Ερωτήσεις ΚΕΕ Πρωταγόρας Ενότητα 6η: Να εξηγήσετε αν, κατά τη γνώμη σας, η επιβολή των ποινών είναι έγκυρο και πειστικό επιχείρημα για το διδακτόν της αρετής.

Dean Russo

Ερωτήσεις ΚΕΕ Πρωταγόρας Ενότητα 6^η

Να εξηγήσετε αν, κατά τη γνώμη σας, η επιβολή των ποινών είναι έγκυρο και πειστικό επιχείρημα για το διδακτόν της αρετής.

Το επιχείρημα του Πρωταγόρα βασίζεται σε μια εμπειρική διαπίστωση, καθώς η επιβολή ποινών λειτουργεί διαχρονικά ως μέσο συμμόρφωσης και συνετισμού εκείνων που αδικούν. Η σκέψη, επομένως, του σοφιστή πως οι τιμωρίες μπορούν να επιφέρουν αλλαγή στη συμπεριφορά των ατόμων, βρίσκεται σε ανταπόκριση με ό,τι συμβαίνει στην πραγματικότητα. Εντούτοις, η πειστικότητα του επιχειρήματος αυτού ως προς το διδακτό της αρετής δεν είναι ικανοποιητική.

1. Η αλλαγή που παρατηρείται στη συμπεριφορά των αδικούντων δε συνεπάγεται οπωσδήποτε και ουσιαστική αλλαγή στην προσωπικότητά τους. Οι ποινές αποτελούν σαφώς έναν αποτρεπτικό παράγοντα για μελλοντικές αδικίες, όχι όμως γιατί επιτυγχάνουν απαραίτητα τη γνωριμία του αδικούντα με τους ηθικούς τρόπους διαβίωσης, αλλά γιατί του προκαλούν το αίσθημα του φόβου. Άλλωστε, η παρουσίαση των ποινών, όπως γίνεται από τον Πρωταγόρα, αποτελεί μια εξιδανικευμένη προσέγγιση. Παρά την πρωτοποριακή για την εποχή της άποψη του σοφιστή σχετικά με την παιδευτική σημασία της τιμωρίας, στην πραγματικότητα οι Αθηναίοι χρησιμοποιούσαν τις ποινές ως μέσο εκδίκησης, προκαλώντας έτσι αρνητικά συναισθήματα στους αδικούντες.

Παρόλο, δηλαδή, που η προσέγγιση του Πρωταγόρα για τη σημασία της τιμωρίας θα μπορούσε να αποδώσει θετικά αποτελέσματα στην καίρια αναμόρφωση των αδικούντων, η καθημερινή πρακτική των Αθηναίων με τις σκληρές και εκδικητικές ποινές αδρανοποιούσε οποιαδήποτε οφέλη θα μπορούσαν να προκύψουν από ένα ήπιο και δίκαιο σύστημα τιμωριών.

2. Ο Πρωταγόρας για άλλη μια φορά καταφεύγει σε λήψη του ζητουμένου, καθώς χρησιμοποιεί ως δεδομένη αλήθεια τη θέση που οφείλει να αποδείξει. Αναφέρει ότι οι άνθρωποι που τιμωρούν με λογική, το κάνουν σκεπτόμενοι πως η αρετή είναι διδακτή, αφήνοντας όμως κατ’ ουσία αναπόδεικτη τη θέση περί του διδακτού της αρετής.

Ο συλλογισμός του ότι οι Αθηναίοι (σε μια ιδανική κατάσταση πάντα) τιμωρούν προκειμένου να αποτρέψουν μελλοντικά παραπτώματα, δεν αποδεικνύει αναγκαία το διδακτό της αρετής, καθώς είναι ευνόητο πως εξίσου αποτρεπτικά λειτουργεί και η επιθυμία των αδικούντων να αποφύγουν μια ακόμη τιμωρία. Το αποτέλεσμα δηλαδή της αποτροπής νέων εγκλημάτων δεν υποδηλώνει αυταπόδεικτα πως επήλθε αναμόρφωση του αδικούντος.