Λογοτεχνία Α΄ Λυκείου (Διαγώνισμα) [Νίκος Καζαντζάκης «Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά»]

Kalle Gustafsson

Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Α΄ Λυκείου (Διαγώνισμα)

Νίκος Καζαντζάκης «Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά»

Ο Παυλής, ο γιος του γερο-Μαυραντώνη, έχει ερωτευτεί μια νεαρή χήρα του χωριού, μη θέλοντας όμως να ντροπιαστεί στους συγχωριανούς του και μη μπορώντας να ξεπεράσει τον έρωτά του, αυτοκτονεί. Οι χωρικοί κατηγορούν για το χαμό του νέου τη χήρα. Τα γεγονότα του μυθιστορήματος τοποθετούνται στην Κρήτη και αναφέρονται χρονικά στις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα.

«Τη στιγμή εκείνη πρόβαλε στο κατώφλι της εκκλησιάς η χήρα∙ φορούσε μαύρο τσεμπέρι κι έκανε το σταυρό της.

- Την άτιμη! την ξεσκισμένη! τη φόνισσα! ακούστηκαν φωνές στο χοροστάσι. Έχει μούτρα και προβαίνει κιόλας! Απάνω της, μωρέ, και ντρόπιασε το χωριό μας!

Άλλοι χύθηκαν μαζί με τον αγροφύλακα κάτω στην εκκλησιά, άλλοι, από αψηλά, της σφεντόνιζαν πέτρες. Μια πέτρα τη χτύπησε στον ώμο. Η χήρα έσυρε φωνή∙ έβαλε τα χέρια της στο πρόσωπο, χίμηξε, σκυφτή, να φύγει. Μα οι νιοί είχαν κιόλα φτάσει στην οξώπορτα της εκκλησιάς κι ο Μανόλακας είχε τραβήξει το μαχαίρι.

Η χήρα πισωδρόμησε σκληρίζοντας, δίπλωσε σε δυό, κι έτρεξε τρεκλίζοντας να τρουπώσει στην εκκλησιά. Μα στο κατώφλι εκεί στέκουνταν αμίλητος ο γερο-Μαυραντώνης, είχε ανοίξει τα μπράτσα κι είχε πιάσει τους παραστάτες της πόρτας.

Πήδηξε η χήρα ζερβά, χύθηκε κι αγκάλιασε το μεγάλο κυπαρίσσι της αυλής. Μια πέτρα σφύριξε στον αγέρα, την πέτυχε στο κεφάλι, έπεσε το μαύρο τσεμπέρι, ξεχύθηκαν στους ώμους τα μαλλιά.

- Για τ’ όνομα του Χριστού! Για τ’ όνομα του Χριστού! βογγούσε η χήρα κι αγκάλιαζε σφιχτά το κυπαρίσσι.

Αρμαθιασμένες πάνω στην πλατεία, οι κοπέλες δάγκαναν τις άσπρες μπολίδες τους∙ οι γριές, αποκρεμασμένες στους φράχτες, σκλήριζαν:

- Σκοτώστε τη, μωρέ, σκοτώστε τη!

Δυό νέοι έπεσαν απάνω της, την άρπαξαν, ξεσκίστηκε η μαύρη μπλούζα της, έλαμψε άσπρο, σα μάρμαρο, το βυζί. Τα αίματα έτρεχαν τώρα από το κορφοκέφαλό της στο μέτωπο, στα μάγουλα, στο λαιμό.

- Για τ’ όνομα του Χριστού! Για τ’ όνομα του Χριστού! βογγούσε ακόμα η χήρα.

Το αίμα που έτρεχε στα στήθος που έλαμπε, φρένιασε τους νιους∙ τράβηξαν από τις ζώνες τους τα μαχαίρια.

- Σταθείτε, φώναξε ο Μανόλακας, είναι δική μου!

Ο γερο-Μαυραντώνης, όρθιος ακόμα στο κατώφλι της εκκλησιάς, σήκωσε το χέρι∙ όλοι σταμάτησαν.

- Μανόλακα, είπε με βαριά φωνή, το αίμα του εξαδέρφου σου βουά∙ ανάπαψέ το!

...

Η χήρα αναστυλώθηκε με άγρια λαχτάρα, μάζωξε όλη της τη δύναμη, πήρε φόρα να χιμήξει∙ μα δε πρόφτασε. Σαν αστραπή ο γερο-Μαυραντώνης είχε πέσει απάνω της, την αναποδογύρισε, έστριψε τρεις γύρες στο μπράτσο του τα μαλλιά της και με μια μαχαιριά της πήρε το κεφάλι.

- Παίρνω το κρίμα απάνω μου! φώναξε και πέταξε το κεφάλι της χήρας στο κατώφλι της εκκλησιάς.

Κι έκαμε το σταυρό του.»

Ερωτήσεις:

1α. Οι άντρες και οι γυναίκες ενός χωριού συμπράττουν ώστε να τελεστεί η δολοφονία της νεαρής χήρας, με την κατηγορία ότι με τη συμπεριφορά της προκάλεσε τον έρωτα του άτυχου Παυλή. Ποια συμπεράσματα προκύπτουν για τη θέση των γυναικών εκείνη την εποχή απ’ αυτό το γεγονός;  Ποια θεωρείτε πως ήταν η άποψη των κατοίκων για τη στάση που όφειλε να κρατά μια γυναίκα και μάλιστα χήρα;                                                                                                            

[μονάδες 25]

1β. Ακόμη και σήμερα σε διάφορες ισλαμικές χώρες συνηθίζεται η θανάτωση γυναικών δια λιθοβολισμού, όταν αυτές έχουν παραβεί κάποιον ηθικό κανόνα. Πώς κρίνετε αυτό το θρησκευτικό έθιμο; Θεωρείτε πως είναι απλά ένας διαφορετικός τρόπος θέασης της πραγματικότητας ή μια θεμελιωδώς εγκληματική συμπεριφορά; [μονάδες 25]

2α. Υποθέστε πως το γεγονός αυτής της δολοφονίας το αφηγείται ο γερο-Μαυραντώνης, ο πατέρας του Παυλή. Γράψτε την αφήγηση απ’ τη δική του οπτική γωνία, δίνοντας έμφαση στα πιθανά συναισθήματά του λίγο πριν και αμέσως μετά τη δολοφονία της νεαρής γυναίκας.                                                                 

[μονάδες 25]

2β. Υποθέστε πως η νεαρή χήρα κατόρθωσε να διαφύγει την οργή των συγχωριανών της εκείνη τη μέρα και είχε την ευκαιρία να καταγράψει τις σκέψεις της σχετικά με την επίθεση που δέχτηκε. Γράψτε δύο παραγράφους (120-140 λέξεις) από το ημερολόγιό της, δίνοντας έμφαση στα συναισθήματά της, τόσο σε σχέση με το γεγονός όσο και απέναντι στους συγχωριανούς της.                                 

[μονάδες 25]