Έκθεση Β΄ Λυκείου: Η Συμβουλευτική Σταδιοδρομίας

Svetlana Sewell

Έκθεση Β΄ Λυκείου: Η Συμβουλευτική Σταδιοδρομίας

 Ένα από τα κύρια γνωρίσματα της εποχής μας είναι ότι η αγορά εργασίας γίνεται πιο σκληρή, με συνέπεια οι εργαζόμενοι να αντιμετωπίζουν ολοένα και μεγαλύτερες δυσκολίες βιοπορισμού. Καθώς η αγορά εργασίας στενεύει, οι εργασιακές απαιτήσεις ανεβαίνουν, ενώ οι αμοιβές πέφτουν. Στις συνθήκες αυτές μειώνεται το ανθρώπινο και το κοινωνικό κεφάλαιο, αυξάνεται η φτώχεια και παράλληλα συρρικνώνονται ακόμα περισσότερο τα δικαιώματα των νέων και των γυναικών. Τέλος, εμπεδώνεται ο κοινωνικός αποκλεισμός για διάφορες ευάλωτες ομάδες.

Παράλληλα, στις μέρες μας η σταδιοδρομία δεν έχει μονοσήμαντο χαρακτήρα. Στο μέλλον η πλειονότητα των εργαζόμενων δε θα αρχίζει και δε θα τελειώνει την επαγγελματική ζωή με την ίδια δουλειά, καθώς υπολογίζεται ότι ένα μεγάλο ποσοστό των σημερινών εργαζομένων θα αλλάζει τρεις έως πέντε φορές επαγγελματική δραστηριότητα, ασκώντας είτε συναφή επαγγέλματα προς το αρχικό είτε εντελώς διαφορετικά. Είναι φανερό, λοιπόν, ότι στο νέο δύσκολο οικονομικό τοπίο τα θέματα που σχετίζονται με την εργασία και τη σταδιοδρομία των ανθρώπων χρειάζεται να αντιμετωπιστούν με μεγάλη προσοχή.

Η Συμβουλευτική Σταδιοδρομίας είναι ένας κλάδος της Ψυχολογίας που ασχολείται με τους τρόπους, τις μεθόδους και τις διαδικασίες με τις οποίες μπορούν να υποστηριχτούν τα άτομα κάθε ηλικίας, προκειμένου να διαχειριστούν με επιτυχία τα προβλήματα, τις δυσκολίες και τις επιλογές της επαγγελματικής τους ζωής αξιοποιώντας το δυναμικό τους. Πρόκειται για μια διαδικασία που απευθύνεται σε εκείνους οι οποίοι, ενώ βρίσκονται μπροστά στην ανάγκη να πάρουν κάποια απόφαση για τη σταδιοδρομία τους, νιώθουν μπερδεμένοι και δυσκολεύονται να βρουν τον δρόμο τους. Προσφέρει στους ανθρώπους την ευκαιρία να εξετάσουν με προσοχή και ρεαλισμό τα προβλήματα που τους απασχολούν, ώστε να διαλέξουν αυτό που είναι καλύτερο γι’ αυτούς και να αναλάβουν την ευθύνη για τις συνέπειες αυτής της επιλογής. Βασικός σκοπός της είναι να διευκολύνει τα άτομα, ώστε να έχουν την καλύτερη δυνατή επαγγελματική πορεία στο δεδομένο κάθε φορά τοπίο της οικονομίας. Για να το επιτύχουν αυτό, θα πρέπει -μεταξύ άλλων- να εξοικειωθούν με την πραγματικότητα της σύγχρονης αγοράς εργασίας, με τα νέα εργασιακά πρότυπα, με τους τυπικούς ή άτυπους νόμους και με τις απαιτήσεις της.

Κεντρική έννοια στη Συμβουλευτική Σταδιοδρομίας αποτελεί η επαγγελματική ανάπτυξη του ατόμου από τα πρώιμα στάδια της πορείας του μέχρι και τη συνταξιοδότηση. Με τον όρο επαγγελματική ανάπτυξη νοείται η εξελικτική πορεία του ατόμου αναφορικά με τον προσανατολισμό του στον χώρο της εργασίας. Η επαγγελματική ανάπτυξη συνιστά πορεία ζωής, καθώς αναφέρεται στη διαλεκτική σχέση ατόμου και εργασίας που αναπτύσσεται σε όλη τη διάρκεια της ζωής του σύγχρονου ανθρώπου.

Ωστόσο, η Συμβουλευτική δίνει μεγάλη σημασία και σε άλλες εκφάνσεις και προβλήματα της ζωής που πιθανόν επηρεάζουν τη σταδιοδρομία του ανθρώπου. Συνεκτιμά λόγου χάρη τις προσωπικές και οικογενειακές συνθήκες και τις επιλογές, που φέρνουν την επιθυμητή ισορροπία προσωπικής και επαγγελματικής ζωής. Συνδέεται, ακόμη, με την προσωπικότητα, τις προτιμήσεις, τις αξίες, τα ενδιαφέροντα και τις ικανότητες του ανθρώπου.

Καθένας, προκειμένου να πάρει μια επαγγελματική απόφαση, χρειάζεται να λάβει υπόψη αρχικά τον εαυτό του, το πώς αντιδρά στα διάφορα ερεθίσματα, ποια είναι τα δυνατά και τα αδύνατα σημεία του, τι τον ενδιαφέρει, ποιοι είναι οι στόχοι του, τι θεωρεί σημαντικό στη ζωή και στον επαγγελματικό του χώρο. Η Συμβουλευτική Σταδιοδρομίας διαθέτει πλήθος τεχνικών και μεθόδων που βοηθούν τα άτομα να κάνουν «αυτοδιερεύνηση», δηλαδή να σκιαγραφήσουν το προφίλ τους και να εντοπίσουν εκείνα από τα χαρακτηριστικά τους, τα οποία μπορούν να αξιοποιήσουν για την επαγγελματική τους πορεία κι εξέλιξη. Με άλλα λόγια, δεν αποσκοπεί στην παροχή έτοιμων «συνταγών», αλλά στη δραστηριοποίηση του ίδιου του ατόμου, προκειμένου να ενεργοποιήσει τις δυνατότητες που διαθέτει και να τις αξιοποιήσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

εμπεδώνεται: σταθεροποιείται, παγιώνεται. 

προφίλ: το σύνολο των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της προσωπικότητας ενός ατόμου. 

Αικ. Κεδράκα (χ.χ.). Συμβουλευτική σταδιοδρομίας Εκπαιδευτικό υλικό για τα κέντρα Δια Βίου Μάθησης. Αθήνα: ΥΠΕΠΘ, 5-18 (διασκευή)

ΘΕΜΑΤΑ

Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 80 – 100 λέξεις.

Η εκτράχυνση της αγοράς εργασίας καθιστά ακόμη δυσκολότερη την επιβίωση, με τη μείωση των θέσεων εργασίας να σημαίνει πτώση των μισθών και αύξηση των απαιτήσεων για επαγγελματική αποκατάσταση. Στο μέλλον, άλλωστε, οι άνθρωποι θα αναγκάζονται να αλλάζουν αρκετές φορές επαγγελματική απασχόληση, γεγονός που σημαίνει ότι τα θέματα της εργασίας πρέπει να αντιμετωπίζονται με προσοχή. Αρωγός των ατόμων σε αυτόν τον τομέα είναι ένας κλάδος της ψυχολογίας, η Συμβουλευτική Σταδιοδρομίας∙ διευκολύνει τα άτομα να εξετάσουν με ρεαλισμό τα σχετικά ζητήματα, οδηγώντας τους, μεταξύ άλλων, στην προσεκτική διερεύνηση των δεδομένων της εργασιακής πραγματικότητας. Ζητούμενο είναι η επιτυχής επαγγελματική ανάπτυξη από τα αρχικά ήδη εργασιακά βήματα, μέσα από τη συνεκτίμηση των προσωπικών και οικογενειακών συνθηκών, καθώς και την «αυτοδιερεύνηση» που επιτρέπει τον εντοπισμό των αξιοποιήσιμων δυνατοτήτων της προσωπικότητάς του ατόμου.  

Β1. Με ποια επιχειρήματα τεκμηριώνει η συγγραφέας την άποψη ότι, για να έχουν οι άνθρωποι την καλύτερη δυνατή επαγγελματική πορεία, θα πρέπει να εξοικειωθούν με την πραγματικότητα της σύγχρονης αγοράς εργασίας; (50-70 λέξεις)

Η συγγραφέας τεκμηριώνει την άποψή της σχετικά με την ανάγκη εξοικείωσης των ατόμων με την πραγματικότητα της σύγχρονης εργασίας, τονίζοντας πως αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση ώστε να μπορέσουν να διασφαλίσουν την καλύτερη δυνατή επαγγελματική εξέλιξη. Ειδικότερα, η συγγραφέας επισημαίνει πως προκειμένου να άτομα να επιλύσουν επιτυχώς τους προβληματισμούς τους σχετικά με τις επαγγελματικές τους επιλογές, οφείλουν να γνωρίζουν καλά τα στοιχεία που συνιστούν την εργασιακή πραγματικότητα, όπως είναι τα νέα εργασιακά πρότυπα, τις απαιτήσεις της, καθώς και τους τυπικούς ή άτυπους νόμους που τη διέπουν.  

Β1. Με ποια επιχειρήματα τεκμηριώνει η συγγραφέας την άποψη πως η Συμβουλευτική Σταδιοδρομίας δίνει έμφαση στη διαδικασία της «αυτοδιερεύνησης»; (50-70 λέξεις)

Η συγγραφέας τεκμηριώνει την άποψή της σχετικά με την έμφαση που δίνεται στη διαδικασία της αυτοδιερεύνησης, παρουσιάζοντας την ιδιαίτερη σημασία που έχει για την ορθή λήψη επαγγελματικών αποφάσεων η έννοια της αυτογνωσίας. Το άτομο, δηλαδή, οφείλει να γνωρίζει ποια είναι τα δυνατά και ποια τα αδύναμα σημεία του, ποια είναι τα ενδιαφέροντα και οι στόχοι του, καθώς και τι είναι αυτό που θεωρεί σημαντικό στον επαγγελματικό χώρο. Μέσα, άρα, από τη διαδικασία της αυτοδιερεύνησης το άτομο έχει την ευκαιρία να εντοπίσει τα χαρακτηριστικά εκείνα της προσωπικότητάς του που μπορούν να αξιοποιηθούν στην επαγγελματική του πορεία.

Β1. Ποια επιχειρήματα επιστρατεύει η συγγραφέας, για να υποστηρίξει τη θέση ότι στις μέρες μας οι άνθρωποι θα αλλάζουν επαγγελματική δραστηριότητα; (50-70 λέξεις)

Η συγγραφέας προκειμένου να υποστηρίξει τη θέση της σχετικά με το γεγονός ότι οι άνθρωποι θα αλλάζουν αρκετές φορές επαγγελματική δραστηριότητα, παρουσιάζει τις ήδη δραματικές συνθήκες που επικρατούν στην αγορά εργασίας. Ο σημαντικός περιορισμός των διαθέσιμων θέσεων εργασίας, έχει οδηγήσει στην αύξηση των εργασιακών απαιτήσεων και στην παράλληλη μείωση των μισθών. Ενώ, έχει ανοίξει το δρόμο για την περαιτέρω συρρίκνωση των δικαιωμάτων τόσο των νέων όσο και των γυναικών, καθώς και για τον κοινωνικό αποκλεισμό διάφορων ευάλωτων ομάδων.

Β1. Με ποια επιχειρήματα τεκμηριώνει η συγγραφέας την άποψη ότι τα θέματα που σχετίζονται με την εργασία και τη σταδιοδρομία των ανθρώπων χρειάζεται να αντιμετωπιστούν με μεγάλη προσοχή; (50-70 λέξεις)

Η συγγραφέας προκειμένου να τεκμηριώσει την άποψή της πως τα θέματα που σχετίζονται με την εργασία και τη σταδιοδρομία χρειάζεται να αντιμετωπίζονται με μεγάλη προσοχή, παρουσιάζει τις ήδη δεινές συνθήκες στην αγορά εργασίας, αλλά και τις εξίσου ανησυχητικές μελλοντικές προοπτικές. Καταγράφει, έτσι, το γεγονός πως το στένεμα της αγοράς εργασίας έχει ωθήσει σε άνοδο τις εργασιακές απαιτήσεις, με παράλληλη πτώση των αμοιβών. Εμφανίζεται, συνάμα, περιορισμός στα δικαιώματα των νέων και των γυναικών, καθώς και κοινωνικός αποκλεισμός ορισμένων ευάλωτων ομάδων. Ενώ, διαφαίνεται ήδη πως στο μέλλον η πλειονότητα των εργαζομένων θα αλλάζει τρεις έως πέντε φορές επαγγελματική δραστηριότητα στην πορεία της ζωής του.  

Β1. Με ποιους τρόπους, σύμφωνα με τη συγγραφέα, μπορεί η Συμβουλευτική Σταδιοδρομίας να βοηθήσει τους εργαζομένους; (60-80 λέξεις)

Η Συμβουλευτική Σταδιοδρομίας βοηθά τα άτομα στο να διαχειριστούν με επιτυχία τα προβλήματα και τις δυσκολίες που σχετίζονται με την επαγγελματική τους ζωή. Βοήθεια που προκύπτει μέσα από τη ρεαλιστική εξέταση των επιμέρους προβλημάτων και την προετοιμασία, όχι μόνο για τη λήψη σχετικών αποφάσεων, αλλά και για την πλήρη ανάληψη των συνεπειών που θα έχουν οι αποφάσεις αυτές. Τα άτομα οδηγούνται προς μια επιτυχημένη επαγγελματική πορεία μέσα, πρωτίστως, από την εξοικείωση με την πραγματικότητα της σύγχρονης αγοράς εργασίας. Ενώ, καίριο ρόλο για την ορθή λήψη αποφάσεων διαδραματίζει η συνεκτίμηση των συνθηκών της προσωπικής και οικογενειακής ζωής, καθώς και η διερεύνηση των δυνατοτήτων του ατόμου.

Β2. Να δώσετε από έναν πλαγιότιτλο στην τρίτη παράγραφο (Η Συμβουλευτική…..απαιτήσεις της) και την πέμπτη παράγραφο (Ωστόσο,… του ανθρώπου) του κειμένου.

- Η λειτουργία και ο σκοπός της Συμβουλευτικής Σταδιοδρομίας.

- Οι προσωπικές και οικογενειακές συνθήκες ως παράγοντες επηρεασμού των επαγγελματικών επιλογών.

Β2. Να δώσετε από έναν πλαγιότιτλο στη δεύτερη παράγραφο (Παράλληλα… προσοχή) και την έκτη παράγραφο (Καθένας… τρόπο) του κειμένου.

- Το δύσκολο μελλοντικό οικονομικό τοπίο.

- Η σημασία της αυτοδιερεύνησης στις επαγγελματικές αποφάσεις.

Β2. Ποιος είναι ο τρόπος ανάπτυξης της τέταρτης παραγράφου (Κεντρική έννοια… ανθρώπου) του κειμένου; Να αιτιολογήσετε με συντομία την επιλογή σας.

Η 4^η παράγραφος αναπτύσσεται με ορισμό. Ειδικότερα, στο πλαίσιο της παραγράφου ορίζεται η κεντρική έννοια της Συμβουλευτικές Σταδιοδρομίας, η επαγγελματική ανάπτυξη. (Με τον όρο επαγγελματική ανάπτυξη νοείται…)

Β2. Να επισημάνετε δύο από τις λέξεις ή φράσεις με τις οποίες επιτυγχάνεται η νοηματική συνοχή στην πέμπτη παράγραφο (Ωστόσο,… ανθρώπου) του κειμένου.

- λόγου χάρη

- ακόμη

Β2. Να δώσετε από έναν πλαγιότιτλο στην πρώτη (Ένα από… ομάδες) και στην τρίτη παράγραφο (Η Συμβουλευτική… απαιτήσεις της) του κειμένου.

- Οι δύσκολες συνθήκες στη σύγχρονη αγορά εργασίας.

- Η λειτουργία και ο σκοπός της Συμβουλευτικής Σταδιοδρομίας.

Γ1. «δυσκολίες βιοπορισμού», «δραστηριοποίηση του ίδιου του ατόμου».

Χρησιμοποιώντας τις παραπάνω φράσεις, να δημιουργήσετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων.

Τα νέα οικονομικά δεδομένα, οι συνεχείς μειώσεις στους μισθούς και διαρκώς αυξανόμενη ανεργία ενισχύουν ακόμη περισσότερο τις ήδη αυξημένες δυσκολίες βιοπορισμού που αντιμετωπίζουν ιδίως οι νέοι άνθρωποι. Είναι δίχως άλλο σαφές πως η μόνη απάντηση στα προβλήματά αυτά, αλλά και στην επιτυχημένη επαγγελματική αποκατάσταση είναι η δραστηριοποίηση του ίδιου του ατόμου και η συνεχής προσπάθεια για τη διεύρυνση των δεξιοτήτων και των επαγγελματικών του εφοδίων.

Γ1. Να συντάξετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων, χρησιμοποιώντας τις λέξεις/φράσεις του κειμένου με έντονη γραφή: αγορά εργασίας, απαιτήσεις, σταδιοδρομία, απόφαση, δραστηριοποίηση. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τους γραμματικούς τύπους ως προς την πτώση, τον αριθμό, το πρόσωπο κ.λπ.).

Η σύγχρονη αγορά εργασίας έχει πολλές απαιτήσεις από τους νέους ανθρώπους, καθώς από τη μία έχουν πια περιοριστεί σημαντικά οι διαθέσιμες θέσεις κι από την άλλη έχουν αυξηθεί τα αναγκαία προσόντα. Έτσι, για να επιτύχει ένας νέος άνθρωπος μια σημαντική σταδιοδρομία, θα πρέπει να έχει συνειδητοποιήσει έγκαιρα το επίπεδο των απαιτήσεων και να το έχει πάρει απόφαση πως μόνο μέσα από τη συνεχή του δραστηριοποίηση θα κατορθώσει να αποκτήσει το απαιτούμενο επίπεδο κατάρτισης και το επιθυμητό πλήθος επαγγελματικών εφοδίων.   

Γ1. Να δημιουργήσετε μία πρόταση για καθεμιά από τις λέξεις του κειμένου με την έντονη γραφή, λαμβάνοντας υπόψη τη σημασία τους στο κείμενο: συρρικνώνονται, πρώιμα, συνεκτιμά, εντοπίσουν, πορεία.

- Λόγω της παρατεταμένης οικονομικής κρίσης τα εισοδήματα των μισθωτών συρρικνώνονται ολοένα και περισσότερο.

- Το ελληνικό κράτος αντιμετώπιζε πολύ δύσκολα προβλήματα ήδη από τα πρώιμα στάδια της συγκρότησής του.

- Θα συνεκτιμηθούν όλες οι παράμετροι και θα ληφθεί η τελική απόφαση.

- Οι ελεγκτές εντόπισαν πολλές παρατυπίες.

- Η καριέρα του ακολουθεί τα τελευταία χρόνια σταθερά ανοδική πορεία.

Γ1. Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της στήλης Α με τις συνώνυμές τους στη στήλη Β (δυο λέξεις της στήλης Β περισσεύουν).

Στήλη Α                                                    Στήλη Β

μειώνεται                                                     δυσχερές

δουλειά                                                        αυξάνεται

δύσκολο                                                       επιλογής

χρειάζεται                                                   περιορίζεται

ζωής                                                              απαιτείται

                                                                      βίου

                                                                      εργασία

μειώνεται = περιορίζεται

δουλειά = εργασία

δύσκολο = δυσχερές

χρειάζεται = απαιτείται

ζωής = βίου

Γ1. Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της στήλης Α με τις αντώνυμές τους στη στήλη Β (δυο λέξεις της στήλης Β περισσεύουν).

Στήλη Α                                                Στήλη Β

στενεύει                                                   αποτύχουν

μειώνεται                                                αδυναμίες

πλειονότητα                                           μειονότητα

επιτύχουν                                                δεξιότητες

ικανότητες                                              αυξάνεται

                                                                  ελαττώνεται

                                                                  διευρύνεται

στενεύει / διευρύνεται

μειώνεται / αυξάνεται

πλειονότητα / μειονότητα

επιτύχουν / αποτύχουν

ικανότητες / αδυναμίες

Γ2. Να επισημάνετε στο κείμενο πέντε όρους ειδικού/επιστημονικού λεξιλογίου.

- Συμβουλευτική Σταδιοδρομίας

- επαγγελματική ανάπτυξη

- εργασιακά πρότυπα

- διαλεκτική σχέση ατόμου και εργασίας

- αυτοδιερεύνηση

Γ2. Να επισημάνετε στο κείμενο πέντε παραδείγματα μεταφορικής / συνυποδηλωτικής χρήσης της γλώσσας.

- η αγορά εργασίας γίνεται πιο σκληρή

- οι αμοιβές πέφτουν

- στο νέο δύσκολο οικονομικό τοπίο

- ενώ βρίσκονται μπροστά στην ανάγκη

- δεν αποσκοπεί στην παροχή έτοιμων «συνταγών»

Γ2.α. «[Η Συμβουλευτική Σταδιοδρομίας] συνεκτιμά […] τις προσωπικές και οικογενειακές συνθήκες».

Να αιτιολογήσετε την επιλογή της ενεργητικής σύνταξης από τη συγγραφέα στην παραπάνω πρόταση του κειμένου.

Η συγγραφέας επιλέγει την ενεργητική σύνταξη, προκειμένου να δώσει έμφαση στο υποκείμενο του ρήματος, δηλαδή στη Συμβουλευτική Σταδιοδρομίας.

Γ2.β. Να τρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική.

Οι προσωπικές και οικογενειακές συνθήκες συνεκτιμώνται από τη Συμβουλευτική Σταδιοδρομίας.

Γ2.α. «Η Συμβουλευτική Σταδιοδρομίας διαθέτει πλήθος τεχνικών και μεθόδων που βοηθούν τα άτομα να κάνουν “αυτοδιερεύνηση”».

Στην παραπάνω περίοδο να εντοπίσετε την ονοματική αναφορική πρόταση και να γράψετε αν είναι προσδιοριστική ή παραθετική/προσθετική.

Η ονοματική αναφορική πρόταση είναι η ακόλουθη: που βοηθούν τα άτομα να κάνουν “αυτοδιερεύνηση”. Η πρόταση είναι προσδιοριστική.

Γ2.β. Να αιτιολογήσετε την επιλογή σας.

Η πρόταση χαρακτηρίζεται ως προσδιοριστική, διότι αποτελεί αναγκαίο συμπλήρωμα των όρων που προσδιορίζει (τεχνικών και μεθόδων), καθώς χωρίς αυτή το νόημα της κύριας απομένει ελλιπές.

Γ2α. Να επισημάνετε στο κείμενο δύο παραδείγματα μεταφορικής / συνυποδηλωτικής χρήσης της γλώσσας.

- η αγορά εργασίας γίνεται πιο σκληρή

- Καθώς η αγορά εργασίας στενεύει

Γ2β. Να αιτιολογήσετε τη χρήση τους.

Η συγγραφέας αναφέρει πως η αγορά εργασίας γίνεται πιο «σκληρή» και πως «στενεύει», προκειμένου να αποδώσει με έμφαση τις ποικίλες δυσκολίες που προκύπτουν από το γεγονός ότι δεν υπάρχουν πλέον αρκετές διαθέσιμες θέσεις εργασίας.