Λατινικά Γ΄ Λυκείου Κείμενο 27 (XXVII) (μετάφραση - συντακτική ανάλυση - ασκήσεις)

Chuck Pinson

Λατινικά Γ΄ Λυκείου Κείμενο 27 (XXVII) (μετάφραση - συντακτική ανάλυση - ασκήσεις)

LECTIO SEPTIMA ET VICESIMA

ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΩΡΙΜΑΖΕΙ ΟΠΩΣ ΟΙ ΚΑΡΠΟΙ

Σε μεγάλη ηλικία και άρρωστος ο Ρωμαίος τραγικός ποιητής Πακούβιος (Marcus Pacuvius· 220-130; π.Χ.) αποσύρθηκε στον Τάραντα (όπου και πέθανε). Εκεί τον επισκέφτηκε ο κατά 50 χρόνια νεότερός του ποιητής Άκκιος (Lucius Accius), το καινούριο αστέρι της τραγικής ποίησης, και του διάβασε την τραγωδία του «Ατρέας» (Atreus) -πολύ φημισμένη στην αρχαιότητα. Στην παρατήρηση του Πακουβίου ότι του φαινόταν «κάπως τραχιά και στυφή» ο Άκκιος αντέταξε πως «τα φρούτα που είναι μαλακά από την αρχή, αργότερα σαπίζουν». Το περιστατικό αυτό ίσως δείχνει την έπαρση του Ακκίου- στοιχείο του χαρακτήρα του γνωστό από διάφορες μαρτυρίες. Κυρίως όμως προβάλλει την αναμενόμενη αντίθεση ως προς το γούστο και την ευαισθησία ανάμεσα στην παλιότερη και στη νεότερη ποιητική γενιά.

Cum Accius ex urbe Rōmā Tarentum venisset, ubi Pacuvius grandi iam aetāte recesserat, devertit ad eum. Accius, qui multo minor natu erat, tragoediam suam, cui «Atreus» nomen est, ei desideranti lēgit. Tum Pacuvius dixit sonōra quidem esse et grandia quae scripsisset, sed vidēri tamen ea sibi duriōra et acerbiōra. «Ita est» inquit Accius «ut dicis; neque id me sane paenitet; meliōra enim fore spero, quae deinceps scribam. Nam quod in pomis est, idem esse aiunt in ingeniis: quae dura et acerba nascuntur, post fiunt mitia et iucunda; sed quae gignuntur statim viēta et mollia, non matūra mox fiunt sed putria».

Μετάφραση: Όταν ο Άκκιος είχε έλθει από την πόλη Ρώμη στον Τάραντα, όπου ο Πακούβιος σε μεγάλη πια ηλικία είχε αποσυρθεί, κατέλυσε σε αυτόν. Ο Άκκιος, ο οποίος ήταν πολύ μικρότερος στην ηλικία, διάβασε σε αυτόν, επειδή το επιθυμούσε, την τραγωδία του, της οποίας το όνομα είναι «Ατρέας». Τότε ο Πακούβιος είπε ότι ήταν βέβαια ηχηρά και μεγάλα όσα είχε γράψει, αλλά όμως ότι του φαίνονταν κάπως τραχιά και πικρά. «Έτσι είναι» είπε ο Άκκιος «όπως λες˙ και δεν μετανιώνω βέβαια καθόλου γι’ αυτό˙ διότι ελπίζω, ότι θα είναι καλύτερα αυτά που θα γράψω στη συνέχεια. Γιατί αυτό που συμβαίνει στους καρπούς, το ίδιο λένε ότι συμβαίνει και στα πνεύματα: αυτοί που γεννιούνται σκληροί και πικροί ύστερα γίνονται γλυκείς και ευχάριστοι˙ αλλά αυτοί που γεννιούνται από την αρχή μαραμένοι και μαλακοί, δεν ωριμάζουν αργότερα αλλά σαπίζουν».

Σημειώσεις

1. natu: αφαιρετική της αναφοράς στο minor

2. cui: δοτική προσωπική κτητική στο est

3. desideranti: αιτιολογική μετοχή. Ανάλυση: quod desiderabat (αντικειμενική αιτιολογία) ή quod desideraret (υποκειμενική αιτιολογία)

4. mitis, -is, -e: θετικός επιρρήματος: mite

5. maturus, -a, -um: υπερθετικός: maturissimus, -a, -um και maturrimus, -a, -um

6. aetas -atis: γενική πληθυντικού = aetatum και aetatium

7. nascuntur: μετοχή μέλλοντα: nasciturus, -a, -um.

8. fore: απαρέμφατο μέλλοντα του sum. Σχηματίζει και δεύτερο τύπο: futura esse

9. devertit: ο τύπος μπορεί να είναι είτε παρακείμενος ενεργητικής φωνής (deverto, deverti, deversum, devertere), είτε παρακείμενος του ημιαποθετικού ρήματος (devertor, deverti, deversum, deverti), καθώς είναι κοινός.

Συντακτική ανάλυση

Cum Accius ex urbe Roma Tarentum venisset: δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο περιεχόμενο της κύριας πρότασης με ρήμα το devertit, εισάγεται με τον ιστορικό/ διηγηματικό σύνδεσμο cum (υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση κύριας και δευτερεύουσας, δημιουργεί μια σχέση αιτίου και αιτιατού ανάμεσά τους, είναι φανερός εδώ ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου της υποτακτικής), εκφέρεται με υποτακτική υπερσυντελίκου, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (devertit) και εκφράζει το προτερόχρονο στο παρελθόν.

venisset: ρήμα

Accius: υποκείμενο ρήματος

Tarentum: απρόθετη αιτιατική κίνησης σε τόπο στο venisset

ex urbe: εμπρόθετος προσδιορισμός της απομάκρυνσης από τόπο στο venisset

Roma: επεξήγηση στο urbe

ubi Pacuvius grandi iam aetate recesserat: δευτερεύουσα αναφορική προσδιοριστική πρόταση στο Tarentum, εισάγεται με το αναφορικό επίρρημα ubi, εκφέρεται με οριστική, γιατί δηλώνει κάτι το πραγματικό , και συγκεκριμένα με οριστική υπερσυντελίκου, γιατί αναφέρεται στο παρελθόν.

recesserat: ρήμα

Pacuvius: υποκείμενο ρήματος

aetate: αφαιρετική του χρόνου στο recesserat

grandi: επιθετικός προσδιορισμός στο aetate

iam: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο aetate

devertit ad eum: κύρια πρόταση κρίσεως

devertit: ρήμα

(Accius): εννοούμενο υποκείμενο ρήματος

ad eum: εμπρόθετος προσδιορισμός του τόπου το devertit

Accius, […] tragoediam suam, […] ei desideranti legit: κύρια πρόταση κρίσεως.

legit: ρήμα

Accius: υποκείμενο ρήματος

tragoediam: άμεσο αντικείμενο

ei: έμμεσο αντικείμενο

suam: επιθετικός προσδιορισμός στο tragoediam

desideranti: αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο έμμεσο αντικείμενο ei

qui multo minor natu erat: δευτερεύουσα αναφορική πρόταση προσδιοριστική στο Accius, εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία qui, εκφέρεται με οριστική γιατί εκφράζει το πραγματικό γεγονός και συγκεκριμένα με οριστική παρατατικού γιατί αναφέρεται το παρελθόν.

erat: ρήμα

qui: υποκείμενο ρήματος

minor: κατηγορούμενο υποκειμένου

multo: αφαιρετική του μέτρου ή της διαφοράς

natu: αφαιρετική της αναφοράς στο minor

cui Atreus nomen est: δευτερεύουσα αναφορική πρόταση προσδιοριστική στο tragoediam, εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία cui, εκφέρεται με οριστική γιατί εκφράζει το πραγματικό γεγονός και συγκεκριμένα με οριστική ενεστώτα γιατί αναφέρεται στο παρόν.

est: ρήμα

nomen: υποκείμενο ρήματος

Atreus: παράθεση στο nomen

cui: δοτική προσωπική κτητική από το est

Tum Pacuvius dixit sonora quidem esse et grandia, sed- videri tamen ea sibi duriora et acerbiora: κύρια πρόταση κρίσεως.

dixit: ρήμα

Pacuvius: υποκείμενο ρήματος

esse - videri: αντικείμενα στο dixit και ειδικά απαρέμφατα

(ea): εννοούμενο υποκείμενο στο esse (ετεροπροσωπία)

sonora - grandia: κατηγορούμενα στο εννοούμενο ea

quidem: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο esse

(ea): εννοούμενο υποκείμενο στο videri (ετεροπροσωπία)

(esse): εννοούμενο αντικείμενο στο videri

duriora et acerbiora: κατηγορούμενα στο ea (μέσω του εννοούμενου esse) (απόλυτη σύγκριση)

sibi: δοτική προσωπική του κρίνοντος προσώπου από το videri

Η σύνταξη του videri μπορεί να θεωρηθεί και απρόσωπη.

Σε αυτή την περίπτωση:

(esse): εννοούμενο υποκείμενο στο απρόσωπο videri

ea: υποκείμενο στο εννοούμενο esse

duriora et acerbiora: κατηγορούμενα στο ea (μέσω του εννοούμενου esse) (απόλυτη σύγκριση)

sibi: δοτική προσωπική

tum: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο dixit

quae scripsisset: δευτερεύουσα αναφορική πρόταση προσδιοριστική στο εννοούμενο ea της κύριας, εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quae εκφέρεται με υποτακτική (λόγω πλαγίου λόγου) και συγκεκριμένα με υποτακτική υπερσυντέλικου (scripsisset), γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (dixit) και εκφράζει το προτερόχρονο στο παρελθόν.

scripsisset: ρήμα

(Accius): εννοούμενο υποκείμενο ρήματος

quae: αντικείμενο ρήματος

inquit Accius: κύρια πρόταση κρίσεως.

inquit: ρήμα

Accius: υποκείμενο ρήματος

Ita est: κύρια πρόταση κρίσεως.

est: ρήμα

hoc: εννοούμενο υποκείμενο ρήματος

Ita: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο est

ut dicis: δευτερεύουσα απλή παραβολική πρόταση, εισάγεται με τον παραβολικό σύνδεσμο ut και εκφέρεται με οριστική επειδή η σύγκριση αφορά δύο πράξεις ή καταστάσεις που είναι ή θεωρούνται αντικειμενική πραγματικότητα. Στην κύρια πρόταση υπάρχει το επίρρημα ita.

dicis: ρήμα

(tu): εννοούμενο υποκείμενο ρήματος

neque id me sane paenitet: κύρια πρόταση κρίσεως.

paenitet: ρήμα

id: υποκείμενο ρήματος

me: αιτιατική του προσώπου που μετανιώνει στο paenitet

sane: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο paenitet

meliora enim fore spero: κύρια πρόταση κρίσεως.

spero: ρήμα

(ego): εννοούμενο υποκείμενο ρήματος

fore: αντικείμενο ρήματος και ειδικό απαρέμφατο

(ea): εννοούμενο υποκείμενο στο fore, (ετεροπροσωπία) ή τίθεται ως υποκείμενο η αναφορική πρόταση quae deinceps scribam

meliora: κατηγορούμενο στο ea

quae deinceps scribam: δευτερεύουσα αναφορική πρόταση προσδιοριστική στο εννοούμενο ea της κύριας (ή υποκείμενο στο fore) εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quae, εκφέρεται με οριστική γιατί εκφράζει το πραγματικό και συγκεκριμένα με οριστική μέλλοντα (scribam) γιατί αναφέρεται στο μέλλον.

scribam: ρήμα

(ego): εννοούμενο υποκείμενο ρήματος

quae: αντικείμενο ρήματος

deinceps: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο scribam

Nam […] idem esse aiunt in ingeniis: κύρια πρόταση κρίσεως

aiunt: ρήμα

(homines): εννοούμενο υποκείμενο ρήματος

esse: αντικείμενο ρήματος και ειδικό απαρέμφατο

idem: υποκείμενο στο esse (ετεροπροσωπία)

in ingeniis: εμπρόθετος προσδιορισμός της κατάστασης στο esse

quod in pomis est: δευτερεύουσα αναφορική πρόταση προσδιοριστική στο idem, εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quod, εκφέρεται με οριστική γιατί εκφράζει το πραγματικό και συγκεκριμένα με οριστική ενεστώτα γιατί αναφέρεται στο παρόν.

est: ρήμα

quod: υποκείμενο ρήματος

in pomis: εμπρόθετος προσδιορισμός της κατάστασης στο est

post fiunt mitia et iucunda: κύρια πρόταση κρίσεως.

fiunt: ρήμα

(ea): εννοούμενο υποκείμενο ρήματος ή τίθεται ως υποκείμενο η αναφορική πρόταση quae dura et acerba nascuntur

mitia et iucunda: κατηγορούμενα στο ea

post: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο fiunt

quae dura et acerba nascuntur: δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο εννοούμενο ea της κύριας (ή υποκείμενο στο fiunt,) εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quae, εκφέρεται με οριστική γιατί εκφράζει το πραγματικό και συγκεκριμένα με οριστική ενεστώτα (nascuntur) γιατί αναφέρεται στο παρόν.

nascuntur: ρήμα

quae: υποκείμενο ρήματος

dura et acerba: κατηγορούμενα στο quae

sed […] non matura mox fiunt sed putria: κύρια πρόταση κρίσεως.

fiunt: ρήμα

(ea): εννοούμενο υποκείμενο ρήματος ή τίθεται ως υποκείμενο η αναφορική πρόταση quae gignuntur statim vieta et mollia

non matura sed putria: κατηγορούμενα στο ea

mox: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο fiunt

quae gignuntur statim vieta et mollia: δευτερεύουσα αναφορική πρόταση προσδιοριστική στο εννοούμενο ea της κύριας (ή υποκείμενο στο fiunt), εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quae, εκφέρεται με οριστική γιατί εκφράζει το πραγματικό και συγκεκριμένα με οριστική ενεστώτα (gignuntur), γιατί αναφέρεται στο παρόν.

gignuntur: ρήμα

quae: υποκείμενο ρήματος

vieta et mollia: κατηγορούμενα στο quae

statim: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο gignuntur

Γραμματικά ταξινομημένο λεξιλόγιο

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ

A΄ κλίση

Roma -ae: θηλυκό (δεν έχει πληθυντικό)

tragoedia -ae: θηλυκό

Β΄ κλίση

Accius -ii(i): αρσενικό (δεν έχει πληθυντικό) (κλητική ενικού Acci)

Tarentum -i: ουδέτερο (δεν έχει πληθυντικό)

Pacuvius -ii(i): αρσενικό (δεν έχει πληθυντικό) (κλητική ενικού Pacuvi)

Atreus -i: αρσενικό (δεν έχει πληθυντικό) (κλητική ενικού: Atreu)

pomum -i: ουδέτερο

ingenium -ii(i): ουδέτερο

Γ΄ κλίση

urbs -is: θηλυκό

aetas -atis: θηλυκό (γενική πληθυντικού aetatum και aetatium)

nomen -inis: ουδέτερο

Δ΄ κλίση

natus -us : αρσενικό

ΕΠΙΘΕΤΑ

Β΄ κλίση

multus, -a, -um [Συγκριτικός: plus (χρησιμοποιείται μόνο η ονομαστική και αιτιατική του ουδετέρου plus και η γενική pluris) Υπερθετικός: plurimus, -a, -um]. Το επίθετο σχηματίζει παραθετικά συνήθως στον πληθυντικό:

multi, -ae, -a (Συγκριτικός: plures, -es, -a, Υπερθετικός: plurimi, -ae, -a).

Επίρρημα: Θ. multum, Σ. plus, Υ. plurimum

parvus, -a, -um (Συγκριτικός: minor, -or, -us, Υπερθετικός: minimus, -a, -um).

Επίρρημα: Θ. non multum / paulum, Σ. minus, Υ. minime

sonorus, -a, -um (δεν σχηματίζει παραθετικά).

Επίρρημα: Θ. sonore, Σ. ---, Υ. ---

durus, -a, -um (Συγκριτικός: durior, -ior, -ius, Υπερθετικός: durissimus, -a, -um).

Επίρρημα: Θ. dure / duriter, Σ. durius, Υ. durissime

acerbus, -a, -um (Συγκριτικός: acerbior, -ior, -ius, Υπερθετικός: acerbissimus, -a, -um).

Επίρρημα: Θ. acerbe, Σ. acerbius, Υ. acerbissime

bonus, -a, -um (Συγκριτικός: melior, -ior, -ius , Υπερθετικός: optimus, -a, -um).

Επίρρημα: Θ. bene, Σ. melius, Υ. optime

iucundus, -a, -um (Συγκριτικός: iucundior, -ior, -ius, Υπερθετικός: iucundissimus, -a, -um).

Επίρρημα: Θ. iucunde, Σ. iucundius, Υ. iucundissime

vietus, -a, -um (δεν σχηματίζει παραθετικά).

Επίρρημα: Θ. viete, Σ. ---, Υ. ---

maturus, -a, -um (Συγκριτικός: maturior, -ior, -ius , Υπερθετικός: maturissimus, -a, -um & maturrimus, -a, -um).

Επίρρημα: Θ. mature, Σ. maturius, Υ. maturissime / maturrime

Γ΄ κλίση

grandis, -is, -e (Συγκριτικός: grandior, -ior, -ius, Υπερθετικός: grandissimus, -a, -um).

Επίρρημα: Θ. granditer, Σ. grandius, Υ. grandissime

mitis, -is, -e (Συγκριτικός: mitior, -ior, -ius , Υπερθετικός:mitissimus, -a, -um).

mollis, -is, -e (Συγκριτικός: mollior, -ior, -ius, Υπερθετικός: mollissimus, -a, -um).

Επίρρημα: Θ. molliter, Σ. mollius, Υ. mollissime

puter (putris), putris, putre (δεν σχηματίζει παραθετικά).

ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

is, ea, id (οριστική-επαναληπτική)

suus, sua, suum (κτητική)

ego (προσωπική)

qui, quae, quod (αναφορική)

se (προσωπική)

idem, eadem, idem (οριστική επαναληπτική)

ΡΗΜΑΤΑ

1η Συζυγία

desidero, desideravi, desideratum, desiderāre

spero, speravi, speratum, sperāre

2η Συζυγία

video, vidi, visum, vidēre

paenitet, paenituit, paenitēre

3η Συζυγία

recedo, recessi, recessum, recedĕre

deverto, deverti, deversum, devertĕre και ημιαποθετικό devertor, deverti, deverti

lego, legi, lectum, legĕre

dico, dixi, dictum, dicĕre (β΄ ενικό προστακτικής ενεστώτα: dic)

scribo, scripsi, scriptum, scribĕre

nascor, natus sum, nasci αποθετικό (μετοχή μέλλοντα nasciturus)

gigno, genui, genitum, gignere

4η Συζυγία

venio, veni, ventum, venīre

ΑΝΩΜΑΛΑ ΡΗΜΑΤΑ

fio, factus sum, fieri

sum, fui, - ,esse

ΕΛΛΕΙΠΤΙΚΑ ΡΗΜΑΤΑ

aio

inquam

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ

ubi

iam

tum

quidem

ita

sane (Σ.B: sanius, Υ.Β.: sanissime)

deinceps

post

statim

mox

ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ

ex (+ αφαιρετική)

ad (+ αιτιατική)

in (+ αφαιρετική)

ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ

cum (ιστορικός ή διηγηματικός)

et (συμπλεκτικός)

sed (αντιθετικός)

tamen (αντιθετικός)

ut (παραβολικός)

neque (αντιθετικός)

enim (αιτιολογικός-παρατακτικός)

nam (αιτιολογικός-παρατακτικός)

[Πηγή: www.study4exams.gr]

Χρονικές αντικαταστάσεις ρηματικών τύπων:

veniat, veniret, venturus sit, venerit, venisset

recedit, recedebat, recedet, recessit, recesserat, recesserit

devertit, devertebat, devertet, devertit – deversus est, deverterat – deversus erat, deverterit – deversus erit

est, erat, erit, fuit, fuerat, fuerit

desideranti, ----, desideraturo

legit, legebat, leget, legit, legerat, legerit

dicit, dicebat, dicet, dixit, dixerat, dixerit

esse, futurum-am-um esse ή fore / futuros-as-a esse ή fore, fuisse

videri, ----, visum iri, visum esse, ----, visum fore

dicis, dicebas, dices, dixisti, dixeras, dixeris

scribat, scriberet, scripturus sit, scripserit, scripsisset

paenitet, paenitebat, paenitebit, paenituit, paenituerat, paenituerit

spero, sperabam, sperabo, speravi, speraveram, speravero

scribo, scribebam, scribam, scripsi, scripseram, scripsero

aiunt, aiebant

nascuntur, nascebantur, nascentur, nata sunt, nata erant, nata erunt

fiunt, fiebant, fient, facta sunt, facta erant, facta erunt

gignuntur, gignebantur, gignentur, genita sunt, genita erant, genita erunt

Μετατροπή ενεργητικής σύνταξης σε παθητική:

Accius tragoediam suam ei desideranti legit

= Tragoedia sua ei desideranti ab Accio lecta est

quae deinceps scribam

= quae deinceps scribentur a me

Σύμπτυξη πρότασης σε μετοχή:

quae dura et acerba nascuntur, post fiunt mitia et iucunda

= ea dura et acerba nascentia

quae scripsisset

= (quibus) scriptis ab Accio

Ανάλυση μετοχής σε πρόταση:

desideranti: Αιτιολογική Μετοχή, Ενεστώτα, που δηλώνει το Σύγχρονο. Εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (legit: Παρακείμενος), οπότε θα τραπεί σε χρόνο Παρατατικό, ώστε να δηλωθεί το σύγχρονο στο παρελθόν.

=

quod desiderabat (Οριστ. Παρατατικού. Αντικειμενική Αιτιολογία)

quod desideraret  (Υποτ. Παρατατικού. Υποκειμενική Αιτιολογία)

cum desideraret  (Υποτ. Παρατατικού. Αποτέλεσμα εσωτερικής λογικής διεργασίας)

Από τα επίθετα του κειμένου να σχηματίσετε επιρρήματα και να γράψετε τα παραθετικά τους και στους τρεις βαθμούς.

grandi: granditer - grandius - grandissime

multo: multum - plus - plurimum

minor: non multum/ paulum - minus - minime

duriora: dure/duriter - durius - durissime

acerbiora: acerbe - acerbius - acerbissime

meliora: bene - melius - optime

mitia: mite - mitius - mitissime

iucunda: iucunde - iucundius - iucundissime

matura: mature - maturius - maturissime/maturrime

putria: ---, ----, ---

sonora: sonore, ---, ---

mollia: molliter - mollius - mollissime

vieta: viete, ---, ---

Να μεταφερθούν οι παρακάτω ρηματικοί τύποι στον τύπο που σας ζητείται για τον καθένα, στη φωνή που βρίσκονται:

venisset: α΄ πληθυντικό υποτακτικής ενεστώτα

= veniamus

devertit: γ΄ ενικό οριστικής ενεστώτα

= devertit/ devertitur

desideranti: αφαιρετική ενικού

= desiderante

legit: το ίδιο πρόσωπο στον ενεστώτα

= legit

scriprisset: γ΄ πληθυντικό υποτακτικής παρατατικού

= scriberent

videri: απαρέμφατο μέλλοντα

= visum iri

spero: γ΄ενικό προστακτικής μέλλοντα

= sperato

nascuntur: β΄ ενικό υποτακτικής μέλλοντα [με βάση το υποκείμενο του κειμένου]

= nasciturum sis

fiunt: β΄ πληθυντικό προστακτικής ενεστώτα

= fite

gignuntur: α΄ενικό υποτακτικής ενεργητικού υπερσυντελίκου

= genuissem

Ασκήσεις

1. Να αναγνωριστούν όλα τα επίθετα συγκριτικού βαθμού του κειμένου.

minor: Ονομαστική ενικού αριθμού αρσενικού γένους του συγκριτικού βαθμού του δευτερόκλιτου επιθέτου parvus, parva, parvum. Υπερθετικός βαθμός minimus-a-um

duriora: Αιτιατική πληθυντικού αριθμού ουδέτερου γένους του συγκριτικού βαθμού του δευτερόκλιτου επιθέτου durus, dura, durum. Υπερθετικός βαθμός durissimus-a-um

acerbiora: Αιτιατική πληθυντικού αριθμού ουδέτερου γένους του συγκριτικού βαθμού του δευτερόκλιτου επιθέτου acerbus, acerba, acerbum. Υπερθετικός βαθμός acerbissimus-a-um

meliora: Αιτιατική πληθυντικού αριθμού ουδέτερου γένους του συγκριτικού βαθμού του δευτερόκλιτου επιθέτου bonus, bona, bonum. Υπερθετικός βαθμός optimus-a-um

2. poma acerbiora: να κλιθούν μαζί και στους δυο αριθμούς.

pomum acerbius                      poma acerbiora

pomi acerbioris                        pomorum acerbiorum

pomo acerbiori                        pomis acerbioribus

pomum acerbius                      poma acerbiora

pomum acerbius                      poma acerbiora

pomo acerbiore                        pomis acerbioribus

3. Να συμπληρωθούν τα κενά με τον κατάλληλο τύπο του παραθετικού ή του επιρρήματος από τα επίθετα που βρίσκονται σε παρένθεση.

Apud antiquos Romanos concordia maxima sed minima avaritia etat (magnus, parvus) [Στους αρχαίους Ρωμαίους υπήρχε πάρα πολύ μεγάλη ομόνοια και ελάχιστη πλεονεξία]

Puer bene quievit, libenter cibum sumpsit (bonus, επίρρ.) [Το παιδί αναπαύτηκε καλά, έφαγε την τροφή με όρεξη]

Catilina fuit nobilissimi generis vir sed ingenii pravissimi (nobilis, pravus) [Ο Κατιλίνας ήταν άνδρας από πολύ αριστοκρατική γενιά, αλλά με πολύ διεφθαρμένο χαρακτήρα]

Id esse optimum putemus, quod est rectissimum (bonus, rectus) [Ας θεωρούμε ότι είναι άριστο αυτό, το οποίο είναι το πιο σωστό]

Claudius prorepsit ad solarium proximum (prope) [Ο Κλαύδιος σύρθηκε στο πιο κοντινό λιακωτό]

Ea puella nihil erat festivius, nihil amabilius (festivus, amabilis) [Τίποτε δεν ήταν πιο πρόσχαρο από αυτό το κορίτσι, τίποτε πιο αξιαγάπητο]

4. Να αναγνωριστούν οι γραμματικοί τύποι: lēgit (διαφορά από το lӗgit) και idem

Το lēgit με το e μακρόχρονο είναι γ΄ ενικό οριστικής Παρακειμένου του ρήματος της 3ης συζυγίας lego, legi, lectum, legere.

Ενώ το lӗgit με το e βραχύχρονο είναι γ΄ ενικό οριστικής Ενεστώτα του ίδιου ρήματος.

idem: Αιτιατική ενικού ουδέτερου γένους της οριστικής αντωνυμίας idem, eadem, idem

5. Να μεταφραστούν στα λατινικά οι προτάσεις:

Ο Πακούβιος ήταν μεγαλύτερος στην ηλικία από τον Άκκιο

Pacuvius maior natu erat Accio (η σύγκριση με αφαιρετική) ή Pacuvius maior natu erat quam Accius (η σύγκριση με quam + ονομαστική)

Οι τραγωδίες μου θα είναι καλύτερες από αυτήν

Tragoediae meae meliores erunt hac ή Tragoediae meae meliores erunt quam haec

Σημεία Θεωρίας

1. Ορισμένα επίθετα σχηματίζουν τα παραθετικά τους από διαφορετικά θέματα (πρβ. τα επίθ. ἀγαθός, μικρός κτλ. της ελληνικής).

Θετικός               Συγκριτικός               Υπερθετικός

bonus                      melior –ius                   optimus -a -um

malus                      peior –ius                      pessimus -a -um

magnus                   maior –ius                     maximus -a -um

parvus                     minor –us                      minimus -a -um

multum (επίρρ.)      plus                                plurimum

multi                       plures –a                         plurimi -ae -a

Άλλα επίθετα δεν έχουν θετικό βαθμό (στη θέση του σώζεται κάποιο επίρρημα ή πρόθεση)· π.χ. (ultra) ulterior -ius, ultimus· (prope) propior -ius, proximus. Τα επίθετα novus, sacer κτλ. δεν έχουν συγκριτικό· στη θέση του χρησιμοποιούνται οι συγκριτικοί του recens (recentior) και του sanctus (sanctior).

Το επίρρημα του bonus είναι bene, του malus, male και του magnus, magnopere (βλ. τη Γραμματική για άλλες εξαιρέσεις και ανωμαλίες).

2. Οι εκφράσεις māior natu και minor natu σημαίνουν «μεγαλύτερος» και «μικρότερος» (στην ηλικία) αντίστοιχα.

3. Όταν έχουμε απόλυτη σύγκριση, δηλ. χωρίς το β' όρο της σύγκρισης, ο συγκριτικός εκφράζει βαθμό μεγαλύτερο από το λογικό μέτρο· στην περίπτωση αυτή μεταφράζουμε με τον θετικό συνοδευόμενο από το «κάπως» ή το «μάλλον» π.χ. duriōra ei videbantur του φαινόντουσαν κάπως τραχιά (πρβ. εἰ καὶγελοιότερον εἰπεῖν).

Ο συγκριτικός ενισχύεται με το multo (=πολλῷ) και το paulo (= ὀλίγῳ): paulo minor natu, multo grandior.

4. Η αναφορική πρόταση quae scripsisset εκφέρεται με υποτακτική, γιατί στον πλάγιο λόγο η οριστική κανονικά δεν απαντάει. Προσέξτε τη διαφορά:

sonōra erant, quae Accius scripserat;

Pacuvius dixit sonōra esse, quae Accius scripsisset.