β) να εντοπίσετε τις ομοιότητες και τις διαφορές του κόμματος των Φιλελευθέρων με τα αντιβενιζελικά κόμματα στο σύνολό τους.
Ο Βενιζέλος, μολονότι πίστευε στον κοινοβουλευτισμό, αντιλαμβανόταν πως η πρωτοφανής του επιτυχία οφειλόταν στο προσωπικό του χάρισμα μάλλον, παρά στην κομματική οργάνωση. Η πεποίθησή του πως ήλθε στην εξουσία το 1910 για να απαλλάξει την Ελλάδα από τον «παλαιοκομματισμό» δεν ξεχώριζε πάντοτε από την εχθρότητα προς τα κόμματα εν γένει. Ειδικότερα μετά το 1928, όταν άρχισε να χαλαρώνει η επιβολή του πάνω στους τέως υπαρχηγούς του, έτεινε να αγνοεί την «κομματική κουζίνα» όπως τα ονόμαζε περιφρονητικά. Σε μια συνέντευξη που έδωσε τον επόμενο χρόνο, αποκάλυψε την πεποίθησή του πως, αν το κοινοβουλευτικό σύστημα ήθελε να επιβιώσει, χρειαζόταν περισσότερο παρά ποτέ μεγάλες προσωπικότητες, ικανές να διερμηνεύσουν πιστά και άμεσα τη λαϊκή θέληση, χωρίς να υπόκεινται ανά πάσα στιγμή σε κομματικές πιέσεις. Ούτε ο πατερναλισμός του Βενιζέλου ούτε οι πελατειακές φατρίες των Λαϊκών παρήγαγαν μια κομματική οργάνωση ικανή να αρθρώσει τα αιτήματα των μαζών. Ούτε οι μεν ούτε οι δε γέννησαν το «κόμμα ιδεών», την απουσία του οποίου θρηνούσαν οι θεωρητικοί εκείνης της εποχής στην Ελλάδα. Ούτε και κατόρθωσαν να δημιουργήσουν σταθερές νεανικές οργανώσεις. Το «σχίσμα» το οποίο τους χώριζε, καθώς στηριζόταν σε περιφερειακές μάλλον παρά σε ταξικές αντιθέσεις -μεταξύ της Παλαιάς Ελλάδας και των βενιζελικών Νέων Χωρών- αφορούσε ολοένα και λιγότερο τις ανάγκες μιας χώρας όπου αναπτύσσονταν ταχύτατα οι πόλεις και η βιομηχανία. Τα δύο μεγάλα κόμματα προσκολλήθηκαν στην άποψη πως η λειτουργία ενός κόμματος εθνικού επιπέδου ήταν να υπερβαίνει μάλλον παρά να εκπροσωπεί τα ταξικά συμφέροντα.
_____________
πατερναλισμός: άσκηση εξουσίας με κηδεμονευτικό χαρακτήρα
Λαϊκό Κόμμα: αντιβενιζελικό κόμμα του Μεσοπολέμου
α) Όσον αφορά τη δομή του βενιζελικού κόμματος, αυτό ήταν σε μεγάλο βαθμό προσωποπαγές. Ο Βενιζέλος, με ισχυρή θέση στο Κοινοβούλιο και μεγάλο κύρος, είχε τα πάντα υπό τον έλεγχο του, όπως και ο Τρικούπης. Όπως επισημαίνει ο Mark Mazower, ο Βενιζέλος, αν και ήταν υποστηρικτής του κοινοβουλευτισμού, είχε επίγνωση του γεγονότος πως η μεγάλη επιτυχία του ήταν αποτέλεσμα περισσότερο της δικής του χαρισματικής προσωπικότητας παρά της κομματικής οργάνωσης. Η επιδίωξη του, άλλωστε, αναλαμβάνοντας τον έλεγχο της χώρας το 1910, να την απαλλάξει από τα προβλήματα που δημιουργούσε ο «παλαιοκομματισμός», δεν διακρινόταν πάντοτε από την εχθρότητα που είχε συνολικά απέναντι στα κόμματα. Η υποτιμητική του στάση απέναντι στα οποία έγινε εμφανέστερη μετά το 1928, οπότε, έχοντας μετριαστεί η επιβολή που ασκούσε στους άλλοτε υπαρχηγούς του, έτεινε να τα αγνοεί όλο και περισσότερο, αποκαλώντας τα με χαρακτηριστική περιφρόνηση: «κομματική κουζίνα». Οι σύνδεσμοι Φιλελευθέρων που είχαν ιδρυθεί δεν έπαιζαν κάποιον ιδιαίτερο ρόλο στη διαμόρφωση της πολιτικής του κόμματος και δεν διέφεραν σημαντικά από τις τοπικές ομάδες φίλων που σχημάτιζαν τα παραδοσιακά κόμματα. Το 1912 άρχισε να αναδιοργανώνεται το κόμμα, με την ίδρυση Λέσχης Φιλελευθέρων στην Αθήνα και σε ορισμένες άλλες εκλογικές περιφέρειες. Οι βενιζελικοί είχαν πλάσει στο νου τους ένα ιδεατό κόμμα, χωρίς τις μικρότητες και τις διχόνοιες της παλιάς πολιτικής ελίτ, όμως αυτό δεν είχε σχέση με την πραγματικότητα. Σύμφωνα, μάλιστα, με δηλώσεις του ίδιου του Βενιζέλου, σε συνέντευξη που έδωσε το 1929, όπως τις καταγράφει ο Mark Mazower, άποψή του ήταν πως προκειμένου να επιβιώσει το κοινοβουλευτικό σύστημα είχε, περισσότερο από ποτέ, ανάγκη την ύπαρξη σημαντικών ηγετικών προσωπικοτήτων που θα είχαν τη δυνατότητα να υλοποιούν κατά τρόπο άμεσο τη λαϊκή θέληση, χωρίς να υποκύπτουν στις εκάστοτε κομματικές πιέσεις. Η ηγεσία του κόμματος, ωστόσο, έπρεπε αναγκαστικά να λαμβάνει υπόψη κοινωνικά και τοπικά συμφέροντα καθώς και αντιπαλότητες ανάμεσα σε στελέχη, όπως συνέβαινε και σε κάθε άλλο κόμμα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου