Νεοελληνική Γλώσσα Α΄ Λυκείου: Η ενδυμασία και η σημασία της για τον άνθρωπο

Giuseppe Cristiano

 
Νεοελληνική Γλώσσα Α΄ Λυκείου: Η ενδυμασία και η σημασία της για τον άνθρωπο
 
Κείμενο 1: Η ενδυμασία και η σημασία της για τον άνθρωπο
Το παρακάτω κείμενο έχει αντληθεί από το σχολικό βιβλίο της Οικιακής Οικονομίας Γυμνασίου (2012), με τίτλο Η ενδυμασία και η σημασία της για τον άνθρωπο, σσ. 90-91. Υπ. ΠΔΒΜΘ, «Διόφαντος» ΙΤΥ και Εκδ. (διασκευή).
 
     Η ενδυμασία αποτελείται από κάθε τι με το οποίο ο άνθρωπος καλύπτει και στολίζει το σώμα του. Περιλαμβάνει δηλαδή τα ρούχα και τα συμπληρώματά τους (αξεσουάρ), όπως είναι τα παπούτσια, οι τσάντες, τα καπέλα, τα γάντια και άλλα. Σ’ αυτήν περιλαμβάνονται επίσης τα κοσμήματα, το μακιγιάζ, ακόμα και το χτένισμα.
     Η ενδυμασία έχει πολύ μεγάλη σημασία στη ζωή του ανθρώπου. Καταρχάς, είναι απαραίτητη για την υγεία, γιατί προστατεύει το σώμα από τις άσχημες καιρικές συνθήκες. Όμως, συνδέεται και με τον χαρακτήρα του ανθρώπου. Καθένας διαλέγει τον τρόπο με τον οποίο ντύνεται ανάλογα με την προσωπικότητά του. Ακόμη, υπάρχει αλληλεπίδραση μεταξύ ενδυμασίας και ανθρώπινης συμπεριφοράς. Γι’ αυτό, όταν κάποιος θέλει να κάνει μια σημαντική αλλαγή στη ζωή του, φροντίζει να αλλάξει το ντύσιμό του προς το καλύτερο. Εκφράζει μ’ αυτόν τον τρόπο τη διάθεσή του για αλλαγή και βελτίωση του εαυτού του. Εξάλλου, όταν κάποιος είναι ωραία ντυμένος, νιώθει μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, γεγονός που αντανακλάται στη συμπεριφορά του. Τέλος, τα χρώματα που διαλέγει ο άνθρωπος για το ντύσιμό του όχι μόνο αποκαλύπτουν την προσωπικότητά του, αλλά επιδρούν και στη διάθεσή του.
     Η ενδυμασία μπορεί να δηλώνει την κοινωνική τάξη ενός ανθρώπου και τον ρόλο του μέσα σ’ αυτήν (π.χ. οι ειδικές βασιλικές ενδυμασίες), κάτι που συνέβαινε ιδιαίτερα στο παρελθόν. Επιπλέον, φανερώνει το φύλο του ανθρώπου. Για παράδειγμα, στον δυτικό πολιτισμό το φόρεμα αποτελούσε το χαρακτηριστικό γυναικείο ρούχο και τα παντελόνια το αντίστοιχο αντρικό. Η ενδυμασία μπορεί, επίσης, να δείχνει την ηλικία, όπως συνέβαινε με τα κοντά παντελόνια που παλαιότερα τα φορούσαν μόνο τα μικρά αγόρια. Σε ορισμένες περιπτώσεις τα ρούχα, ιδίως οι στολές, φανερώνουν το επάγγελμα ενός ατόμου. Άλλες φορές, η ενδυμασία δηλώνει την εθνικότητα (π.χ. οι χαρακτηριστικές εθνικές ενδυμασίες), τη θρησκεία (π.χ. το μαντήλι που καλύπτει συχνά το πρόσωπο των μουσουλμάνων γυναικών) ή την ιδεολογία του ανθρώπου (π.χ. το ντύσιμο των χίπις).
     Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της ενδυμασίας αποτελεί η μόδα. Μόδα είναι οι αλλαγές στον τρόπο ντυσίματος που χαρακτηρίζουν μια χρονική περίοδο. Οι αλλαγές της μόδας εξαρτώνται από τις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες, από τις αισθητικές αντιλήψεις κάθε περιόδου, καθώς και από την εξέλιξη της τεχνολογίας. Σήμερα η μόδα καθορίζεται κυρίως από τις επιχειρήσεις που ασχολούνται με την ενδυμασία.
     Σε γενικές γραμμές, η ενδυμασία αποτελεί ένα είδος κώδικα επικοινωνίας. Είναι μια σιωπηλή γλώσσα που φανερώνει πολλά, όχι μόνο για τα άτομα, αλλά και για το κοινωνικό σύνολο και το πολιτισμικό περιβάλλον στο οποίο αυτά ζουν.
 
Κείμενο 2
Γιασμίνα Χάντρα 1 (1955 –)
Τα χελιδόνια της Καμπούλ 2 (απόσπασμα)
Στην Καμπούλ, πρωτεύουσα του Αφγανιστάν, ο Μοσέν και η Ζαϊρά, ζευγάρι με πανεπιστημιακή μόρφωση και παντρεμένοι από έρωτα, αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις καριέρες τους κάτω από το ασφυκτικό περιβάλλον που έχει διαμορφώσει η τυραννία των Ταλιμπάν. Στο απόσπασμα που ακολουθεί, η Ζαϊρά αρνείται την πρόταση του Μοσέν να βγουν μια βόλτα στην πόλη φορώντας το τσαντόρ.
 
[…]
Η Ζαϊρά νεύει αρνητικά:
-Δεν θέλω να γυρίσω με βαριά καρδιά, Μοσέν. Θα χαλάσω άσκοπα τη μέρα μου μ’ ό,τι υπάρχει στο δρόμο. Δεν μπορώ να περάσω μπροστά από κάτι φριχτό και να κάνω σαν να μη συμβαίνει τίποτα. Κι από την άλλη, αρνούμαι να φορέσω το τσαντόρ3. Απ’ όλα τα σαμάρια, είναι το πιο εξευτελιστικό. Ο χιτώνας του Νέσσου δεν θα ’βλαπτε την αξιοπρέπειά μου περισσότερο απ’ αυτό το ολέθριο, γελοίο ντύσιμο, που με καταντά πράγμα, σβήνοντας το πρόσωπό μου και δημεύοντας την ταυτότητά μου. Εδώ, τουλάχιστον, είμαι στο σπίτι μου, Ζαϊρά, γυναίκα του Μοσέν Ραμάτ, τριάντα δύο χρόνων, μια δικαστίνα που ο σκοταδισμός4 τής στέρησε τη δουλειά δίχως αποζημίωση ή δίκη […] Μ’ αυτό το καταραμένο πέπλο, δεν είμαι ούτε άνθρωπος ούτε ζώο, μονάχα κάτι προσβλητικό ή επονείδιστο5, που πρέπει να το κρύβουμε σαν αναπηρία. Είναι πολύ σκληρό για να τ’ αντέξω. Ιδιαίτερα για μια πρώην δικηγόρο, αγωνίστρια για το γυναικείο ζήτημα. Σε παρακαλώ, μη σκεφτείς πως κάνω νάζια. Δυστυχώς, καλύτερα να ’κανα! Μου λείπει το κουράγιο. Μη μου ζητάς ν’ απαρνηθώ το όνομά μου, τα χαρακτηριστικά μου, το χρώμα των ματιών μου, το σχήμα των χειλιών μου, για μια βόλτα μες στη μιζέρια και την κατάθλιψη· μη μου ζητάς να ’μαι λιγότερο από σκιά, μια ανώνυμη φορεσιά που θροΐζει καταμεσής ενός εχθρικού κόσμου.
 
Τα χελιδόνια της Καμπούλ, μτφ. Ζ. Μπιενκούρ – Μ. Μακρόπουλος, Αθήνα: Καστανιώτης, 2004, σσ. 63 – 65.
 
1. Ο Αλγερινός Μοχάμεντ Μουλεσεχούλ, ενώ ήταν ήδη αξιωματικός του στρατού, άρχισε να δημοσιεύει κείμενα με το γυναικείο ψευδώνυμο Γιασμίνα Χάντρα. Αργότερα, κάτω από την πίεση του στρατιωτικού κατεστημένου και της συντηρητικής πολιτικής κατάστασης στη χώρα του, αποχώρησε από τον στρατό, για να μετακομίσει στη νότια Γαλλία, όπου ζει μέχρι και σήμερα.
2. Το μυθιστόρημα μεταφέρθηκε στις κινηματογραφικές οθόνες (animation–επίσημη συμμετοχή στο Φεστιβάλ Καννών 2019, υποψήφιο για καλύτερη ταινία κινούμενων σχεδίων στα Βραβεία της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου 2019).
3. Φαρδύ μακρύ ρούχο, το οποίο φορούν σε δημόσιους χώρους σε μερικές μουσουλμανικές χώρες οι γυναίκες πάνω από τα υπόλοιπα ρούχα τους, για να καλύψουν το κεφάλι και το σώμα τους.
4. Η τάση για αντίδραση σε κάθε προσπάθεια εκσυγχρονισμού και προόδου στον χώρο της παιδείας και του πολιτισμού.
5. ντροπιαστικό
 
ΘΕΜΑΤΑ
 
ΘΕΜΑ 1
1ο υποερώτημα
Τι φανερώνει η ενδυμασία, σύμφωνα με τον συγγραφέα του Κειμένου 1; (50 – 60 λέξεις)
 
Σύμφωνα με τον συγγραφέα η ενδυμασία μπορεί, υπό συνθήκες, να φανερώνει την κοινωνική τάξη ενός ατόμου και τη θέση του εντός αυτής. Φανερώνει, επίσης, το φύλο και, πιθανώς, την ηλικία, όπως και το επάγγελμα, αν υπάρχει ειδική ενδυμασία για αυτό. Από την ενδυμασία, άλλωστε, ενδέχεται να γίνεται αντιληπτή η εθνικότητα και η θρησκεία ενός ατόμου ή κάποια ιδεολογία που ασπάζεται.
[Λέξεις: 60]
 
2ο υποερώτημα
Ποιος είναι ο βασικός ισχυρισμός του συγγραφέα στη δεύτερη παράγραφο του Κειμένου 1; Πώς ο τρόπος που επιλέγει να αναπτύξει τη συγκεκριμένη παράγραφο συμβάλλει στην ενίσχυση αυτού του ισχυρισμού; 
 
Βασικός ισχυρισμός = Η ενδυμασία έχει πολύ μεγάλη σημασία στη ζωή του ανθρώπου. Ο συγγραφέας επιλέγει να στηρίξει τον βασικό του ισχυρισμό χρησιμοποιώντας ως τρόπο ανάπτυξης παραγράφου την αιτιολόγηση. Ειδικότερα, επισημαίνει τη μέγιστη σημασία της ενδυμασίας:
α) για την υγεία (προστασία από άσχημες καιρικές συνθήκες)
β) για την ανάδειξη της προσωπικότητας του ατόμου (η ενδυμασία «δείχνει» τον χαρακτήρα του καθενός)
γ) για την αλληλεπίδρασή της με την ανθρώπινη συμπεριφορά (η ενδυμασία φανερώνει τη διάθεση του ατόμου για βελτιωτικές αλλαγές και αποτελεί έκφραση αυτοπεποίθησης)
δ) για την ευεργετική της επίδραση στην ψυχική διάθεση του ατόμου
Με αυτόν τον τρόπο, ο συγγραφέας τεκμηριώνει τον βασικό του ισχυρισμό, ενώ ταυτόχρονα προσδίδει σε αυτόν πειστικότητα και αντικειμενικότητα.
 
Εναλλακτικό ερώτημα:
Αφού λάβετε υπόψη σας πως το Κείμενο 1 αποτελεί απόσπασμα σχολικού βιβλίου που απευθύνεται σε μαθητές Γυμνασίου να καταγράψετε τρεις (3) τρόπους με τους οποίους υπηρετείται ο σκοπός της σαφήνειας που είναι αναγκαία για ένα διδακτικό εγχειρίδιο.
 
Προκειμένου στο εν λόγω κείμενο να αποδοθούν με σαφήνεια τα σχετικά με την ενδυμασία ζητήματα γίνεται συνεχής χρήση παραδειγμάτων («Για παράδειγμα, στον δυτικό πολιτισμό το φόρεμα…»), ώστε να αποσαφηνίζεται κάθε άποψη ή διαπίστωση που καταγράφεται σε αυτό. Παραλλήλως, στο κείμενο αυτό αξιοποιείται σε μεγάλο βαθμό ο μικροπερίοδος λόγος και η αναφορική λειτουργία της γλώσσας («Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της ενδυμασίας αποτελεί η μόδα»), ώστε μέσα από τις σύντομες προτάσεις και την -κυρίως- κυριολεκτική σημασία των λέξεων τα νοήματα να μεταδίδονται με απλότητα, σαφήνεια και ακρίβεια. Επιπροσθέτως, αξιοποιείται η χρήση ορισμών («Μόδα είναι οι αλλαγές στον τρόπο ντυσίματος που χαρακτηρίζουν μια χρονική περίοδο»), ώστε να αποσαφηνίζονται οι έννοιες και να καθίσταται το κείμενο ιδιαιτέρως εύληπτο.
 
3ο υποερώτημα 
«Είναι μια σιωπηλή γλώσσα που φανερώνει πολλά, όχι μόνο για τα άτομα, αλλά και για το κοινωνικό σύνολο και το πολιτισμικό περιβάλλον στο οποίο αυτά ζουν»: Στην παραπάνω περίοδο λόγου του Κειμένου 1 ποια λειτουργία της γλώσσας εντοπίζεις, την κυριολεκτική ή τη μεταφορική; Γιατί, κατά τη γνώμη σου, επιλέγεται αυτή η λειτουργία; Ποια σχέση έχει με το περιεχόμενο του κειμένου και την πρόθεση των συντακτών του;
 
«Είναι μια σιωπηλή γλώσσα… στο οποίο αυτά ζουν»: Μεταφορική λειτουργία της γλώσσας. Η λειτουργία της γλώσσας επιλέγεται με κριτήρια την πρόθεση του πομπού και το ύφος του κειμένου. Στο Κείμενο 1 επιλέγεται η χρήση της μεταφορικής λειτουργίας της γλώσσας από τους συντάκτες του, με σκοπό την πρόκληση συναισθημάτων και την αισθητική συγκίνηση του δέκτη. Ταυτόχρονα, δημιουργείται ερέθισμα για προβληματισμό του δέκτη, καθώς το μήνυμα διατυπώνεται με τρόπο συνυποδηλωτικό. Τέλος, αποσαφηνίζεται το μήνυμα (ενδυμασία = κώδικας επικοινωνίας = σιωπηλή γλώσσα), όπως αυτό διατυπώνεται στη θεματική πρόταση της συγκεκριμένης παραγράφου («Σε γενικές γραμμές, η ενδυμασία αποτελεί ένα είδος κώδικα επικοινωνίας»).
 
ΘΕΜΑ 2
Σε ένα άρθρο σας που θα δημοσιευτεί σε εφημερίδα ευρείας κυκλοφορίας καλείστε να αιτιολογήσετε την ιδιαίτερη σημασία της ενδυμασίας για τα άτομα εφηβικής ηλικίας, λαμβάνοντας υπόψη τις απόψεις των συγγραφέων πως «Καθένας διαλέγει τον τρόπο με τον οποίο ντύνεται ανάλογα με την προσωπικότητά του», και πως η ενδυμασία «Είναι μια σιωπηλή γλώσσα που φανερώνει πολλά». (350-400 λέξεις)
 
Έφηβοι και ενδυμασία
 
     Κατά την περίοδο της εφηβείας η ενδυμασία αποκτά ιδιαίτερη σημασία για τους νέους, καθώς αντιλαμβάνονται τη δυναμική της εξωτερικής εμφάνισης, αλλά και τα μηνύματα που μεταδίδονται μέσα από τις ενδυματολογικές επιλογές τους για την προσωπικότητά τους. Πρόκειται για μια περίοδο που χαρακτηρίζεται από αλλαγές, πειραματισμούς, καθώς και επιμονή σε συγκεκριμένες επιλογές, ακόμη κι αν υπάρχουν αντιρρήσεις από τους γονείς.  
     Οι έφηβοι βιώνουν έντονα την ανάγκη να διεκδικήσουν την αυτονομία τους, όπως και να δηλώσουν την αντίδρασή τους απέναντι στην κοινωνική πίεση και τα στερεότυπα. Ως εκ τούτου, τα ρούχα που επιλέγουν -είτε με το στυλ αυτών είτε με το χρώμα τους- λειτουργούν δηλωτικά για τις συγκεκριμένες επιθυμίες τους. Ενδέχεται, έτσι, οι ενδυματολογικές επιλογές των εφήβων να υπαγορεύονται περισσότερο από την εσωτερική τους επιθυμία να εκφράσουν την αντίδρασή τους απέναντι σε κάτι ή σε κάποιον, παρά από την πραγματική αισθητική τους.       Παραλλήλως, βέβαια, η εφηβεία είναι η περίοδος κατά την οποία οι νέοι επιδιώκουν πρωτίστως να γίνουν αποδεκτοί από τους συνομηλίκους τους. Τείνουν, έτσι, να ακολουθούν τον τρόπο ενδυμασίας που επικρατεί μεταξύ των ατόμων της ηλικίας τους. Ακολουθούν, δηλαδή, την εκάστοτε εφηβική μόδα, διότι παρά τη γενικότερη επιθυμία να εκφράσουν τη δική τους προσωπικότητα υπερτερεί τελικά η επιδίωξη να ενσωματωθούν στους εφηβικούς κύκλους και να μην αισθάνονται παράταιροι.
     Η έκφραση της ταυτότητας και της προσωπικότητάς τους μέσω της ενδυμασίας προκύπτει, κυρίως, μέσα από μικρές διαφοροποιήσεις στο κυρίαρχο στυλ ντυσίματος των άλλων εφήβων. Δύσκολα διακινδυνεύουν οι έφηβοι το ζητούμενο της αποδοχής με το να διαφοροποιήσουν τελείως το δικό τους ντύσιμο, έστω κι αν ενίοτε θυσιάζουν στοιχεία της προσωπικότητάς τους. Αντιλαμβάνονται, άλλωστε, από νωρίς πως μια σημαντική διαφοροποίηση στο ντύσιμό τους συνιστά σαφή επιλογή αποστασιοποίησης από τους συνομηλίκους τους.
     Οι ενδυματολογικές επιλογές λειτουργούν, συνάμα, ως μέσο ενίσχυσης της ελκυστικότητάς τους. Πρόκειται για μια λειτουργία της ενδυμασίας που αξιοποιείται περισσότερο από τα κορίτσια αυτής της ηλικίας, χωρίς, εντούτοις, να μένει εντελώς αναξιοποίητη κι από τα αγόρια. Τόσο, άλλωστε, τα κορίτσια όσο και τα αγόρια επιδιώκουν με το ντύσιμό τους, μεταξύ άλλων, να προσελκύσουν την προσοχή και να διασφαλίσουν μια σχέση με το άτομο της αρεσκείας τους.
     Η ενδυμασία διαδραματίζει ποικίλες λειτουργίες σε όλες τις ηλικίες, αλλά έχει σαφώς ξεχωριστό ρόλο στην εφηβική ηλικία, εφόσον μέσω αυτής οι έφηβοι περνούν πολλά και σημαντικά για τους ίδιους μηνύματα. Αποδέκτες των μηνυμάτων αυτών είναι αφενός οι ενήλικες, από τους οποίους επιδιώκουν να διαφοροποιηθούν, κι αφετέρου οι συνομήλικοί τους, την αποδοχή των οποίων επιθυμούν να εξασφαλίσουν.
[Λέξεις: 401]
 
ΘΕΜΑ 3
Να εξηγήσετε τη νοηματική λειτουργία των ακόλουθων σχημάτων λόγου στο Κείμενο 2:
α. Μεταφορές: «σβήνοντας το πρόσωπό μου και δημεύοντας την ταυτότητά μου»
β. Σχήμα άρσης-θέσης: «Μ’ αυτό το καταραμένο πέπλο, δεν είμαι ούτε άνθρωπος ούτε ζώο, μονάχα κάτι προσβλητικό ή επονείδιστο, που πρέπει να το κρύβουμε σαν αναπηρία.»
γ. Ασύνδετο σχήμα: «Μη μου ζητάς ν’ απαρνηθώ το όνομά μου, τα χαρακτηριστικά μου, το χρώμα των ματιών μου, το σχήμα των χειλιών μου»
 
α. Με τη χρήση των συγκεκριμένων μεταφορών δηλώνεται εμφατικά η αίσθηση της ηρωίδας πως το τσαντόρ εκμηδενίζει την ταυτότητά της, εφόσον κρύβει πλήρως το πρόσωπό της και την καθιστά μια ακόμη ανώνυμη και μη αναγωρίσιμη γυναίκα. Ως εκ τούτου, μέσω της εξομοίωσής της με όλες τις άλλες γυναίκες το ένδυμα αυτό επιτυγχάνει να εκχωρήσει την ταυτότητά της στους κρατούντες, οι οποίοι επιδιώκουν να αφαιρέσουν από τις γυναίκες το δικαίωμα να ξεχωρίζουν και να προβάλλουν τη δική τους αυτόνομη προσωπικότητα, όπως συμβαίνει στις δυτικές χώρες.
 
β. Με το σχήμα άρσης και θέσης υποδηλώνεται πως λόγω του τσαντόρ η ηρωίδα παύει να αισθάνεται ελεύθερος και υπερήφανος άνθρωπος, διότι μετατρέπεται σε κάτι το ντροπιαστικό∙ σε κάτι που, για να το κρύβουν, προφανώς το αντιμετωπίζουν ως προσβλητικό ή αισχρό. Τονίζει, κατ’ αυτό τον τρόπο, το πόσο τη μειώνει η επιθυμία των αρχών να καλύπτονται οι γυναίκες, αφού, κατά τη γνώμη της, τείνουμε να κρύβουμε μόνο εκείνα για τα οποία ντρεπόμαστε.
 
γ. Με το ασύνδετο σχήμα η ηρωίδα παραθέτει με συναισθηματικά δραστικό και συνοπτικό τρόπο τα στοιχεία εκείνα της εμφάνισής της που εξαναγκάζεται να καλύψει προκειμένου να κυκλοφορήσει σε δημόσιους χώρους. Αποκρύπτοντας, μάλιστα, τα ιδιαίτερα γνωρίσματα της εξωτερικής της εμφάνισης, όπως είναι το σχήμα το χειλιών της και το χρώμα των ματιών της, καταλήγει, επί της ουσίας, να απαρνιέται ακόμη και το όνομά της, καθώς δεν απομένει τίποτε που να τη διακρίνει από τις άλλες γυναίκες. Διαφαίνεται, έτσι, το ύψος του τιμήματος που καλείται να πληρώσει για μια απλή βόλτα στην πόλη.
 
ΘΕΜΑ 4
Λαμβάνοντας υπόψη το περιεχόμενο του Κειμένου 2 να αναπτύξεις τον προβληματισμό που δημιουργείται σε αυτό για τη θέση της γυναίκας σε ορισμένες κοινωνίες και την προσωπική σου τοποθέτηση απέναντι σε αυτή την κατάσταση (120-150 λέξεις).
 
Η θέση της γυναίκας, όπως διαφαίνεται από το λογοτεχνικό κείμενο, είναι σε ορισμένες κοινωνίες δεινή, εφόσον της στερούν όχι μόνο το δικαίωμα να εργαστεί, αλλά ακόμη και τη δυνατότητα να εμφανιστεί σε δημόσιο χώρο με ακάλυπτο το πρόσωπό της. Μέσα από την αφήγηση της ηρωίδας γίνεται αντιληπτό πόσο επώδυνο της είναι να φορέσει το τσαντόρ, για να κυκλοφορήσει στην πόλη, καθώς θεωρεί πως το ένδυμα αυτό είναι ένα σύμβολο υποδούλωσης («σαμάρι»), το οποίο υπονομεύει την προσωπικότητά της και αφανίζει την ταυτότητά της («με καταντά πράγμα, σβήνοντας το πρόσωπό μου και δημεύοντας την ταυτότητά μου»). Η ηρωίδα αισθάνεται πως με το τσαντόρ παύει να είναι άνθρωπος και τρέπεται σε κάτι το ντροπιαστικό που αναγκάζονται οι άνθρωποι να το κρύβουν («δεν είμαι ούτε άνθρωπος ούτε ζώο, μονάχα κάτι προσβλητικό»). Γίνεται, άρα, εμφανής η καταπίεση που βιώνουν οι γυναίκες, καθώς και η ψυχική οδύνη που τους προκαλείται από τους ασφυκτικούς περιορισμούς που τους τίθενται.
Προσωπικά θεωρώ πως η κατάσταση αυτή είναι εξαιρετικά προσβλητική για τις γυναίκες, αφού αντιμετωπίζονται ως κάτι το υποδεέστερο χωρίς ουσιαστικά δικαιώματα. Κατανοώ, βέβαια, πως πρόκειται για μια θρησκευτική αντίληψη, πιστεύω, όμως, πως χρειάζεται να αλλάξει δραστικά, ώστε να αποκτήσουν οι γυναίκες ισότιμα με τους άνδρες δικαιώματα.
 
«Το/τα θέμα/τα προέρχεται και αντλήθηκε/αν από την πλατφόρμα της Τράπεζας Θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας που αναπτύχθηκε (MIS5070818-Tράπεζα θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, Γενικό Λύκειο-ΕΠΑΛ) και είναι διαδικτυακά στο δικτυακό τόπο του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.) στη διεύθυνση (http://iep.edu.gr/el/trapeza-thematon-arxiki-selida)».