Ερωτήσεις ΚΕΕ Πρωταγόρας Ενότητα 4η: Σε ποιο σημείο του κειμένου γίνεται αναφορά στον καταμερισμό της εργασίας; Ποια σημασία τού αποδίδει ο Πρωταγόρας για την εξέλιξη του πολιτισμού;

Sam Sidders

Ερωτήσεις ΚΕΕ Πρωταγόρας Ενότητα 4^η

Σε ποιο σημείο του κειμένου γίνεται αναφορά στον καταμερισμό της εργασίας; Ποια σημασία τού αποδίδει ο Πρωταγόρας για την εξέλιξη του πολιτισμού και γιατί η πολιτική δεν μπορούσε να περιλαμβάνεται στον καταμερισμό αυτό;

[αἱ τέχναι νενέμηνται: Ο Πρωταγόρας κατανοεί τη σημασία του καταμερισμού της εργασίας για την πρόοδο, όπως φαίνεται από το σημείο αυτό αλλά και από τα επιτεύγματα της δεύτερης φάσης της εξέλιξης. Γι’ αυτό και θέτει το πρόβλημα με την ερώτηση του Ερμή. Αν περιλαμβανόταν στον καταμερισμό εργασίας και η πολιτική, δε θα συμμετείχαν όλοι στην πολιτική ζωή και δε θα υπήρχαν πόλεις, με την έννοια ότι η πολιτική προϋποθέτει πως οι άνθρωποι αποδέχονται κοινές ηθικές αξίες, την αἰδῶ και τη δίκη. Αν δεν τις αποδέχονταν, οι κοινωνικοί ανταγωνισμοί θα κατέληγαν στην αλληλοεξόντωση των ανθρώπων, όπως στην προηγούμενη φάση. Η πολιτική συνδέεται άρρηκτα με την αἰδῶ και τη δίκη, που αποτελούν το θεμέλιο και την αναγκαία προϋπόθεσή της· με την έννοια αυτή θα ήταν αδιανόητο να μην έχουν δοθεί σε όλους. Κατάληξη αυτής της πολιτιστικής εξέλιξης αποτελεί η αθηναϊκή δημοκρατία, που δικαιώνεται με το μύθο του Πρωταγόρα.]

Στην εντολή του Δία να μοιραστούν η δίκη και η αιδώς στους ανθρώπους, ο Ερμής εκφράζει την απορία αν θα πρέπει να δώσει τις ηθικές αυτές αρετές σε όλους τους ανθρώπους ή να τις μοιράσει όπως έχουν διανεμηθεί οι τέχνες. Οι τέχνες, οι εξειδικευμένες δηλαδή γνώσεις, κατέχονται από μερικούς μόνο ανθρώπους, οι οποίοι επαρκούν για να εξυπηρετούν τους συμπολίτες τους. Ένας γιατρός, για παράδειγμα, είναι σε θέση να βοηθά πολλούς ανθρώπους, οπότε δεν είναι απαραίτητο να γνωρίζουν όλοι την ιατρική επιστήμη.

Ο καταμερισμός αυτός των εξειδικευμένων γνώσεων, εξυπηρετεί την εξέλιξη του πολιτισμού, υπό την έννοια πως αντί κάθε άνθρωπος να επιχειρεί να μάθει τα πάντα, γεγονός που θα τον καθιστούσε ημιμαθή και ανεπαρκή σε όλες τις ασχολίες, μαθαίνει μία μόνο τέχνη κι έτσι γίνεται άριστος κάτοχός της. Οι άνθρωποι, επομένως, μοιράζονται τις διάφορες ασχολίες, ώστε να μπορεί ο καθένας να μάθει όσο γίνεται καλύτερα το αντικείμενό του και να ωφελεί με τις γνώσεις του, τους συμπολίτες του.

Η δυνατότητα, άλλωστε, που παρέχεται σ’ έναν άνθρωπο να ασχοληθεί διεξοδικά με το αντικείμενό του, οδηγεί όχι μόνο στην μέγιστη δυνατή κατάκτησή του, αλλά και στην περεταίρω εξέλιξή του. Ο γιατρός, για παράδειγμα, θα μπορέσει όχι μόνο να αφομοιώσει τις γνώσεις και τις επιτεύξεις των προγενέστερων, αλλά βασιζόμενος σε αυτές θα κατορθώσει να προχωρήσει την επιστήμη του ακόμη παραπέρα, με νέες διαπιστώσεις και βελτιώσεις στις παρεχόμενες θεραπείες.

Ενώ, όμως, ο καταμερισμός των εργασιών στηρίζει πολλαπλά την εξέλιξη του πολιτισμού, δε θα μπορούσε να συμβεί το ίδιο και με την πολιτική αρετή. Ένας ενδεχόμενος καταμερισμός της πολιτικής αρετής, θα οδηγούσε σε κατάρρευση την πολιτεία, καθώς δεν θα ήταν εφικτή η αρμονική συμβίωση των πολιτών. Αν η πλειονότητα των πολιτών δεν είχε την αίσθηση της αιδούς και της δικαιοσύνης, τότε οι αδικίες και οι έριδες μεταξύ των πολιτών θα ήταν συνεχείς και καταστροφικές για την κοινωνική υπόσταση της πολιτείας. Επομένως, είναι απολύτως σημαντικό να έχουν μερίδιο της πολιτικής αρετής όλοι οι πολίτες, ώστε να υπάρχει καθολική αίσθηση δικαιοσύνης και αλληλοσεβασμού.

Χαρακτηριστική, ως προς αυτό, είναι η εντολή του Δία να φονεύεται ως αρρώστια της πόλης, όποιος δεν κατέχει τις αρετές της αιδούς και της δικαιοσύνης. 

Δείτε επίσης:

Ερωτήσεις ΚΕΕ Πρωταγόρας Ενότητα 2η: Να δείξετε ότι ο μύθος του Πρωταγόρα εξηγεί τελεολογικά το νόμο της αναπλήρωσης.