Η αποχώρηση της Φεγγαροντυμένης

Jean Hildebrant

Η αποχώρηση της Φεγγαροντυμένης και το σταμάτημα του γλυκύτατου ήχου

Οι περισσότερες ερμηνείες που δίνονται για την παρουσία της Φεγγαροντυμένης, αλλά και για τον γλυκύτατο ήχο, αφήνουν ανεξήγητη την ξαφνική αποχώρηση της θεϊκής μορφής καθώς και το σταμάτημα του ήχου. Το να θεωρήσουμε, όμως, πως η Φεγγαροντυμένη αποχωρεί αναίτια είναι σα να θεωρούμε αναίτια και την εμφάνισή της, κάτι που βέβαια δεν ισχύει εφόσον τόσο η Φεγγαροντυμένη όσο και ο γλυκύτατος ήχος αποτελούν δοκιμασίες που πρέπει να περάσει ο ήρωας για να σώσει την αγαπημένη του. Η Φεγγαροντυμένη, επομένως, εμφανίζεται στον Κρητικό με απώτερο σκοπό να τον αποτρέψει από την ολοκλήρωση της αποστολής του, τη διάσωση δηλαδή της αρραβωνιαστικιάς του. Ο ήρωας του ποιήματος υποδέχεται την εμφάνιση της Φεγγαροντυμένης ως μια θετική εξέλιξη, εφόσον ο ερχομός της συνοδεύεται από το γαλήνεμα της φύσης κι επιπλέον επειδή μαγεύεται από την ομορφιά της θεϊκής γυναίκας. Στην πραγματικότητα, όμως, η Φεγγαροντυμένη αποτελεί μια δύναμη ικανή να εμποδίσει τον ήρωα από την επίτευξη του στόχου του.
Όπως στους Ελεύθερους Πολιορκημένους η φύση με την ομορφιά της θέτει σε μεγάλη δοκιμασία την απόφαση των Ελλήνων του Μεσολογγίου να πραγματοποιήσουν την ηρωική τους έξοδο και να θυσιαστούν για την πατρίδα, έτσι και η Φεγγαροντυμένη δοκιμάζει τα όρια της αφοσίωσης του ήρωα στην αγαπημένη του. Ο Κρητικός μαγεύεται από την ομορφιά της θεϊκής γυναίκας και από την καλοσύνη της -εφόσον ο ίδιος την αντιλαμβάνεται ως φορέα απόλυτης καλοσύνης- και προσεύχεται στη Θεά να τον βοηθήσει να σώσει την αρραβωνιαστικιά του, μιας κι είναι το μοναδικό πρόσωπο που του έχει απομείνει:

Βόηθα, Θεά, το τρυφερό κλωνάρι μόνο να ‘χω∙

Σε γκρεμό κρέμουμαι βαθύ, κι αυτό βαστώ μονάχο

Η Φεγγαροντυμένη, όταν ακούει την προσευχή του ήρωα, συγκινείται και δακρύζει, κι ο ήρωας που θεωρεί ότι η θεϊκή γυναίκα βρίσκεται εκεί για να τον βοηθήσει, ερμηνεύει τα δάκρυά της ως δάκρυα συμπόνιας. Η αφήγηση, βέβαια, μας δίνεται από τον Κρητικό κι επομένως η ερμηνεία της συγκίνησης που κυριεύει τη θεϊκή μορφή, είναι η ερμηνεία που αντιλαμβάνεται ο ίδιος ως αληθινή, κρίνοντας όμως λανθασμένα τη Φεγγαροντυμένη ως θετικό πρόσωπο. Στην πραγματικότητα η Φεγγαροντυμένη συνειδητοποιεί ότι παρά τις προσπάθειές της να γητέψει την ψυχή του ήρωα και να αποσπάσει την προσοχή του από την αρραβωνιαστικιά του, δεν το έχει κατορθώσει καθώς εκείνος συνεχίζει να ανησυχεί μόνο για τη σωτηρία της.
Η Φεγγαροντυμένη παρά την ομορφιά, τη δύναμη, την καλοσύνη και την απόλυτη κατανόηση που δείχνει στον πόνο του ήρωα, αδυνατεί να τον μαγέψει τόσο ώστε να ξεχάσει την αγαπημένη του, οπότε δακρύζει από συγκίνηση μπροστά στην τόσο ισχυρή αγάπη που αισθάνεται ο Κρητικός για την αρραβωνιαστικιά του και αποχωρεί γιατί δεν μπορεί να επιτύχει το στόχο της. Παρά τα θέλγητρά της ο Κρητικός συνεχίζει να αγωνίζεται για τη σωτηρία της αγαπημένης του. Επομένως, η αποχώρηση της Φεγγαροντυμένης μετά την παράκληση του Κρητικού για τη συνδρομή της στη σωτηρία της αρραβωνιαστικιάς του, έρχεται ως αποτέλεσμα της συνειδητοποίησης της αποτυχίας της να τον δελεάσει στο βαθμό που θα τον έκανε να ξεχάσει την αγαπημένη του.

Η επόμενη δοκιμασία που αντιμετωπίζει ο ήρωας είναι ο γλυκύτατος ήχος, ο οποίος με τη μαγεία που ασκεί στην ψυχή του ήρωα επιτυγχάνει εκεί που απέτυχε η Φεγγαροντυμένη. Ο γλυκύτατος ήχος κυριεύει τόσο απόλυτα την ψυχή του Κρητικού, ώστε ο ίδιος ο ήρωας καθώς διηγείται τα γεγονότα της περιπέτειάς του παραδέχεται ότι όταν βρέθηκε υπό την επίδραση του ήχου δεν μπορούσε πια να σκεφτεί ούτε το γεγονός ότι βρισκόταν ναυαγός στη θάλασσα, ούτε την ακρογιαλιά στην οποία έπρεπε να φτάσει, αλλά ούτε και την αγαπημένη του. Τίποτε άλλο δεν μπορούσε να φτάσει στην ψυχή του, όσο βρισκόταν υπό την απόλυτα μαγευτική επίδραση του γλυκύτατου ήχου:

Μ’ άδραχνεν όλη την ψυχή, και να ‘μπει δεν ημπόρει
Ο ουρανός, κι η θάλασσα, κι η ακρογιαλιά, κι η κόρη

Ο ήρωας για κάποιες στιγμές αδυνατούσε να σκεφτεί οτιδήποτε άλλο πέραν από την ανεκδιήγητη γλυκύτητα που προσέφερε στην ψυχή του αυτός ο απίστευτα θελκτικός ήχος. Αυτές οι λίγες στιγμές λησμονιάς, όμως, ήταν αρκετές για να χάσει τη ζωή της η αγαπημένη του. Όταν, επομένως, ο γλυκύτατος ήχος σταματά, είναι γιατί έχει επιτύχει το στόχο του, έχει κάνει τον ήρωα να ξεχάσει για λίγο τη σωτηρία της αγαπημένης του, με αποτέλεσμα εκείνη να πνιγεί.
Η Φεγγαροντυμένη αποχωρεί γιατί αδυνατεί να επιτύχει το σκοπό της, ενώ ο γλυκύτατος ήχος σταματά, έχοντας πρώτα πραγματοποιήσει το στόχο του, έχει κατορθώσει να αποτρέψει τον ήρωα από τη σωτηρία της αγαπημένης του.