Θουκυδίδη Ιστορία Βιβλίο 3 Κεφάλαιο 81 [Διαγώνισμα]

Ron Weathers 

Θουκυδίδη Ιστορία Βιβλίο 3 Κεφάλαιο 81 [Διαγώνισμα]

 

Θουκυδίδου Ἱστορίαι, 3, 81.2-81.4

Κερκυραῖοι δὲ αἰσθόμενοι τάς τε Ἀττικὰς ναῦς προσπλεούσας τάς τε τῶν πολεμίων οἰχομένας, λαβόντες τούς τε Μεσσηνίους ἐς τὴν πόλιν ἤγαγον πρότερον ἔξω ὄντας, καὶ τὰς ναῦς περιπλεῦσαι κελεύσαντες ἃς ἐπλήρωσαν ἐς τὸν Ὑλλαϊκὸν λιμένα, ἐν ὅσῳ περιεκομίζοντο, τῶν ἐχθρῶν εἴ τινα λάβοιεν, ἀπέκτεινον· καὶ ἐκ τῶν νεῶν ὅσους ἔπεισαν ἐσβῆναι ἐκβιβάζοντες ἀπεχρῶντo, ἐς τὸ ῞Ηραιόν τε ἐλθόντες τῶν ἱκετῶν ὡς πεντήκοντα ἄνδρας δίκην ὑποσχεῖν ἔπεισαν καὶ κατέγνωσαν πάντων θάνατον. Οἱ δὲ πολλοὶ τῶν ἱκετῶν, ὅσοι οὐκ ἐπείσθησαν, ὡς ἑώρων τὰ γιγνόμενα, διέφθειρον αὐτοῦ ἐν τῷ ἱερῷ ἀλλήλους, καὶ ἐκ τῶν δένδρων τινὲς ἀπήγχοντο, οἱ δ᾽ ὡς ἕκαστοι ἐδύναντο ἀνηλοῦντο. Ἡμέρας τε ἑπτά, ἃς ἀφικόμενος ὁ Εὐρυμέδων ταῖς ἑξήκοντα ναυσὶ παρέμεινε, Κερκυραῖοι σφῶν αὐτῶν τοὺς ἐχθροὺς δοκοῦντας εἶναι ἐφόνευον, τὴν μὲν αἰτίαν ἐπιφέροντες τοῖς τὸν δῆμον καταλύουσιν, ἀπέθανον δέ τινες καὶ ἰδίας ἔχθρας ἕνεκα, καὶ ἄλλοι χρημάτων σφίσιν ὀφειλομένων ὑπὸ τῶν λαβόντων·

 

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1.     Να μεταφράσετε στη Νέα Ελληνική το απόσπασμα: «Οἱ δὲ πολλοὶ τῶν ἱκετῶν… ὀφειλομένων ὑπὸ τῶν λαβόντων·»

Μονάδες 30

 

Οι περισσότεροι από τους ικέτες, όσοι δεν πείσθηκαν, βλέποντας τι γινόταν, άρχισαν να σκοτώνουν εκεί, μέσα στον ιερό τόπο, ο ένας τον άλλο, μερικοί κρεμάστηκαν από τα δένδρα και άλλοι αυτοκτονούσαν όπως καθένας μπορούσε. Τις επτά ημέρες που έμεινε εκεί ο Ευρυμέδων, όταν έφθασε με τα εξήντα πλοία, οι Κερκυραίοι σκότωναν όποιους θεωρούσαν εχθρούς τους· τους καταλόγιζαν ότι ήθελαν να καταλύσουν το δημοκρατικό πολίτευμα, στην πραγματικότητα όμως θανατώθηκαν μερικοί και από προσωπικά μίση και άλλοι για χρήματα που τους οφείλονταν θανατώθηκαν από τους οφειλέτες τους.

 

2. «Καὶ γὰρ πατὴρ παῖδα ἀπέκτεινε καὶ ἀπὸ τῶν ἱερῶν ἀπεσπῶντο καὶ πρὸς αὐτοῖς ἐκτείνοντο». Με βάση τη συγκεκριμένη περίοδο να σχολιάσετε τις ακρότητες ενός εμφύλιου πολέμου. Μονάδες 10

 

Σε συνθήκες εμφύλιας διαμάχης διασαλεύεται η φυσική τάξη των πραγμάτων, καθώς ακόμη και η πατρική αγάπη και στοργή προς τα παιδιά αντικαθίσταται από πράξεις ωμότητας. Κάθε έννοια ηθικής, δικαιοσύνης, γραπτού ή άγραφου νόμου αλλά και ανθρωπιάς καταλύεται. Πέραν, άλλωστε, από την ακραία πράξη πατεράδων να δολοφονούν τα ίδια τους τα παιδιά, ακόμη και η ασέβεια απέναντι στα ιερά των θεών ήταν ανήκουστη για τα δεδομένα της εποχής. Η δολοφονία των ικετών συνιστούσε βάναυση καταπάτηση του άγραφου ηθικού νόμου, που όριζε ότι οι ικέτες ήταν πρόσωπα ιερά και απαραβίαστα. Με δεδομένο, άρα, πως οι άνθρωποι στο πλαίσιο ενός εμφυλίου πολέμου παύουν να δείχνουν τον οφειλόμενο σεβασμό στους ιερούς χώρους, στο άγραφο δίκαιο, αλλά και στους στενότερους συγγενικούς δεσμούς, γίνεται αντιληπτό πως καθίστανται ικανοί για κάθε άλλη ακρότητα και απάνθρωπη πράξη. Τυφλωμένοι από το πολιτικά υποκινούμενο μίσος χάνουν την αίσθηση του μέτρου και αποκτηνώνονται κατά τρόπο απρόσμενο, αφού οι «εχθροί» τους δεν είναι κάποιοι ξένοι εισβολείς, αλλά συγγενείς, φίλοι και συμπολίτες τους.

 

3. Πώς ερμηνεύετε την επιλογή των ολιγαρχικών να θέτουν οι ίδιοι τέρμα στη ζωή τους;

Μονάδες 10

 

Οι ολιγαρχικοί, συνειδητοποιώντας ότι δεν υπάρχει καμία ελπίδα σωτηρίας, προτίμησαν να θέσουν οι ίδιοι τέρμα στη ζωή τους, παρά να πέσουν στα χέρια των εχθρών τους. Ο Θουκυδίδης, χρησιμοποιώντας τρία ρήματα που δηλώνουν θάνατο (διέφθειρον, ἀπήγχοντο, ἀνηλοῦντο),  μεταδίδει το κλίμα της απόγνωσης των ολιγαρχικών και δημιουργεί συγχρόνως μία από τις πιο «σκληρές», έντονες αλλά και τραγικές εικόνες του έργου του. Η επιλογή των ολιγαρχικών να αυτοκτονήσουν φανερώνει την απόλυτη απροθυμία τους να αφεθούν στα χέρια των αντιπάλων τους και να τους προσφέρουν κατ’ αυτό τον τρόπο την ευχαρίστηση να είναι εκείνοι που θα τους σκοτώσουν ή θα τους βασανίσουν. Προτιμούν, έτσι, να αυτοκτονήσουν ή να πεθάνουν από τα χέρια κάποιου ομοϊδεάτη τους, παρά να πέσουν θύματα της αγριότητας των εχθρών τους. Εμφανής -έστω και έμμεσα- η ένταση των πολιτικών παθών, εφόσον στη σκέψη των ολιγαρχικών ο θάνατος από τα χέρια ενός δημοκρατικού μοιάζει πολύ πιο επώδυνος ή ακραία πιο ανεπιθύμητος από τον θάνατο που θα επερχόταν με τη συνδρομή κάποιου ολιγαρχικού ή μέσω της αυτοχειρίας.

 

4. Αλλά μόλις παρουσιαζόταν ευκαιρία, εκείνοι που πρώτοι είχαν ξαναβρεί το θάρρος τους, αν έβλεπαν ότι οι αντίπαλοι τους ήταν αφύλαχτοι, τους χτυπούσαν κ’ ένοιωθαν μεγαλύτερη χαρά να τους βλάψουν εξαπατώντας τους, παρά χτυπώντας τους ανοιχτά. Θεωρούσαν ότι ο τρόπος αυτός όχι μόνο είναι πιο ασφαλής αλλά και βραβείο σε αγώνα δόλου. [Βιβλίο 3. Κεφάλαιο 82, & 7]

 

Να εντοπίσετε στοιχεία από το μεταφρασμένο χωρίο, τα οποία επιβεβαιώνονται στο κείμενο που σας δόθηκε (3, 81.2-81.4).

Μονάδες 10

 

Στο δοθέν κείμενο εντοπίζουμε την επιβεβαίωση ποικίλων στοιχείων από τις παρατηρήσεις που κάνει ο ιστορικός στο κεφάλαιο 82. Σε πρώτο επίπεδο διαπιστώνουμε πως οι δημοκρατικοί της Κέρκυρας έσπευσαν να εκμεταλλευτούν την έλλειψη προστασίας των αντιπάλων τους, μόλις διαπίστωσαν πως τα πλοία των Πελοποννησίων είχαν φύγει από το νησί. Προτού καν, μάλιστα, φτάσουν τα αθηναϊκά πλοία, οι δημοκρατικοί είχαν ξεκινήσει να θέτουν σε εφαρμογή το σχέδιο εξόντωσης των αντιπάλων τους. Παραλλήλως, διαπιστώνουμε έντονα το στοιχείο της εξαπάτησης, διότι οι δημοκρατικοί δεν διστάζουν να δολοφονήσουν, καθώς τους αποβιβάζουν από τα πλοία, ακόμα κι εκείνους τους ολιγαρχικούς, που πείστηκαν να αγωνιστούν μαζί τους για τη σωτηρία της πατρίδας, ενάντια στους ομόφρονές τους. Αντιστοίχως, εμφανές είναι το στοιχείο της εξαπάτησης ακόμη και στο γεγονός ότι, ενώ έπεισαν ορισμένους από τους ικέτες πως θα τους δικάσουν δίκαια, επρόκειτο απλώς για ένα τέχνασμα προκειμένου να τους απομακρύνουν από το ιερό, αφού είχαν ήδη αποφασίσει να τους δολοφονήσουν. Οι δημοκρατικοί εξαπατούν για δεύτερη φορά τους αντιπάλους τους, φανερώνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο βαθύ πολιτικό αμοραλισμό και αναλγησία. Διαφαίνεται, έτσι, το αδίστακτο και το δόλιο του χαρακτήρα των δημοκρατικών, οι οποίοι μετέρχονται κάθε πιθανό τέχνασμα, για να επιτύχουν τον στόχο του αφανισμού των πολιτικών τους αντιπάλων.

 

5.    Να βρείτε στο κείμενο που σας δίνεται μία ετυμολογικά συγγενή λέξη για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις της Νέας Ελληνικής: πρόσληψη, διαπαιδαγώγηση, αυτοπεποίθηση, αγχώδης, αναλώσιμος.  

Μονάδες 10

πρόσληψη: λαβόντες/λάβοιεν

διαπαιδαγώγηση: ἤγαγον

αυτοπεποίθηση: ἔπεισαν  

αγχώδης: ἀπήγχοντο

αναλώσιμος: ἀνηλοῦντο

 

6.α. «Κερκυραῖοι δὲ αἰσθόμενοι τάς τε Ἀττικὰς ναῦς προσπλεούσας»: Να συντάξετε αναλυτικά τους όρους της περιόδου. (μονάδες 5)

Κερκυραῖοι: Υποκείμενο ρήματος & μετοχής. αἰσθόμενοι: Χρονική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος. τάς ναῦς: Αντικείμενο μετοχής. τάς Ἀττικὰς: Επιθετικός προσδιορισμός στο ναῦς. προσπλεούσας: Κατηγορηματική μετοχή, αναφέρεται στο «τάς Ἀττικὰς ναῦς».

β. «καὶ ἐκ τῶν νεῶν ὅσους ἔπεισαν ἐσβῆναι ἐκβιβάζοντες ἀπεχρῶντo»: Να συντάξετε αναλυτικά τους όρους της περιόδου. (μονάδες 5)

ἀπεχρῶντo: Ρήμα. Κερκυραῖοι: Εννοείται ως υποκείμενο ρήματος. (Ως αντικείμενο του ρήματος τίθεται η αναφορική πρόταση που ακολουθεί). ἐκβιβάζοντες: Χρονική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος. ἐκ τῶν νεῶν: Εμπρόθετος προσδιορισμός της κίνησης από τόπο.

ὅσους ἔπεισαν ἐσβῆναι

Δευτερεύουσα αναφορική πρόταση ως αντικείμενο του ρήματος ἀπεχρῶντo

ἔπεισαν: Ρήμα. Κερκυραῖοι: Εννοείται ως υποκείμενο ρήματος. ὅσους: Άμεσο αντικείμενο του ρήματος. ἐσβῆναι: Έμμεσο αντικείμενο του ρήματος, τελικό απαρέμφατο. Ως υποκείμενο του απαρεμφάτου τίθεται το ὅσους (ετεροπροσωπία).

Μονάδες 10

 

7.α. Να μεταφέρετε τα ακόλουθα ουσιαστικά στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού: τάς ναῦς, τὴν πόλιν, τῶν ἐχθρῶν, τὴν αἰτίαν, τῶν νεῶν. (μονάδες 5)

 

τάς ναῦς: τήν ναῦν

τὴν πόλιν: τάς πόλεις

τῶν ἐχθρῶν: τοῦ ἐχθροῦ

τὴν αἰτίαν: τάς αἰτίας

τῶν νεῶν: τῆς νεώς

 

β. Να γράψετε τους ρηματικούς τύπους που σας ζητούνται:

- ὄντας: β΄ ενικό υποτακτικής ενεστώτα: ᾖς

- ὄντας: β΄ ενικό οριστικής Παρατατικού: ἦσθα

- ἐδύναντο: β΄ πληθυντικό οριστικής Ενεστώτα: δύνασθε

- λαβόντες: γ΄ ενικό ευκτικής Παρακειμένου: εἰληφώς- εἰληφυῖα- εἰληφός εἴη

- γιγνόμενα: γ΄ πληθυντικό ευκτικής Μέλλοντα: γενήσοιντο

(μονάδες 5)

Μονάδες 10

8.   Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω διατυπώσεις ως Σωστές (Σ) ή Λανθασμένες (Λ):

Στο έργο του Θουκυδίδη

α.   η εξιστόρηση των γεγονότων διακόπτεται στο 411 π. Χ. 

β.   οι δημηγορίες εκφράζουν τα κίνητρα και τους στόχους των ομιλητών αλλά δεν αποδίδουν τις ιδέες και το ήθος τους. 

γ.   είναι βέβαιο ότι ορισμένα τμήματά του έχουν γραφτεί μετά το 404 π. Χ.

δ.   η γλώσσα είναι η λεγόμενη «αρχαία αττική» του 5^ου αι. π. Χ.

ε.   η συσσώρευση αιτιολογικών προσδιορισμών φανερώνει την προσπάθεια του ιστορικού να φωτίσει τα αίτια των γεγονότων.

Μονάδες 10

α-Σ, β-Λ, γ-Σ, δ-Σ, ε-Σ

Θουκυδίδη Ιστορία Βιβλίο 3 Κεφάλαιο 75 [Διαγώνισμα]

Jan Wlodarczyk
 

Θουκυδίδη Ιστορία Βιβλίο 3 Κεφάλαιο 75 [Διαγώνισμα]

 

Θουκυδίδου Ἱστορίαι, 3, 75.2-75.5

Kαὶ ὁ μὲν ταῦτα πράξας ἔμελλεν ἀποπλεύσεσθαι· οἱ δὲ τοῦ δήμου προστάται πείθουσιν αὐτὸν πέντε μὲν ναῦς τῶν αὐτοῦ σφίσι καταλιπεῖν, ὅπως ἧσσόν τι ἐν κινήσει ὦσιν οἱ ἐναντίοι, ἴσας δὲ αὐτοὶ πληρώσαντες ἐκ σφῶν αὐτῶν ξυμπέμψειν. Kαὶ ὁ μὲν ξυνεχώρησεν, οἱ δὲ τοὺς ἐχθροὺς κατέλεγον ἐς τὰς ναῦς. Δείσαντες δὲ ἐκεῖνοι μὴ ἐς τὰς Ἀθήνας ἀποπεμφθῶσι καθίζουσιν ἐς τὸ τῶν Διοσκόρων ἱερόν. Νικόστρατος δὲ αὐτοὺς ἀνίστη τε καὶ παρεμυθεῖτο. Ὡς δ᾽ οὐκ ἔπειθεν, ὁ δῆμος ὁπλισθεὶς ἐπὶ τῇ προφάσει ταύτῃ, ὡς οὐδὲν αὐτῶν ὑγιὲς διανοουμένων τῇ τοῦ μὴ ξυμπλεῖν ἀπιστίᾳ, τά τε ὅπλα αὐτῶν ἐκ τῶν οἰκιῶν ἔλαβε καὶ αὐτῶν τινὰς οἷς ἐπέτυχον, εἰ μὴ Νικόστρατος ἐκώλυσε, διέφθειραν ἄν. Ὁρῶντες δὲ οἱ ἄλλοι τὰ γιγνόμενα καθίζουσιν ἐς τὸ ῞Ηραιον ἱκέται καὶ γίγνονται οὐκ ἐλάσσους τετρακοσίων. Ὁ δὲ δῆμος δείσας μή τι νεωτερίσωσιν ἀνίστησί τε αὐτοὺς πείσας καὶ διακομίζει ἐς τὴν πρὸ τοῦ Ἡραίου νῆσον, καὶ τὰ ἐπιτήδεια ἐκεῖσε αὐτοῖς διεπέμπετο.

 

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1.     Να μεταφράσετε στη Νέα Ελληνική το απόσπασμα: «Ὡς δ᾽ οὐκ ἔπειθεν,… ἐκεῖσε αὐτοῖς διεπέμπετο».

Μονάδες 30

 

Επειδή όμως δεν τους έπειθε, οι δημοκρατικοί οπλίστηκαν με πρόφαση ότι η δυσπιστία τους να μη θέλουν να αποπλεύσουν μαζί με το Νικόστρατο, φανέρωνε ότι είχαν κακούς σκοπούς, και τους πήραν τα όπλα από τα σπίτια και θα είχαν σκοτώσει μερικούς από αυτούς που συνάντησαν τυχαία εκεί, αν δεν τους εμπόδιζε ο Νικόστρατος. Βλέποντας τι γίνεται οι άλλοι κατέφυγαν ικέτες στο ναό της Ήρας και συγκεντρώθηκαν περισσότεροι από τετρακόσιους. Οι δημοκρατικοί επειδή φοβήθηκαν μήπως επιχειρήσουν πολιτική μεταβολή, τους έπεισαν να σηκωθούν και τους μετέφεραν στο νησί απέναντι από το Ηραίο, και τους έστελναν εκεί ό,τι χρειάζονταν.

 

2. «εἰ μὴ Νικόστρατος ἐκώλυσε». Ποια στάση τηρεί ο Νικόστρατος απέναντι στις αντιμαχόμενες παρατάξεις; Πώς μπορεί να εξηγηθεί η στάση του αυτή;

Μονάδες 10

 

Ο Νικόστρατος με διαλλακτικότητα και διπλωματική ευστροφία προσπαθεί να συμβιβάσει τις αντίπαλες παρατάξεις και να ισχυροποιήσει τους δεσμούς Κερκυραίων και Αθηναίων πάντοτε με γνώμονα το συμφέρον της πατρίδας του.             Οι Αθηναίοι είχαν συμφέρον να ομονοούν οι Κερκυραίοι, ώστε να έχουν ακέραιες τις δυνάμεις τους στον πόλεμο κατά των Πελοποννησίων. Το ζητούμενο επομένως για το Νικόστρατο ήταν η συμφιλίωση των αντιμαχόμενων πολιτικών μερίδων στο νησί, ώστε η συμμαχία της πατρίδας του με την Κέρκυρα να συναντήσει την ευρύτερη δυνατή αποδοχή. Συνολικά η πολιτική του Νικόστρατου υπήρξε διαλλακτική και η παρέμβασή του σωτήρια για έναν αριθμό ολιγαρχικών. Η στάση του καθορίζεται με γνώμονα το συμφέρον της πατρίδας του, αλλά εξηγείται επίσης από το γεγονός ότι ο ίδιος δεν είχε άμεση ανάμειξη στα φοβερά πολιτικά πάθη των Κερκυραίων.

 

3. «καθίζουσιν ἐς τὸ τῶν Διοσκόρων ἱερόν», «καθίζουσιν ἐς τὸ ῞Ηραιον ἱκέται». Οι ολιγαρχικοί προσπέφτουν ικέτες σε ιερά δύο φορές. Πώς διαφοροποιούνται οι δύο ικεσίες ως προς το αίτιο που εξωθεί τους ολιγαρχικούς;

 Μονάδες 10

 

Η πρώτη ικεσία των ολιγαρχικών προκαλείται από τον φόβο που τους προκαλεί το αίτημα των δημοκρατικών να επιβιβαστούν στα πλοία, τα οποία θα παραδίδονταν στον Νικόστρατο. Οι ολιγαρχικοί φοβούνται πως οι δημοκρατικοί σχεδιάζουν την εξόντωσή τους και πως η μετάβασή τους στην Αθήνα θα είχε ακριβώς αυτό το αποτέλεσμα. Οι ολιγαρχικοί αισθάνονται εύλογα δυσπιστία και φόβο για τις προθέσεις των δημοκρατικών αλλά και για τη στάση των Αθηναίων απέναντι τους. Δεν έχουν, ωστόσο, τη συγκεκριμένη στιγμή απτές αποδείξεις για τις πραγματικές προθέσεις των δημοκρατικών, ο φόβος τους επομένως βασίζεται πρωτίστως στη δυσπιστία. Αντιθέτως, όταν προσπέφτουν ικέτες τη δεύτερη φορά έχουν ξεκάθαρη εικόνα για τις προθέσεις των δημοκρατικών, εφόσον εκείνοι είχαν πάρει τα όπλα και θα είχαν ήδη σκοτώσει αρκετούς ολιγαρχικούς, αν δεν τους είχε εμποδίσει ο Νικόστρατος. Τη δεύτερη φορά, επομένως, ο φόβος των ολιγαρχικών δεν βασίζεται σε κάποια εικασία, αλλά σε πραγματικά δεδομένα, οπότε η επιλογή τους αυτή κρίνεται σαφώς δικαιολογημένη. Οι δημοκρατικοί δεν επιδίωκαν απλώς να τους απομακρύνουν από το νησί, αλλά να τους δολοφονήσουν.

 

4. [2] Ο ανταγωνισμός δημιούργησε απόλυτη δυσπιστία και δεν υπήρχε τρόπος που να μπορεί να την διαλύσει, ούτε εγγυήσεις ούτε όρκοι φοβεροί. Όλοι, όταν επικρατούσαν, ξέροντας ότι δεν υπήρχε ελπίδα να κρατηθούν μόνιμα στην εξουσία, προτιμούσαν, αντί να δώσουν πίστη στους αντιπάλους τους, να πάρουν τα μέτρα τους για να μην πάθουν οι ίδιοι.

[Βιβλίο 3. Κεφάλαιο 83, 2]

 

Να συσχετίσετε στοιχεία του χωρίου αυτού με τον τρόπο που αντιδρούν οι δημοκρατικοί απέναντι στην απροθυμία των ολιγαρχικών να επιβιβαστούν στα πλοία.

Μονάδες 10

 

Οι δημοκρατικοί, αντί να αναγνωρίσουν πως ήταν αναμενόμενο να φοβούνται οι ολιγαρχικοί να επιβιβαστούν στα πλοία, μιας και δεν γνώριζαν τι ακριβώς θα τους συνέβαινε, λειτουργούν κι εκείνοι με ακραία δυσπιστία απέναντί τους. Έτσι, παρά το κλίμα φόβου και αμοιβαίας καχυποψίας που επικρατούσε, οι δημοκρατικοί οδηγούνται στο συμπέρασμα ότι οι αντίπαλοι τους σκέπτονται ένοπλη αντεπίθεση. Επιβεβαιώνεται, ως εκ τούτου, η διαπίστωση του ιστορικού πως δεν υπήρχε τρόπος να διαλυθεί η δυσπιστία μεταξύ των αντιμαχόμενων παρατάξεων. Επιβεβαιώνεται, επίσης, η διαπίστωσή του πως όταν η μια παράταξη επικρατούσε προτιμούσε να μην εμπιστευτεί τους αντιπάλους της, αλλά να λάβει μέτρα εναντίον τους. Έτσι, παρατηρούμε πως οι δημοκρατικοί αρχικώς επιχειρούν να αποδυναμώσουν την ολιγαρχική παράταξη επιβιβάζοντας αρκετά μέλη της σε πλοία που θα έδιναν στον Αθηναίο στρατηγό και ακολούθως στρέφονται ένοπλα εναντίον τους, με την πρόθεση να δολοφονήσουν όσους μπορέσουν.

 

5.    Να βρείτε στο κείμενο που σας δίνεται μία ετυμολογικά συγγενή λέξη για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις της Νέας Ελληνικής: εκπομπή, κάθισμα, επιμύθιο, ανθυγιεινός, αδιανόητος.

Μονάδες 10

εκπομπή: ξυμπέμψειν - ἀποπεμφθῶσι - διεπέμπετο

κάθισμα: καθίζουσιν

επιμύθιο: παρεμυθεῖτο

ανθυγιεινός: ὑγιές

αδιανόητος: διανοουμένων

 

6.α. Να γράψετε τα ακόλουθα ουσιαστικά στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού: τοῦ δήμου, τῇ κινήσει, τῶν οἰκιῶν, τὰς ναῦς, τούς ἄνδρας. (μονάδες 5)

 

τοῦ δήμου: τῶν δήμων

τῇ κινήσει: ταῖς κινήσεσι

τῶν οἰκιῶν: τῆς οἰκίας

τὰς ναῦς: τήν ναῦν

τούς ἄνδρας: τόν ἄνδρα

 

β. Να γράψετε τους ρηματικούς τύπους που σας ζητούνται:

- γίγνονται: γ΄ ενικό οριστικής Μέλλοντα: γενήσεται

- πράξας: γ΄ πληθυντικό οριστικής Παρακειμένου: πεπράχασι

- ἐκώλυσε: γ΄ ενικό ευκτικής Αορίστου: κωλύσαι ή κωλύσειε

- ἐπέμπετο: γ΄ πληθυντικό οριστικής Παθητικού Μέλλοντα: πεμφθήσονται

- ἔλαβε: β΄ ενικό υποτακτικής Παρακειμένου: εἰληφώς- εἰληφυῖα- εἰληφός ᾖς

 

7.α. «Kαὶ ὁ μὲν ταῦτα πράξας ἔμελλεν ἀποπλεύσεσθαι»: Να συντάξετε αναλυτικά τους όρους της περιόδου. (μονάδες 5)

ἔμελλεν: Ρήμα. ὁ μὲν: Υποκείμενο ρήματος. ἀποπλεύσεσθαι: Τελικό απαρέμφατο ως αντικείμενο του ρήματος (ταυτοπροσωπία). πράξας: Χρονική μετοχή συνημμένη στο υποκείμενο της μετοχής. ταῦτα: Αντικείμενο της μετοχής.

 

β. «μὴ ἐς τὰς Ἀθήνας ἀποπεμφθῶσι». Να αναγνωρίσετε το είδος της ονοματικής δευτερεύουσας πρότασης, να προσδιορίσετε τον συντακτικό της ρόλο και να αιτιολογήσετε την έγκλιση εκφοράς της. (μονάδες 5).

Η δευτερεύουσα ονοματική πρόταση είναι ενδοιαστική. Εισάγεται με τον ενδοιαστικό σύνδεσμο μη, καθώς δηλώνει φόβο μήπως γίνει κάτι το ανεπιθύμητο. Εκφέρεται με υποτακτική έγκλιση, καθώς δηλώνει φόβο προσδοκώμενο. Η ενδοιαστική πρόταση λειτουργεί συντακτικά ως αντικείμενο της μετοχής «δείσαντες».

 Μονάδες 10

8.   Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω διατυπώσεις ως Σωστές (Σ) ή Λανθασμένες (Λ):

Ο Θουκυδίδης

α.   καταγόταν από αριστοκρατική οικογένεια και έλαβε λαμπρή μόρφωση.

β.   εξιστόρησε τα γεγονότα του Πελοποννησιακού πολέμου μέχρι το 404 π. Χ. 

γ.   εντάσσει στο έργο του χρησμούς, φήμες, διαδόσεις.

δ.   θεωρεί στο έργο του ότι ο υπεύθυνος πολίτης διαθέτει, μεταξύ άλλων, μετριοπάθεια και ανθρωπιά.

ε.   διαιρεί στο ιστορικό του έργο το έτος σε θέρος (8 μήνες στρατιωτικών επιχειρήσεων) και χειμώνα (4 μήνες κατά τους οποίους τα αντίπαλα στρατεύματα αποσύρονται στις βάσεις τους). 

Μονάδες 10

 

α-Σ, β-Λ, γ-Λ, δ-Σ, ε-Σ