Γιώργος Ιωάννου
Το έργο του Ιωάννου αποπνέει την έντονη αίσθηση μιας χαμένης ζωής μέσα σε μια σύγχρονη μεγαλούπολη με μεγάλη ιστορία. Ποια βιώματα του συγγραφέα μπορεί να συνέβαλαν, κατά τη γνώμη σας, σ’ αυτή την αίσθηση;
Ο Γιώργος Ιωάννου έχοντας γεννηθεί το 1927 έζησε μια σειρά σημαντικών ιστορικών γεγονότων που άλλαξαν με βίαιο τρόπο την πορεία της Ελλάδας. Όταν το 1940 η Ιταλία ξεκινούσε, στα πλαίσια του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, τις επιθέσεις της κατά της Ελλάδας ο Ιωάννου ήταν 13 ετών. Η έναρξη του πολέμου ανέτρεψε οποιαδήποτε αίσθηση ισορροπίας στη ζωή του και του άφησε ένα μόνιμο αίσθημα ανασφάλειας και φόβου, το οποίο ενισχύθηκε τόσο από τα χρόνια της κατοχής που ακολούθησαν όσο και από τον αποτρόπαιο εμφύλιο πόλεμο που ολοκλήρωσε τη μακροχρόνια εμπόλεμη κατάσταση της χώρας. Ο συγγραφέας έζησε τα χρόνια της εφηβείας και της πρώτης νεότητας σε μια ιστορική περίοδο γεμάτη ανατροπές και σκληρότητα που του δημιούργησε την εντύπωση ότι οι ζωές των απλών ανθρώπων είναι ασήμαντες μπροστά στη λαίλαπα του πολέμου που καθοδηγείται από απρόσωπους ηγέτες. Παράλληλα, το γεγονός ότι ο Ιωάννου ήταν παιδί προσφύγων και μεγάλωσε μέσα σ’ ένα κλίμα νοσταλγίας για τη χαμένη πατρίδα, ενίσχυσε την πεποίθησή του ότι οι άνθρωποι δεν είναι παρά υποχείρια των κρατούντων και ότι οι ζωές τους στην πραγματικότητα δεν έχουν παρά ελάχιστη αξία. Μια συμφωνία ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία ήταν ικανή να θέσει σε εφαρμογή ένα εκτεταμένο σχέδιο ανταλλαγής πληθυσμών, που ξερίζωσε χιλιάδες ανθρώπους από τα μέρη που οι ίδιοι ένιωθαν ως πατρογονικά.
Η διάθεση του συγγραφέα να εκλογικεύσει τα γεγονότα που σημάδεψαν τη ζωή του τον οδηγεί σε μια προσπάθεια καταγραφής των εμπειριών και των αναμνήσεών του. Ο Ιωάννου επιστρέφει επίμονα στο παρελθόν του θέλοντας να κατανοήσει καλύτερα όσα έζησε, καθώς η διαδοχή και η ένταση των γεγονότων ήταν τέτοια που δεν του είχαν επιτρέψει όταν συνέβαιναν όλα αυτά να αντιληφθεί τη σημασία τους και να εκτιμήσει τον πραγματικό αντίκτυπο που είχαν στην προσωπικότητά του. Δεν είναι επομένως ένας συγγραφέας που κινείται από συγγραφικές φιλοδοξίες, αλλά ένας άνθρωπος που επιχειρεί μέσω της αποστασιοποίησης που του προσφέρει το πέρασμα του χρόνου να δει και να προσμετρήσει καλύτερα τις πληγές που του άφησαν όλες εκείνες οι βίαιες ανατροπές που έζησε.
Ο Ιωάννου στα κείμενά του δεν αντικρίζει τη πραγματικότητα μέσα από την οπτική σημαντικών και δυναμικών προσωπικοτήτων. Οι ήρωές του είναι απλοί καθημερινοί άνθρωποι που βιώνουν τον πόνο και τη φτώχεια, αδύναμοι να αντιδράσουν σε όσα δύσκολα τους παρουσιάζει η ζωή τους. Για το συγγραφέα αυτό που έχει αξία είναι τα βιώματα και τα συναισθήματα των καθημερινών του ηρώων, γιατί μέσα από αυτούς κατορθώνει να εκφράσει τις εμπειρίες και τις συναισθηματικές διαδρομές χιλιάδων ανθρώπων που έζησαν εκείνη την εποχή. Αν για πολλούς συγγραφείς το ζητούμενο ήταν να καταγράψουν την πορεία σημαντικών ανθρώπων και να δώσουν στα κείμενά τους μια εικόνα τις νέας ιστορικής πραγματικότητας, ο Ιωάννου προτίμησε να μείνει κοντά στους απλούς ανθρώπους και με τα πεζογραφήματα να αναδείξει τη δική τους περιορισμένη πορεία με τις μικρές δυνατότητες και τα μεγάλα προβλήματα.
Ο Ιωάννου, με φόντο την αγαπημένη του Θεσσαλονίκη, ιχνογραφεί καθημερινά στιγμιότυπα είτε από τη δική του ζωή είτε από τη ζωή κάποιου ανώνυμου ήρωα, θέλοντας να αποτυπώσει τα βήματα των απλών ανθρώπων μέσα σε μια μεγάλη πόλη που ανακάμπτει από τα γεγονότα του παρελθόντος και εξελίσσεται. Παρά τη νέα δυναμική που απέκτησε η χώρα μετά την έξοδό της από τα εμπόλεμα χρόνια, οι περισσότεροι άνθρωποι συνέχισαν να βιώνουν τις δυσκολίες της φτώχειας και το αδιέξοδο μιας ζωής που έχει στιγματιστεί από τη βία και τις πολλαπλές απώλειες. Ο συγγραφέας επομένως επικρίνει τη δήθεν εξέλιξη και συνεχίζει να παρακολουθεί τον αντίκτυπο όσων προηγήθηκαν και κατευθύνουν ακόμη τη ζωή των ανθρώπων.
Το έργο του Ιωάννου αποπνέει την έντονη αίσθηση μιας χαμένης ζωής μέσα σε μια σύγχρονη μεγαλούπολη με μεγάλη ιστορία. Ποια βιώματα του συγγραφέα μπορεί να συνέβαλαν, κατά τη γνώμη σας, σ’ αυτή την αίσθηση;
Ο Γιώργος Ιωάννου έχοντας γεννηθεί το 1927 έζησε μια σειρά σημαντικών ιστορικών γεγονότων που άλλαξαν με βίαιο τρόπο την πορεία της Ελλάδας. Όταν το 1940 η Ιταλία ξεκινούσε, στα πλαίσια του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, τις επιθέσεις της κατά της Ελλάδας ο Ιωάννου ήταν 13 ετών. Η έναρξη του πολέμου ανέτρεψε οποιαδήποτε αίσθηση ισορροπίας στη ζωή του και του άφησε ένα μόνιμο αίσθημα ανασφάλειας και φόβου, το οποίο ενισχύθηκε τόσο από τα χρόνια της κατοχής που ακολούθησαν όσο και από τον αποτρόπαιο εμφύλιο πόλεμο που ολοκλήρωσε τη μακροχρόνια εμπόλεμη κατάσταση της χώρας. Ο συγγραφέας έζησε τα χρόνια της εφηβείας και της πρώτης νεότητας σε μια ιστορική περίοδο γεμάτη ανατροπές και σκληρότητα που του δημιούργησε την εντύπωση ότι οι ζωές των απλών ανθρώπων είναι ασήμαντες μπροστά στη λαίλαπα του πολέμου που καθοδηγείται από απρόσωπους ηγέτες. Παράλληλα, το γεγονός ότι ο Ιωάννου ήταν παιδί προσφύγων και μεγάλωσε μέσα σ’ ένα κλίμα νοσταλγίας για τη χαμένη πατρίδα, ενίσχυσε την πεποίθησή του ότι οι άνθρωποι δεν είναι παρά υποχείρια των κρατούντων και ότι οι ζωές τους στην πραγματικότητα δεν έχουν παρά ελάχιστη αξία. Μια συμφωνία ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία ήταν ικανή να θέσει σε εφαρμογή ένα εκτεταμένο σχέδιο ανταλλαγής πληθυσμών, που ξερίζωσε χιλιάδες ανθρώπους από τα μέρη που οι ίδιοι ένιωθαν ως πατρογονικά.
Η διάθεση του συγγραφέα να εκλογικεύσει τα γεγονότα που σημάδεψαν τη ζωή του τον οδηγεί σε μια προσπάθεια καταγραφής των εμπειριών και των αναμνήσεών του. Ο Ιωάννου επιστρέφει επίμονα στο παρελθόν του θέλοντας να κατανοήσει καλύτερα όσα έζησε, καθώς η διαδοχή και η ένταση των γεγονότων ήταν τέτοια που δεν του είχαν επιτρέψει όταν συνέβαιναν όλα αυτά να αντιληφθεί τη σημασία τους και να εκτιμήσει τον πραγματικό αντίκτυπο που είχαν στην προσωπικότητά του. Δεν είναι επομένως ένας συγγραφέας που κινείται από συγγραφικές φιλοδοξίες, αλλά ένας άνθρωπος που επιχειρεί μέσω της αποστασιοποίησης που του προσφέρει το πέρασμα του χρόνου να δει και να προσμετρήσει καλύτερα τις πληγές που του άφησαν όλες εκείνες οι βίαιες ανατροπές που έζησε.
Ο Ιωάννου στα κείμενά του δεν αντικρίζει τη πραγματικότητα μέσα από την οπτική σημαντικών και δυναμικών προσωπικοτήτων. Οι ήρωές του είναι απλοί καθημερινοί άνθρωποι που βιώνουν τον πόνο και τη φτώχεια, αδύναμοι να αντιδράσουν σε όσα δύσκολα τους παρουσιάζει η ζωή τους. Για το συγγραφέα αυτό που έχει αξία είναι τα βιώματα και τα συναισθήματα των καθημερινών του ηρώων, γιατί μέσα από αυτούς κατορθώνει να εκφράσει τις εμπειρίες και τις συναισθηματικές διαδρομές χιλιάδων ανθρώπων που έζησαν εκείνη την εποχή. Αν για πολλούς συγγραφείς το ζητούμενο ήταν να καταγράψουν την πορεία σημαντικών ανθρώπων και να δώσουν στα κείμενά τους μια εικόνα τις νέας ιστορικής πραγματικότητας, ο Ιωάννου προτίμησε να μείνει κοντά στους απλούς ανθρώπους και με τα πεζογραφήματα να αναδείξει τη δική τους περιορισμένη πορεία με τις μικρές δυνατότητες και τα μεγάλα προβλήματα.
Ο Ιωάννου, με φόντο την αγαπημένη του Θεσσαλονίκη, ιχνογραφεί καθημερινά στιγμιότυπα είτε από τη δική του ζωή είτε από τη ζωή κάποιου ανώνυμου ήρωα, θέλοντας να αποτυπώσει τα βήματα των απλών ανθρώπων μέσα σε μια μεγάλη πόλη που ανακάμπτει από τα γεγονότα του παρελθόντος και εξελίσσεται. Παρά τη νέα δυναμική που απέκτησε η χώρα μετά την έξοδό της από τα εμπόλεμα χρόνια, οι περισσότεροι άνθρωποι συνέχισαν να βιώνουν τις δυσκολίες της φτώχειας και το αδιέξοδο μιας ζωής που έχει στιγματιστεί από τη βία και τις πολλαπλές απώλειες. Ο συγγραφέας επομένως επικρίνει τη δήθεν εξέλιξη και συνεχίζει να παρακολουθεί τον αντίκτυπο όσων προηγήθηκαν και κατευθύνουν ακόμη τη ζωή των ανθρώπων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου