Λυσίας «Υπέρ Μαντιθέου» Λεξιλογικές ασκήσεις [Διήγηση – Απόδειξη 16-17]

David Freske

Λυσίας «Υπέρ Μαντιθέου» Λεξιλογικές ασκήσεις [Διήγηση – Απόδειξη 16-17]

1. ἄρχων, τάξις, κίνδυνος, γνώμη, μάρτυς: Να γράψετε για καθεμία από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου ένα ομόρριζο ρήμα της αρχαίας ελληνικής γλώσσας.

ἄρχων: ἄρχω

τάξις: τάττω (τάσσω)

κίνδυνος: κινδυνεύω

γνώμη: γιγνώσκω

μάρτυς: μαρτυρέω-ῶ

2. α) ταξίαρχον, προσελθών, ἀποδιδράσκουσιν, προσταττόμενα, ἀνάβητε: Να αναλύσετε τις παραπάνω σύνθετες λέξεις του κειμένου στα συνθετικά τους.

ταξίαρχον: τάξις + ἄρχω

προσελθών: πρός + ἔρχομαι

ἀποδιδράσκουσιν: ἀπό + διδράσκω

προσταττόμενα: πρός + τάττομαι

ἀνάβητε: ἀνά + βαίνω

β) Να συνδέσετε κάθε λέξη του κειμένου (Α΄ στήλη) με την αντώνυμή της στη Β΄ στήλη (δύο λέξεις της Β΄ στήλης περισσεύουν):

Α΄ ΣΤΗΛΗ              Β΄ ΣΤΗΛΗ

1. πρότερον               α) δικαίως

2. προθύμως              β) πολλῷ

3. ἀδίκως                    γ) χείρων

4. ὀλίγῳ                      δ) κρείττων

5. βελτίων                  ε) ἔλαττον

στ) ἀπροθύμως

ζ) ὕστερον

πρότερον / ὕστερον

προθύμως / ἀπροθύμως

ἀδίκως / δικαίως

ὀλίγῳ / πολλῷ

βελτίων / χείρων

3. α) Να συνδέσετε κάθε λέξη του κειμένου (Α΄ στήλη) με τη συνώνυμή της στη Β΄ στήλη (δύο λέξεις της Β΄ στήλης περισσεύουν):

Α΄ ΣΤΗΛΗ              Β΄ ΣΤΗΛΗ

1. κελεύω                   α) δύναμαι

2. νομίζω                    β) στέλλω

3. φοβοῦμαι              γ) προστάττω

4. πέμπω                    δ) δρῶ

5. πράττω                   ε) ἡγοῦμαι

στ) ἀξιῶ

ζ) δέδοικα

κελεύω = προστάττω

νομίζω = ἡγοῦμαι

φοβοῦμαι = δέδοικα

πέμπω = στέλλω

πράττω = δρῶ

β) βολή, πρόσληψη, πομπός, απόδραση, επιτυχία: Να συνδέσετε τις παραπάνω λέξεις της νέας ελληνικής γλώσσας με τις λέξεις του κειμένου με τις οποίες έχουν ετυμολογική συγγένεια.

βολή: ἐμβαλόντος

πρόσληψη: κατειλημμένων

πομπός: πέμπειν

απόδραση: ἀποδιδράσκουσιν

επιτυχία: τυγχάνοιμι

4. α) σχήμα, προθυμία, παράτολμος, καθηγητής, επιτυχία: Να συνδέσετε τις παραπάνω λέξεις της νέας ελληνικής γλώσσας με τις λέξεις του κειμένου με τις οποίες έχουν ετυμολογική συγγένεια.

σχήμα: ἔχοιεν

προθυμία: προθύμως

παράτολμος: ἐτόλμων

καθηγητής: ἡγούμενος

επιτυχία: τυγχάνοιμι

β) Να συνδέσετε κάθε λέξη του κειμένου (Α΄ στήλη) με τη συνώνυμή της στη Β΄ στήλη (δύο λέξεις της Β΄ στήλης περισσεύουν):

Α΄ ΣΤΗΛΗ              Β΄ ΣΤΗΛΗ

1. ὀνειδίζω                 α) διαφεύγω

2. ἡγοῦμαι                  β) στέλλω

3. πολέμιος                γ) ἐναντίος

4. ποιῶ                       δ) πράττω

5. ἀποδιδράσκω        ε) νομίζω

στ) ψέγω

ζ) δέδοικα

ὀνειδίζω = ψέγω

ἡγοῦμαι = νομίζω

πολέμιος = ἐναντίος

ποιῶ = πράττω

ἀποδιδράσκω = διαφεύγω

5. α) κατάληψις, λῆμμα, ποιητής, ποίημα, ἡγήτωρ: Να κατατάξετε τις παραπάνω ομόρριζες προς τους επόμενους ρηματικούς τύπους του κειμένου κατειλημμένων, ἐποίουν και ἡγούμενος λέξεις της αρχαίας ελληνικής γλώσσας στην κατάλληλη στήλη, ανάλογα με το τι σημαίνει η καθεμία.

ενέργεια ή κατάσταση   πρόσωπο που ενεργεί  αποτέλεσμα ενέργειας

κατάληψις                             ποιητής                                  ποίημα

                                                ἡγήτωρ                                   λῆμμα

β) κατειλημμένων, παριέναι, ἐμβαλόντος, ἀποχωρίσαι, καθισταίμην: Να αναλύσετε τις παραπάνω σύνθετες λέξεις του κειμένου στα συνθετικά τους.

κατειλημμένων: κατά + λαμβάνομαι

παριέναι: παρά + ἔρχομαι

ἐμβαλόντος: ἐν + βάλλω  

ἀποχωρίσαι: ἀπό + χωρίζω

καθισταίμην: κατά + ἵσταμαι

6. α) Να αντιστοιχίσετε τα ομόρριζα προς τις λέξεις του κειμένου ἀνάβητε και φοβουμένων ουσιαστικά (Α΄ στήλη): ἀνάβασις, ἀναβάτης, βάθρον, φόβητρον και φόβημα με την κατηγορία στην οποία ανήκουν (Β΄ στήλη)

Α΄ ΣΤΗΛΗ              Β΄ ΣΤΗΛΗ

1. φόβητρον               α) ενέργεια ή κατάσταση

2. βάθρον                  β) μέσο ή όργανο

3. ἀνάβασις               γ) αποτέλεσμα ενέργειας

4. φόβημα                  δ) τόπος

5. ἀναβάτης               ε) πρόσωπο που ενεργεί

φόβητρον = μέσο ή όργανο

βάθρον = τόπος

ἀνάβασις = ενέργεια ή κατάσταση

φόβημα = αποτέλεσμα ενέργειας

ἀναβάτης = πρόσωπο που ενεργεί

β) ταξίαρχον, ἐμβαλόντος, καθισταίμην, προσταττόμενα, ἀνάβητε: Να αναλύσετε τις παραπάνω σύνθετες λέξεις του κειμένου στα συνθετικά τους.

ταξίαρχον: τάξις + ἄρχω

ἐμβαλόντος: ἐν + βάλλω 

καθισταίμην: κατά + ἵσταμαι

προσταττόμενα: πρός + τάττομαι

ἀνάβητε: ἀνά + βαίνω

7. Να απαντήσετε στα παρακάτω ζητούμενα:

ἐκέλευον: να σχηματίσετε ένα ομόρριζο ουσιαστικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας με την κατάληξη -τής.

= κελευστής

γνώμη: να σχηματίσετε ένα ομόρριζο ρήμα της αρχαίας ελληνικής γλώσσας.

= γιγνώσκω

κατάσταση: να γράψετε τη λέξη του κειμένου με την οποία έχει ετυμολογική συγγένεια.

= καθισταίμην

ἐτόλμων: να γράψετε μία ομόρριζη λέξη, απλή ή σύνθετη, της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας.

= παράτολμος

ἐμβάλλω: να γράψετε ένα αντώνυμο ρήμα της αρχαίας ελληνικής γλώσσας.

= ἐκβάλλω

ἡγούμενος: να γράψετε ένα συνώνυμο ρήμα της αρχαίας ελληνικής γλώσσας.

= νομίζω

ὕστερον: να σχηματίσετε ένα επίθετο της αρχαίας ελληνικής γλώσσας με την κατάληξη -αῖος.

= ὑστεραῖος

καθισταίμην: να αναλύσετε τη σύνθετη λέξη του κειμένου στα συνθετικά της.

= κατά + ἵσταμαι

κινδύνων: να σχηματίσετε ένα σύνθετο επίθετο της αρχαίας ελληνικής γλώσσας με δεύτερο συνθετικό τη λέξη κίνδυνος.

= ἀκίνδυνος

πράττειν: να σχηματίσετε ένα παράγωγο ουσιαστικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας που να δηλώνει αποτέλεσμα ενέργειας.

= πράγμα

8. α) Να σχηματίσετε από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους του κειμένου ένα ομόρριζο ουσιαστικό, απλό ή σύνθετο, της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, χρησιμοποιώντας την κατάληξη που σας δίνεται:

ρηματικοί τύποι   κατάληξη                ομόρριζα ουσιαστικά

βοηθήσουσι               -ός                               βοηθός

φοβουμένων             -τρον                          φόβητρον

ἐκέλευον                    -ής                               κελευστής

ψηφισαμένων           -μα                              ψήφισμα

πέμπειν                      -ός                               πομπός

β) καθυστέρηση, κατάληψη, έμβλημα, κλήρωση, οργίλος: Να συνδέσετε τις παραπάνω λέξεις της νέας ελληνικής γλώσσας με τις λέξεις του κειμένου με τις οποίες έχουν ετυμολογική συγγένεια.

καθυστέρηση: ὕστερον

κατάληψη: κατειλημμένων

έμβλημα: ἐμβαλόντος

κλήρωση: ἀκληρωτὶ

οργίλος: ὀργίζονται

9. α) ὀργίζονται, ἀξιοῦσι, πράττειν, ἀποδιδράσκουσιν, ἔχοιεν: Να γράψετε μία ομόρριζη λέξη, απλή ή σύνθετη, της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας για καθεμία από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου.

ὀργίζονται: οργή, οργίλος

ἀξιοῦσι: αξίωση, αξιολόγηση

πράττειν: πραγματικότητα, εμπράγματος

ἀποδιδράσκουσιν: απόδραση, αναπόδραστος

ἔχοιεν: σχέση, σχέδιο, ανέχεια

β) Να σχηματίσετε από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους του κειμένου ένα ομόρριζο ουσιαστικό, απλό ή σύνθετο, της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, χρησιμοποιώντας την κατάληξη που σας δίνεται:

ρηματικοί τύποι   κατάληξη                ομόρριζα ουσιαστικά

πράττειν                    -μα                              πράγμα

ἐτόλμων                     -η                                τόλμη

σεσωσμένους            -τήρ                            σωτήρ

ἡγούμενος                 -τωρ                            ἡγήτωρ

καθισταίμην              -ις                                κατάστασις

10. α) κατειλημμένων, δύνασθαι, ἐμβαλόντος, ἀποχωρίσαι, σεσωσμένους: Να γράψετε μία ομόρριζη λέξη, απλή ή σύνθετη, της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας για καθεμία από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου.

κατειλημμένων: κατάληψη, περίληψη

δύνασθαι: δύναμη, δυνητικός

ἐμβαλόντος: παρεμβολή, αδιάβλητος

ἀποχωρίσαι: χώρισμα, διαχωρισμός

σεσωσμένους: σωτήρας, διάσωση

β) Να αντιστοιχίσετε τα ομόρριζα προς τις λέξεις του κειμένου πράττειν και ἀνάβητε ουσιαστικά (Α΄ στήλη): πραγμάτιον, πρᾶγμα, ἀνάβασις, ἀναβάτης και βάθρον με την κατηγορία στην οποία ανήκουν (Β΄ στήλη):

Α΄ ΣΤΗΛΗ              Β΄ ΣΤΗΛΗ

1. πραγμάτιον           α) ενέργεια ή κατάσταση

2. βάθρον                  β) υποκοριστικό

3. ἀνάβασις               γ) αποτέλεσμα ενέργειας

4. ἀναβάτης               δ) τόπος

5. πρᾶγμα                   ε) πρόσωπο που ενεργεί

πραγμάτιον = υποκοριστικό

βάθρον = τόπος

ἀνάβασις = ενέργεια ή κατάσταση

ἀναβάτης = πρόσωπο που ενεργεί

πρᾶγμα = αποτέλεσμα ενέργειας

11. Να συνδέσετε κάθε λέξη του κειμένου (Α΄ στήλη) με την αντώνυμή της στη Β΄ στήλη (δύο λέξεις της Β΄ στήλης περισσεύουν):

Α΄ ΣΤΗΛΗ              Β΄ ΣΤΗΛΗ

1. ὕστερον                  α) ἀδίκως

2. δικαίως                  β) ὀλίγος

3. πολύς                     γ) ἡγοῦμαι

4. δύναμαι                 δ) ἀδυνατῶ

5. ἰσχυρός                  ε) ἀνίσχυρος

στ) πλείων

ζ) πρότερον

ὕστερον // πρότερον

δικαίως // ἀδίκως

πολύς // ὀλίγος

δύναμαι // ἀδυνατῶ

ἰσχυρός // ἀνίσχυρος