Έκθεση Β΄ Λυκείου: Καλλιτεχνικά Επαγγέλματα

Naxart Studio 

Έκθεση Β΄ Λυκείου: Καλλιτεχνικά Επαγγέλματα

Σε γενικές γραμμές, η καλλιτεχνική εργασία και οι κανόνες λειτουργίας των καλλιτεχνικών επαγγελμάτων συνιστούν γρίφο και πρόκληση για τους κοινωνικούς επιστήμονες και ειδικότερα για όσους ασχολούνται με την κοινωνιολογία των επαγγελμάτων, καθώς για την καλλιτεχνική εργασία τείνει να επικρατεί η εικόνα μιας ανώτερης δραστηριότητας, ενώ τα καλλιτεχνικά επαγγέλματα γίνονται αντιληπτά ως «επαγγελματικοί κόσμοι εκτός κανόνων».

Βεβαίως, εμπειρικές μελέτες των τελευταίων χρόνων, κοινωνιολογικής κυρίως προέλευσης, συνέβαλαν στην «απομυθοποίηση» της καλλιτεχνικής εργασίας και των καλλιτεχνικών επαγγελμάτων, αναδεικνύοντας τις συνθήκες άσκησής τους. Οι εργασιακές συνθήκες για τους καλλιτέχνες είναι τις περισσότερες φορές πολύ δύσκολες, δεδομένου ότι η αυτοαπασχόληση, η μερική απασχόληση, η περιοδική εργασία, η απασχόληση σε πολλούς εργοδότες κ.λπ. είναι οι κυρίαρχες μορφές οργάνωσης της εργασίας. Αυτή η κατάσταση συνοδεύεται και από υψηλά ποσοστά ανεργίας, συνέπεια κυρίως του γεγονότος ότι σχεδόν σε μόνιμη βάση η προσφορά καλλιτεχνών ξεπερνά τη ζήτηση στην αγορά εργασίας.

Το ερώτημα είναι, λοιπόν, γιατί τόσα άτομα ελκύονται από τα καλλιτεχνικά επαγγέλματα δεδομένων των δυσκολιών που καλούνται να αντιμετωπίσουν. Με άλλα λόγια, πώς ερμηνεύεται το γεγονός ότι κάποιοι θέλουν να ασκήσουν ένα επάγγελμα που είναι ελκυστικό μεν, αλλά ταυτόχρονα αρκετά επισφαλές;

Δύο είναι οι συνηθισμένες κατηγορίες κινήτρων που ωθούν κάποιον στο να ασκήσει ένα επάγγελμα. Αφενός η προσδοκία για αυξημένα κέρδη και αφετέρου οι μη οικονομικές ανταμοιβές που προκύπτουν από την άσκησή του. Στην περίπτωση των καλλιτεχνικών επαγγελμάτων μπορεί η προσδοκία για αυξημένα κέρδη (καθώς και για μεγάλη αναγνωρισιμότητα) να λειτουργεί ως κίνητρο κατά την ένταξη σε μια καλλιτεχνική αγορά εργασίας. Ωστόσο, ακόμη και εάν δεχτούμε αυτό το κίνητρο, η ίδια η εργασιακή πραγματικότητα και το χαμηλό επίπεδο των μέσων αμοιβών το θέτουν υπό αμφισβήτηση, ιδίως όταν πρόκειται για την παραμονή σε ένα καλλιτεχνικό επάγγελμα. Σε αυτήν την περίπτωση προέχουν κυρίως οι μη οικονομικές ανταμοιβές της καλλιτεχνικής εργασίας, όπως οι ψυχολογικές και κοινωνικές ανταμοιβές, οι ελκυστικές συνθήκες εργασίας, ο μη επαναλαμβανόμενος, εναλλασσόμενος χαρακτήρας της δουλειάς κ.λπ..

Παράλληλα, οι ίδιοι οι καλλιτέχνες αντιλαμβάνονται συχνά το επάγγελμά τους ως απόρροια ενός καλέσματος ή ενός προσωπικού ακαταμάχητου πάθους που τους κυριαρχεί, μιας «εσωτερικής ώθησης», ως ένα επάγγελμα που το ασκούν όχι για τα κέρδη αλλά για την «αγάπη». Κατά συνέπεια η παραμονή σε αυτό προϋποθέτει ένα ιδιαίτερο είδος αφοσίωσης και προσήλωσης, που σχετίζεται και με άλλου είδους ανταμοιβές εκτός από τις υλικές.

Χριστίνα Καρακιουλάφη (2013). Ανεργία και εργασιακή ανασφάλεια. Οι όψεις ενός εμμένοντος κινδύνου. (Επιστ. Επιμέλεια Μ. Σπυριδάκης). Αθήνα: Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 130-134 (διασκευή).

ΘΕΜΑΤΑ

Α. Να αποδώσετε περιληπτικά το κείμενο (80-100 λέξεις).

Αν και τα καλλιτεχνικά επαγγέλματα μοιάζουν να κινούνται εκτός κανόνων, πρόσφατες εμπειρικές μελέτες έχουν αναδείξει τις ποικίλες δυσκολίες που υπάρχουν σε αυτά. Η υψηλή ανεργία, η μερική ή περιοδική απασχόληση και η αυτοαπασχόληση συνθέτουν ένα επισφαλές κλίμα που προκαλεί ερωτήματα για τη δημοτικότητα των καλλιτεχνικών επαγγελμάτων. Συνήθως, η επιλογή επαγγέλματος βασίζεται στην προσδοκία οικονομικών κερδών, καθώς και στις μη οικονομικές απολαβές, επομένως, στα καλλιτεχνικά επαγγέλματα, όπου δεν υπάρχουν αυξημένα κέρδη, ό,τι προέχει είναι οι μη οικονομικές ανταμοιβές, όπως ο εναλλασσόμενος χαρακτήρας της δουλειάς. Ενώ, οι ίδιοι οι καλλιτέχνες αναφέρονται στο πάθος και την αγάπη που έχουν για τη δουλειά τους.

Β1. Ποια είναι, σύμφωνα με τη συγγραφέα, τα κίνητρα που ωθούν κάποιον στο να ασκήσει ένα επάγγελμα; Να συνθέσετε την απάντησή σας σε μία παράγραφο 60-80 λέξεων.

Η συγγραφέας εντοπίζει δύο βασικές κατηγορίες κινήτρων που ωθούν κάποιον στα να ασκήσει ένα επάγγελμα. Η πρώτη κατηγορία σχετίζεται, εύλογα, με τις οικονομικές απολαβές και την προσδοκία του ατόμου πως θα κατορθώσει μέσα από την εργασία ή την επαγγελματική του ενασχόληση να αποκομίσει σημαντικά οικονομικά κέρδη. Ενώ, η δεύτερη σχετίζεται με τις μη οικονομικές ανταμοιβές, με τη συναισθηματική δηλαδή ικανοποίηση που προσφέρει η επαγγελματική δραστηριότητα.

Β1. Πώς αντιλαμβάνονται οι καλλιτέχνες, σύμφωνα με τη συγγραφέα, το επάγγελμά τους; (60 - 80 λέξεις).

Οι καλλιτέχνες παραβλέπουν τις δυσκολίες που συνεπάγεται η άσκηση του επαγγέλματός τους, διότι θεωρούν πως ό,τι τους ωθεί σε αυτό είναι η αγάπη για το αντικείμενό τους και όχι η επιθυμία υψηλών οικονομικών ανταμοιβών. Όπως οι ίδιοι το αποδίδουν, η ενασχόλησή τους με το επάγγελμα αυτό προκύπτει ως αποτέλεσμα ενός καλέσματος, μιας «εσωτερικής ώθησης» ή ενός ισχυρότατου πάθους που τους κυριεύει, που δεν σχετίζεται καθόλου με τις υλικές ανταμοιβές. Ενυπάρχει, άρα, μια ιδιαίτερη αφοσίωση στα καλλιτεχνικά επαγγέλματα που βασίζεται σε άλλου είδους ανταμοιβές και όχι στις οικονομικές.

Β1. Με ποιους τρόπους συνέβαλαν, σύμφωνα με τη συγγραφέα, οι εμπειρικές μελέτες στην απομυθοποίηση των καλλιτεχνικών επαγγελμάτων; (60 – 80 λέξεις).

Οι εμπειρικές μελέτες απομυθοποίησαν τα καλλιτεχνικά επαγγέλματα, καθώς φανέρωσαν τις δύσκολες εργασιακές συνθήκες που επικρατούν σε αυτά. Έτσι, πέρα από την αυξημένη ανεργία που εντοπίζεται στο συγκεκριμένο χώρο, μιας και πάντοτε οι διαθέσιμοι καλλιτέχνες είναι περισσότεροι από τις υπάρχουσες θέσεις εργασίας, ακόμη κι όσοι εργάζονται έρχονται αντιμέτωποι μ’ ένα επισφαλές περιβάλλον. Ειδικότερα, στα καλλιτεχνικά επαγγέλματα κυριαρχεί η αυτοαπασχόληση, η μερική ή περιοδική απασχόληση, αλλά και η απασχόληση σε πολλούς εργοδότες, χωρίς να υπάρχει η επιζητούμενη αίσθηση σταθερότητας.

Β2. Με ποιον τρόπο επιτυγχάνεται η συνοχή ανάμεσα στην πρώτη παράγραφο (Σε γενικές γραμμές,… εκτός κανόνων) και στη δεύτερη παράγραφο (Βεβαίως, εμπειρικές… αγορά εργασίας) του κειμένου;

Με τη λέξη «βεβαίως» εισάγεται η αντίθεση ανάμεσα στο περιεχόμενο της 1^ης και της 2^ης παραγράφου, που διασφαλίζει τη μεταξύ τους συνοχή. Έτσι, ενώ στην 1^η παράγραφο δίνεται η εντύπωση πως τα καλλιτεχνικά επαγγέλματα αποτελούν γρίφο και πως κινούνται εκτός κανόνων, στη 2^η παράγραφο παρουσιάζεται η απομυθοποίησή τους.

Β2. Να δώσετε έναν πλαγιότιτλο στην τέταρτη παράγραφο (Δύο είναι… της δουλειάς κ.λπ.) του κειμένου.

4^η παράγραφος: Τα συνήθη κίνητρα για την άσκηση ενός επαγγέλματος και η ιδιαίτερη αξία των μη οικονομικών ανταμοιβών.

Β2.α. Να διαιρέσετε την τέταρτη παράγραφο (Δύο είναι… της δουλειάς κ.λπ.) του κειμένου σε δύο παραγράφους.

Δύο είναι οι συνηθισμένες κατηγορίες κινήτρων που ωθούν κάποιον στο να ασκήσει ένα επάγγελμα. Αφενός η προσδοκία για αυξημένα κέρδη και αφετέρου οι μη οικονομικές ανταμοιβές που προκύπτουν από την άσκησή του. Στην περίπτωση των καλλιτεχνικών επαγγελμάτων μπορεί η προσδοκία για αυξημένα κέρδη (καθώς και για μεγάλη αναγνωρισιμότητα) να λειτουργεί ως κίνητρο κατά την ένταξη σε μια καλλιτεχνική αγορά εργασίας.

Ωστόσο, ακόμη και εάν δεχτούμε αυτό το κίνητρο, η ίδια η εργασιακή πραγματικότητα και το χαμηλό επίπεδο των μέσων αμοιβών το θέτουν υπό αμφισβήτηση, ιδίως όταν πρόκειται για την παραμονή σε ένα καλλιτεχνικό επάγγελμα. Σε αυτήν την περίπτωση προέχουν κυρίως οι μη οικονομικές ανταμοιβές της καλλιτεχνικής εργασίας, όπως οι ψυχολογικές και κοινωνικές ανταμοιβές, οι ελκυστικές συνθήκες εργασίας, ο μη επαναλαμβανόμενος, εναλλασσόμενος χαρακτήρας της δουλειάς κ.λπ..

Β2.β. Να αιτιολογήσετε την επιλογή σας.

Σύμφωνα με τη νέα διαίρεση, στην 1^η παράγραφο καταγράφονται τα συνήθη κίνητρα που ωθούν κάποιον ν’ ασκήσει ένα επάγγελμα. Ενώ στη 2^η τονίζονται οι μη οικονομικές ανταμοιβές που επιτρέπουν σε όσους ασχολούνται με καλλιτεχνικά επαγγέλματα να παραβλέπουν την απουσία υψηλών ή και επαρκών εσόδων, και να παραμένουν στον επισφαλή αυτό εργασιακό χώρο.  

Γ1. Να γράψετε μία πρόταση για κάθε φράση του κειμένου με έντονη γραφή: κοινωνικούς επιστήμονες, περιοδική εργασία, οικονομικές ανταμοιβές, εργασιακή πραγματικότητα, καλλιτεχνικό επάγγελμα (μπορείτε να διαφοροποιήσετε τον γραμματικό τύπο, όπου αυτό είναι δυνατόν, ως προς την πτώση ή/και τον αριθμό).

- Η νομική, ως κοινωνική επιστήμη, ασχολείται με την ερμηνεία των κανόνων δικαίου.

- Για πολλούς καλλιτέχνες η περιοδική εργασία είναι το τίμημα για την ενασχόληση με αυτό που αγαπούν.

- Χωρίς το κίνητρο της οικονομικής ανταμοιβής δύσκολα θα επέλεγε το συγκεκριμένο επάγγελμα.

- Η εργασιακή πραγματικότητα στον ιδιωτικό τομέα είναι συχνά αποθαρρυντική, εφόσον τα δικαιώματα των εργαζομένων δεν γίνονται πάντοτε σεβαστά.

- Τα περισσότερα καλλιτεχνικά επαγγέλματα είναι ιδιαιτέρως επισφαλή και δεν διασφαλίζουν σταθερή απασχόληση.

Γ1. Να δημιουργήσετε από μία πρόταση με καθεμιά από τις ακόλουθες λέξεις του κειμένου με έντονη γραφή: καλλιτεχνική, απομυθοποίηση, ανεργίας, κίνητρο, ανταμοιβές. Φροντίστε, ώστε μέσα από την πρόταση να γίνεται φανερή η σημασία της κάθε λέξης (μπορείτε να διαφοροποιήσετε τον γραμματικό τύπο ως προς την πτώση, το γένος, τον αριθμό κ.λπ.).

- Λίγοι ξέρουν για τις καλλιτεχνικές του δραστηριότητες, ότι δηλαδή ζωγραφίζει στον ελεύθερο χρόνο του και είναι και μέλος χορωδίας.

- Η απομυθοποίηση της εικόνας που είχαν σχηματίσει για τον πρωθυπουργό επήλθε απ’ το πρώτο κιόλας διάστημα της θητείας του.

- Τα μέτρα της κυβέρνησης θα οδηγήσουν μεγάλο αριθμό εργαζομένων στην ανεργία.

- Ήξερε να δίνει στους μαθητές του κίνητρα για έρευνα και μελέτη.

- Κάνε το καλό, αλλά μην περιμένεις ανταμοιβή.

Γ1.α.Να γράψετε μία αντώνυμη λέξη για καθεμιά από τις λέξεις του κειμένου με την έντονη γραφή, λαμβάνοντας υπόψη τη σημασία που έχουν οι λέξεις στο κείμενο: εμπειρικές, απομυθοποίηση, επισφαλές, δεχτούμε, ελκυστικές.

εμπειρικές: θεωρητικές

απομυθοποίηση: εξιδανίκευση

επισφαλές: σταθερό

δεχτούμε: απορρίψουμε

ελκυστικές: αποθαρρυντικές  

Γ1.β. Να δημιουργήσετε μία πρόταση για καθεμιά από τις αντώνυμες λέξεις που επιλέξατε, έτσι ώστε να γίνεται φανερή η σημασία τους (μπορείτε να διαφοροποιήσετε τον γραμματικό τύπο ως προς την πτώση, τον αριθμό, το γένος, το πρόσωπο, τον χρόνο κ.λπ.).

- Τα θεωρητικά κέρδη ήταν υψηλά, τα πραγματικά όμως ήταν περιορισμένα.

- Η εικόνα που παρουσιάζει για τα παιδικά του χρόνια είναι αποτέλεσμα εξιδανίκευσης∙ στην πραγματικότητα έζησε πολύ δύσκολες καταστάσεις.

- Κάθε άνθρωπος χρειάζεται ένα σταθερό εργασιακό περιβάλλον, προκειμένου να αποδώσει στο μέγιστο των δυνατοτήτων του.

- Οι προτάσεις απορρίφθηκαν, καθώς η υλοποίησή τους απαιτούσε σημαντική οικονομική δαπάνη.

- Η κατάσταση της οικονομίας είναι αποθαρρυντική για νέα ανοίγματα και επενδύσεις.

Γ2.α.«...γιατί τόσα άτομα ελκύονται από τα καλλιτεχνικά επαγγέλματα...»: Να εξηγήσετε την επιλογή της παθητικής σύνταξης από τη συγγραφέα.

Με την παθητική σύνταξη δίνεται έμφαση στο αποτέλεσμα της ενέργειας.

Γ2. β. Να μετατρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική. Πού δίνεται η έμφαση με την ενεργητική σύνταξη;

- «...γιατί τα καλλιτεχνικά επαγγέλματα ελκύουν τόσα άτομα...»

Με την ενεργητική σύνταξη δίνεται έμφαση στο υποκείμενο της πρότασης, δηλαδή στα καλλιτεχνικά επαγγέλματα.

Γ2. Να γράψετε πέντε λέξεις / φράσεις του ειδικού λεξιλογίου της εργασίας.

- η αυτοαπασχόληση

- η μερική απασχόληση

- η περιοδική εργασία

- η απασχόληση σε πολλούς εργοδότες

- εναλλασσόμενος χαρακτήρας της δουλειάς

Γ2.α. «Δύο είναι οι συνηθισμένες κατηγορίες κινήτρων που ωθούν κάποιον στο να ασκήσει ένα επάγγελμα»:

Στην παραπάνω περίοδο λόγου να εντοπίσετε την αναφορική πρόταση και με βάση τις πληροφορίες που αυτή περιέχει σε σχέση με τον προσδιοριζόμενο όρο να την χαρακτηρίσετε είτε ως προσδιοριστική είτε ως παραθετική.

Η δευτερεύουσα αναφορική πρόταση είναι η ακόλουθη: «που ωθούν κάποιον στο».

Πρόκειται για μια προσδιοριστική πρόταση.

Γ2. β. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

Η αναφορική πρόταση χαρακτηρίζεται προσδιοριστική, διότι αποτελεί αναγκαίο συμπλήρωμα του προσδιοριζόμενου όρου και δεν χωρίζεται με κόμμα από αυτόν.