Νεοελληνική
Γλώσσα & Λογοτεχνία: Ομιλία για την 47η επέτειο της αποκατάστασης της
Δημοκρατίας
Κείμενο
Ομιλία της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου στη δεξίωση για την 47η επέτειο της αποκατάστασης της Δημοκρατίας (24-7-2021)
Σήμερα είναι μια ημέρα τιμής για τους αγωνιστές της δημοκρατίας. Αφιερωμένη σε εκείνους που δεν συμβιβάστηκαν με τη δικτατορία και διακινδύνευσαν ακόμη και τη ζωή τους για την ελευθερία όλων μας. Η μνήμη και το παράδειγμά τους μαρτυρούν ότι η δημοκρατία δεν είναι ποτέ δεδομένη. Η αποκατάστασή της, τον Ιούλιο του 1974, στάθηκε το εφαλτήριο για την επούλωση των πληγών του παρελθόντος, την ομαλότητα και την ευημερία μας. Η φιλελεύθερη δημοκρατία δεν αποτελεί για τους Έλληνες απλά μια πολιτειακή σύμβαση, αλλά βίωμα καθημερινό, πολιτικό και προσωπικό.
Το βλέμμα μας, όμως, δεν είναι στραμμένο μονάχα στο παρελθόν και στα γεγονότα που σημάδεψαν την έλευση της Μεταπολίτευσης. Έχουμε τη χαρά να υποδεχόμαστε και να αποδίδουμε τιμή σε συμπολίτες μας που συμβολίζουν τη δυναμική του τόπου μας στον 21ο αιώνα. Προέρχονται από όλο το κοινωνικό φάσμα και έχουν καταβολές και ιστορίες διαφορετικές. Τους ενώνει, εν τέλει, η υπέρβαση του εγώ για χάρη του εμείς, η ακούραστη και πολλές φορές σιωπηλή προσφορά τους στην πατρίδα και σε αυτούς που έχουν ανάγκη. Είναι εκείνοι που στη διάρκεια της πανδημίας μας κράτησαν όρθιους. Ειδικοί επιστήμονες και λοιμωξιολόγοι, διευθυντές Μονάδων Εντατικής Θεραπείας, υπεύθυνοι σε εμβολιαστικά κέντρα. Θα ήθελα να σφίξω το χέρι όλων των παιδιών που προσπάθησαν στις πανελλήνιες εξετάσεις – τους εκπροσωπούν η Σοφία και ο Δημήτρης.
Ανάμεσά μας βρίσκονται γιατροί στις ακριτικές περιοχές, εργαζόμενοι σε δομές για τα ασυνόδευτα ανήλικα, νέοι άνθρωποι που δραστηριοποιούνται για την προστασία του περιβάλλοντος, εθελοντές αιμοδότες, επιχειρηματίες και οινοποιοί που συνδυάζουν την παράδοση και την καινοτομία. Στα πρόσωπά τους ζωντανεύει η Ελλάδα που οραματιζόμαστε: εξωστρεφής και δημιουργική, με πνεύμα ελευθερίας και αλληλεγγύης. Με ενσυναίσθηση και αφοσίωση στο γενικό συμφέρον. Μακριά από αντιλήψεις οπισθοδρομικές και μορφές εργαλειοποίησης που προσβάλλουν την αξιοπρέπειά μας. Η πολιτεία μας δεν διαλέγεται με την πολιτική βία, ούτε ανέχεται την έμφυλη καταπίεση και τις διακρίσεις σε βάρος των ευάλωτων και μειοψηφικών ομάδων. Κάθε θύμα εκμετάλλευσης, κάθε χαμένη ευκαιρία για τις ζωές των ανθρώπων, είναι και μια οδυνηρή αποτυχία της συνύπαρξής μας.
Η δημοκρατία δεν προάγει μόνο τα ατομικά δικαιώματα. Η ενάρετη άσκηση της ιδιότητας του πολίτη προϋποθέτει την απόσταση από τον ιδιοτελή εγωισμό και την αναγνώριση του καθολικού. Η ελευθερία μας δεν είναι απεριόριστη και δεν εμπεριέχει τη βλάβη των τρίτων. Η ισχύς της βρίσκεται εντός και όχι εκτός του νόμου. Στην υγειονομική κρίση, συνειδητοποιήσαμε πόσο επιδρούν οι πράξεις και οι αποφάσεις μας στους συνανθρώπους μας. Οι υποχρεώσεις μας στο κοινωνικό σύνολο είναι η άλλη όψη των δικαιωμάτων μας. Καθώς το τέταρτο κύμα εμφανίζεται ακόμη πιο μεταδοτικό, αντιλαμβανόμαστε τη σπουδαιότητα και την επείγουσα ανάγκη του μαζικού εμβολιασμού. Δεν υπάρχει καμία αμφισημία και αμφιβολία: το τέλος της πανδημίας δεν είναι πια ζήτημα καλής τύχης ή μεταφυσικής· είναι δική μας επιλογή και ευθύνη.
Η Μεταπολίτευση έφερε μεγάλες αλλαγές στη χώρα μας. Η ελληνική κοινωνία μετασχηματίστηκε. Έγινε πιο ανοικτή και πλουραλιστική, ενσωμάτωσε νέες ιδέες, ήθη και δικαιώματα. Οι Έλληνες ταξίδεψαν, σπούδασαν και προόδευσαν. Η πατρίδα μας κατάφερε, ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, να εμπεδώσει τη θέση της στον αναπτυγμένο κόσμο. Η ευρωπαϊκή ενοποίηση υπήρξε διαχρονικά ο πιο σταθερός και κρίσιμος παράγοντας για την οικονομία και την κοινωνική μας συνοχή. Διόλου τυχαία, σε πείσμα ακόμη και των πιο διαλυτικών κρίσεων, η ευρωπαϊκή μας ταυτότητα είναι ισχυρή και επικρατούσα. Οι μεγάλες προκλήσεις και οι δοκιμασίες μας, η πανδημία και η κλιματική αλλαγή, το μεταναστευτικό και προσφυγικό ζήτημα, η δίκαιη ανάπτυξη και η άμβλυνση των ανισοτήτων, ξεπερνούν τα εθνικά σύνορα. Στην εποχή της διακινδύνευσης και της ανασφάλειας, η θέση μας δεν στηρίζεται στην εσωστρέφεια και τον εξαιρετισμό. Ανοίγεται σε ορίζοντες διακρατικούς και διεθνείς, καθώς και στα ευρηματικά δίκτυα της κοινωνίας των πολιτών, που φέρουν την ανανέωση των δημόσιων πολιτικών.
ΘΕΜΑ Α
Να αποδώσετε συνοπτικά (60-70 λέξεις) το περιεχόμενο των δύο πρώτων παραγράφων του κειμένου.
Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας τιμά όσους εναντιώθηκαν στη δικτατορία θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή τους για χάρη της ελευθερίας. Υπενθυμίζει, συνάμα, πως η διαφύλαξη της δημοκρατίας απαιτεί επαγρύπνηση. Συνδέει, παράλληλα, τους αγώνες του παρελθόντος με τις επιδιώξεις του παρόντος και τις νέες ανάγκες της χώρας. Η πρωτοφανής δοκιμασία της πανδημίας ανέδειξε το δυναμισμό των συγκαιρινών μας και την αξιοθαύμαστη διάθεσή τους να υπηρετήσουν τους συμπολίτες τους, όπως προκύπτει από την ακούραστη προσπάθεια ιατρών και επιστημόνων.
ΘΕΜΑ Β
Β1. Να αιτιολογήσετε την εναλλαγή ρηματικών προσώπων (α΄ πληθυντικό, γ΄ πληθυντικό, α΄ ενικό) στο πλαίσιο της 2ης παραγράφου του κειμένου, διευκρινίζοντας πώς λειτουργεί κάθε επιμέρους ρηματικό πρόσωπο στο συγκεκριμένο κείμενο.
Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας θέλοντας να τιμήσει τους Έλληνες πολίτες που με τη δράση τους φανερώνουν τη δυναμική και το δημοκρατικό ήθος της σύγχρονης Ελλάδας αξιοποιεί το α΄ πληθυντικό ρηματικό πρόσωπο («Έχουμε τη χαρά», «υποδεχόμαστε», «αποδίδουμε τιμή»), δηλώνοντας έτσι πως με την πράξη της εκπροσωπεί το σύνολο των Ελλήνων. Η ομιλήτρια προσδίδει, επομένως, με το ρηματικό αυτό πρόσωπο αίσθημα συλλογικότητας στα λόγια της, καθώς τόσο η ίδια όσο και όλοι οι υπόλοιποι πολίτες της χώρας νιώθουν ευγνωμοσύνη απέναντι σε εκείνα τα πρόσωπα που προσέφεραν σημαντικές υπηρεσίες στη χώρα. Ακολούθως, αναφερόμενη στα τιμώμενα πρόσωπα της εκδήλωσης, η Πρόεδρος αξιοποιεί το γ΄ πληθυντικό ρηματικό πρόσωπο («Προέρχονται», «μας κράτησαν όρθιους»), προκειμένου να δώσει έμφαση στη δική τους πορεία και δράση. Με αντικειμενικότητα επισημαίνει την «ακούραστη και σιωπηλή» προσφορά τους, κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η οποία τους καθιστά άξιους τιμής. Τέλος, όταν η Πρόεδρος αναφέρεται στους μαθητές που συμμετείχαν στις πανελλήνιες εξετάσεις, αξιοποιεί το α΄ ενικό ρηματικό πρόσωπο («Θα ήθελα να σφίξω το χέρι»), για να προσδώσει εντονότερη διάσταση οικειότητας και να τονίσει, έτσι, τον προσωπικό θαυμασμό που αισθάνεται για το ψυχικό σθένος των μαθητών αυτών.
Β2. Τι εννοεί η ομιλήτρια με τη φράση: «Κάθε θύμα εκμετάλλευσης, κάθε χαμένη ευκαιρία για τις ζωές των ανθρώπων, είναι και μια οδυνηρή αποτυχία της συνύπαρξής μας.» (70-80 λέξεις)
Στο πλαίσιο κάθε δημοκρατικής κοινωνίας το αίσθημα που οφείλει να υπερτερεί είναι εκείνο της συνυπευθυνότητας, εφόσον η ευόδωση των κοινών επιδιώξεων ή οι όποιες αποτυχίες οφείλονται στη συλλογική δράση και στάση. Υπ’ αυτή την έννοια, φαινόμενα εκμετάλλευσης, καταπίεσης, αλλά και αδυναμίας διασφάλισης ενός θετικού κλίματος για την εξέλιξη των ατόμων προκύπτουν όταν οι πολίτες δεν αντιλαμβάνονται τη συλλογική διάσταση του πολιτεύματος αυτού και τη σημασία που έχει η συμβολή καθενός χωριστά. Αν μέρος των πολιτών αδιαφορεί και δρα εγωκεντρικά, υπονομεύεται η συλλογική προσπάθεια αρμονικής συνύπαρξης με αποτέλεσμα να ζημιώνονται όλοι.
Β3.α. Να παρουσιάσετε πώς τεκμηριώνει η ομιλήτρια στην 4η παράγραφο τη διαπίστωση πως «Η δημοκρατία δεν προάγει μόνο τα ατομικά δικαιώματα».
Η ομιλήτρια τεκμηριώνει τη διαπίστωσή της παρουσιάζοντας τις προϋποθέσεις της ορθής άσκησης της «ιδιότητας του πολίτη» και καθορίζοντας το νόημα της ελευθερίας, μέσω των επισημάνσεων πως δεν είναι απεριόριστη, δεν συμβαδίζει με τη βλάβη των άλλων και πως υπάρχει μόνο εντός των ορίων του νόμου. Φροντίζει, μάλιστα, να αναδείξει την άλλη πλευρά των ατομικών δικαιωμάτων στο πλαίσιο της δημοκρατίας, η οποία σχετίζεται με τις υποχρεώσεις του κάθε ατόμου απέναντι στο κοινωνικό σύνολο. Με τη χρήση ενός παραδείγματος από τη σύγχρονη πραγματικότητα, τη δυναμική του τέταρτου κύματος της πανδημίας, κατορθώνει να καταστήσει εμφανή τη σημασία των υποχρεώσεων που έχουν οι πολίτες απέναντι στους συνανθρώπους τους, τονίζοντας πως είναι ευθύνη όλων μας να τερματίσουμε, μέσω του εμβολιασμού, τη φονική αυτή πανδημία.
Β3.β. Να αιτιολογήσετε πώς συνδέονται ορισμένες από τις αλλαγές που παρουσιάζονται στην καταληκτική παράγραφο του κειμένου με το νόημα και τις επιδιώξεις της δημοκρατίας.
Μονάδες 15
Το γεγονός πως η ελληνική κοινωνία έγινε πιο «ανοικτή» και «πλουραλιστική» υποδηλώνει την περαιτέρω διεύρυνση του δημοκρατικού της χαρακτήρα, εφόσον είναι πλέον περισσότερο δεκτική απέναντι σε νέες ιδέες, ήθη και δικαιώματα, αλλά και περισσότερο ανοικτή στην ελεύθερη έκφραση όλων των απόψεων, ώστε να διασφαλίζεται η αρμονική συνύπαρξη του πολυφυλετικού πλέον πληθυσμού της. Η ένταξή της, άλλωστε, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, φανερώνει πως όχι μόνο ασπάζεται την πολυπολιτισμική διάσταση των σύγχρονων κοινωνιών, αλλά πολύ περισσότερο ότι κατανοεί πως η αντιμετώπιση των νέων προβλημάτων και προκλήσεων μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω των διακρατικών και διεθνών συνεργασιών. Οι αλλαγές, επομένως, που έχουν επέλθει στην ελληνική κοινωνία δείχνουν την προσαρμοστική της ικανότητα, όπως και τη βαθιά πίστη της στον δημοκρατικό προσανατολισμό, χάρη στον οποίο οι πολίτες της μαθαίνουν να συνυπάρχουν και να σέβονται τη μεταξύ τους διαφορετικότητα.
ΘΕΜΑ Γ
Να παρουσιάσετε το κύριο, κατά τη γνώμη σας, θέμα του ακόλουθου ποιήματος (150-200 λέξεις).
Κείμενο
Ομιλία της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου στη δεξίωση για την 47η επέτειο της αποκατάστασης της Δημοκρατίας (24-7-2021)
Σήμερα είναι μια ημέρα τιμής για τους αγωνιστές της δημοκρατίας. Αφιερωμένη σε εκείνους που δεν συμβιβάστηκαν με τη δικτατορία και διακινδύνευσαν ακόμη και τη ζωή τους για την ελευθερία όλων μας. Η μνήμη και το παράδειγμά τους μαρτυρούν ότι η δημοκρατία δεν είναι ποτέ δεδομένη. Η αποκατάστασή της, τον Ιούλιο του 1974, στάθηκε το εφαλτήριο για την επούλωση των πληγών του παρελθόντος, την ομαλότητα και την ευημερία μας. Η φιλελεύθερη δημοκρατία δεν αποτελεί για τους Έλληνες απλά μια πολιτειακή σύμβαση, αλλά βίωμα καθημερινό, πολιτικό και προσωπικό.
Το βλέμμα μας, όμως, δεν είναι στραμμένο μονάχα στο παρελθόν και στα γεγονότα που σημάδεψαν την έλευση της Μεταπολίτευσης. Έχουμε τη χαρά να υποδεχόμαστε και να αποδίδουμε τιμή σε συμπολίτες μας που συμβολίζουν τη δυναμική του τόπου μας στον 21ο αιώνα. Προέρχονται από όλο το κοινωνικό φάσμα και έχουν καταβολές και ιστορίες διαφορετικές. Τους ενώνει, εν τέλει, η υπέρβαση του εγώ για χάρη του εμείς, η ακούραστη και πολλές φορές σιωπηλή προσφορά τους στην πατρίδα και σε αυτούς που έχουν ανάγκη. Είναι εκείνοι που στη διάρκεια της πανδημίας μας κράτησαν όρθιους. Ειδικοί επιστήμονες και λοιμωξιολόγοι, διευθυντές Μονάδων Εντατικής Θεραπείας, υπεύθυνοι σε εμβολιαστικά κέντρα. Θα ήθελα να σφίξω το χέρι όλων των παιδιών που προσπάθησαν στις πανελλήνιες εξετάσεις – τους εκπροσωπούν η Σοφία και ο Δημήτρης.
Ανάμεσά μας βρίσκονται γιατροί στις ακριτικές περιοχές, εργαζόμενοι σε δομές για τα ασυνόδευτα ανήλικα, νέοι άνθρωποι που δραστηριοποιούνται για την προστασία του περιβάλλοντος, εθελοντές αιμοδότες, επιχειρηματίες και οινοποιοί που συνδυάζουν την παράδοση και την καινοτομία. Στα πρόσωπά τους ζωντανεύει η Ελλάδα που οραματιζόμαστε: εξωστρεφής και δημιουργική, με πνεύμα ελευθερίας και αλληλεγγύης. Με ενσυναίσθηση και αφοσίωση στο γενικό συμφέρον. Μακριά από αντιλήψεις οπισθοδρομικές και μορφές εργαλειοποίησης που προσβάλλουν την αξιοπρέπειά μας. Η πολιτεία μας δεν διαλέγεται με την πολιτική βία, ούτε ανέχεται την έμφυλη καταπίεση και τις διακρίσεις σε βάρος των ευάλωτων και μειοψηφικών ομάδων. Κάθε θύμα εκμετάλλευσης, κάθε χαμένη ευκαιρία για τις ζωές των ανθρώπων, είναι και μια οδυνηρή αποτυχία της συνύπαρξής μας.
Η δημοκρατία δεν προάγει μόνο τα ατομικά δικαιώματα. Η ενάρετη άσκηση της ιδιότητας του πολίτη προϋποθέτει την απόσταση από τον ιδιοτελή εγωισμό και την αναγνώριση του καθολικού. Η ελευθερία μας δεν είναι απεριόριστη και δεν εμπεριέχει τη βλάβη των τρίτων. Η ισχύς της βρίσκεται εντός και όχι εκτός του νόμου. Στην υγειονομική κρίση, συνειδητοποιήσαμε πόσο επιδρούν οι πράξεις και οι αποφάσεις μας στους συνανθρώπους μας. Οι υποχρεώσεις μας στο κοινωνικό σύνολο είναι η άλλη όψη των δικαιωμάτων μας. Καθώς το τέταρτο κύμα εμφανίζεται ακόμη πιο μεταδοτικό, αντιλαμβανόμαστε τη σπουδαιότητα και την επείγουσα ανάγκη του μαζικού εμβολιασμού. Δεν υπάρχει καμία αμφισημία και αμφιβολία: το τέλος της πανδημίας δεν είναι πια ζήτημα καλής τύχης ή μεταφυσικής· είναι δική μας επιλογή και ευθύνη.
Η Μεταπολίτευση έφερε μεγάλες αλλαγές στη χώρα μας. Η ελληνική κοινωνία μετασχηματίστηκε. Έγινε πιο ανοικτή και πλουραλιστική, ενσωμάτωσε νέες ιδέες, ήθη και δικαιώματα. Οι Έλληνες ταξίδεψαν, σπούδασαν και προόδευσαν. Η πατρίδα μας κατάφερε, ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, να εμπεδώσει τη θέση της στον αναπτυγμένο κόσμο. Η ευρωπαϊκή ενοποίηση υπήρξε διαχρονικά ο πιο σταθερός και κρίσιμος παράγοντας για την οικονομία και την κοινωνική μας συνοχή. Διόλου τυχαία, σε πείσμα ακόμη και των πιο διαλυτικών κρίσεων, η ευρωπαϊκή μας ταυτότητα είναι ισχυρή και επικρατούσα. Οι μεγάλες προκλήσεις και οι δοκιμασίες μας, η πανδημία και η κλιματική αλλαγή, το μεταναστευτικό και προσφυγικό ζήτημα, η δίκαιη ανάπτυξη και η άμβλυνση των ανισοτήτων, ξεπερνούν τα εθνικά σύνορα. Στην εποχή της διακινδύνευσης και της ανασφάλειας, η θέση μας δεν στηρίζεται στην εσωστρέφεια και τον εξαιρετισμό. Ανοίγεται σε ορίζοντες διακρατικούς και διεθνείς, καθώς και στα ευρηματικά δίκτυα της κοινωνίας των πολιτών, που φέρουν την ανανέωση των δημόσιων πολιτικών.
ΘΕΜΑ Α
Να αποδώσετε συνοπτικά (60-70 λέξεις) το περιεχόμενο των δύο πρώτων παραγράφων του κειμένου.
Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας τιμά όσους εναντιώθηκαν στη δικτατορία θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή τους για χάρη της ελευθερίας. Υπενθυμίζει, συνάμα, πως η διαφύλαξη της δημοκρατίας απαιτεί επαγρύπνηση. Συνδέει, παράλληλα, τους αγώνες του παρελθόντος με τις επιδιώξεις του παρόντος και τις νέες ανάγκες της χώρας. Η πρωτοφανής δοκιμασία της πανδημίας ανέδειξε το δυναμισμό των συγκαιρινών μας και την αξιοθαύμαστη διάθεσή τους να υπηρετήσουν τους συμπολίτες τους, όπως προκύπτει από την ακούραστη προσπάθεια ιατρών και επιστημόνων.
ΘΕΜΑ Β
Β1. Να αιτιολογήσετε την εναλλαγή ρηματικών προσώπων (α΄ πληθυντικό, γ΄ πληθυντικό, α΄ ενικό) στο πλαίσιο της 2ης παραγράφου του κειμένου, διευκρινίζοντας πώς λειτουργεί κάθε επιμέρους ρηματικό πρόσωπο στο συγκεκριμένο κείμενο.
Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας θέλοντας να τιμήσει τους Έλληνες πολίτες που με τη δράση τους φανερώνουν τη δυναμική και το δημοκρατικό ήθος της σύγχρονης Ελλάδας αξιοποιεί το α΄ πληθυντικό ρηματικό πρόσωπο («Έχουμε τη χαρά», «υποδεχόμαστε», «αποδίδουμε τιμή»), δηλώνοντας έτσι πως με την πράξη της εκπροσωπεί το σύνολο των Ελλήνων. Η ομιλήτρια προσδίδει, επομένως, με το ρηματικό αυτό πρόσωπο αίσθημα συλλογικότητας στα λόγια της, καθώς τόσο η ίδια όσο και όλοι οι υπόλοιποι πολίτες της χώρας νιώθουν ευγνωμοσύνη απέναντι σε εκείνα τα πρόσωπα που προσέφεραν σημαντικές υπηρεσίες στη χώρα. Ακολούθως, αναφερόμενη στα τιμώμενα πρόσωπα της εκδήλωσης, η Πρόεδρος αξιοποιεί το γ΄ πληθυντικό ρηματικό πρόσωπο («Προέρχονται», «μας κράτησαν όρθιους»), προκειμένου να δώσει έμφαση στη δική τους πορεία και δράση. Με αντικειμενικότητα επισημαίνει την «ακούραστη και σιωπηλή» προσφορά τους, κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η οποία τους καθιστά άξιους τιμής. Τέλος, όταν η Πρόεδρος αναφέρεται στους μαθητές που συμμετείχαν στις πανελλήνιες εξετάσεις, αξιοποιεί το α΄ ενικό ρηματικό πρόσωπο («Θα ήθελα να σφίξω το χέρι»), για να προσδώσει εντονότερη διάσταση οικειότητας και να τονίσει, έτσι, τον προσωπικό θαυμασμό που αισθάνεται για το ψυχικό σθένος των μαθητών αυτών.
Β2. Τι εννοεί η ομιλήτρια με τη φράση: «Κάθε θύμα εκμετάλλευσης, κάθε χαμένη ευκαιρία για τις ζωές των ανθρώπων, είναι και μια οδυνηρή αποτυχία της συνύπαρξής μας.» (70-80 λέξεις)
Στο πλαίσιο κάθε δημοκρατικής κοινωνίας το αίσθημα που οφείλει να υπερτερεί είναι εκείνο της συνυπευθυνότητας, εφόσον η ευόδωση των κοινών επιδιώξεων ή οι όποιες αποτυχίες οφείλονται στη συλλογική δράση και στάση. Υπ’ αυτή την έννοια, φαινόμενα εκμετάλλευσης, καταπίεσης, αλλά και αδυναμίας διασφάλισης ενός θετικού κλίματος για την εξέλιξη των ατόμων προκύπτουν όταν οι πολίτες δεν αντιλαμβάνονται τη συλλογική διάσταση του πολιτεύματος αυτού και τη σημασία που έχει η συμβολή καθενός χωριστά. Αν μέρος των πολιτών αδιαφορεί και δρα εγωκεντρικά, υπονομεύεται η συλλογική προσπάθεια αρμονικής συνύπαρξης με αποτέλεσμα να ζημιώνονται όλοι.
Β3.α. Να παρουσιάσετε πώς τεκμηριώνει η ομιλήτρια στην 4η παράγραφο τη διαπίστωση πως «Η δημοκρατία δεν προάγει μόνο τα ατομικά δικαιώματα».
Η ομιλήτρια τεκμηριώνει τη διαπίστωσή της παρουσιάζοντας τις προϋποθέσεις της ορθής άσκησης της «ιδιότητας του πολίτη» και καθορίζοντας το νόημα της ελευθερίας, μέσω των επισημάνσεων πως δεν είναι απεριόριστη, δεν συμβαδίζει με τη βλάβη των άλλων και πως υπάρχει μόνο εντός των ορίων του νόμου. Φροντίζει, μάλιστα, να αναδείξει την άλλη πλευρά των ατομικών δικαιωμάτων στο πλαίσιο της δημοκρατίας, η οποία σχετίζεται με τις υποχρεώσεις του κάθε ατόμου απέναντι στο κοινωνικό σύνολο. Με τη χρήση ενός παραδείγματος από τη σύγχρονη πραγματικότητα, τη δυναμική του τέταρτου κύματος της πανδημίας, κατορθώνει να καταστήσει εμφανή τη σημασία των υποχρεώσεων που έχουν οι πολίτες απέναντι στους συνανθρώπους τους, τονίζοντας πως είναι ευθύνη όλων μας να τερματίσουμε, μέσω του εμβολιασμού, τη φονική αυτή πανδημία.
Β3.β. Να αιτιολογήσετε πώς συνδέονται ορισμένες από τις αλλαγές που παρουσιάζονται στην καταληκτική παράγραφο του κειμένου με το νόημα και τις επιδιώξεις της δημοκρατίας.
Μονάδες 15
Το γεγονός πως η ελληνική κοινωνία έγινε πιο «ανοικτή» και «πλουραλιστική» υποδηλώνει την περαιτέρω διεύρυνση του δημοκρατικού της χαρακτήρα, εφόσον είναι πλέον περισσότερο δεκτική απέναντι σε νέες ιδέες, ήθη και δικαιώματα, αλλά και περισσότερο ανοικτή στην ελεύθερη έκφραση όλων των απόψεων, ώστε να διασφαλίζεται η αρμονική συνύπαρξη του πολυφυλετικού πλέον πληθυσμού της. Η ένταξή της, άλλωστε, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, φανερώνει πως όχι μόνο ασπάζεται την πολυπολιτισμική διάσταση των σύγχρονων κοινωνιών, αλλά πολύ περισσότερο ότι κατανοεί πως η αντιμετώπιση των νέων προβλημάτων και προκλήσεων μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω των διακρατικών και διεθνών συνεργασιών. Οι αλλαγές, επομένως, που έχουν επέλθει στην ελληνική κοινωνία δείχνουν την προσαρμοστική της ικανότητα, όπως και τη βαθιά πίστη της στον δημοκρατικό προσανατολισμό, χάρη στον οποίο οι πολίτες της μαθαίνουν να συνυπάρχουν και να σέβονται τη μεταξύ τους διαφορετικότητα.
ΘΕΜΑ Γ
Να παρουσιάσετε το κύριο, κατά τη γνώμη σας, θέμα του ακόλουθου ποιήματος (150-200 λέξεις).
Η παραίνεση του έμπειρου
Αν σκάψεις βαθιά στην ψυχή μου θ’ ανακαλύψεις τον πόλεμο.
Έχει κι αυτός τους εχθρούς του και κρύβεται, αποκοιμιέται
περιμένοντας. Αν δεν ήταν η άνοιξη, τα οπωροφόρα δέντρα,
οι λευκοί κρίνοι, της καρδιάς το σκίρτημα, το έκπαγλο φως
θα ζούσε πολύ στην επιφάνεια. Η ποίηση είναι εχθρός του πολέμου.
Εμάς τους δυο που βαδίζουμε χειροπιασμένοι φοβάται ο πόλεμος.
Γι’ αυτό μη λύνετε ποτέ τα χέρια, μην περιφρονείτε τα πουλιά,
κάθε μέρα στους κήπους‧ να κοιτάτε τον ήλιο στα μάτια.
των ρυακιών τους ψιθύρους.
Κρίτων Αθανασούλης, Περιπτώσεις Καθημερινότητας
Κύριο, κατά τη γνώμη μου, θέμα του ποιήματος είναι ο διαρκής κίνδυνος επανεμφάνισης της βίας και του πολέμου στη ζωή των ανθρώπων. Με τη χρήση β΄ ενικού προσώπου, το ποιητικό υποκείμενο επιχειρεί να μεταδώσει στον αποδέκτη των λόγων του την προσωπική του γνώση και εμπειρία για το θέμα αυτό, όπως επισημαίνεται ήδη από τον τίτλο «Η παραίνεση του έμπειρου». Τονίζει στον συνομιλητή του, με τη χρήση μεταφορικού λόγου («Αν σκάψεις βαθιά στην ψυχή μου»), πως το βίωμα του πολέμου σημαδεύει ανεξίτηλα τους ανθρώπους και δεν τους εγκαταλείπει ποτέ. Ενυπάρχει, άλλωστε, η βία μέσα σε κάθε άνθρωπο. Παραμένει, όμως, σε κατάσταση αδράνειας, όπως αυτό δηλώνεται με σχήμα προσωποποίησης, αφού ο πόλεμος «κρύβεται, αποκοιμιέται περιμένοντας». Ό,τι κρατά τον πόλεμο σε περιορισμό είναι η ομορφιά της φύσης και τα συναισθήματα έρωτα, αγάπης και συναδέλφωσης, όπως αυτά καταγράφονται με ασύνδετο σχήμα («οι λευκοί κρίνοι, της καρδιάς το σκίρτημα, το έκπαγλο φως…»). Προτρέπει, έτσι, το ποιητικό υποκείμενο τους συνανθρώπους του να μην αγνοήσουν ποτέ την ομορφιά της φύσης και της ζωής και να μη δίνουν σημασία στους «ρήτορες», ώστε να συνεχίσουν να κρατούν τον πόλεμο μακριά τους και αδρανή.
Πρόκειται για ένα θέμα διαχρονικής σημασίας, εφόσον, όπως έχουμε διδαχτεί από την ιστορία, οι άνθρωποι τείνουν να επανέρχονται σε βίαιη και πολεμική διάθεση, κάθε φορά που δίνουν υπέρμετρη σημασία σε όσα τους χωρίζουν. Η έμφαση, έτσι, στην ομορφιά της φύσης, στους «ψιθύρους» «των ρυακιών» και στη συναδέλφωση των ανθρώπων, συνιστά μια ουσιαστική απάντηση στις επιζήμιες φιλοπόλεμες διαθέσεις.
ΘΕΜΑ Δ
Αξιοποιώντας το κείμενο που σας δόθηκε να συντάξετε ένα άρθρο στο οποίο να παρουσιάζετε:
Οι δημοκρατικές κοινωνίες του 21ου αιώνα
Με αφορμή την 47η επέτειο της αποκατάστασης της ελληνικής Δημοκρατίας, αξίζει να διερευνηθούν τα χαρακτηριστικά των δημοκρατιών κοινωνιών, όπως αυτά έχουν αποκρυσταλλωθεί στη σύγχρονη εποχή. Μακριά πλέον από τα ταραγμένα χρόνια των πολεμικών αναμετρήσεων και των στρατιωτικών επεμβάσεων, κοινωνίες, όπως η ελληνική, έχουν ήδη πολυετή εμπειρία δημοκρατικής λειτουργίας και έχουν υιοθετήσει ορισμένα ποιοτικά στοιχεία που επιτρέπουν στους πολίτες να διαδραματίζουν ουσιαστικό ρόλο.
Κάθε δημοκρατική κοινωνία είναι τώρα πια μια πλουραλιστική, αλλά και πολυπολιτισμική κοινωνία. Σε αντίθεση με τους περιορισμούς του παρελθόντος, κάθε πολιτική παράταξη και ιδεολογία έχει δικαίωμα και πρόσβαση στην ελεύθερη παρουσίαση των πεποιθήσεων, των απόψεων και των προτάσεών της. Δεν τίθεται πλέον ζήτημα αποκλεισμού κάποιας ιδεολογικής τοποθέτησης, υπό την απαραίτητη πάντα προϋπόθεση πως αυτή δεν στρέφεται κατά του δημοκρατικού πολιτεύματος και δεν παρακινεί τους πολίτες σε βίαιες πράξεις. Οι σύγχρονες κοινωνίες, άλλωστε, είναι πολυεθνικές, γεγονός που αφενός ενισχύει σημαντικά την πολύπλευρη θέαση και κατανόηση της πραγματικότητας, κι αφετέρου καθιστά απολύτως αναγκαία την απομάκρυνση από ακραίες και μισαλλόδοξες ιδεολογίες.
Σε κάθε δημοκρατική κοινωνία έχει γίνει πλέον σαφές βίωμα πως μόνο μέσω των διεθνών και διακρατικών συνεργασιών μπορούν να αντιμετωπιστούν τα κρίσιμα προβλήματα της εποχής μας. Ζητήματα, όπως η κλιματική αλλαγή, η αντιμετώπιση της πανδημίας, αλλά και η αύξηση των προσφυγικών ροών, δεν είναι εφικτό να επιλυθούν ή να τύχουν ουσιαστικής διαχείρισης από μεμονωμένα κράτη. Πλέον οι συνεργασίες και οι συνεννοήσεις σε διεθνές επίπεδο είναι απαραίτητες. Μια πραγματικότητα που έχει, εκ των πραγμάτων, απαλλάξει τις σύγχρονες κοινωνίες από πιθανές διαθέσεις απομονωτισμού και εθνικισμού. Καμιά κοινωνία δεν μπορεί να σταθεί μόνη της, όπως και καμιά κοινωνία δεν μπορεί να λειτουργήσει επιτυχώς χωρίς την πλήρη συναίνεση και την ενεργή σύμπραξη των πολιτών της.
Οι πολίτες των δημοκρατικών κοινωνιών αποτελούν, δίχως άλλο, την κινητήρια δύναμή τους και τον πιο αποφασιστικό φορέα για την υλοποίηση κάθε επωφελούς αλλαγής. Διαδραματίζουν, δηλαδή, έναν εξαιρετικά κρίσιμο ρόλο, γι’ αυτό και οφείλουν να συνειδητοποιούν εγκαίρως πως πέρα από την επίγνωση και διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους, πρέπει να κατανοούν και να αποδέχονται τις υποχρεώσεις τους απέναντι στο υπόλοιπο κοινωνικό σύνολο. Μόνο, άλλωστε, χάρη στην ώριμη στάση των πολιτών μπορεί να ευοδωθεί οποιαδήποτε προσπάθεια για την εξέλιξη ή την προσαρμογή μιας κοινωνίας. Η αντιμετώπιση, λόγου χάρη, της πανδημίας δεν μπορεί να επιτευχθεί αν τα μέλη της κοινωνίας δεν αντιλαμβάνονται το χρέος που έχουν απέναντι στους άλλους. Αντιστοίχως, οι ευρύτερης υφής προσαρμογές που θα απαιτηθούν για την προστασία του περιβάλλοντος, μόνο χάρη στην ενεργό υιοθέτησή τους από τους πολίτες θα οδηγήσουν στα επιθυμητά αποτελέσματα.
Αν, λοιπόν, η δημοκρατία κατά το παρελθόν απαιτούσε για τη διαφύλαξή της τον αγώνα των πολιτών απέναντι σ’ εκείνους που την επιβουλεύονταν, τώρα απαιτεί έναν διαφορετικό τρόπο σκέψης και λειτουργίας, καθώς τα προβλήματα που προκύπτουν είναι διαρκέστερα και παγκόσμιας κλίμακας. Οι αγώνες πλέον απαιτούν διάθεση συνεργασίας, ευαισθητοποίησης και συλλογικής δράσης για τη διασφάλιση εξαιρετικά πολύτιμων αγαθών και αξιών, όπως είναι το φυσικό περιβάλλον, αλλά και ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε παγκόσμιο επίπεδο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου