Γεώργιος Βιζυηνός «Το αμάρτημα της μητρός μου»
«Η μητρική στοργή ενίκησε τον φόβον της αμαρτίας. Η θρησκεία έπρεπε να συμβιβασθεί με την δεισιδαιμονίαν». Να σχολιάσετε το χωρίο:
α) ποιες δυνάμεις συγκρούονται,
β) ποια θέση παίρνει ο αφηγητής,
γ) ποια είναι η προσωπική σας άποψη στο θέμα αυτό.
Ὁ ἀσθενὴς ἐκάθησεν εἰς ἄσχημον τόπον. Ἐπέρασε νύκτα τὸν ποταμόν, καθ' ἥν στιγμὴν αἱ Νηρηῗδες ἐτέλουν ἀόρατοι τὰ ὄργιά των. Ἐδιασκέλισε μαῦρον γάτον, ὁ ὁποῖος ἦτο κυρίως ὁ ἔξω ἀπὸ ἐδῶ μεταμορφωμένος.
Ἡ μήτηρ μου ἦτο μᾶλλον εὐλαβὴς παρὰ δεισιδαίμων. Κατ' ἀρχὰς ἀπετροπιάζετο τὰς τοιαῦτας διαγνώσεις, καὶ ἠρνεῖτο νὰ ἐφαρμόσῃ τὰς προτεινομένας γοητείας, φοβουμένη μὴ ἁμαρτήσῃ. Ἄλλως τε ὁ ἱερεὺς ἀνέγνωσεν ἤδη ἐπὶ τῆς ἀσθενοῦς τοὺς ἐξορκισμοὺς τοῦ κακοὺ, διὰ πᾶν ἐνδεχόμενον. Ἀλλὰ μετ' ὁλίγον μετέβαλε γνώμην.
Ἡ κατάστασις τῆς ἀσθενοὺς ἐδεινοῦτο. Ἡ μητρικὴ στοργὴ ἐνίκησεν τὸν φόβον τῆς ἁμαρτίας. Ἡ θρησκεία ἔπρεπε νὰ συμβιβασθῇ μὲ τὴν δεισιδαιμονίαν.
Για μια γυναίκα, όπως είναι η μητέρα του αφηγητή, που είναι πιστή στα διδάγματα του Χριστιανισμού, όλες αυτές οι αντιλήψεις που παραπέμπουν σε υπολείμματα παγανιστικών πεποιθήσεων, είναι λογικό να ακούγονται εξωφρενικές και να της δημιουργούν αποτροπιασμό. Η αγάπη όμως που αισθάνεται για το παιδί της και ο φόβος μήπως το χάσει, είναι αναμενόμενο να κλονίσουν τη σταθερότητα της πίστης της και να αφήσουν περιθώρια για δεύτερες σκέψεις σχετικά με την αξία όλων αυτών των δεισιδαιμονικών αντιλήψεων. Μπροστά στο ενδεχόμενο να χάσει το παιδί της και βλέποντας ότι τίποτε δεν έχει αποτέλεσμα, είναι προφανές ότι μια μητέρα θα έκανε οτιδήποτε για να σώσει το παιδί της, όσο ανόητο ή εξωπραγματικό κι αν ακούγεται σε κάποιον που δε συμμερίζεται τη συναισθηματική της αναστάτωση. Άλλωστε, ακόμη και σήμερα που η επιστήμη έχει κάνει τεράστιες προόδους οι άνθρωποι που έρχονται αντιμέτωποι με πολύ σοβαρές ασθένειες είναι επιρρεπείς σε επιλογές που η επιστήμη απορρίπτει ως ανυπόστατες.
Ο τρόπος με τον οποίο ο αφηγητής απαριθμεί τις διάφορες δεισιδαιμονικές απόψεις σχετικά με την προέλευση της ασθένειας δείχνει ότι περισσότερο τις παραθέτει ως στοιχεία λαογραφικού ενδιαφέροντος ή ως απόψεις που καταντούν διασκεδαστικές με τη φαντασία που τις διακρίνει, παρά ως κάτι που ο ίδιος συμμερίζεται ή πιστεύει. Εδώ, βέβαια έχουμε τη διακριτική επέμβαση του ενήλικα συγγραφέα, ο οποίος στηριζόμενος στις παρούσες γνώσεις του, σχολιάζει κάτι που είναι πιθανό στην παιδική ηλικία να αποδεχόταν, μη έχοντας τις απαιτούμενες σπουδές για να κατανοήσει την λανθασμένη τους βάση.
Το δίλημμα της μητέρας, για το αν θα πρέπει να παραμείνει πιστή στις διδαχές της θρησκείας και να αγνοήσει όλες αυτές τις δεισιδαιμονικές επιλογές για την αντιμετώπιση της ασθένειας, αν κριθεί με τα σημερινά δεδομένα όπου η ιατρική μπορεί να δώσει τις απαιτούμενες απαντήσεις για το είδος της ασθένειας και για τις δυνατότητες θεραπείας, κρίνεται προφανώς εύκολο, αν όμως δούμε το δίλημμα με βάση τις συνθήκες που αντιμετώπιζε η μητέρα εκείνη την εποχή, τότε μπορούμε να κατανοήσουμε γιατί δέχτηκε να καταφύγει στα διάφορα φυλαχτά και σαλαβάτια. Η μητέρα δεν έχει τη βοήθεια της ιατρικής για να σώσει το παιδί της και η θρησκεία προφανώς αδυνατεί να θεραπεύσει μια ανίατη ασθένεια, οπότε είναι λογικό μέσα στην απελπισία της να αναζητεί βοήθεια ακόμη και σε παγανιστικά φυλαχτά.
«Η μητρική στοργή ενίκησε τον φόβον της αμαρτίας. Η θρησκεία έπρεπε να συμβιβασθεί με την δεισιδαιμονίαν». Να σχολιάσετε το χωρίο:
α) ποιες δυνάμεις συγκρούονται,
β) ποια θέση παίρνει ο αφηγητής,
γ) ποια είναι η προσωπική σας άποψη στο θέμα αυτό.
Ὁ ἀσθενὴς ἐκάθησεν εἰς ἄσχημον τόπον. Ἐπέρασε νύκτα τὸν ποταμόν, καθ' ἥν στιγμὴν αἱ Νηρηῗδες ἐτέλουν ἀόρατοι τὰ ὄργιά των. Ἐδιασκέλισε μαῦρον γάτον, ὁ ὁποῖος ἦτο κυρίως ὁ ἔξω ἀπὸ ἐδῶ μεταμορφωμένος.
Ἡ μήτηρ μου ἦτο μᾶλλον εὐλαβὴς παρὰ δεισιδαίμων. Κατ' ἀρχὰς ἀπετροπιάζετο τὰς τοιαῦτας διαγνώσεις, καὶ ἠρνεῖτο νὰ ἐφαρμόσῃ τὰς προτεινομένας γοητείας, φοβουμένη μὴ ἁμαρτήσῃ. Ἄλλως τε ὁ ἱερεὺς ἀνέγνωσεν ἤδη ἐπὶ τῆς ἀσθενοῦς τοὺς ἐξορκισμοὺς τοῦ κακοὺ, διὰ πᾶν ἐνδεχόμενον. Ἀλλὰ μετ' ὁλίγον μετέβαλε γνώμην.
Ἡ κατάστασις τῆς ἀσθενοὺς ἐδεινοῦτο. Ἡ μητρικὴ στοργὴ ἐνίκησεν τὸν φόβον τῆς ἁμαρτίας. Ἡ θρησκεία ἔπρεπε νὰ συμβιβασθῇ μὲ τὴν δεισιδαιμονίαν.
Για μια γυναίκα, όπως είναι η μητέρα του αφηγητή, που είναι πιστή στα διδάγματα του Χριστιανισμού, όλες αυτές οι αντιλήψεις που παραπέμπουν σε υπολείμματα παγανιστικών πεποιθήσεων, είναι λογικό να ακούγονται εξωφρενικές και να της δημιουργούν αποτροπιασμό. Η αγάπη όμως που αισθάνεται για το παιδί της και ο φόβος μήπως το χάσει, είναι αναμενόμενο να κλονίσουν τη σταθερότητα της πίστης της και να αφήσουν περιθώρια για δεύτερες σκέψεις σχετικά με την αξία όλων αυτών των δεισιδαιμονικών αντιλήψεων. Μπροστά στο ενδεχόμενο να χάσει το παιδί της και βλέποντας ότι τίποτε δεν έχει αποτέλεσμα, είναι προφανές ότι μια μητέρα θα έκανε οτιδήποτε για να σώσει το παιδί της, όσο ανόητο ή εξωπραγματικό κι αν ακούγεται σε κάποιον που δε συμμερίζεται τη συναισθηματική της αναστάτωση. Άλλωστε, ακόμη και σήμερα που η επιστήμη έχει κάνει τεράστιες προόδους οι άνθρωποι που έρχονται αντιμέτωποι με πολύ σοβαρές ασθένειες είναι επιρρεπείς σε επιλογές που η επιστήμη απορρίπτει ως ανυπόστατες.
Ο τρόπος με τον οποίο ο αφηγητής απαριθμεί τις διάφορες δεισιδαιμονικές απόψεις σχετικά με την προέλευση της ασθένειας δείχνει ότι περισσότερο τις παραθέτει ως στοιχεία λαογραφικού ενδιαφέροντος ή ως απόψεις που καταντούν διασκεδαστικές με τη φαντασία που τις διακρίνει, παρά ως κάτι που ο ίδιος συμμερίζεται ή πιστεύει. Εδώ, βέβαια έχουμε τη διακριτική επέμβαση του ενήλικα συγγραφέα, ο οποίος στηριζόμενος στις παρούσες γνώσεις του, σχολιάζει κάτι που είναι πιθανό στην παιδική ηλικία να αποδεχόταν, μη έχοντας τις απαιτούμενες σπουδές για να κατανοήσει την λανθασμένη τους βάση.
Το δίλημμα της μητέρας, για το αν θα πρέπει να παραμείνει πιστή στις διδαχές της θρησκείας και να αγνοήσει όλες αυτές τις δεισιδαιμονικές επιλογές για την αντιμετώπιση της ασθένειας, αν κριθεί με τα σημερινά δεδομένα όπου η ιατρική μπορεί να δώσει τις απαιτούμενες απαντήσεις για το είδος της ασθένειας και για τις δυνατότητες θεραπείας, κρίνεται προφανώς εύκολο, αν όμως δούμε το δίλημμα με βάση τις συνθήκες που αντιμετώπιζε η μητέρα εκείνη την εποχή, τότε μπορούμε να κατανοήσουμε γιατί δέχτηκε να καταφύγει στα διάφορα φυλαχτά και σαλαβάτια. Η μητέρα δεν έχει τη βοήθεια της ιατρικής για να σώσει το παιδί της και η θρησκεία προφανώς αδυνατεί να θεραπεύσει μια ανίατη ασθένεια, οπότε είναι λογικό μέσα στην απελπισία της να αναζητεί βοήθεια ακόμη και σε παγανιστικά φυλαχτά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου