Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Λυκείου: Η ευγένεια ως ένδειξη του πολιτισμού

Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Λυκείου: Η ευγένεια ως ένδειξη του πολιτισμού
 
Κείμενο 1
Η ευγένεια ως ένδειξη του πολιτισμού
Απόσπασμα από άρθρο του Θεμιστοκλή Κατσαούνη, απόφοιτου ΕΑΠ, Τμήμα Ευρωπαϊκού Πολιτισμού, 11/01/2020, https://www.huffingtonpost.gr
 
1.     […] Η ευγένεια ενός λαού που είναι η μέγιστη έκφραση του πολιτισμού φαίνεται μέσα από τον τρόπο που αυτός αντιμετωπίζει το περιβάλλον. Δεν είναι τυχαίο που οι σύγχρονες χώρες έχουν υψηλά ποσοστά ανακύκλωσης και υψηλά ποσοστά χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Σήμερα η ρήση του Γκάντι, που συνοψίζει ένα μεγάλο κομμάτι της ευγένειας που απαιτείται να έχει ο σύγχρονος άνθρωπος, φαντάζει πιο επίκαιρη από ποτέ: «ο πολιτισμός ενός λαού φαίνεται από τον τρόπο που συμπεριφέρεται στα ζώα του». Ακόμη η ευγένεια που είναι η πεμπτουσία του πολιτισμού είναι ορατή από τα πεζοδρόμια και τα πάρκα των πόλεων μας, μεγάλο παράδειγμα αποτελεί η Σιγκαπούρη, που είναι πεντακάθαρη. Με αυτόν τον τρόπο ζωής γίνεται διάπλατα ορατή η ευγένεια του ανθρώπου προς τον συνάνθρωπό του, που θέλει να έχει την πόλη που κατοικεί, καθαρή, σαν να είναι η προέκταση του σπιτιού του.
2.     Επίσης η συμπεριφορά των αρτιμελών ανθρώπων, σωματικά και ψυχικά, προς τους συνανθρώπους τους που είναι Α.μ.ε.Α, πρέπει να αποσκοπεί στην πλήρη και ομαλή ένταξη των ανθρώπων με αναπηρία, στον κοινό καθημερινό βίο. Με πλήρη δικαιώματα αλλά και υποχρεώσεις, ώστε οι άνθρωποι με αναπηρία να νιώθουν και να είναι παραγωγικά μέλη της κοινωνίας, καθιστώντας τούς συνοδοιπόρους μιας υγιούς πολιτείας όπου και θα ανήκουν χωρίς διακρίσεις.
3.     Η ευγένεια όμως αποτελεί την πεμπτουσία του πολιτισμού στα πιο απλά και καθημερινά πράγματα που συμβαίνουν στη ζωή. Εδώ θα ήθελα να φέρω ως παραδείγματα τους δυτικούς λαούς και τον ιαπωνικό λαό. Η ευγένεια φαίνεται με τον τρόπο που συμπεριφέρονται τα μέλη μίας οικογένειας αναμεταξύ τους, εντός αυτής της μικρής κλίμακας της κοινωνίας, τόσο στην ευρύτερη όσο και στην πυρηνική οικογένεια, με τα παιδιά, τους ηλικιωμένους, τις γυναίκες και τα άτομα Α.μ.ε.Α. Στην Ιαπωνία καθώς και στις δυτικές χώρες, υπάρχουν, εκτός από τις Η.Π.Α, τα καλύτερα συστήματα συνταξιοδότησης, υγείας και ασφαλειών, αλλά και μία έμφυτη κουλτούρα των ανθρώπων να περιθάλψουν τους πιο αδύναμούς σε κάθε φάσμα δραστηριοτήτων της ζωής.
4.     Εν κατακλείδι σημαντικό βήμα για την δημοκρατία μας και την ανάπτυξη του πολιτισμού μας, θα είναι ο μηδενισμός των σημαντικότερων φαινομένων κοινωνικού κανιβαλισμού. Η ευγένεια πρέπει να μπαίνει όπως το νερό μέσα στον βράχο θρυμματίζοντας κάθε είδους ρατσισμού, που μπορεί να είναι υπαρκτός, σε οποιοδήποτε επίπεδο της ζωής όλων των ανθρώπων. Η κοινωνία μας πρέπει να δράσει άμεσα κατά του θρησκευτικού φανατισμού, του φυλετικού διαχωρισμού και του πρόστυχου ρατσισμού, για τις σεξουαλικές προτιμήσεις. Πρέπει επίσης να εξαλείψει τον σχολικό εκφοβισμό, που καταρρακώνει τις ψυχές των πιο ευαίσθητων παιδιών, όπως επίσης και τη χρήση βίας από όπου και αν αυτή προέρχεται.
 
Κείμενο 2
A Ball for All: Μια ελληνική πρωτοβουλία σκορπίζει χαρά στα παιδιά με οπτική αναπηρία σε όλο τον κόσμο
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στις 30/4/2022 από την Αλεξάνδρα Πράσσα στην ιστοσελίδα της εφημερίδας «ΤΑ ΝΕΑ» - tanea.gr (διασκευή).
 
1.     Πέντε ήπειροι, 194 χώρες, περισσότερες από 6.000 μπάλες. Όσο εντυπωσιακοί και αν είναι οι αριθμοί της δράσης του «A Ball for All», ωχριούν μπροστά στην αίσθηση που δημιουργεί ο ενθουσιασμός του κ. Ηλία Μάστορα, εμπνευστή της πρωτοβουλίας κάθε παιδί με οπτική αναπηρία σε κάθε χώρα του κόσμου να αποκτήσει εντελώς δωρεάν μια μπάλα ποδοσφαίρου προσαρμοσμένη στις ανάγκες του – επομένως και πρόσβαση στο παιχνίδι και τη χαρά.
2.     Από το 1994 μέχρι και σήμερα, ο κ. Μάστορας προσφέρει εθελοντική εργασία, αρχικά ως προπονητής σκακιού στη «Σχολή Τυφλών Θεσσαλονίκης» και στη συνέχεια και ως εθελοντής διαιτητής σε διεθνές επίπεδο ποδοσφαίρου τυφλών. Στους Παραολυμπιακούς της Αθήνας το 2004 και του Πεκίνου το 2008, διαιτήτευσε τον τελικό για το χρυσό μετάλλιο, ενώ στο Ρίο το 2016 ήταν υπεύθυνος διαιτησίας. Κι όμως, η σκέψη για τη δημιουργία της ειδικής μπάλας για παιδιά με οπτικές αναπηρίες, που είναι η μοναδική που υπάρχει στον κόσμο, προέκυψε μάλλον τυχαία, 20 χρόνια μετά την πρώτη του εμπλοκή με το άθλημα, όπως εξηγεί ο ίδιος.
3.     Φανταστείτε τη δυσκολία να παίξει ένα μικρό παιδί ποδόσφαιρο με τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας, όταν η μπάλα ζυγίζει 550 γραμμάρια! Όπως αναφέρει ο κος Μάστορας, «πήρε 20 χρόνια για να συνειδητοποιήσω την ανάγκη δημιουργίας της ειδικής, πιο ελαφριάς μπάλας σε σχέση με την αντίστοιχη των ενηλίκων που ήδη υπήρχε. Η μπάλα που δημιούργησα είναι μια παγκόσμια πατέντα, η μοναδική ελαφριά μπάλα 250γρ., με 4 εσωτερικούς μηχανισμούς ήχου. Η μπάλα δεν πωλείται, αλλά μόνο δωρίζεται, καθώς βασική προτεραιότητα είναι το δικαίωμα κάθε παιδιού με προβλήματα όρασης στη χαρά, ανεξάρτητα από την οικονομική ευχέρεια. Οι ανάγκες είναι παγκόσμιες και δεν υπάρχει κάποια παρόμοια μπάλα ή καμπάνια, οπότε είναι χαρά μας κάθε εβδομάδα να στέλνουμε μπάλες σε χώρες που δεν έχουμε ταξιδέψει. Όλα τα έξοδα καλύπτονται από εμάς μέσω των προγραμμάτων που τρέχουμε και είναι μεγάλη η χαρά μας, όταν μας στέλνουν φωτογραφίες και videos. Από την πρώτη στιγμή είχα την αίσθηση ότι αυτή η δημιουργία θα με συνοδεύει σε όλη μου τη ζωή. Ήμουν τυχερός, καθώς από την αρχή πήρε παγκόσμιες διαστάσεις με την επίσημη πρώτη παρουσίαση στο Κατάρ, παρουσία του ποδοσφαιριστή Xavi Hernandez. Έχω κρατήσει εκείνη την μπάλα με την υπογραφή του, καθώς οι υπόλοιπες μοιράστηκαν στα παιδιά, με ή χωρίς οπτική αναπηρία, στην εκδήλωση για την Εθνική Ημέρα Αθλητισμού».
4.      Δεν είναι εφικτό να αλλάξουμε τον κόσμο, αλλά αλλάζοντας την καθημερινότητα κάποιων παιδιών κάνουμε ένα πρώτο βήμα. Θέλει προσπάθεια και χαμόγελο για να ξεπερνάς τις προκλήσεις.
 
Κείμενο 3: Μέχρι τον διπλανό μου
Γιώργος Αγγελόπουλος, ηλεκτρονικό περιοδικό Fractal, 94o τεύχος.
 
Δεν βρίσκω αλλού τόση χαρά, όση στα ταξίδια.
Με κάθε ευκαιρία ν’ ανοίγω τα πανιά μου
και να ξεκινώ τη μακρινή πορεία
μέχρι τον διπλανό μου.
Μ’ ενθουσιασμό και με περιέργεια
να βγαίνω στ’ ανοιχτά τού μυαλού του
στον γλυκό κίνδυνο του αγνώστου του.
Αν χρειαστεί να ρίξω κι άγκυρα στο βυθό του.
Πώς αλλιώς θα μπορέσω να συλλέξω
ένα γεμάτο νόημα χαμόγελό του
ένα τρυφερό του βλέμμα
λίγες λέξεις του, που να ξεχειλίζουν
όνειρο, απελπισία κι αλήθεια.
 
Θέμα Α
Α1. Να αποδώσετε συνοπτικά το περιεχόμενο των δύο πρώτων παραγράφων του Κειμένου 1 (60-70 λέξεις).
Μονάδες 20
 
Θέμα Β
Β1. Με βάση τα Κείμενα 1 και 2 να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω περιόδους λόγου ως σωστές ή λανθασμένες, γράφοντας στην κόλλα αναφοράς, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε περίοδο, τη λέξη Σωστό ή Λάθος (δεν χρειάζεται να αναφέρετε συγκεκριμένο χωρίο κειμένου)
α. Η ευγένεια ενός λαού εκφράζεται ακόμη και στην καθημερινότητα. (Κειμ. 1)
β. Τα ΑμεΑ δεν έχουν μόνο δικαιώματα, αλλά και υποχρεώσεις. (Κείμ. 1)
γ. Η θέληση περίθαλψης των αδύναμων στις δυτικές χώρες είναι επίκτητη. (Κειμ. 1)
δ. Η δράση "A ball for All" ξεκίνησε το 1994. (Κείμ.2)
ε. Η ειδική μπάλα για παιδιά με οπτική αναπηρία έχει μηχανισμούς ήχου. (Κείμ.2)
Μονάδες 10
 
Β2. α. Να αιτιολογήσετε πώς επηρεάζει υφολογικά το Κείμενο 2 η εκτενής χρήση ευθέος λόγου στην τρίτη παράγραφό του. Για ποιους λόγους, κατά τη γνώμη σας, η γράφουσα δεν παρέθεσε τα λόγια του κ. Ηλία Μάστορα σε πλάγιο λόγο; (μονάδες 5)
 
β. Να εξηγήσετε τη νοηματική λειτουργία της υποτακτικής έγκλισης στην τρίτη παράγραφο του Κειμένου 1. (μονάδες 5)
Μονάδες 10    
 
Β3. Πρόθεση του γράφοντος στην τέταρτη παράγραφο του Κειμένου 1 είναι να ευαισθητοποιήσει τον αναγνώστη σχετικά με την ανάγκη εξάλειψης των φαινομένων κοινωνικού ρατσισμού. Να αναφέρετε τρεις (3) διαφορετικές γλωσσικές επιλογές με τις οποίες επιτυγχάνει το στόχο του, παραθέτοντας τα αντίστοιχα χωρία (μονάδες 6) και να εξηγήσετε τη λειτουργία καθεμιάς από αυτές στο κείμενο. (μονάδες 9)
Μονάδες 15
 
Θέμα Γ
Ποιο, κατά τη γνώμη σας, είναι το κύριο θέμα του ποιήματος (Κείμενο 3); Να τεκμηριώσετε την ερμηνευτική σας πρόταση με τρεις κειμενικούς δείκτες και να καταγράψετε την προσωπική σας ανταπόκριση στο θέμα αυτό. (150-200 λέξεις)
Μονάδες 15
 
Θέμα Δ
Δ1. Με αφορμή τη δράση "A ball for All" που έχει ως στόχο της να διασφαλιστεί η πρόσβαση κάθε παιδιού με οπτική αναπηρία "στο παιχνίδι και τη χαρά", και αξιοποιώντας δημιουργικά τα Κείμενα 1 και 2:
α) να αιτιολογήσετε γιατί θεωρείτε σημαντικό το να έχουν τα παιδιά με αναπηρία απρόσκοπτη πρόσβαση σε ψυχαγωγικές δραστηριότητες και
β) να παρουσιάσετε το πώς θεωρείτε ότι οφείλουν οι αρτιμελείς πολίτες αλλά και τα κράτη να αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία. Το κείμενό σας να έχει τη μορφή άρθρου που θα δημοσιευτεί στην ιστοσελίδα του σχολείου σας. (350-400 λέξεις)
Μονάδες 30
 
Ενδεικτικές απαντήσεις
 
Θέμα Α
Η εκδήλωση της ευγένειας, η οποία αποτελεί καίρια έκφανση του πολιτισμού ενός λαού, γίνεται αντιληπτή από το σεβασμό στο περιβάλλον, μέσω της ανακύκλωσης και της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, αλλά και απέναντι στα ζώα. Γίνεται, αντιστοίχως, εμφανής από την πρόθεση των πολιτών να κρατούν καθαρή την πόλη τους, αλλά και από το σεβασμό απέναντι στα άτομα με αναπηρία, μέσω της πλήρους ένταξής τους ως παραγωγικά και ισότιμα μέλη της κοινωνίας.
[Λέξεις: 70]
 
Θέμα Β
Β1. α. Σ., β. Σ., γ. Λ., δ. Λ., ε. Σ.
 
Β2.α. Η αξιοποίηση ευθέος λόγου προσδίδει στο κείμενο ζωντάνια, το καθιστά περισσότερο οικείο και ενισχύει το βιωματικό στοιχείο που διακρίνει την αφήγηση της πορείας μέχρι τη δημιουργία της ειδικής μπάλας. Η γράφουσα απέφυγε τη χρήση πλαγίου λόγου ακριβώς για να επιτρέψει την ανάδειξη του προσωπικού βιώματος του κ. Ηλία Μάστορα. Η δημιουργία της μπάλας με τους μηχανισμούς ήχου είναι δική του επινόηση και μέσω του ευθέος λόγου διαφαίνεται πληρέστερα η χαρά που αντλεί από τη διάδοση της ιδέας του και από τη θετική ανταπόκριση που αυτή λαμβάνει.
 
β. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί υποτακτική έγκλιση στη φράση «θα ήθελα να φέρω ως παραδείγματα», προκειμένου να δηλώσει με ευγενικό τρόπο την πρόθεσή του να αξιοποιήσει παραδείγματα για την τεκμηρίωση των ισχυρισμών του σχετικά με την αξία της ευγένειας. Ακολούθως, χρησιμοποιεί εκ νέου υποτακτική έγκλιση στη φράση «αλλά και μια έμφυτη κουλτούρα των ανθρώπων να περιθάλψουν τους πιο αδύναμους», μέσω της οποίας επισημαίνει πως για τους λαούς αυτούς η περίθαλψη των αδύναμων μελών είναι κάτι το επιθυμητό∙ κάτι που προκύπτει έμφυτα από την ίδια τους την κουλτούρα.
 
Β3. Ο συγγραφέας επιδιώκει να ευαισθητοποιήσει τους αναγνώστες σχετικά με την ανάγκη εξάλειψης των φαινομένων κοινωνικού ρατσισμού αξιοποιώντας μια παραστατική παρομοίωση «Η ευγένεια πρέπει να μπαίνει όπως το νερό μέσα στον βράχο θρυμματίζοντας κάθε είδους ρατσισμού», μέσω της οποίας αναδεικνύει το δραστικό ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η ευγένεια στην προσπάθεια αυτή. Παραλλήλως, με τη χρήση μεταφορικού λόγου «κοινωνικού κανιβαλισμού», «τον σχολικό εκφοβισμό, που καταρρακώνει τις ψυχές των ευαίσθητων παιδιών», «πρόστυχου ρατσισμού», επιτυγχάνει να αναδείξει τόσο τη σκληρότητα του κοινωνικού ρατσισμού σε ποικίλες εκφάνσεις του όσο και τις οδυνηρές συνέπειές του. Με την αξιοποίηση, επίσης, της δεοντικής τροπικότητας «πρέπει να δράσει», «πρέπει να εξαλείψει», επιτυγχάνει να τονίσει εμφατικά την αναγκαιότητα αντιμετώπισης του φαινομένου αυτού.
 
Θέμα Γ
Κύριο, κατά τη γνώμη μου, θέμα του ποιήματος είναι η ιδιαίτερη αξία της επαφής και της επικοινωνίας με τους συνανθρώπους μας. Το θέμα αυτό αναδεικνύεται εμφατικά με τη χρήση μιας εκτενούς αναλογίας, στο πλαίσιο της οποίας η επικοινωνία με τον άλλον άνθρωπο παρουσιάζεται ως ένα ταξίδι με απώτερο προορισμό το «μυαλό» του άλλου («Αν χρειαστεί να ρίξω κι άγκυρα στο βυθό του»). Με τη χρήση μεταφορικού λόγου («στον γλυκό κίνδυνο του αγνώστου του») το ποιητικό υποκείμενο επισημαίνει πως η γνωριμία με το άλλο άτομο έχει πρόσθετη αξία λόγω ακριβώς της επικοινωνίας με μια «άγνωστη» προσωπικότητα, που θα μπορούσε πιθανώς να ενέχει κινδύνους. Το «μακρινό» αυτό ταξίδι, ωστόσο, μέχρι τον διπλανό άνθρωπο αξίζει τον κόπο και τον χρόνο που αφιερώνεται σε αυτό, διότι είναι ο μόνος τρόπος για να τον γνωρίσεις πραγματικά και να γίνεις αποδέκτης της τρυφερότητάς του, της αλήθειας, των ελπίδων και του πόνου του, όπως αυτό τονίζεται με τη χρήση πλάγιας ερώτησης («Πώς αλλιώς θα μπορέσω να συλλέξω»).
Η σε βάθος επικοινωνία με τους ανθρώπους γύρω μας είναι μια χρονοβόρα, αλλά σαφώς επωφελής διαδικασία, εφόσον μόνο αν επιδείξει κάποιος ουσιαστικό ενδιαφέρον και θέληση, θα έχει τη δυνατότητα και το προνόμιο να γνωρίσει τη μοναδικότητα και τον πλούσιο συναισθηματικό κόσμο του συνανθρώπου του.
[Λέξεις: 204]
 
Θέμα Δ
1^ο ζητούμενο
- Η διασφάλιση των μέσων εκείνων, όπως η ειδική μπάλα για παιδιά με οπτική αναπηρία, που θα καταστήσουν το παιχνίδι και άλλες μορφές ψυχαγωγίες προσιτές και προσβάσιμες σε παιδιά με αναπηρία είναι καίριας σημασίας για τη συμμετοχή τους σε δραστηριότητες που τους προσφέρουν χαρά και μειώνουν την πιθανή αίσθηση αποκλεισμού τους. Το παιχνίδι αποτελεί πηγή χαράς για κάθε παιδί, μα πολύ περισσότερο για τα παιδιά εκείνα που έχουν σημαντικά εμπόδια στις καθημερινές τους δραστηριότητες.
- Οι ψυχαγωγικές δραστηριότητες, όπως είναι το παιχνίδι, προσφέρουν στα παιδιά με αναπηρία διττό όφελος, υπό την έννοια πως αφενός βρίσκουν την ευκαιρία εκτόνωσης της σωρευμένης ενέργειάς τους και αφετέρου έχουν τη δυνατότητα να ενισχύσουν τις κινητικές και αντιληπτικές τους δεξιότητες. Το παιχνίδι, άλλωστε, είναι ένας ευχάριστος τρόπος σωματικής εξάσκησης, αλλά και μάθησης, γι’ αυτό και κατέχει τόσο σημαντική θέση στη ζωή κάθε παιδιού.
- Οι ψυχαγωγικές δραστηριότητες, όταν έχουν ομαδικό χαρακτήρα, επιτρέπουν στα παιδιά με αναπηρία να καλλιεργήσουν τις κοινωνικές τους δεξιότητες και να τους προσφέρουν το αίσθημα της συμπερίληψης. Μέσα από την κοινωνική αυτή αλληλεπίδραση τα παιδιά μαθαίνουν να συνυπάρχουν, να συνεργάζονται και να σέβονται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του άλλου ατόμου.
 
2^ο ζητούμενο
- Η επίγνωση πως τα άτομα με αναπηρία αντιμετωπίζουν πρόσθετες δυσκολίες τόσο στην καθημερινότητά τους όσο και σε τομείς όπως είναι η εκπαίδευση και η εργασιακή αποκατάσταση οφείλει να κινητοποιεί τα κράτη, προκειμένου να διαμορφώνουν τις κατάλληλες υποδομές και να προμηθεύονται τα κατάλληλα μέσα, ώστε τα άτομα με αναπηρία να έχουν την ευχέρεια να δραστηριοποιούνται σε όλους τους τομείς, όπως τα άλλα μέλη της κοινωνίας.
- Οι αρτιμελείς πολίτες οφείλουν να επιδεικνύουν απέναντι στα άτομα με αναπηρία την ευγένεια εκείνη που θα τους επιτρέψει να αισθάνονται αποδεκτοί και ισότιμοι, χωρίς όμως να νιώθουν πως η συμπεριφορά αυτή είναι προσποιητή ή υποκινούμενη από συναισθήματα, όπως είναι ο οίκτος. Χρειάζεται, υπ’ αυτή την έννοια, η καλλιέργεια ενός αισθήματος πλήρους σεβασμού και ευαισθησίας, ώστε οι πολίτες να αντιλαμβάνονται πως τα άτομα με αναπηρία παρά τις όποιες δυσκολίες αντιμετωπίζουν δεν διαφοροποιούνται από τα υπόλοιπα μέλη της κοινωνίας. Απαιτείται, δηλαδή, μια διακριτική διάθεση ενσυναίσθησης, χωρίς αυτή να προκύπτει αναγκαστικά ή προσποιητά.
- Η διασφάλιση της ισοτιμίας των ατόμων με αναπηρία έχει ιδιαίτερη σημασία, γι’ αυτό οι κρατικές παρεμβάσεις στις υποδομές δεν πρέπει να αποτελούν «προνόμιο» ορισμένων μόνο υπηρεσιών ή περιοχών, αλλά κανόνα για κάθε σημείο της χώρας. Παραλλήλως, προκειμένου να εδραιωθεί το αίσθημα της ισοτιμίας χρειάζεται να γίνεται η παρουσία των ατόμων με αναπηρία περισσότερο ορατή στην καθημερινότητα των πολιτών. Σε αυτή την προσπάθεια κρίσιμη είναι η συμβολή των μέσων μαζικής επικοινωνίας, εφόσον έχουν τη δυνατότητα να συμπεριλαμβάνουν τα άτομα με αναπηρία σε περισσότερα προγράμματα και να συνεισφέρουν έτσι στην εξοικείωση ευρύτατου αριθμού ατόμων με την ομαλή ένταξη των ατόμων με αναπηρία στην κοινωνία.
 
«Τα κείμενα του παρόντος κριτηρίου αντλήθηκαν από την πλατφόρμα της Τράπεζας Θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας που αναπτύχθηκε (MIS5070818-Tράπεζα θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, Γενικό Λύκειο-ΕΠΑΛ) και είναι διαδικτυακά στο δικτυακό τόπο του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.) στη διεύθυνση (http://iep.edu.gr/el/trapeza-thematon-arxiki-selida)».