Έκθεση Β΄ Λυκείου: Η παρενόχληση στους χώρους εργασίας

Έκθεση Β΄ Λυκείου: Η παρενόχληση στους χώρους εργασίας

Η παρενόχληση στην εργασία αποτελεί ένα αντικειμενικό και υποκειμενικό πρόβλημα: Αντικειμενικό, γιατί πλέον αναγνωρίζεται παντού στην Ευρώπη ως μορφή διάκρισης λόγω φύλου, άνισης μεταχείρισης, προσβολής της αξιοπρέπειας του ανθρώπου και καταχρηστικής συμπεριφοράς σε βάρος των θυμάτων· υποκειμενικό, γιατί τα θύματα αυτής της συμπεριφοράς αξιολογούν και βιώνουν τις συνέπειές της στο επαγγελματικό, οικογενειακό και κοινωνικό τους περιβάλλον.

Η σύγχρονη τάση αναγνώρισης αυτού του φαινομένου είναι διττή: Ως προσβολή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και ως διάκριση λόγω φύλου. Η παρενόχληση στους χώρους εργασίας, ως αντικοινωνική συμπεριφορά, παραβιάζει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, την αρχή της ίσης μεταχείρισης αλλά και θεμελιώδη δικαιώματα του ατόμου στον τομέα της εργασίας. Ειδικότερα το ισχύον θεσμικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) αναγνωρίζει την παρενόχληση - ψυχολογική και σεξουαλική - ως μορφή διάκρισης λόγω φύλου, που παραβιάζει την αρχή της ίσης μεταχείρισης των ατόμων, τόσο στο πεδίο της απασχόλησης, όσο και σ’ αυτό της πρόσβασης στα αγαθά και στις υπηρεσίες. Επίσης ορίζει την παρενόχληση ως προσβολή της αξιοπρέπειας του ατόμου, απαγορεύει κάθε έμμεση και άμεση διάκριση λόγω φύλου στην απασχόληση και υποχρεώνει τα κράτη-μέλη να εντάξουν στις νομοθεσίες τους διατάξεις που να απαγορεύουν τέτοιες συμπεριφορές και να διασφαλίζουν την έννομη προστασία των θυμάτων.

Εξάλλου, η αντιμετώπιση του φαινομένου της παρενόχλησης στην εργασία εντάσσεται για την Ε.Ε. ως προτεραιότητα στη δέσμη εκείνων των πολιτικών που αποσκοπούν στην προώθηση της ισότητας και στην προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών.

Τα παραπάνω στοιχεία αποτελούν τον ελάχιστο κοινό παρανομαστή και την κοινή βάση, στην οποία οφείλουν να στηριχτούν οι εθνικές νομοθεσίες για την ποινική τυποποίηση του εν λόγω φαινομένου, συνδυάζοντας την αναγκαία προστασία της αξιοπρέπειας του προσώπου από προσβολές οιουδήποτε χαρακτήρα με τον σεβασμό της ίσης μεταχείρισης και της απαγόρευσης διακρίσεων λόγω φύλου. Τέλος, επιβεβαιώνεται σταθερά πλέον ότι η παρενόχληση τόσο στο πεδίο της εργασίας όσο και σε αυτό της πρόσβασης σε αγαθά και υπηρεσίες συνιστά μια εκφοβιστική, εχθρική, ταπεινωτική, εξευτελιστική και επιθετική συμπεριφορά, ανεξάρτητα από την ύπαρξη σχέσεων εξάρτησης, ιεραρχίας ή εξουσίας μεταξύ δράστη και θύματος.

Β. Αρτινοπούλου & Θ. Παπαθεοδώρου. (2006). Η Σεξουαλική Παρενόχληση στην Εργασία. Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη, 38 (διασκευή).

ΘΕΜΑΤΑ

Α. Να αποδώσετε περιληπτικά το κείμενο (70 - 90 λέξεις).

Η παρενόχληση στο χώρο της εργασίας συνιστά ένα αντικειμενικό πρόβλημα διττής υπόστασης, αφού αποτελεί προσβολή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, αλλά και διάκριση λόγω φύλου. Το θεσμικό πλαίσιο της Ε.Ε. αντιμετωπίζει την παρενόχληση ως διάκριση που παραβιάζει την αρχή της ίσης μεταχείρισης των ατόμων και απαγορεύει κάθε πιθανή έμμεση ή άμεση έκφανσή της, υποχρεώνοντας συνάμα τα κράτη-μέλη να μεριμνήσουν για τη νομική διασφάλιση των θυμάτων. Η αντιμετώπιση του φαινομένου αυτού συμβάλλει στην προάσπιση της ισότητας και στη διαφύλαξη των θεμελιωδών δικαιωμάτων των ατόμων. Σ’ αυτό το πλαίσιο θα πρέπει να κινηθούν και οι εθνικές νομοθεσίες, αφού είναι προφανές πως η παρενόχληση αποτελεί μια ταπεινωτική και εξευτελιστική συμπεριφορά.   

Β1. Πώς αντιμετωπίζει, σύμφωνα με τους συγγραφείς, η ευρωπαϊκή νομοθεσία την παρενόχληση στους χώρους εργασίας; (50 – 60 λέξεις)

Το ισχύον θεσμικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης εκλαμβάνει την παρενόχληση είτε αυτή είναι ψυχολογικής μορφής είτε σεξουαλικής, ως διάκριση που βασίζεται στο φύλο των ατόμων, και, άρα, ως παραβίαση της αρχής για την ίση μεταχείριση των ατόμων. Επιπροσθέτως, προσδιορίζει την παρενόχληση ως προσβολή της αξιοπρέπειας του ατόμου, απαγορεύει κάθε διάκριση λόγω φύλου είτε άμεση είτε έμμεση και υποχρεώνει τα κράτη-μέλη να μεριμνήσουν, ώστε να ενταχθούν στις νομοθεσίες τους διατάξεις που να απαγορεύουν τέτοιες συμπεριφορές και να διασφαλίζουν την ύπαρξη έννομης προστασίας για τα θύματα. Η Ε.Ε. εντάσσει την αντιμετώπισης της παρενόχλησης στη γενικότερη προσπάθεια για την προώθηση της ισότητας και για την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών των ατόμων.

Β1. Ποιες είναι σήμερα, σύμφωνα με το κείμενο, οι δύο πλευρές του φαινομένου της παρενόχλησης στην εργασία; (50 – 60 λέξεις)

Η παρενόχληση στο χώρο της εργασίας εκλαμβάνεται σήμερα αφενός ως προσβολή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και αφετέρου ως διάκριση λόγω φύλου. Ειδικότερα, η παρενόχληση συνιστά μια αντικοινωνική συμπεριφορά που παραβιάζει θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, όπως είναι αυτό της αξιοπρέπειας του ατόμου. Η παρενόχληση, συνάμα, γίνεται αντιληπτή ως μορφή διάκρισης λόγω φύλου, γεγονός που σημαίνει ότι παραβιάζει την αρχή της ίσης μεταχείρισης των ατόμων είτε πρόκειται για το πεδίο της εργασιακής απασχόλησης είτε για τη δυνατότητα πρόσβασης σε αγαθά και υπηρεσίες.   

Β1. Σε ποια στοιχεία, σύμφωνα με τους συγγραφείς, οφείλουν να στηριχτούν οι εθνικές νομοθεσίες των κρατών-μελών της ΕΕ για την αντιμετώπιση της παρενόχλησης στους εργασιακούς χώρους; (50 – 60 λέξεις)

Σύμφωνα με τους συγγραφείς, οι εθνικές νομοθεσίες των κρατών-μελών της ΕΕ οφείλουν να λάβουν υπόψη τους σε ό,τι αφορά το φαινόμενο της παρενόχλησης ότι αποτελεί αφενός προσβολή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και αφετέρου συνιστά διάκριση λόγω φύλου. Η παρενόχληση είτε είναι ψυχολογική είτε σεξουαλική, καταστρατηγεί την αρχή της ίσης μεταχείρισης των ατόμων, μιας και στην ουσία της είναι μια μορφή διάκρισης με βάση το φύλο. Επιπροσθέτως, σύμφωνα με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συνιστά προσβολή της αξιοπρέπειας του ατόμου και θα πρέπει τα κράτη-μέλη να μεριμνούν για την ύπαρξη νομικής διασφάλισης για την προστασία των θυμάτων.  

Β2. Ποια συλλογιστική πορεία (παραγωγική – επαγωγική) ακολουθούν οι συγγραφείς στη δεύτερη παράγραφο (Η σύγχρονη… θυμάτων.) του κειμένου;

Η συλλογιστική πορεία που ακολουθείται στη δεύτερη παράγραφο είναι παραγωγική, διότι η αρχική διαπίστωση πως η τάση αναγνώρισης αυτού του φαινομένου είναι διττή, μιας και αυτό γίνεται αντιληπτό τόσο ως προσβολή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, όσο και ως διάκριση λόγω φύλου, αιτιολογείται και επεξηγείται με ειδικότερες αναφορές που καθιστούν σαφέστερες και τις δύο πτυχές του φαινομένου.

Β2. Ποιον τρόπο ανάπτυξης ακολουθούν οι συγγραφείς στην πρώτη παράγραφο (Η παρενόχληση… περιβάλλον.) του κειμένου;

Η πρώτη παράγραφος αναπτύσσεται με τη μέθοδο της αιτιολόγησης, όπως αυτό γίνεται εμφανές από τη διπλή χρήση του αιτιολογικού συνδέσμου «γιατί». Έτσι, η διαπίστωση πως το πρόβλημα της παρενόχλησης είναι αντικειμενικό και υποκειμενικό, που δημιουργεί την αρχική απορία του αναγνώστη, αιτιολογείται και ως προς της δύο πτυχές της. Είναι αντικειμενικό, γιατί αναγνωρίζεται ως μορφή διάκρισης λόγω φύλου, άνισης μεταχείρισης και προσβολής της αξιοπρέπειας του ανθρώπου, κι είναι υποκειμενικό, γιατί τις συνέπειες της παρενόχλησης σε ποικίλους τομείς τις αξιολογούν και τις βιώνουν τα ίδια τα θύματα.

Β2. Ποια συλλογιστική πορεία (παραγωγική – επαγωγική) ακολουθούν οι συγγραφείς στην πρώτη παράγραφο (Η παρενόχληση… περιβάλλον.) του κειμένου;

Η συλλογιστική πορεία που ακολουθείται στην πρώτη παράγραφο είναι παραγωγική, διότι η γενική διαπίστωση ότι η παρενόχληση στο χώρο της εργασίας αποτελεί ένα αντικειμενικό και υποκειμενικό πρόβλημα, επεξηγείται στην πορεία με ειδικότερες παρατηρήσεις που αιτιολογούν τόσο την αντικειμενική διάσταση του προβλήματος όσο και την υποκειμενική.

Γ1. Να γράψετε από μία πρόταση με καθεμιά από τις ακόλουθες λέξεις (επισημαίνονται στο κείμενο με έντονη γραφή). Φροντίστε, ώστε μέσα από την πρόταση να γίνεται φανερή η σημασία της κάθε λέξης: υποκειμενικό, τάση, θεμελιώδη, προσβολή, ταπεινωτική (μπορείτε να διαφοροποιήσετε τον γραμματικό τύπο, δηλαδή την πτώση, τον αριθμό, το γένος κλπ.)

- Θα πρέπει να γίνει αντιληπτό πως αυτή είναι η υποκειμενική γνώμη ενός στελέχους της κυβέρνησης και όχι μια επίσημη θέση ευρέως αποδεκτή από τα υπόλοιπα μέλη.

- Οι τάσεις της αγοράς συχνά επηρεάζονται από τη διαφήμιση.

- Θεμελιώδες ερώτημα τελικά δεν είναι το πώς θα αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της ανεργίας, αλλά το γιατί δεν έχουν ακόμη υλοποιηθεί έστω και κάποιες στοιχειώδεις κινήσεις προς αυτή την κατεύθυνση.

- Όσα λέτε συνιστούν προσβολή για τη δημοκρατία.

- Η Ελλάδα υπέστη λόγω των αδέξιων χειρισμών άλλη μια ταπεινωτική ήττα σε διπλωματικό επίπεδο.

Γ1. Να συντάξετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων, χρησιμοποιώντας τις λέξεις/φράσεις του κειμένου με έντονη γραφή: πρόβλημα, άνισης μεταχείρισης, περιβάλλον, φύλου, παρενόχληση. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τους γραμματικούς τύπους ως προς την πτώση, τον αριθμό, το γένος, το πρόσωπο κλπ.)

Το πρόβλημα της παρενόχλησης στο εργασιακό περιβάλλον είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό, διότι φανερώνει έλλειψη σεβασμού και πραγματικής αποδοχής απέναντι στα άτομα του άλλου, και κυρίως του γυναικείου, φύλου. Αποτελεί πολύ περισσότερο ζήτημα άνισης μεταχείρισης, εφόσον μια γυναίκα αναγκάζεται να έρθει αντιμέτωπη με προσβλητικές συμπεριφορές που της προκαλούν μεγάλη ψυχική αναστάτωση και δυσχεραίνουν την απερίσπαστη τέλεση του επαγγελματικού της έργου, τη στιγμή που ένας άντρας σπανίως έχει ν’ αντιμετωπίσει κάτι ανάλογο στον εργασιακό του βίο.

Γ1. Να γράψετε από μία πρόταση με καθεμιά από τις ακόλουθες λέξεις (επισημαίνονται στο κείμενο με έντονη γραφή). Φροντίστε, ώστε μέσα από την πρόταση να γίνεται φανερή η σημασία της κάθε λέξης: αντικειμενικό, βιώνουν, έμμεση, διασφαλίζουν, ιεραρχίας (μπορείτε να διαφοροποιήσετε τον γραμματικό τύπο, δηλαδή την πτώση, τον αριθμό, το γένος κλπ.)

- Εμπιστεύονται απόλυτα τη γνώμη του, διότι παραμένει πάντοτε ένας αντικειμενικός κριτής των καταστάσεων.

- Αυτές τις καταστάσεις δεν τις βγάλαμε απ’ το μυαλό μας∙ τις βιώσαμε.

- Το σχόλιο σαφώς περιείχε έναν έμμεσο υπαινιγμό.

- Η πολιτική μας διασφαλίζει τα εθνικά μας συμφέροντα.

- Μετά και τη νέα του προαγωγή έχει φτάσει σχεδόν στην κορυφή της υπαλληλικής ιεραρχίας.

Γ2α. «Τα παραπάνω στοιχεία αποτελούν τον… κοινό παρανομαστή και την κοινή βάση, στην οποία οφείλουν να στηριχτούν οι εθνικές νομοθεσίες…».

Να δηλώσετε αν η χρήση της γλώσσας στην παραπάνω πρόταση είναι κυριολεκτική / δηλωτική ή μεταφορική / συνυποδηλωτική.

Η χρήση της γλώσσας είναι μεταφορική.

Γ2β. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

Η φράση «κοινός παρονομαστής» σε κυριολεκτικό επίπεδο αναφέρεται σε δύο ή περισσότερα κλάσματα που έχουν τον ίδιο παρονομαστή. Ενώ μεταφορικά, όπως χρησιμοποιείται εδώ, αναφέρεται στο κοινό στοιχείο καταστάσεων ή πραγμάτων.

Γ2α. «Εξάλλου, η αντιμετώπιση του φαινομένου της παρενόχλησης στην εργασία εντάσσεται για την Ε.Ε. ως προτεραιότητα στη δέσμη εκείνων των πολιτικών που αποσκοπούν στην προώθηση της ισότητας…»

Στην παραπάνω περίοδο να εντοπίσετε την αναφορική πρόταση.

Η αναφορική πρόταση είναι η ακόλουθη: «που αποσκοπούν στην προώθηση της ισότητας».

Γ2β. Στη συνέχεια να γράψετε αν αυτή είναι προσδιοριστική ή παραθετική / προσθετική.

Η αναφορική πρόταση είναι προσδιοριστική, διότι αποτελεί αναγκαίο συμπλήρωμα του όρου που προσδιορίζει (των πολιτικών), γι’ αυτό και δεν χωρίζεται από αυτόν με κόμμα.

Γ2α. «η παρενόχληση τόσο στο πεδίο της εργασίας όσο και σε αυτό της πρόσβασης σε αγαθά και υπηρεσίες συνιστά μια εκφοβιστική [..] συμπεριφορά…».

Να δηλώσετε αν η χρήση της γλώσσας στην παραπάνω πρόταση είναι κυριολεκτική / δηλωτική ή μεταφορική / συνυποδηλωτική.

Η χρήση της γλώσσας είναι κυριολεκτική.

Γ2β. Να γράψετε δύο προτάσεις με τη λέξη πεδίο. Στην πρώτη χρησιμοποιήστε τη λέξη κυριολεκτικά / δηλωτικά και στη δεύτερη μεταφορικά / συνυποδηλωτικά.

- Η γενναιότητά του αναδείχθηκε περίτρανα στο πεδίο μάχης.

- Σε πεδίο μάχης μετατράπηκε χθες το συνέδριο του κόμματος.