Αρχές Φιλοσοφίας: Μονιστικές θεωρίες Υλισμού (άσκηση)

 
Αρχές Φιλοσοφίας: Μονιστικές θεωρίες Υλισμού (άσκηση)
 
Σε ποια θεωρία ασκεί κριτική ο John Searle; Θεωρείτε τις ενστάσεις του τεκμηριωμένες και πειστικές; Να διατυπώσετε την άποψή σας.
 
"Εκείνο που διαπιστώνουμε στην ιστορία του υλισμού είναι μια επαναλαμβανόμενη αμηχανία του ανάμεσα στην ανάγκη, από τη μια, να παρουσιάσει μία ερμηνεία της πραγματικότητας που να μην περιέχει οποιαδήποτε αναφορά σε ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της νόησης, όπως η συνείδηση και η υποκειμενικότητα, και στην ανάγκη, από την άλλη, να συμπεριλάβει τις “διαισθήσεις” μας σχετικά με τον νου και τη νόηση. Είναι φυσικά αδύνατον να κάνει και τα δύο. […] Υπάρχει κάτι το εξαιρετικά θλιβερό σε όλη αυτή την ιστορία, γιατί φαίνεται να είναι άχρηστη και χωρίς νόημα. Βασίζεται ολόκληρη στη λανθασμένη υπόθεση ότι η άποψη πως η πραγματικότητα είναι αποκλειστικά φυσική-υλική είναι ασυμβίβαστη με την άποψη ότι ο κόσμος μας περιέχει πράγματι και υποκειμενικές (“ποιοτικές”, “προσωπικές”, “συναισθηματικές- συγκινησιακές”, “άυλες”, ‘μη φυσικές”) συνειδησιακές καταστάσεις, όπως οι σκέψεις και τα αισθήματα”.
 
(John Searle, Ανακαλύπτοντας ξανά τον νου, μτφρ. Μ. Κορνήλιος, εκδ. Γκοβόστης, Αθήνα 1997, σ. 74)
 
Ενδεικτική απάντηση
 
Ο John Searle ασκεί κριτική στις θεωρίες του Υλισμού, σύμφωνα με τις οποίες οτιδήποτε υπάρχει είναι υλικό, δηλαδή δε διαθέτει στην αρχική μορφή και στη βαθύτερη υφή του τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της συνειδητής εμπειρίας, εκείνα, δηλαδή, τα χαρακτηριστικά που εκκινούν τον μεταφυσικό προβληματισμό. Με τις θεωρίες αυτές εκ πρώτης όψεως, το πρόβλημα της αλληλεπίδρασης νου και σώματος επιλύεται -ή μάλλον αποφεύγεται- εφόσον ο νους είναι υλικός και με τον θάνατο του σώματος αποσυντίθεται κι αυτός. Εξακολουθεί όμως να είναι δύσκολο να εξηγηθεί πώς οι ψυχικές ή οι νοητικές ιδιότητες αναδύονται από την ύλη και εμφανίζονται σ’ εμάς ως κάτι το άυλο, που θα μπορούσε να υπάρξει από μόνο του.
Ο John Searle επισημαίνει πως οι θεωρίες του υλισμού επιχειρούν, χωρίς να το επιτυγχάνουν, να ερμηνεύσουν την πραγματικότητα με όρους αποκλειστικά υλικούς και να παραγνωρίσουν ό,τι διαισθητικά αισθάνεται κάθε άνθρωπος ως υποκειμενική νοητική εμπειρία με το πλήθος των συναισθημάτων που αυτή ενέχει. Θεωρεί, ειδικότερα, λανθασμένη την άποψη των υλιστών πως δεν μπορεί να συμβιβαστεί η υλική διάσταση της πραγματικότητας με την συγκινησιακή, συναισθηματική και κατ' επέκταση άυλη διάσταση των συνειδησιακών καταστάσεων, όπως είναι οι ιδέες και τα συναισθήματα των ανθρώπων.
Η άποψη του φιλοσόφου βρίσκει επαρκή τεκμηρίωση στο γεγονός πως οι θεωρίες του υλισμού δεν παρέχουν μια ικανοποιητική εξήγηση για το πώς το πολυπληθές εύρος των ανθρώπινων συναισθημάτων, αλλά και ευρύτερες νοητικές διεργασίες προκύπτουν μονομερώς από την ύλη, χωρίς να εμπεριέχεται μια ψυχική διάσταση σε όλες αυτές τις πολύπλοκες συνειδησιακές καταστάσεις. Συναισθήματα, όπως η ελπίδα και η αγωνία, αλλά και αμιγώς υποκειμενικά βιώματα, όπως η διαίσθηση του ατόμου ή ο οραματισμός δεν μπορούν να αποδοθούν αποκλειστικά σε ιδιότητες της ύλης.