Λατινικά Γ΄ Λυκείου: Προσδιορισμοί
τόπου & χρόνου
Α΄ Προσδιορισμοί Τόπου
Ο προσδιορισμός του τόπου εκφέρεται
γενικά με εμπρόθετη αιτιατική ή αφαιρετική. Ειδικότερα έχουμε και τις εξής
περιπτώσεις:
1. Στάση σε τόπο
Η στάση σε τόπο δηλώνεται:
- με τοπικά επιρρήματα (ibi, hic,
illic)
- με την πρόθεση in + αφαιρετική (in Italiā)
- με απλή γενική ή αφαιρετική
Απλή γενική, όταν έχουμε ονόματα πόλεων (ή μικρών νησιών) α΄ και β΄ κλίσης ενικού αριθμού.
Απλή αφαιρετική, όταν έχουμε ονόματα πόλεων (ή μικρών νησιών) α΄ και β΄ κλίσης πληθυντικού αριθμού ή γ΄ κλίσης οποιουδήποτε αριθμού.
π.χ. sum Romae, sum Ephesi, sum Athenis, sum Carthagine
2. Κίνηση προς τόπο
Η κίνηση προς τόπο δηλώνεται:
- με τις προθέσεις in, ad + αιτιατική
- με απλή αιτιατική, όταν έχουμε ονόματα πόλεων (ή μικρών
νησιών).
π.χ. eo in Asiam,
eo in Italiam, eo Romam, eo Carthaginem
3. Κίνηση από τόπο
Η κίνηση από τόπο δηλώνεται:
- με τοπικά επιρρήματα (inde, illuc,
quo)
- με τις προθέσεις ab, ex, de + αφαιρετική
- με απλή αφαιρετική, όταν έχουμε ονόματα
πόλεων (ή μικρών νησιών).
π.χ. venio ex
Asiā, venio ab Italiā, venio Romā, venio Carthagine
Σημείωση 1: Τρεις
τύποι του ουσιαστικού domus χρησιμοποιούνται επιρρηματικά ως
προσδιορισμοί του τόπου:
domi = στο σπίτι, στην πατρίδα (στάση σε τόπο) [αρχ. οἴκοι]
domum = στο
σπίτι, στην πατρίδα (κίνηση σε τόπο) [αρχ. οἴκαδε]
domo = από
το σπίτι, από την πατρίδα (απομάκρυνση) [αρχ. οἴκοθεν]
Σημείωση 2: Στο κείμενο 34 υπάρχει εμπρόθετος προσδιορισμός της στάσης σε τόπο με όνομα πόλης (in Literno). Στη συγκεκριμένη περίπτωση δηλώνεται όχι η πόλη, αλλά η ευρύτερη περιοχή, όπου βρισκόταν η έπαυλη του Σκιπίωνα.
Β΄ Προσδιορισμοί Χρόνου
Ο χρόνος δηλώνεται με τους εξής τρόπους:
- με επιρρήματα (postea,
iam, tum, nunc, deinceps, mox, diu, semper).
Τα επιρρήματα post και ante συνοδευόμενα από αφαιρετική του μέτρου ή της διαφοράς δηλώνουν το πόσο μετά ή πόσο πριν συνέβη κάτι.
π.χ. paulo post = λίγο αργότερα [23], paucis ante diebus = πριν από λίγες μέρες - με εμπρόθετους
προσδιορισμούς π.χ. post victoriam = μετά τη νίκη [29], ante
tertium diem = πριν από 3 ημέρες [25]
- με χρονικές προτάσεις
- με χρονικές μετοχές
- με πλάγιες πτώσεις.
Πιο συγκεκριμένα:
- με απλή αφαιρετική για
να δηλωθεί το πότε έγινε κάτι. π.χ.
quodam die = κάποια μέρα [25]
- με απλή αιτιατική για
να δηλωθεί το πόση διάρκεια είχε.
π.χ. paucos menses = για λίγους μήνες [28]
- με απλή αφαιρετική για
να δηλωθεί το μέσα σε πόσο χρόνο ή
ύστερα από πόσο χρόνο έγινε κάτι. π.χ. quo Carthago deleta
est = κατά τη διάρκεια του οποίου η Καρχηδόνα καταστράφηκε [25]
Παραδείγματα
μετατροπών
Κείμενο
3
ad
oram: Εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει
κίνηση σε τόπο (in, ad + αιτιατική)
in ora: στάση σε τόπο (in + αφαιρετική)
ex ora: κίνηση από τόπο (ab, ex, de +
αφαιρετική)
Κείμενο
5
in Campaniā: Εμπρόθετος προσδιορισμός
της στάσης σε τόπο (in + αφαιρετική)
in Campaniam: κίνηση σε τόπο (in, ad + αιτιατική)
ex Campania: κίνηση από τόπο (ab, ex, de + αφαιρετική)
in
locis: Εμπρόθετος
προσδιορισμός που δηλώνει τη στάση σε τόπο
in loca: κίνηση σε τόπο (in, ad + αιτιατική)
ex locis: κίνηση από τόπο (ab, ex, de +
αφαιρετική)
Neapoli: Απρόθετη αφαιρετική (επειδή είναι
όνομα πόλεως) που δηλώνει τη στάση σε τόπο
Neapolim: απρόθετη αιτιατική που
δηλώνει την κίνηση σε τόπο
Neaopoli: κίνηση
από τόπο (απρόθετη αφαιρετική)
Κείμενο
6
In
civitāte: Εμπρόθετος
προσδιορισμός της στάσης σε τόπο (in + αφαιρετική)
in civitatem: κίνηση σε τόπο (in, ad + αιτιατική)
ex civitate: κίνηση από τόπο (ab, ex, de + αφαιρετική)
Κείμενο
7
in
hibernis: Εμπρόθετος προσδιορισμός
της στάσης σε τόπο (in + αφαιρετική)
in hiberna:
κίνηση σε τόπο (in, ad + αιτιατική)
ex hibernis: κίνηση από τόπο (ab, ex, de +
αφαιρετική)
in
Nerviis: Εμπρόθετος προσδιορισμός
της στάσης σε τόπο (in + αφαιρετική)
in Nervios:
κίνηση σε τόπο (in, ad + αιτιατική)
ex Nerviis: κίνηση από τόπο (ab, ex, de +
αφαιρετική)
in
Belgis: Εμπρόθετος
προσδιορισμός της στάσης σε τόπο (in + αφαιρετική)
ad Belgas: κίνηση σε τόπο (in, ad + αιτιατική)
ex Belgis: κίνηση
από τόπο (ab, ex, de + αφαιρετική)
in
castra: Εμπρόθετος προσδιορισμός
της κίνησης σε τόπο (in, ad + αιτιατική)
in castris: στάση σε τόπο (in +
αφαιρετική)
ex castris: κίνηση από τόπο (ab, ex, de
+ αφαιρετική)
de
collibus: Εμπρόθετος προσδιορισμός
της κίνησης από τόπο (ab, ex, de + αφαιρετική)
ad colles / collis: κίνηση σε τόπο (in, ad + αιτιατική)
in collibus: στάση σε τόπο (in + αφαιρετική)
Κείμενο
11
ab
Galliā: Εμπρόθετος
προσδιορισμός της απομάκρυνσης (ab, ex, de + αφαιρετική)
ad Galliam: κίνηση σε τόπο (in, ad + αιτιατική)
in Gallia: στάση σε τόπο (in + αφαιρετική)
in
Italiā: Εμπρόθετη τοπική
αφαιρετική) που δηλώνει τη στάση σε τόπο.
ad Italiam: κίνηση σε τόπο (in, ad + αιτιατική)
de Italia: κίνηση από τόπο (ab, ex, de +
αφαιρετική)
in
Africam: Εμπρόθετος
προσδιορισμός που δηλώνει την κίνηση σε τόπο κίνηση σε τόπο (in, ad +
αιτιατική)
in Africa: στάση σε τόπο (in + αφαιρετική)
de Africa: κίνηση από τόπο (ab, ex, de + αφαιρετική)
Κείμενο 14
Athēnas: απρόθετη αιτιατική που δηλώνει την
κίνηση σε τόπο
Athenis: στάση σε τόπο (απρόθετη
αφαιρετική)
Athenis: κίνηση από τόπο (απρόθετη
αφαιρετική)
Κείμενο
15
in
fluminibus: Εμπρόθετος
προσδιορισμός της στάσης σε τόπο. (in +
αφαιρετική)
in flumina: κίνηση σε τόπο (in, ad + αιτιατική)
ex fluminibus: κίνηση από τόπο (ab, ex, de +
αφαιρετική)
Κείμενο
20
in diaetam: Εμπρόθετος προσδιορισμός
της κατεύθυνσης σε τόπο. (in, ad + αιτιατική)
in diaeta: στάση σε τόπο (in +
αφαιρετική)
ex diaeta: κίνηση από τόπο (ab, ex, de +
αφαιρετική)
ad
solarium: Εμπρόθετος
προσδιορισμός της κατεύθυνσης σε τόπο. (in, ad + αιτιατική)
in solario: στάση σε τόπο (in + αφαιρετική)
ex solario: κίνηση από τόπο (ab, ex, de +
αφαιρετική)
in
castra: Εμπρόθετος
προσδιορισμός που δηλώνει την κίνηση σε τόπο (in, ad + αιτιατική)
in castris: στάση σε τόπο (in + αφαιρετική)
ex castris: κίνηση από τόπο (ab, ex, de +
αφαιρετική)
Κείμενο
25
in
curiam: εμπρόθετος
επιρρηματικός προσδιορισμός που δηλώνει κίνηση σε τόπο
in curia = στάση σε τόπο (in +
αφαιρετική)
ex curia = κίνηση από τόπο (ab, ex, de + αφαιρετική)
Carthagine: απρόθετη αφαιρετική που δηλώνει στάση
σε τόπο
Carthaginem: κίνηση σε τόπο (απρόθετη
αιτιατική)
Carthagine: κίνηση από τόπο (απρόθετη
αφαιρετική)
Κείμενο
31
in
castra: Εμπρόθετος
προσδιορισμός που δηλώνει την κίνηση σε τόπο. (in, ad + αιτιατική)
in castris: στάση σε τόπο (in + αφαιρετική)
ex castris: κίνηση από τόπο (ab, ex, de +
αφαιρετική)
Κείμενο
34
in
tecto: εμπρόθετος
προσδιορισμός που δηλώνει στάση σε τόπο (in + αφαιρετική)
in tectum: κίνηση σε τόπο (in, ad + αιτιατική)
ex tecto: κίνηση από τόπο (ab, ex, de +
αφαιρετική)
domum: αιτιατική που δηλώνει την
κίνηση/κατεύθυνση σε τόπο
domi = στάση σε τόπο (απρόθετη γενική)
domo = απομάκρυνση / κίνηση από τόπο (απρόθετη
αφαιρετική)
Κείμενο
38
in
sacello: εμπρόθετος
προσδιορισμός που δηλώνει τη στάση σε τόπο (in + αφαιρετική)
in sacellum: κίνηση σε τόπο (in, ad + αιτιατική)
ex sacello: κίνηση από τόπο (ab, ex, de + αφαιρετική)
Κείμενο
42
in
castra: εμπρόθετος
προσδιορισμός που δηλώνει την κίνηση σε τόπο (in, ad + αιτιατική)
in castris: στάση σε τόπο (in +
αφαιρετική)
ex castris: κίνηση από τόπο (ab, ex, de
+ αφαιρετική)
Κείμενο
43
in
castris: εμπρόθετος
προσδιορισμός της στάσης σε τόπο (in + αφαιρετική)
in castra: κίνηση σε τόπο (in, ad +
αιτιατική)
ex castris: κίνηση από τόπο (ab, ex, de
+ αφαιρετική)
in
patria: εμπρόθετος
προσδιορισμός της στάσης σε τόπο (in + αφαιρετική)
in patriam: κίνηση σε τόπο (in, ad + αιτιατική)
ex patria: κίνηση από τόπο (ab, ex, de +
αφαιρετική)
Κείμενο
44
in
qua: εμπρόθετος στάσης σε τόπο
(μεταφορικά) (in + αφαιρετική)
in quam: κίνηση σε τόπο (in, ad + αιτιατική)
ex qua: κίνηση από τόπο (ab, ex, de +
αφαιρετική)
