Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Λυκείου: Το στρες των φοιτητών [Κριτήριο
αξιολόγησης]
Κείμενο I: Το στρες των φοιτητών
Οι φοιτητές σε παγκόσμια κλίμακα αποτελούν μια σχετικά ομοιογενή ομάδα.
Στην πλειονότητα τους είναι νέοι ηλικίας από 18 έως 25 ετών, οι οποίοι δεν
έχουν ενταχθεί ακόμα στην αγορά εργασίας, αλλά προετοιμάζονται γι’ αυτήν. Το
γεγονός ότι σπουδάζουν και μάλιστα πολλοί από αυτούς ακολουθούν και
μεταπτυχιακές σπουδές τους κατατάσσει αυτόματα σε μία ομάδα που στοχεύει να
εισχωρήσει σε επαγγέλματα υψηλών προδιαγραφών.
Οι νέοι που σπουδάζουν έχουν κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τα οποία τους διαφοροποιούν από τον γενικό πληθυσμό και από τους συνομηλίκους τους που δεν σπουδάζουν. Οι ιδιαιτερότητες αυτές είναι κυρίως δύο ειδών.
Οι φοιτητές διανύουν μια μεταβατική αναπτυξιακή φάση, τη μετεφηβεία ή πρώτη νεότητα όπου σε αυτήν την περίοδο δεν έχουν ακόμη ολοκληρωθεί οι αναπτυξιακές απαιτήσεις της εφηβείας και κάποιες μάλιστα βρίσκονται σε έξαρση. Δεύτερον σε αυτό το μεταβατικό στάδιο έρχεται να προστεθεί μια άλλη, η εγγραφή και φοίτηση στο πανεπιστήμιο ως ένα κρίσιμο συμβάν στη ζωή του κάθε φοιτητή, το οποίο συνιστά μια πρόκληση για την ψυχική του ισορροπία και μια ριζική αλλαγή στον τρόπο ζωής του. Το στρες που αντιμετωπίζουν οι φοιτητές συσχετίζεται με σημαντικά προβλήματα όπως αρνητική αυτο-εικόνα, ψυχικές δυσκολίες και δυσκολίες προσαρμογής.
Η φοιτητική ζωή είναι μια περίοδος που είναι γεμάτη από στρεσογόνες καταστάσεις. Τα νέα αναπτυξιακά δεδομένα, οι απαιτήσεις της μετεφηβείας, η προσαρμογή στις καινούργιες εκπαιδευτικές απαιτήσεις, οι σχέσεις με τους άλλους συμφοιτητές. Οι φοιτητές αντιμετωπίζουν στην καθημερινή ζωή τους μια σειρά από λιγότερο ή περισσότερο σοβαρά προβλήματα μερικά εκ των οποίων είναι δύσκολο να επιλύσει. Τα περισσότερα από τα προβλήματα είναι ακαδημαϊκά (η επίτευξη των στόχων, η επιτυχία στις εξετάσεις), οικογενειακά (σχέσεις με τους γονείς), κοινωνικά (νέοι φίλοι, σχέσεις με το άλλο φύλο), επαγγελματικά (εξεύρεση εργασίας) αλλά και προσωπικά.
Ο φοιτητής για να έχει επιτυχία πρέπει να μελετά σκληρά, να επιλέγει μαθήματα και ειδικεύσεις που να τον βοηθούν στην μελλοντική καριέρα που θα ακολουθήσει, να κάνει φιλίες με φοιτητές που δουλεύουν σκληρά, να μην περιμένει το τέλος των σπουδών για να σκεφτεί το επόμενο βήμα, αλλά να κυνηγάει επαφές και διασυνδέσεις από τώρα. Η δουλειά πλέον του φοιτητή πρέπει να είναι εστιασμένη στις φιλοδοξίες της μελλοντικής καριέρας του. Να έχει σωστό προγραμματισμό σε όλα τα επίπεδα της ζωής του, όπως τον οικονομικό προγραμματισμό της φοιτητικής του ζωής, τον τρόπο διασκέδασης, την μελέτη, τις συναντήσεις με άλλους φοιτητές.
Το ΣΤΡΕΣ των φοιτητών, του Μπουντζή Πέγκου, Διπλωματική Διατριβή, 2013
Κείμενο II: Εφηβεία και Κοινωνικό Άγχος
Καθώς ο έφηβος έχει το άγχος του να ανήκει και να είναι αποδεκτός, συχνά
νιώθει εξαιρετικά ευάλωτος στα βλέμματα των άλλων απέναντι του και έχει άγχος
για το τι ιδέα έχουν σχηματίσει για αυτόν. Ειδικά με τη χρήση της τεχνολογίας
που μπορεί να δημιουργήσει ένα προφίλ που φαντάζεται ότι θα αρέσει, δεν
καλλιεργεί τις κοινωνικές του δεξιότητες και εντείνεται περισσότερο το άγχος
του όταν εκτίθεται σε κόσμο.
Σύμφωνα με το American Psychological Association κοινωνικό άγχος ή φοβία είναι: Ο έντονος και επίμονος φόβος ταπείνωσης ή αμηχανίας σε κοινωνικές καταστάσεις ή καταστάσεις που το παιδί πρέπει να πραγματοποιήσει κάτι μπροστά σε κόσμο. Το παιδί νιώθει εκτεθειμένο στην παρατήρηση, την κριτική, τον εξονυχιστικό έλεγχο των άλλων, ιδιαίτερα αν είναι άγνωστοι. Συχνά έχει κληρονομικές βάσεις, παρατηρείται δηλαδή σε παιδιά όπου οι γονείς ή οι άμεσοι συγγενείς είναι εσωστρεφείς και τους αγχώνει ιδιαίτερα η κριτική. Επιπλέον, γεγονότα που μπορεί να τον έχουν κάνει να αισθανθεί άβολα μπορεί να επηρεάσουν σημαντικά την μετέπειτα κοινωνική του συμπεριφορά. Αν, για παράδειγμα, έκανε παρέα με ένα παιδί στο δημοτικό και όλα τα υπόλοιπα έπαιζαν μεταξύ τους, ίσως να ένοιωθε απομονωμένο. Ακόμη, συχνά περιστατικά εκφοβισμού (bullying) δείχνουν ότι δημιουργούν έντονο κοινωνικό άγχος τόσο στον έφηβο όσο και στον ενήλικα.
Η κύρια ανησυχία εστιάζεται στο φόβο της αρνητικής έκθεσης, μήπως εκτεθεί σε μια κατάσταση, βιώσει αμηχανία και σύγχυση. Συχνές φράσεις είναι το «θα γίνω ρεζίλι», «θα με κακοχαρακτηρίσουν», «θα με κοροϊδεύουν».
Εξαιτίας αυτού του έντονου άγχους ο έφηβος αποφεύγει συστηματικά εκδηλώσεις που νιώθει ότι θα εκτεθεί όπως τα πάρτι, το να πάει σχολείο, η συμμετοχή σε ομαδικές δράσεις κ.α. Τα σωματικά συμπτώματα που θα μας περιγράψει ένας έφηβος με κοινωνικό άγχος είναι ταχυκαρδία, ένταση στους μύες, τρόμος, εφίδρωση, κοκκίνισμα. Συνήθως ένας έφηβος με κοινωνικό άγχος θα έχει περιορισμένες σχέσεις με συνομηλίκους ακόμη και από πιο μικρή ηλικία. Επίσης η χαμηλή συμμετοχή στο μάθημα δικαιολογείται από το έντονο άγχος ότι αν κάνει λάθος θα τον σχολιάσουν αρνητικά.
Σταυρούλα Γεωργακοπούλου, Ψυχολόγος, https://psychopedia.gr
Κείμενο III: Αιμιλιανός Μονάη, Αλεξανδρεύς,
628–655 μ.X.
Με λόγια, με φυσιογνωμία, και με
τρόπους
μια εξαίρετη θα κάμω πανοπλία·
και θ’ αντικρύζω έτσι τους κακούς ανθρώπους
χωρίς να έχω φόβον ή αδυναμία.
Θα θέλουν να με βλάψουν. Αλλά δεν θα
ξέρει
κανείς απ’ όσους θα με πλησιάζουν
πού κείνται η πληγές μου, τα τρωτά μου μέρη,
κάτω από τα ψεύδη που θα με σκεπάζουν.—
Ρήματα της καυχήσεως του Aιμιλιανού
Μονάη.
Άραγε νά ‘καμε ποτέ την πανοπλία αυτή;
Εν πάση περιπτώσει, δεν την φόρεσε πολύ.
Είκοσι επτά χρονώ, στην Σικελία πέθανε.
Κωνσταντίνος Καβάφης, Τα Ποιήματα,
Τόμος Α΄, Εκδόσεις Ίκαρος
ΘΕΜΑ Α
Σε 70-80 λέξεις να παρουσιάσετε τις κύριες πηγές στρες για τους φοιτητές, σύμφωνα με το Κείμενο I.
ΘΕΜΑ Β
Β1. Αν και τα δύο κείμενα (I & II) αναφέρονται στο ζήτημα του άγχους σε κοντινές μεταξύ τους ηλικιακές περιόδους (εφηβεία-μετεφηβεία), δεν συγκλίνουν παρά σε ελάχιστα σημεία. Να παρουσιάσετε δύο κοινά στοιχεία μεταξύ των δύο ηλικιών (ανησυχίες, ανάγκες, επιδιώξεις), καθώς και δύο βασικές διαφορές. (70-90 λέξεις)
Μονάδες 15
Β2.
Στην τελευταία παράγραφο του Κειμένου I
γίνεται συστηματική χρήση της
υποτακτικής έγκλισης. Να αιτιολογήσετε τη χρήση της και να σχολιάσετε τον
αντίκτυπο που έχει στον αποδέκτη του κειμένου.
Μονάδες 10
Β3.α.
Στην ανάπτυξη της δεύτερης παραγράφου του Κειμένου II αξιοποιούνται, μεταξύ άλλων, ο ορισμός
και τα παραδείγματα. Να εξηγήσετε σε τι αποσκοπεί η γράφουσα με τις
συγκεκριμένες επιλογές. (μονάδες 8)
Μονάδες 15
ΘΕΜΑ Γ
Ποιο είναι, κατά τη γνώμη σας, το κύριο θέμα του ποιήματος (Κείμενο III); Να το παρουσιάσετε αξιοποιώντας τους κατάλληλους κειμενικούς δείκτες. (150-200 λέξεις)
Μονάδες 15
ΘΕΜΑ Δ
Πρόκειται να συμμετάσχετε με ομιλία 300-350 λέξεων σε συζήτηση που γίνεται στο σχολείο σας για το άγχος κατά τις περιόδους της εφηβείας και της πρώτης νεότητας. Έχοντας διαβάσει τα Κείμενα I και II και με την ιδιότητά σας ως μαθητή/μαθήτριας της Γ΄ Λυκείου, αποφασίζετε στην ομιλία σας να εκθέσετε τις απόψεις σας σχετικά με τις βασικές πηγές άγχους τόσο κατά την εφηβική όσο και κατά τη μετεφηβική ηλικία.
Ενδεικτικές απαντήσεις
ΘΕΜΑ Α
Οι φοιτητές διανύουν μια μεταβατική περίοδο στη ζωή τους τόσο λόγω της ηλικίας, όσο και λόγω των σπουδών τους, με αποτέλεσμα να βιώνουν αρκετές στρεσογόνες καταστάσεις. Οι δραστικές αλλαγές στον τρόπο ζωής τους, η πιθανώς αρνητική εικόνα που έχουν για τον εαυτό τους, η ανάγκη να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα, όπως και οι αναπτυξιακές απαιτήσεις της μετεφηβείας κλονίζουν την ψυχική τους ισορροπία. Συνάμα, οφείλουν να εξισορροπήσουν τις διαπροσωπικές, οικογενειακές και ερωτικές τους σχέσεις, με τις ακαδημαϊκές, αλλά και επαγγελματικές τους επιδιώξεις.
ΘΕΜΑ Β
Β1. Κατά τη διάρκεια των δύο αυτών ηλικιακών περιόδων, της εφηβείας και της μετεφηβείας, κοινή επιδίωξη είναι η ανάγκη της αποδοχής από τους άλλους και η διαμόρφωση κατ’ επέκταση καλών διαπροσωπικών σχέσεων με τους συνομηλίκους. Κοινή είναι, συνάμα, η ανησυχία της απόρριψης λόγω της ανασφάλειας και της ενδεχόμενα αρνητικής αυτό-εικόνας. Διαφοροποιούνται, ωστόσο, τα άτομα των ηλικιών αυτών αφενός στο θέμα των εκπαιδευτικών απαιτήσεων που αντιμετωπίζουν και αφετέρου στις κύριες πηγές άγχους. Τα άτομα της πρώτης νεανικής ηλικίας καλούνται να διαχειριστούν τις αυξημένες απαιτήσεις των πανεπιστημιακών σπουδών, καθώς και δραστικές αλλαγές στον τρόπο ζωής τους, ενώ οι έφηβοι είναι ακόμη αντιμέτωποι κυρίως με το ζήτημα της κοινωνικής αλληλεπίδρασης.
Β2.
Με τη χρήση της υποτακτικής δηλώνεται αρχικά το ζητούμενο και το επιθυμητό «για
να έχει επιτυχία» και ακολούθως, σε συνδυασμό με το απρόσωπο ρήμα «πρέπει»
δηλώνεται εμφατικά η έννοια της υποχρέωσης. Καταγράφονται, δηλαδή, όλα όσα
οφείλει να κάνει ο φοιτητής προκειμένου να έχει επιτυχία στις επιδιώξεις του. Η
καταγραφή, μάλιστα, των ποικίλων υποχρεώσεων του φοιτητή, με τη χρήση κυρίως
ασύνδετου σχήματος, φανερώνει με δραστικό τρόπο το πιεστικό πλαίσιο υπό το οποίο
οφείλει να δρα και να σκέφτεται ένας φοιτητής. Κατ’ αυτό τον τρόπο ο
αναγνώστης, ακόμη κι αν δεν έχει βιώσει κάτι αντίστοιχο, αντιλαμβάνεται πλήρως πόσο
αγχωτική και απαιτητική είναι η περίοδος των σπουδών για κάθε νέο άνθρωπο.
Β3.α.
Η ανάπτυξη της παραγράφου με τη μέθοδο του ορισμού αποσκοπεί στο να
παρουσιαστεί με σαφήνεια και να αποσαφηνιστεί η έννοια του κοινωνικού άγχους,
ώστε ακόμη κι αν οι αναγνώστες δεν είναι εξοικειωμένοι με τον όρο αυτό να τον
να κατανοήσουν καλύτερα. Αντιστοίχως, η χρήση των παραδειγμάτων έχει παρόμοια
λειτουργία, εφόσον επιτρέπει να διαφανούν κάποια πιθανά γενεσιουργά αίτια της
ψυχολογικής αυτής κατάστασης. Η αναφορά σε παιδικά βιώματα που δημιουργούσαν
αρνητικά συναισθήματα απομόνωσης στο άτομο, δικαιολογούν την εμφάνιση κατά τη
διάρκεια της εφηβείας -ή και ακόμη μεταγενέστερα- συναισθημάτων κοινωνικής
φοβίας.
β.
Ο τίτλος του Κειμένου II
κρίνεται αποτελεσματικός, καθώς είναι ευσύνοπτος και επικεντρώνεται στο βασικό
θέμα του κειμένου. Με δεδομένο, μάλιστα, το γεγονός πως το κείμενο αποτελεί ένα
άρθρο που απευθύνεται στο ευρύ κοινό, αλλά είναι δημοσιευμένο σε μια ιστοσελίδα
με υλικό εστιασμένο σε θέματα της ψυχολογίας, η λιτότητα του τίτλου προσιδιάζει
στον επιστημονικό χαρακτήρα του κειμένου. Έτσι, ο τίτλος ενημερώνει αποτελεσματικά
τον αναγνώστη για το ειδικό θέμα που εξετάζεται στο συγκεκριμένο κείμενο.
ΘΕΜΑ Γ
Κύριο, κατά τη γνώμη μου, θέμα του ποιήματος είναι το ευάλωτο του ανθρώπινου βίου και η προφανής δυσκολία να προστατευτεί κάποιος από τις ποικίλες δυσκολίες που τον συνοδεύουν. Το θέμα αυτό αναδεικνύεται με δραστική ειρωνεία από το ποιητικό υποκείμενο μέσα από την παρουσίαση των μάταιων επιδιώξεων του κεντρικού ήρωα. Ο νεαρός Αιμιλιανός επιδιώκει να καταστήσει άτρωτο τον εαυτό του απέναντι στους κακούς ανθρώπους, δημιουργώντας μια μεταφορική «πανοπλία», με τα λόγια και τον τρόπο συμπεριφοράς του. Θεωρεί, όπως αυτό διατυπώνεται με τη χρήση μεταφορικού λόγου, πως αν «σκεπάσει» τον εαυτό του με ψέματα, δεν θα γνωρίζει κανείς που βρίσκονται τα τρωτά του σημεία και οι πληγές του. Το ποιητικό υποκείμενο καταγράφει σε πρώτο ενικό πρόσωπο τις επιδιώξεις του νεαρού ήρωα, ώστε να τους προσδώσει την απαιτούμενη αίσθηση αυθεντικότητας, καθώς και για να τονίσει με ενάργεια την επιθυμία του ήρωα να προστατευτεί από την κακοπροαίρετη στάση των άλλων ανθρώπων. Αν και αγνοεί το κατά πόσο ο ήρωας πέτυχε τελικά τον σκοπό του, όπως αυτό δηλώνεται με ένα ρητορικό ερώτημα (Άραγε νά ‘καμε ποτέ την πανοπλία αυτή;), σχολιάζει ειρωνικά πως αυτό ελάχιστη σημασία έχει, αφού πέθανε στα είκοσι επτά του χρόνια.
Με την ειρωνική παρουσίαση του θέματος αυτού, γίνεται εμφανές πως όσο κι αν επιθυμούν οι άνθρωποι να προφυλάξουν τον εαυτό τους από τον πόνο, αυτό είναι μάλλον μάταιο, εφόσον είναι ευάλωτοι απέναντι σε πλήθος άλλος προβλήματα που βρίσκονται πολύ πέρα από τον έλεγχό τους.
ΘΕΜΑ Δ
Αξιότιμοι καθηγητές, αγαπητοί συμμαθητές
Η σημερινή εκδήλωση του σχολείου μας αγγίζει ένα θέμα ιδιαιτέρως
σημαντικό για τα άτομα της ηλικίας μας, το οποίο συχνά παραγνωρίζεται ή, έστω,
δεν αντιμετωπίζεται με την αρμόζουσα προσοχή. Το άγχος που βιώνουν οι έφηβοι,
όπως και τα άτομα της πρώτης νεανικής ηλικίας, λειτουργεί συχνά κατά τρόπο εξαιρετικά
υπονομευτικό στη ζωή τους. Ως μαθητής Λυκείου θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας τις
σκέψεις μου σχετικά με τις πηγές του αρνητικού αυτού συναισθήματος.
Κατά την εφηβική ηλικία, κατ’ αρχάς, όπως όλοι γνωρίζετε, οι κοινωνικές επαφές και οι διαπροσωπικές σχέσεις με τους συνομηλίκους αποκτούν μεγάλη σημασία για το άτομο. Η κοινωνική αλληλεπίδραση, ωστόσο, δεν είναι πάντοτε εύκολη, διότι πολλοί έφηβοι τείνουν να βιώνουν έντονα συναισθήματα ανασφάλειας, που δεν τους επιτρέπουν να έχουν την επιθυμητή άνεση στην επικοινωνία με τους άλλους ανθρώπους. Έχουν στη σκέψη τους τον φόβο πως οι άλλοι είτε θα τους απορρίψουν είτε θα σχηματίσουν αρνητική εικόνα για εκείνους. Καταλήγουν, έτσι, να βιώνουν έντονα συναισθήματα άγχους κατά τη διάρκεια των κοινωνικών επαφών ή και μόνο με τη σκέψη της κοινωνικής αλληλεπίδρασης.
Σημαντική πηγή άγχους, παράλληλα, συνιστούν για τους εφήβους οι σχολικές επιδόσεις, και για τα άτομα της πρώτης νεανικής ηλικίας οι ακαδημαϊκές απαιτήσεις. Η αίσθηση των νέων πως από τις επιδόσεις τους στα διάφορα μαθήματα κρίνεται η μετέπειτα πορεία τους, τούς δημιουργεί εσωτερική ένταση, η οποία, όχι σπάνια, οδηγεί στο αντίθετο αποτέλεσμα, εφόσον καθιστά τη σχολική ή πανεπιστημιακή εμπειρία απογοητευτική και ανεπιθύμητη. Οι νέοι, άλλωστε, αποδίδουν κάποτε μεγαλύτερη αξία στις σχολικές και ακαδημαϊκές τους επιδόσεις απ’ ό,τι θα έπρεπε, εφόσον θεωρούν πως μέσω αυτών εκπληρώνονται οι βασικές τους υποχρεώσεις και πιστοποιούνται οι ικανότητές τους.
Ιδιαίτερα, μάλιστα, σε ό,τι αφορά τα άτομα της πρώτης νεανικής ηλικίας, οι απαιτήσεις των πανεπιστημιακών σπουδών συνοδεύονται από μια δραστική αλλαγή στον τρόπο ζωής τους που τους φέρνει αντιμέτωπους με ποικίλες προκλήσεις. Η περίοδος των σπουδών, άλλωστε, δεν περιορίζεται μόνο στο επίπεδο των μαθημάτων, αλλά και στις επιμέρους επιλογές που οφείλουν να κάνουν οι φοιτητές προκειμένου να ενισχύσουν τις μελλοντικές τους προοπτικές. Ενώ, την ίδια στιγμή, καλούνται να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις ενός νέου διευρυμένου κύκλου γνωριμιών και νέων κοινωνικών αλληλεπιδράσεων που κάποτε τούς προκαλούν περαιτέρω συναισθήματα άγχους και πίεσης.
Γίνεται, ως εκ τούτου, εμφανές πως ακόμη και τα άτομα εφηβικής και νεανικής ηλικίας, έστω κι αν δεν έχουν τις υποχρεώσεις και τις ευθύνες των ενηλίκων, έρχονται συχνά αντιμέτωπα με καταστάσεις και συνθήκες που τους προκαλούν έντονο άγχος. Χρειάζεται, άρα, να υπάρχει η σχετική ευαισθητοποίηση απέναντι στις δικές τους ιδιαίτερες εμπειρίες και ανάγκες, ώστε το άγχος αυτό να τίθεται υπό έλεγχο και να μην κλιμακώνεται σε ζημιογόνα επίπεδα.
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας.
Οι νέοι που σπουδάζουν έχουν κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τα οποία τους διαφοροποιούν από τον γενικό πληθυσμό και από τους συνομηλίκους τους που δεν σπουδάζουν. Οι ιδιαιτερότητες αυτές είναι κυρίως δύο ειδών.
Οι φοιτητές διανύουν μια μεταβατική αναπτυξιακή φάση, τη μετεφηβεία ή πρώτη νεότητα όπου σε αυτήν την περίοδο δεν έχουν ακόμη ολοκληρωθεί οι αναπτυξιακές απαιτήσεις της εφηβείας και κάποιες μάλιστα βρίσκονται σε έξαρση. Δεύτερον σε αυτό το μεταβατικό στάδιο έρχεται να προστεθεί μια άλλη, η εγγραφή και φοίτηση στο πανεπιστήμιο ως ένα κρίσιμο συμβάν στη ζωή του κάθε φοιτητή, το οποίο συνιστά μια πρόκληση για την ψυχική του ισορροπία και μια ριζική αλλαγή στον τρόπο ζωής του. Το στρες που αντιμετωπίζουν οι φοιτητές συσχετίζεται με σημαντικά προβλήματα όπως αρνητική αυτο-εικόνα, ψυχικές δυσκολίες και δυσκολίες προσαρμογής.
Η φοιτητική ζωή είναι μια περίοδος που είναι γεμάτη από στρεσογόνες καταστάσεις. Τα νέα αναπτυξιακά δεδομένα, οι απαιτήσεις της μετεφηβείας, η προσαρμογή στις καινούργιες εκπαιδευτικές απαιτήσεις, οι σχέσεις με τους άλλους συμφοιτητές. Οι φοιτητές αντιμετωπίζουν στην καθημερινή ζωή τους μια σειρά από λιγότερο ή περισσότερο σοβαρά προβλήματα μερικά εκ των οποίων είναι δύσκολο να επιλύσει. Τα περισσότερα από τα προβλήματα είναι ακαδημαϊκά (η επίτευξη των στόχων, η επιτυχία στις εξετάσεις), οικογενειακά (σχέσεις με τους γονείς), κοινωνικά (νέοι φίλοι, σχέσεις με το άλλο φύλο), επαγγελματικά (εξεύρεση εργασίας) αλλά και προσωπικά.
Ο φοιτητής για να έχει επιτυχία πρέπει να μελετά σκληρά, να επιλέγει μαθήματα και ειδικεύσεις που να τον βοηθούν στην μελλοντική καριέρα που θα ακολουθήσει, να κάνει φιλίες με φοιτητές που δουλεύουν σκληρά, να μην περιμένει το τέλος των σπουδών για να σκεφτεί το επόμενο βήμα, αλλά να κυνηγάει επαφές και διασυνδέσεις από τώρα. Η δουλειά πλέον του φοιτητή πρέπει να είναι εστιασμένη στις φιλοδοξίες της μελλοντικής καριέρας του. Να έχει σωστό προγραμματισμό σε όλα τα επίπεδα της ζωής του, όπως τον οικονομικό προγραμματισμό της φοιτητικής του ζωής, τον τρόπο διασκέδασης, την μελέτη, τις συναντήσεις με άλλους φοιτητές.
Το ΣΤΡΕΣ των φοιτητών, του Μπουντζή Πέγκου, Διπλωματική Διατριβή, 2013
Σύμφωνα με το American Psychological Association κοινωνικό άγχος ή φοβία είναι: Ο έντονος και επίμονος φόβος ταπείνωσης ή αμηχανίας σε κοινωνικές καταστάσεις ή καταστάσεις που το παιδί πρέπει να πραγματοποιήσει κάτι μπροστά σε κόσμο. Το παιδί νιώθει εκτεθειμένο στην παρατήρηση, την κριτική, τον εξονυχιστικό έλεγχο των άλλων, ιδιαίτερα αν είναι άγνωστοι. Συχνά έχει κληρονομικές βάσεις, παρατηρείται δηλαδή σε παιδιά όπου οι γονείς ή οι άμεσοι συγγενείς είναι εσωστρεφείς και τους αγχώνει ιδιαίτερα η κριτική. Επιπλέον, γεγονότα που μπορεί να τον έχουν κάνει να αισθανθεί άβολα μπορεί να επηρεάσουν σημαντικά την μετέπειτα κοινωνική του συμπεριφορά. Αν, για παράδειγμα, έκανε παρέα με ένα παιδί στο δημοτικό και όλα τα υπόλοιπα έπαιζαν μεταξύ τους, ίσως να ένοιωθε απομονωμένο. Ακόμη, συχνά περιστατικά εκφοβισμού (bullying) δείχνουν ότι δημιουργούν έντονο κοινωνικό άγχος τόσο στον έφηβο όσο και στον ενήλικα.
Η κύρια ανησυχία εστιάζεται στο φόβο της αρνητικής έκθεσης, μήπως εκτεθεί σε μια κατάσταση, βιώσει αμηχανία και σύγχυση. Συχνές φράσεις είναι το «θα γίνω ρεζίλι», «θα με κακοχαρακτηρίσουν», «θα με κοροϊδεύουν».
Εξαιτίας αυτού του έντονου άγχους ο έφηβος αποφεύγει συστηματικά εκδηλώσεις που νιώθει ότι θα εκτεθεί όπως τα πάρτι, το να πάει σχολείο, η συμμετοχή σε ομαδικές δράσεις κ.α. Τα σωματικά συμπτώματα που θα μας περιγράψει ένας έφηβος με κοινωνικό άγχος είναι ταχυκαρδία, ένταση στους μύες, τρόμος, εφίδρωση, κοκκίνισμα. Συνήθως ένας έφηβος με κοινωνικό άγχος θα έχει περιορισμένες σχέσεις με συνομηλίκους ακόμη και από πιο μικρή ηλικία. Επίσης η χαμηλή συμμετοχή στο μάθημα δικαιολογείται από το έντονο άγχος ότι αν κάνει λάθος θα τον σχολιάσουν αρνητικά.
μια εξαίρετη θα κάμω πανοπλία·
και θ’ αντικρύζω έτσι τους κακούς ανθρώπους
χωρίς να έχω φόβον ή αδυναμία.
κανείς απ’ όσους θα με πλησιάζουν
πού κείνται η πληγές μου, τα τρωτά μου μέρη,
κάτω από τα ψεύδη που θα με σκεπάζουν.—
Άραγε νά ‘καμε ποτέ την πανοπλία αυτή;
Εν πάση περιπτώσει, δεν την φόρεσε πολύ.
Είκοσι επτά χρονώ, στην Σικελία πέθανε.
Σε 70-80 λέξεις να παρουσιάσετε τις κύριες πηγές στρες για τους φοιτητές, σύμφωνα με το Κείμενο I.
Β1. Αν και τα δύο κείμενα (I & II) αναφέρονται στο ζήτημα του άγχους σε κοντινές μεταξύ τους ηλικιακές περιόδους (εφηβεία-μετεφηβεία), δεν συγκλίνουν παρά σε ελάχιστα σημεία. Να παρουσιάσετε δύο κοινά στοιχεία μεταξύ των δύο ηλικιών (ανησυχίες, ανάγκες, επιδιώξεις), καθώς και δύο βασικές διαφορές. (70-90 λέξεις)
Μονάδες 15
Μονάδες 10
Μονάδες 15
Ποιο είναι, κατά τη γνώμη σας, το κύριο θέμα του ποιήματος (Κείμενο III); Να το παρουσιάσετε αξιοποιώντας τους κατάλληλους κειμενικούς δείκτες. (150-200 λέξεις)
Μονάδες 15
Πρόκειται να συμμετάσχετε με ομιλία 300-350 λέξεων σε συζήτηση που γίνεται στο σχολείο σας για το άγχος κατά τις περιόδους της εφηβείας και της πρώτης νεότητας. Έχοντας διαβάσει τα Κείμενα I και II και με την ιδιότητά σας ως μαθητή/μαθήτριας της Γ΄ Λυκείου, αποφασίζετε στην ομιλία σας να εκθέσετε τις απόψεις σας σχετικά με τις βασικές πηγές άγχους τόσο κατά την εφηβική όσο και κατά τη μετεφηβική ηλικία.
Οι φοιτητές διανύουν μια μεταβατική περίοδο στη ζωή τους τόσο λόγω της ηλικίας, όσο και λόγω των σπουδών τους, με αποτέλεσμα να βιώνουν αρκετές στρεσογόνες καταστάσεις. Οι δραστικές αλλαγές στον τρόπο ζωής τους, η πιθανώς αρνητική εικόνα που έχουν για τον εαυτό τους, η ανάγκη να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα, όπως και οι αναπτυξιακές απαιτήσεις της μετεφηβείας κλονίζουν την ψυχική τους ισορροπία. Συνάμα, οφείλουν να εξισορροπήσουν τις διαπροσωπικές, οικογενειακές και ερωτικές τους σχέσεις, με τις ακαδημαϊκές, αλλά και επαγγελματικές τους επιδιώξεις.
Β1. Κατά τη διάρκεια των δύο αυτών ηλικιακών περιόδων, της εφηβείας και της μετεφηβείας, κοινή επιδίωξη είναι η ανάγκη της αποδοχής από τους άλλους και η διαμόρφωση κατ’ επέκταση καλών διαπροσωπικών σχέσεων με τους συνομηλίκους. Κοινή είναι, συνάμα, η ανησυχία της απόρριψης λόγω της ανασφάλειας και της ενδεχόμενα αρνητικής αυτό-εικόνας. Διαφοροποιούνται, ωστόσο, τα άτομα των ηλικιών αυτών αφενός στο θέμα των εκπαιδευτικών απαιτήσεων που αντιμετωπίζουν και αφετέρου στις κύριες πηγές άγχους. Τα άτομα της πρώτης νεανικής ηλικίας καλούνται να διαχειριστούν τις αυξημένες απαιτήσεις των πανεπιστημιακών σπουδών, καθώς και δραστικές αλλαγές στον τρόπο ζωής τους, ενώ οι έφηβοι είναι ακόμη αντιμέτωποι κυρίως με το ζήτημα της κοινωνικής αλληλεπίδρασης.
Κύριο, κατά τη γνώμη μου, θέμα του ποιήματος είναι το ευάλωτο του ανθρώπινου βίου και η προφανής δυσκολία να προστατευτεί κάποιος από τις ποικίλες δυσκολίες που τον συνοδεύουν. Το θέμα αυτό αναδεικνύεται με δραστική ειρωνεία από το ποιητικό υποκείμενο μέσα από την παρουσίαση των μάταιων επιδιώξεων του κεντρικού ήρωα. Ο νεαρός Αιμιλιανός επιδιώκει να καταστήσει άτρωτο τον εαυτό του απέναντι στους κακούς ανθρώπους, δημιουργώντας μια μεταφορική «πανοπλία», με τα λόγια και τον τρόπο συμπεριφοράς του. Θεωρεί, όπως αυτό διατυπώνεται με τη χρήση μεταφορικού λόγου, πως αν «σκεπάσει» τον εαυτό του με ψέματα, δεν θα γνωρίζει κανείς που βρίσκονται τα τρωτά του σημεία και οι πληγές του. Το ποιητικό υποκείμενο καταγράφει σε πρώτο ενικό πρόσωπο τις επιδιώξεις του νεαρού ήρωα, ώστε να τους προσδώσει την απαιτούμενη αίσθηση αυθεντικότητας, καθώς και για να τονίσει με ενάργεια την επιθυμία του ήρωα να προστατευτεί από την κακοπροαίρετη στάση των άλλων ανθρώπων. Αν και αγνοεί το κατά πόσο ο ήρωας πέτυχε τελικά τον σκοπό του, όπως αυτό δηλώνεται με ένα ρητορικό ερώτημα (Άραγε νά ‘καμε ποτέ την πανοπλία αυτή;), σχολιάζει ειρωνικά πως αυτό ελάχιστη σημασία έχει, αφού πέθανε στα είκοσι επτά του χρόνια.
Με την ειρωνική παρουσίαση του θέματος αυτού, γίνεται εμφανές πως όσο κι αν επιθυμούν οι άνθρωποι να προφυλάξουν τον εαυτό τους από τον πόνο, αυτό είναι μάλλον μάταιο, εφόσον είναι ευάλωτοι απέναντι σε πλήθος άλλος προβλήματα που βρίσκονται πολύ πέρα από τον έλεγχό τους.
Αξιότιμοι καθηγητές, αγαπητοί συμμαθητές
Κατά την εφηβική ηλικία, κατ’ αρχάς, όπως όλοι γνωρίζετε, οι κοινωνικές επαφές και οι διαπροσωπικές σχέσεις με τους συνομηλίκους αποκτούν μεγάλη σημασία για το άτομο. Η κοινωνική αλληλεπίδραση, ωστόσο, δεν είναι πάντοτε εύκολη, διότι πολλοί έφηβοι τείνουν να βιώνουν έντονα συναισθήματα ανασφάλειας, που δεν τους επιτρέπουν να έχουν την επιθυμητή άνεση στην επικοινωνία με τους άλλους ανθρώπους. Έχουν στη σκέψη τους τον φόβο πως οι άλλοι είτε θα τους απορρίψουν είτε θα σχηματίσουν αρνητική εικόνα για εκείνους. Καταλήγουν, έτσι, να βιώνουν έντονα συναισθήματα άγχους κατά τη διάρκεια των κοινωνικών επαφών ή και μόνο με τη σκέψη της κοινωνικής αλληλεπίδρασης.
Σημαντική πηγή άγχους, παράλληλα, συνιστούν για τους εφήβους οι σχολικές επιδόσεις, και για τα άτομα της πρώτης νεανικής ηλικίας οι ακαδημαϊκές απαιτήσεις. Η αίσθηση των νέων πως από τις επιδόσεις τους στα διάφορα μαθήματα κρίνεται η μετέπειτα πορεία τους, τούς δημιουργεί εσωτερική ένταση, η οποία, όχι σπάνια, οδηγεί στο αντίθετο αποτέλεσμα, εφόσον καθιστά τη σχολική ή πανεπιστημιακή εμπειρία απογοητευτική και ανεπιθύμητη. Οι νέοι, άλλωστε, αποδίδουν κάποτε μεγαλύτερη αξία στις σχολικές και ακαδημαϊκές τους επιδόσεις απ’ ό,τι θα έπρεπε, εφόσον θεωρούν πως μέσω αυτών εκπληρώνονται οι βασικές τους υποχρεώσεις και πιστοποιούνται οι ικανότητές τους.
Ιδιαίτερα, μάλιστα, σε ό,τι αφορά τα άτομα της πρώτης νεανικής ηλικίας, οι απαιτήσεις των πανεπιστημιακών σπουδών συνοδεύονται από μια δραστική αλλαγή στον τρόπο ζωής τους που τους φέρνει αντιμέτωπους με ποικίλες προκλήσεις. Η περίοδος των σπουδών, άλλωστε, δεν περιορίζεται μόνο στο επίπεδο των μαθημάτων, αλλά και στις επιμέρους επιλογές που οφείλουν να κάνουν οι φοιτητές προκειμένου να ενισχύσουν τις μελλοντικές τους προοπτικές. Ενώ, την ίδια στιγμή, καλούνται να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις ενός νέου διευρυμένου κύκλου γνωριμιών και νέων κοινωνικών αλληλεπιδράσεων που κάποτε τούς προκαλούν περαιτέρω συναισθήματα άγχους και πίεσης.
Γίνεται, ως εκ τούτου, εμφανές πως ακόμη και τα άτομα εφηβικής και νεανικής ηλικίας, έστω κι αν δεν έχουν τις υποχρεώσεις και τις ευθύνες των ενηλίκων, έρχονται συχνά αντιμέτωπα με καταστάσεις και συνθήκες που τους προκαλούν έντονο άγχος. Χρειάζεται, άρα, να υπάρχει η σχετική ευαισθητοποίηση απέναντι στις δικές τους ιδιαίτερες εμπειρίες και ανάγκες, ώστε το άγχος αυτό να τίθεται υπό έλεγχο και να μην κλιμακώνεται σε ζημιογόνα επίπεδα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου