έτσι, όπως μεταφέρονται στο χαρτί. Άλλωστε, στα πεζογραφήματά μου υποδύομαι και πολλά πρόσωπα που θα ήθελα να είμαι.» (Συνέντευξη του συγγραφέα με τη Μ. Θερμού, εφ. Καθημερινή, 24-7-1977).
Παρόλο που στην ανάγκη του Ιωάννου να αποστασιοποιηθεί από τη βιωματικότητα των κειμένων του θα πρέπει να ληφθεί υπόψη και η διαφωνία που είχε με το μεγάλο φιλόλογο Δημήτρη Μαρωνίτη, σχετικά με το κατά πόσο στα διηγήματά του αποτυπώνονται η προσωπικότητα, τα βιώματα και οι προτιμήσεις του ίδιου του συγγραφέα ή όχι, δε θα πρέπει να μας διαφεύγει ότι από διήγημα σε διήγημα υπάρχουν διαφοροποιήσεις στην απόδοση ακόμη και του ίδιου του γεγονότος.
Πέρα όμως από το αν τα γεγονότα που παρουσιάζονται στα διηγήματα του Ιωάννου είναι ή όχι προσωπικά βιώματα του συγγραφέα, υπάρχουν αρκετά σημεία στα οποία ο συγγραφέας μας αποκαλύπτει τις σκέψεις και τα συναισθήματά του για κάποια θέματα, όπου ο εξομολογητικός τόνος είναι σαφής και η αλήθεια των γραφομένων μοιάζει δεδομένη. Ο λόγος άλλωστε που ο Ιωάννου αποκαλεί τα κείμενά του πεζογραφήματα και όχι διηγήματα είναι ακριβώς γιατί έχει τη συνήθεια να παρεμβαίνει στις ιστορίες που αφηγείται και είτε να σχολιάζει τα δρώμενα είτε να καταγράφει κάποιες σκέψεις που του δημιουργούνται συνειρμικά την ώρα που αφηγείται την ιστορία του.
Για παράδειγμα στο πεζογράφημα «Στου Κεμάλ το Σπίτι» η φωνή του συγγραφέα γίνεται απολύτως προσωπική όταν αναφέρεται στα σχέδια των εργολάβων, οι οποίοι αφού έχτισαν μια φρικαλέα πολυκατοικία εκεί που βρισκόταν το σπίτι της οικογένειας του συγγραφέα, τώρα θέλουν να τη γκρεμίσουν για να χτίσουν κάτι άλλο. Ο συγγραφέας μας αποκαλύπτει την πρόθεσή του να εμποδίσει τα σχέδια των εργολάβων και παράλληλα μας δείχνει την ενόχληση που του προκαλεί η αλλοίωση της παραδοσιακής εικόνας της πόλης του. Ο Ιωάννου δε διστάζει να αφήσει για μια στιγμή την ιστορία που αφηγείται και να κάνει μια παρέκβαση για να εκφράσει το πώς νιώθει σχετικά με την τάση που υπάρχει να χτίζονται ολοένα μεγαλύτερες –και ασχημότερες- πολυκατοικίες στην πόλη του. Αυτό, βέβαια, είναι ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της γραφής του Ιωάννου, καθώς στα περισσότερα κείμενά του υπάρχουν παρεκβάσεις στις οποίες ο συγγραφέας μας αποκαλύπτει τις προσωπικές του σκέψεις.
Στο ιδιαίτερο πεζογράφημα «Μες στους Προσφυγικούς Συνοικισμούς», το οποίο δεν έχει κάποια κεντρική ιστορία, αλλά αποτελεί μια εκμυστήρευση του συγγραφέα σχετικά με την ικανότητα που έχει να καταλαβαίνει από πού είναι κάθε πρόσφυγας, διακρίνουμε μια αυξανόμενη παρουσία του εξομολογητικού τόνου. Ο συγγραφέας μας μιλά για τη συνήθεια που έχει να περνά χρόνο στους Προσφυγικούς Συνοικισμούς και μας αποκαλύπτει πόσο μόνος αισθάνεται «Εγώ όμως από τώρα είμαι βαριά παραπονεμένος. Μέσα στους ξένους και στα ξένα πράγματα ζω διαρκώς». Ο Ιωάννου παρόλο που είναι παιδί προσφύγων δεν έχει μεγαλώσει σε κάποιον προσφυγικό συνοικισμό όπως οι περισσότεροι πρόσφυγες κι αυτό τον στενοχωρεί γιατί νιώθει ότι δεν έχει αποκτήσει αυτό το συναισθηματικό δέσιμο που έχουν οι άλλοι πρόσφυγες μεταξύ τους. Ο Ιωάννου ζει με ανθρώπους που αδιαφορούν τελείως για εκείνον κι αυτό επιτείνει το αίσθημα μοναξιάς που τον έχει κυριεύσει. Η αναφορά του συγγραφέα στη μοναξιά που βιώνει καθημερινά είναι μια αποκάλυψη πολύ προσωπική, η οποία όμως είναι συνεπής με την τάση του συγγραφέα να καταφεύγει στα κείμενά του σε εξομολογήσεις προσωπικών σκέψεων και συναισθημάτων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου