Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης «Όνειρο στο κύμα»: Πώς χαρακτηρίζετε το βοσκόπουλο από την αντίδραση του στον ενδεχόμενο πνιγμό της Μοσχούλας;

Horacio Cardozo

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης «Όνειρο στο κύμα»

Πώς χαρακτηρίζετε το βοσκόπουλο από την αντίδραση του στον ενδεχόμενο πνιγμό της Μοσχούλας; Πώς ερμηνεύετε τον «πολλαπλασιασμό» των δυνάμεών του;

Δὲν ἔπρεπε τότε νὰ διστάσω. Ἡ βάρκα ἐκείνη ἀπεῖχεν ὑπὲρ τὰς εἴκοσιν ὀργυιᾶς, ἀπὸ τὸ μέρος ὅπου ἠγωνία ἡ κόρη, ἐγὼ ἀπεῖχα μόνον πέντε ἢ ἐξ ὀργυιᾶς. Πάραυτα, ὅπως ἤμην, ἐρρίφθην εἰς τὴν θάλασσαν, πηδήσας μὲ τὴν κεφαλὴν κάτω, ἀπὸ τὸ ὕψος τοῦ βράχου.
Ο νεαρός ήρωας του διηγήματος μόλις συνειδητοποιεί πως η Μοσχούλα κινδυνεύει να πνιγεί σπεύδει να τη βοηθήσει, χωρίς να το σκεφτεί και χωρίς να διστάσει. Η αντίδρασή του, βέβαια, ίσως να ήταν παρόμοια ακόμη κι αν η κοπέλα που κινδύνευε να πνιγεί δεν ήταν η Μοσχούλα, αλλά το γεγονός ότι η κοπέλα που κινδυνεύει είναι η κοπέλα που αγαπά τον ωθεί σε μια άμεση και αποφασιστική αντίδραση. Άλλωστε, η πρώτη αφορμή για τον πανικό της Μοσχούλας, που κατέληξε σε μια επικίνδυνη για τη ζωή της κατάσταση, δόθηκε από την απρόσμενη παρουσία του. Ο βοσκός, επομένως, γνωρίζει ότι έχει μέρος της ευθύνης για τον κίνδυνο που διατρέχει η κοπέλα κι αυτό συμβάλλει στην αποφασιστικότητά του. Μπορούμε, πάντως, να εικάσουμε με ασφάλεια ότι αν ο βοσκός έβλεπε τη Μοσχούλα να κινδυνεύει, ακόμη κι αν ο ίδιος δεν είχε ευθύνη για το περιστατικό, θα έσπευδε ούτως ή άλλως να τη βοηθήσει χωρίς δεύτερες σκέψεις, εφόσον η Μοσχούλα είναι πολύ σημαντική για τον νεαρό. Παρά το γεγονός ότι ο ίδιος δεν το παραδέχεται είναι προφανές ότι είναι ερωτευμένος μαζί της κι αυτό σημαίνει πως σε κάθε περίπτωση, ακόμη κι αν έθετε τη ζωή του σε κίνδυνο, θα έκανε ό,τι μπορούσε για να σώσει την κοπέλα.
Η αγάπη που αισθάνεται για τη Μοσχούλα, άλλωστε, είναι και ο λόγος που νιώθει τις δυνάμεις του να αυξάνονται: «Αἱ δυνάμεις μου ἐπολλαπλασιάζοντο θαυμασίως». Αν αφήσουμε κατά μέρους την αναγκαία αύξηση της αδρεναλίνης στον οργανισμό του, που εξηγεί γιατί ο νεαρός αισθάνεται τις δυνάμεις του να αυξάνονται, μπορούμε να ερμηνεύσουμε το γεγονός αυτό και ψυχολογικά, υπό την έννοια πως τη στιγμή εκείνη επιχειρεί να σώσει την κοπέλα που αγαπά κι αφετέρου έχει μόλις ακουμπήσει επάνω του το γυμνό σώμα της Μοσχούλας, κάτι που του προσφέρει μεγάλη συναισθηματική και σωματική ικανοποίηση και του δημιουργεί την αίσθηση ότι έχει τη δύναμη να κάνει οτιδήποτε χρειαστεί για την αγαπημένη του.
Μπορούμε εδώ να θυμηθούμε μια παρόμοια διάσωση στον Κρητικό του Διονύσιου Σολωμού, όπου ο ήρωας μόλις δέχεται στο χέρι του το δάκρυ της Φεγγαροντυμένης, νιώθει τον εαυτό του να αλλάζει ριζικά και παράλληλα αισθάνεται τις δυνάμεις του να αποκτούν μια πρωτόγνωρη ένταση:
Τα κύματα έσχιζα μ’ αυτό, τ’ άγρια και μυρωδάτα,
Με δύναμη πού δεν είχα μήτε στα πρώτα νιάτα...