Λυσίας «Υπέρ Μαντιθέου» Λεξιλογικές ασκήσεις [Διήγηση – Απόδειξη 4-7]

Xavier Garci

Λυσίας «Υπέρ Μαντιθέου» Λεξιλογικές ασκήσεις  [Διήγηση – Απόδειξη 4-7]

1. α) Να σχηματίσετε από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους του κειμένου ένα ομόρριζο ουσιαστικό, απλό ή σύνθετο, της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, χρησιμοποιώντας την κατάληξη που σας δίνεται:

ρηματικοί τύποι   κατάληξη                 ομόρριζα ουσιαστικά

ἐξέπεμψε                   -ή                                πομπή

ἔχοντες                       -μα                              σχῆμα

μεθισταμένης            -ις                                μετάστασις

ἀποδημοῦσι               -ία                               ἀποδημία

μεταδιδόναι              -ις                                μετάδοσις

β) τεῖχος, πολιτεία, κίνδυνος, δῆμος, ἔλεγχος: Να γράψετε για καθεμία από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου ένα ομόρριζο ρήμα της αρχαίας ελληνικής γλώσσας.

τεῖχος: τειχίζω, τείχισμα, τειχήρης

πολιτεία: πολίτευμα, πόλις, πολίτης

κίνδυνος: κινδύνευμα, ῥιψοκίνδυνος

δῆμος: δήμευσις, δημόσιος, δημότης

ἔλεγχος: ἐλεγκτής, ἐξελέγχω, ἐλεγκτικός

2. α) μεταδιδόναι, ἱππεύσαντας, σκοπεῖν, ὁμολογούντων, ἐγγεγραμμένοι: Να γράψετε μία ομόρριζη λέξη, απλή ή σύνθετη, της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας για καθεμία από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου.

μεταδιδόναι: μετάδοσις, μεταδοτικός, παράδοσις, προδοσία

ἱππεύσαντας: ἱππεύς, ἱππότης, ἱππικός, ἔφιππος

σκοπεῖν: σκοπιά, σκόπευσις, σκοπός, σκοπευτήριο, σκόπελος

ὁμολογούντων: ομολογία, ομολογιακός, ομόλογο, ομολογιούχος, εξομολόγηση, συνομολόγηση

ἐγγεγραμμένοι: εγγραφή, έγγραφο, επιγραφή, αντίγραφο, καταγραφή, ανεπίγραφο, μεταγραφή, ξεγράφω, παραγραφή, συγγράφω, υπογράφω

β) διαιτητής, κατάστημα, καθημερινός, ανεπιθύμητος, εκεχειρία: Να συνδέσετε τις παραπάνω λέξεις της νέας ελληνικής γλώσσας με τις λέξεις του κειμένου με τις οποίες έχουν ετυμολογική συγγένεια.

διαιτητής: διαιτησομένους

κατάστημα: μεθισταμένης

καθημερινός: ἡμέραις

ανεπιθύμητος: ἐπιθυμεῖν

εκεχειρία: μετέχειν

3. α) Να συνδέσετε κάθε λέξη του κειμένου (Α΄ στήλη) με τη συνώνυμή της στη Β΄ στήλη (δύο λέξεις της Β΄ στήλης περισσεύουν):

Α΄ ΣΤΗΛΗ                Β΄ ΣΤΗΛΗ

1. ἐκπέμπω                α) σφάλλω

2. ἐπιθυμῶ                 β) φθάνω

3. ἐξαμαρτάνω          γ) ἐξετάζω

4. σκοπῶ                    δ) ἐφίεμαι

5. ἀφικνοῦμαι            ε) ὁρῶ

στ) ἀναχωρῶ

ζ) ἀποστέλλω

ἐκπέμπω = ἀποστέλλω

ἐπιθυμῶ = ἐφίεμαι

ἐξαμαρτάνω = σφάλλω

σκοπῶ = ἐξετάζω

ἀφικνοῦμαι = φθάνω

β) μεταδιδόναι, διαιτησομένους, ἐξέπεμψε, καθαιρουμένων, μεθισταμένης: Να αναλύσετε τις παραπάνω σύνθετες λέξεις του κειμένου στα συνθετικά τους.

μεταδιδόναι: μετά + δίδωμι

διαιτησομένους: < δίαιτα (δια + αἰτ-)

ἐξέπεμψε: ἐκ + πέμπω

καθαιρουμένων: κατά + αἱρέομαι (αἱροῦμαι)

μεθισταμένης: μετά + ἵσταμαι

4. α) Να συνδέσετε κάθε λέξη του κειμένου (Α΄ στήλη) με την αντώνυμή της στη Β΄ στήλη (δύο λέξεις της Β΄ στήλης περισσεύουν):

Α΄ ΣΤΗΛΗ                Β΄ ΣΤΗΛΗ

1. ἀποδημῶ                α) ἧττον

2. κατέρχομαι           β) διέρχομαι

3. πρότερον               γ) ὀλίγοι

4. μᾶλλον                   δ) ἀπέρχομαι

5. πολλοί                    ε) ὕστερον

στ) πρῶτον

ζ) ἐπιδημῶ

ἀποδημῶ // ἐπιδημῶ

κατέρχομαι // ἀπέρχομαι

πρότερον // ὕστερον

μᾶλλον // ἧττον

πολλοί // ὀλίγοι

β) δῆμον, σκοπεῖν, ἐψηφίσασθε, ἀπενεγκεῖν, ἀναπράξητε: Να γράψετε μία ομόρριζη λέξη, απλή ή σύνθετη, της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας για καθεμία από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου.

δῆμον: δημότης, δημοτικός, δήμαρχος, επιδημία, αποδημητικός

σκοπεῖν: σκοπός, σκέψη, σκεπτικός, πρόσκοπος, αρχιεπίσκοπος

ἐψηφίσασθε: ψήφισμα, καταψήφιση, ψήφος, ψηφοφόρος

ἀπενεγκεῖν: φόρος, ανυπόφορος, λεωφορείο, διένεξη, φερέγγυος

ἀναπράξητε: πράγμα, πράξη, πραγματικότητα, πρακτικός, πραξικόπημα, εισπράκτορας  

5. α) Να σχηματίσετε από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους του κειμένου ένα ομόρριζο ουσιαστικό, απλό ή σύνθετο, της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, χρησιμοποιώντας την κατάληξη που σας δίνεται:

ρηματικοί τύποι   κατάληξη                 ομόρριζα ουσιαστικά

καθαιρουμένων        -ις                                καθαίρεσις

ἀφιγμένους                -ις                                ἄφιξις

ἐγγεγραμμένοι          -ή                                ἐγγραφή

ἐψηφίσασθε              -μα                              ψήφισμα

ἀναπράξητε               -ις                                πρᾶξις

β) αποδημητικός, διάδοση, επίλυση, σκοπός, συνήθεια: Να συνδέσετε τις παραπάνω λέξεις της νέας ελληνικής γλώσσας με τις λέξεις του κειμένου με τις οποίες έχουν ετυμολογική συγγένεια.

αποδημητικός: ἀποδημοῦσι

διάδοση: μεταδιδόναι

επίλυση: συγκαταλύσαντας

σκοπός: σκοπεῖν

συνήθεια: εὔηθές

6. α) γραφή, ανεξέλεγκτος, καταψήφιση, συμμετοχή, πράγμα: Να συνδέσετε τις παραπάνω λέξεις της νέας ελληνικής γλώσσας με τις λέξεις του κειμένου με τις οποίες έχουν ετυμολογική συγγένεια.

γραφή: γράμμασιν, ἐγγεγραμμένοι

ανεξέλεγκτος: ἔλεγχος

καταψήφιση: ἐψηφίσασθε

συμμετοχή: μετέχειν

πράγμα: ἀναπράξητε

β) κατέρχομαι, μετέχω, μᾶλλον, πολλοί, πρότερον: Να γράψετε για καθεμία από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου μία αντώνυμη λέξη της αρχαίας ελληνικής γλώσσας.

κατέρχομαι: ἀπέρχομαι

μετέχω:  ἀπέχω

μᾶλλον: ἧττον

πολλοί: ὀλίγοι

πρότερον: ὕστερον

7. α) διαιτησομένους, ἐξέπεμψε, μεθισταμένης, πολιτείας, ἐπιθυμεῖν: Να γράψετε μία ομόρριζη λέξη, απλή ή σύνθετη, της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας για καθεμία από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου.

διαιτησομένους: δίαιτα, διαιτησία, ενδιαίτημα

ἐξέπεμψε: πομπή, εκπομπή, αποπομπή, παραπομπή, διαπόμπευση

μεθισταμένης: στάση, μετάσταση, παράσταση, κατάσταση, επανάσταση, σταθερός, ευσταθής, περιστατικό, νεοσύστατο, προστασία

πολιτείας: πολίτευμα, πολιτειακός, αντιπολίτευση  

ἐπιθυμεῖν: επιθυμία, επιθυμητός, ανεπιθύμητος, πρόθυμος, άθυμος

β) ἐξαμαρτάνουσι, μεταδιδόναι, συγκαταλύσαντας, ἐγγεγραμμένοι, ἀναπράξητε: Να αναλύσετε τις παραπάνω σύνθετες λέξεις του κειμένου στα συνθετικά τους.

ἐξαμαρτάνουσι: ἐκ + ἁμαρτάνω

μεταδιδόναι: μετά + δίδωμι  

συγκαταλύσαντας: σύν + κατά + λύω

ἐγγεγραμμένοι: ἐν + γράφομαι

ἀναπράξητε: ἀνά + πράττω

8. α) πολιτειακός, άτιμος, δημοτικός, ομόλογος, παρουσία: Να συνδέσετε τις παραπάνω λέξεις της νέας ελληνικής γλώσσας με τις λέξεις του κειμένου με τις οποίες έχουν ετυμολογική συγγένεια.

πολιτειακός: πολιτείας

άτιμος: ἠτίμαζον

δημοτικός: δῆμον

ομόλογος: ὁμολογούντων

παρουσία: ἦν

β) Να απαντήσετε στα παρακάτω ζητούμενα:

ἔχοντας: να σχηματίσετε ένα ομόρριζο ουσιαστικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας με την κατάληξη -ις.

= ἕξις

γνώμην: να σχηματίσετε ένα ομόρριζο ρήμα της αρχαίας ελληνικής γλώσσας.

= γνωρίζω, ἀγνωμονεύω

ἀποδημοῦσι: να γράψετε μία αντώνυμη λέξη της αρχαίας ελληνικής γλώσσας.

= ἐπιδημῶ, ἐνδημῶ

ἐπιθυμεῖν: να γράψετε ένα συνώνυμο ρήμα της αρχαίας ελληνικής γλώσσας.

= ἐφίεμαι

ἐψηφίσασθε: να σχηματίσετε ένα παράγωγο ουσιαστικό που να δηλώνει αποτέλεσμα ενέργειας.

= ψήφισμα