Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Λυκείου: Τα σύγχρονα μουσεία [Κριτήριο αξιολόγησης]

Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Λυκείου: Τα σύγχρονα μουσεία [Κριτήριο αξιολόγησης]  
 
Κείμενο I: Τα σύγχρονα μουσεία
[1] Οι κοινωνικές, πολιτικές, επιστημονικές, επιστημολογικές και πολιτισμικές αλλαγές που χαρακτηρίζουν τις σύγχρονες κοινωνίες, κυρίως από τα μέσα του 20ού αιώνα και ιδιαίτερα τις τελευταίες δεκαετίες, έχουν δημιουργήσει νέα πλαίσια για τα μουσεία. Ένας έντονος μουσειολογικός διάλογος και νέες πρακτικές έχουν αλλάξει και συνεχώς αλλάζουν τη μορφή και τον χαρακτήρα των μουσείων στην εποχή μας. Τα σύγχρονα μουσεία επιδιώκουν να προσαρμόζονται στις νέες κοινωνικές συνθήκες και, μεταξύ άλλων, να αναπτύσσουν συνειδητή επικοινωνιακή πολιτική που μπορεί να τα καθιστά λειτουργικά, βιώσιμα αλλά και φιλικά προς το ευρύ κοινό. Βασικός σκοπός τους δεν είναι πλέον η προστασία και η προβολή του υλικού πολιτισμικού πλούτου, αλλά και η ουσιαστική επικοινωνία με το κοινό τους.
[2] Η σύνθετη διασύνδεση των μουσειακών αντικειμένων και των μουσείων με το κοινωνικό και πολιτισμικό περιβάλλον αποτυπώθηκε καθαρά στον ορισμό του μουσείου, όπως αυτός διατυπώθηκε το 1974 από το Διεθνές Συμβούλιο των Μουσείων: «Ένα μουσείο είναι ένα μη κερδοσκοπικό, μόνιμο ίδρυμα, στην υπηρεσία της κοινωνίας και της ανάπτυξής της και ανοικτό στο κοινό, το οποίο αποκτά, συντηρεί, ερευνά, κοινοποιεί και εκθέτει υλικές μαρτυρίες για τους ανθρώπους και το περιβάλλον τους με το σκοπό της μελέτης, της εκπαίδευσης και της ψυχαγωγίας».
[3] Το μουσείο συνδέεται με την κοινωνική πραγματικότητα μέσα στην οποία λειτουργεί, την ανάπτυξη της οποίας εξυπηρετεί. Το μουσείο δεν είναι ιδιωτική υπόθεση, ακόμα κι αν είναι ιδιωτικό ίδρυμα· είναι άμεσα συνδεδεμένο με την ευρύτερη κοινωνική, πολιτική και πολιτισμική πραγματικότητα, η οποία καθορίζει τις μορφές, τους όρους και τους σκοπούς της λειτουργίας του.
[4] Γενικά τα μουσεία στην εποχή μας λειτουργούν ως χώροι συνάντησης, διαλόγου και επικοινωνίας διαφόρων και διαφορετικών κοινωνικών και πολιτισμικών κόσμων, γι’ αυτό και η φυσιογνωμία τους διαμορφώνεται με βάση την επικοινωνιακή πολιτική που ασκούν. Τα σύγχρονα μουσεία επιδιώκουν ουσιαστικό διάλογο με το κοινό τους. Αν τα μουσεία του 19ου αιώνα ασκούσαν τον παιδευτικό ρόλο τους παρέχοντας ακαδημαϊκή γνώση προς παθητική κατανάλωση από το κοινό, τα σύγχρονα μουσεία ασκούν τον παιδευτικό, αλλά και τον ευρύτερο κοινωνικό και πολιτιστικό ρόλο τους, με βάση την επικοινωνία και το διάλογο που επιδιώκουν να αναπτύσσουν με το κοινό τους.
[5] Παρά το άνοιγμα των σύγχρονων μουσείων προς την κοινωνία και τον ουσιαστικό διάλογο που επιδιώκουν με το κοινό τους, δεν μειώθηκαν οι πολιτικές διαστάσεις των μουσείων ως χώρων εξουσίας. Αν και τα σύγχρονα μουσεία λειτουργούν με βάση μια πλατιά επικοινωνιακή πολιτική, που τα καθιστά, τυπικά, ανοικτά σε όλους, ορισμένες κατηγορίες ατόμων και κοινωνικών ομάδων έχουν ή μπορούν να έχουν πρόσβαση σε αυτά.
[6] Οι πολιτικές διαστάσεις των μουσείων συνδέονται κυρίως με τη δυνατότητά τους να συγκροτούν και να προβάλλουν «αντικειμενικές» όψεις της πραγματικότητας και να παράγουν και να καλλιεργούν αντίστοιχους τύπους γνώσης. Οι πολιτικές διαστάσεις των μουσείων συνδέονται, επίσης, με το προνόμιο αυτών που έχουν πρόσβαση στα μουσεία, που μπορούν να τα «διαβάζουν» και να αξιοποιούν δημιουργικά την αντίστοιχη γνώση. Γι’ αυτό και η μουσειακή εκπαίδευση έχει, μεταξύ άλλων, και πολιτική σημασία, καθώς επιδιώκει να καταστήσει όλους και από μικρή ηλικία, κατά το δυνατόν, ικανούς να αξιοποιούν το δικαίωμά τους στην ουσιαστική πρόσβαση και δημιουργική αξιοποίηση των μουσείων και, γενικότερα, του ευρύτερου υλικού πολιτισμού.
 
Ειρήνη Νάκου, 2001. Μουσεία: Εμείς, τα πράγματα και ο πολιτισμός. Αθήνα: νήσος, σ. 124-127. (Διασκευασμένο απόσπασμα, 507 λέξεις. Ακολουθείται η ορθογραφία του πρωτοτύπου.)
 
Κείμενο II: «Βρετανικό μουσείο»
(Ελγίνου μάρμαρα)
 
Στην ψυχρή του Μουσείου αίθουσα
την κλεμμένη, ωραία, κοιτώ
μοναχή Καρυάτιδα.
Το σκοτεινό γλυκύ της βλέμμα
επίμονα εστραμμένο έχει
στο σφριγηλό του Διονύσου σώμα
(σε στάση ηδυπαθείας σμιλευμένο)
που δυό βήματα μόνον απέχει.
Το βλέμμα το δικό του έχει πέσει
στη δυνατή της κόρης μέση.
Πολυετές ειδύλλιον υποπτεύομαι|
τους δυό αυτούς να ‘χει ενώσει.
Κι έτσι, όταν το βράδυ η αίθουσα αδειάζει
απ’ τους πολλούς, τους θορυβώδεις επισκέπτες,
τον Διόνυσο φαντάζομαι
προσεκτικά απ’ τη θέση του να εγείρεται
των διπλανών γλυπτών και αγαλμάτων
την υποψία μην κινήσει,
κι όλος παλμό να σύρεται
τη συστολή της Καρυάτιδας
με οίνον και με χάδια να λυγίσει.
 
Δεν αποκλείεται όμως έξω να ‘χω πέσει.
Μιαν άλλη σχέση ίσως να τους δένει
πιο δυνατή, πιο πονεμένη:
Τις χειμωνιάτικες βραδιές
και τις εξαίσιες του Αυγούστου νύχτες
τους βλέπω,
απ’ τα ψηλά να κατεβαίνουν βάθρα τους,
της μέρας αποβάλλοντας το τυπικό τους ύφος,
με νοσταλγίας στεναγμούς και δάκρυα
τους Παρθενώνες και τα Ερεχθεία που στερήθηκαν
στη μνήμη τους με πάθος ν’ ανεγείρουν.
 
Κική Δημουλά, Ποιήματα, Ίκαρος
 
[Το μη λογοτεχνικό κείμενο και μέρος των θεμάτων έχουν αντληθεί από το study4exams.]
 
ΘΕΜΑ Α
Να παρουσιάσετε συνοπτικά, σε 60-70 λέξεις, το περιεχόμενο των τριών πρώτων παραγράφων του κειμένου.
 
Λόγω των κοινωνικών και πολιτισμικών αλλαγών, τα σύγχρονα μουσεία αναπροσαρμόζονται, για να ανταποκρίνονται στις τρέχουσες κοινωνικές συνθήκες. Επιδιώκουν τη διασφάλιση της επικοινωνίας με το κοινό τους, ώστε να είναι λειτουργικά, αλλά και οικονομικώς βιώσιμα. Όπως, μάλιστα, τονίζεται στον ορισμό του μουσείου, τα ιδρύματα αυτά βρίσκονται στην υπηρεσία της κοινωνίας και αποσκοπούν στην ανάπτυξή της. Στόχος τους, έτσι, δεν είναι μόνο η προστασία και προβολή πολιτισμικών τεκμηρίων, αλλά κι η διασύνδεσή τους με την επικρατούσα κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα.
 
ΘΕΜΑ Β
Β1. Με βάση το κείμενο, να αντιστοιχίσετε κάθε μια από τις αριθμημένες φράσεις / προτάσεις με εκείνη από τις ακόλουθες προτεινόμενες φράσεις που τη συμπληρώνει νοηματικά.
 
1. Βασικός σκοπός των σύγχρονων μουσείων είναι:
α. αποκλειστικά η επίδειξη των επιτευγμάτων του παρελθόντος.
β. αφενός η διαφύλαξη και ανάδειξη του πολιτισμικού παρελθόντος και αφετέρου η ανάπτυξη γνήσιου διαλόγου με τους επισκέπτες.
γ. μόνο η παροχή εκπαίδευσης στους νέους.
 
2. Τα μουσεία λειτουργούν:
α. ανεξάρτητα από την κοινωνία.
β. ως ιδιωτικές επιχειρήσεις.
γ. σε αλληλεπίδραση με την κοινωνία.
 
3. Η φυσιογνωμία των σύγχρονων μουσείων διαμορφώνεται:
α. από τον τρόπο προσέγγισης του κοινού τους.
β. από τον χώρο στον οποίο βρίσκονται.
γ. από το περιεχόμενό τους.
 
4. Τα σύγχρονα μουσεία:
α. είναι ανοικτά σε όλους.
β. έχουν ακαδημαϊκό προσανατολισμό.
γ. διακρίνονται από πολιτική ουδετερότητα.
 
5. Στόχος της μουσειακής εκπαίδευσης είναι:
α. να δημιουργήσει ειδικούς μουσειολόγους.
β. να καταστήσει το περιεχόμενο των μουσείων προσιτό σε όλους ανεξαιρέτως.
γ. να διαμορφώσει παθητικούς καταναλωτές της ιστορικής γνώσης.
 
1 = β
2 = γ
3 = α
4 = α
5 = β
 
Β2.α) Ένας από τους τρόπους ανάπτυξης της 4ης παραγράφου είναι αυτός της σύγκρισης-αντίθεσης. Να εξηγήσετε πως ο συγκεκριμένος τρόπος ανάπτυξης εξυπηρετεί την πρόθεση της συγγραφέως.
 
Η συγγραφέας αξιοποιεί τη σύγκριση-αντίθεση ως έναν από τους τρόπους ανάπτυξης της συγκεκριμένης παραγράφου προκειμένου να διαφανεί εναργέστερα η διαφοροποίηση που παρουσιάζεται στον τρόπο λειτουργίας και τη στόχευση των σύγχρονων μουσείων σε σχέση με το παρελθόν. Σε αντίθεση, έτσι, με το 19ο αιώνα, στο πλαίσιο του οποίου η παιδευτική αποστολή των μουσείων εκπληρωνόταν με τη στείρα παροχή ακαδημαϊκής γνώσης, τα σύγχρονα μουσεία εκπληρώνουν τον στόχο αυτό, όπως και τη γενικότερη κοινωνική και πολιτιστική τους αποστολή, μέσα από τη διαμόρφωση ενός κλίματος επικοινωνίας και διαλόγου με το κοινό τους. Η διαπίστωση αυτή που προκύπτει από τη σύγκριση με το παρελθόν ενισχύει την πρόθεση της συγγραφέως να αναδείξει τη δραστική αλλαγή που έχει επέλθει στον χαρακτήρα των σύγχρονων μουσείων, τα οποία επιδιώκουν πλέον όχι μόνο τη διαμόρφωση μιας σχέσης επικοινωνίας με το κοινό τους, αλλά και να αποτελούν χώρους διαλόγου, επικοινωνίας και γνωριμίας μεταξύ διαφόρων πολιτισμών.

Β2.β) Στη 2η παράγραφο του κειμένου παρατίθεται αυτούσιος ο ορισμός των μουσείων, όπως διατυπώθηκε από το Διεθνές Συμβούλιο των Μουσείων. Να γράψετε πώς λειτουργεί η αυτούσια παράθεση του συγκεκριμένου ορισμού στο κείμενο, όσον αφορά την πειστικότητα των θέσεων που αναπτύσσει η συγγραφέας.
 
Η συγγραφέας παραθέτει αυτούσιο τον ορισμό του Διεθνούς Συμβουλίου των Μουσείων, προκειμένου να ενισχύσει τη θέση της «για τη σύνθετη διασύνδεση των μουσειακών αντικειμένων και των μουσείων με το κοινωνικό και πολιτισμικό περιβάλλον». Η αυτούσια παράθεση λειτουργεί ως τεκμήριο. Ενισχύεται η αξιοπιστία του κειμένου το οποίο έχει τα χαρακτηριστικά επιστημονικού λόγου (επίκληση στη λογική και ενίσχυση του ήθους του πομπού).
 
Β3. Να εντοπίσετε πέντε δείκτες (λέξεις, φράσεις) που συμβάλλουν στη συνοχή του κειμένου στις παραγράφους 4-6 και βοηθούν στη συγκρότηση του νοήματος /στην αλληλουχία των νοημάτων. Να γράψετε ποια νοηματική σχέση υποδεικνύει στο κείμενο κάθε μια από τις λέξεις και φράσεις που εντοπίσατε.
 
[4] Γενικά...: Συνοψίζει τα προηγούμενα και τα συνδέει με τα επόμενα.
[5] Παρά το άνοιγμα των σύγχρονων μουσείων προς την κοινωνία και τον ουσιαστικό διάλογο που επιδιώκουν με το κοινό τους... Αν και τα σύγχρονα μουσεία...: Εκφράζεται μια σχέση αντίθεσης και εναντίωσης, ανάμεσα στις επιδιώξεις των σύγχρονων μουσείων (ελεύθερη πρόσβαση σε όλους, διάλογος κ.λπ.) και τις διαπιστώσεις που προκύπτουν από την πραγματικότητα (αποκλεισμός ατόμων/ ομάδων...).
[6] ...κυρίως...: Δίνεται έμφαση σε συγκεκριμένη δυνατότητα.
...επίσης...: Προστίθεται ένα ακόμη δεδομένο στην πολιτική διάσταση των μουσείων.
Γι’ αυτό και η μουσειακή εκπαίδευση έχει...: Συνοψίζονται οι λόγοι που έχουν αναφερθεί πρωτύτερα (αίτια) και καθιστούν αναγκαία τη μουσειακή εκπαίδευση (αποτέλεσμα).

Εναλλακτικά:
Β3. «Οι πολιτικές διαστάσεις των μουσείων συνδέονται κυρίως με τη δυνατότητά τους να συγκροτούν και να προβάλλουν «αντικειμενικές» όψεις της πραγματικότητας και να παράγουν και να καλλιεργούν αντίστοιχους τύπους γνώσης.»
Τι θεωρείτε ότι εννοεί η συγγραφέας με το χωρίο αυτό; Να αναπτύξετε τη σκέψη της σε 70-80 λέξεις.
 
Τα μουσεία μέσα από την κατάλληλη επιλογή και παρουσίαση των εκθεμάτων τους μπορούν να διαμορφώσουν μια θεωρητικώς «αντικειμενική» όψη της πραγματικότητας του παρελθόντος. Η αδιαμφισβήτητη εγκυρότητα των υλικών τεκμηρίων επιτρέπει τη συγκρότηση μιας συγκεκριμένης κάθε φορά αφήγησης, έστω κι αν είναι προφανές πως τα τεκμήρια αυτά δεν παρουσιάζουν τη συνολική εικόνα της πραγματικότητας, εφόσον αποκρύπτονται συνήθως οι ιδιαιτέρως αρνητικές πτυχές της. Υπ’ αυτή την έννοια η γνώση που αποκομίζει ο επισκέπτης του μουσείου περιορίζεται συνήθως στις στιγμές μεγαλείου ή στα σημαντικότερα επιτεύγματα του εκάστοτε πολιτισμού ή ιστορικής περιόδου.
 
ΘΕΜΑ Γ
Ποιο είναι, κατά τη γνώμη σας, το βασικό μήνυμα του ποιήματος; Να το παρουσιάσετε αξιοποιώντας τους κατάλληλους κειμενικούς δείκτες. (150-200 λέξεις)
 
Το βασικό, κατά τη γνώμη μου, μήνυμα του ποιήματος είναι η ανάγκη επιστροφής των γλυπτών του Παρθενώνα που «φιλοξενούνται» στο Βρετανικό μουσείο. Το μήνυμα αυτό προβάλλεται μέσα από τις σκέψεις του ποιητικού υποκειμένου, καθώς παρατηρεί δύο από τα γλυπτά αυτά, την Καρυάτιδα και τον Διόνυσο. Με τη χρήση επιθέτων το ποιητικό υποκείμενο επισημαίνει αφενός πως ο χώρος στον οποίο εκτίθενται δεν είναι ο κατάλληλος γι’ αυτά (ψυχρή αίθουσα) και πως βρίσκονται εκεί παρανόμως, έχοντας αποσπαστεί από το φυσικό τους χώρο (κλεμμένη, μοναχή Καρυάτιδα)‧ με τον αυτουργό της κλοπής να υπενθυμίζεται στον υπότιτλο του ποιήματος (Ελγίνου μάρμαρα). Το ποιητικό υποκείμενο διαπιστώνει μια ιδιαίτερη σχέση ανάμεσά τους, την οποία αρχικά ερμηνεύει ως ερωτική έλξη (Πολυετές ειδύλλιον υποπτεύομαι). Με τη χρήση, ωστόσο, ενός ασύνδετου σχήματος επισημαίνει πως ίσως η μεταξύ τους σχέση να είναι κατά πολύ ισχυρότερη (πιο δυνατή, πιο πονεμένη) και να σχετίζεται με την επίμονη νοσταλγία για την κοινή πατρίδα τους. Προχωρά, μάλιστα, στην παρουσίαση της δράσης των δύο προσωποποιημένων γλυπτών κατά τη διάρκεια της νύχτας -όχι ως υπόθεση, αλλά ως βεβαιότητα (τους βλέπω)-, όταν τους δίνεται η ευκαιρία να κατέβουν απ’ τα βάθρα τους και ν’ ανακαλέσουν στη μνήμη τους «με πάθος» τα μνημεία που έχουν στερηθεί.
Το αίτημα της επιστροφής των γλυπτών του Παρθενώνα έχει ιδιαίτερη βαρύτητα και σημασία, εφόσον αποτελούν μέρος του πιο εμβληματικού ελληνικού μνημείου. Χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν έχουν γίνει ανάλογες αφαιρέσεις κι από άλλα μνημεία του τόπου μας, όπως υπονοείται από τη χρήση πληθυντικού αριθμού στο πλαίσιο του ποιήματος: «τους Παρθενώνες και τα Ερεχθεία». 
 
ΘΕΜΑ Δ
Το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων, στην προσπάθειά του να αναδείξει τον ρόλο των μουσείων στη σύγχρονη κοινωνία, καθιέρωσε από το 1977 τη 18η Μαΐου ως Διεθνή Ημέρα Μουσείων. Με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα Μουσείων και αξιοποιώντας στοιχεία του κειμένου που σας δόθηκε, να γράψετε άρθρο (350-400 λέξεων) για τη σχολική σας εφημερίδα, στο οποίο θα παρουσιάζετε τη γενικότερη προσφορά των μουσείων.
 
Η διαχρονική προσφορά των μουσείων
 
     Η Διεθνής Ημέρα Μουσείων, η 18η Μαΐου, αποτελεί μια ιδανική αφορμή για όλους μας να διερευνήσουμε και να αποτιμήσουμε την πολύπλευρη προσφορά τους, η οποία εκτείνεται πέρα από τα όρια της απλής διαφύλαξης και ανάδειξης πολύτιμων ιστορικών και πολιτισμικών τεκμηρίων του παρελθόντος. Πρόκειται, άλλωστε, για χώρους που διαδραματίζουν καίριο παιδευτικό, κοινωνικό και ουσιωδώς ψυχαγωγικό ρόλο, φέρνοντας τους πολίτες σε επαφή τόσο με το δικό τους ιστορικό παρελθόν, όσο και με τον πλούτο άλλων κοινωνιών και πολιτισμών.
     Μέσα από την οργανωμένη παρουσίαση των εκθεμάτων τους -όποια κι αν είναι η ειδικότερη ιστορική περίοδος ή ανθρώπινη δράση που καλύπτουν- παρέχουν τη δυνατότητα στους επισκέπτες τους να εμπλουτίσουν ουσιαστικά τις γνώσεις τους. Η άμεση επαφή με τα υλικά τεκμήρια, καθώς και οι διαφωτιστικές πληροφορίες που τα συνοδεύουν, επιτρέπουν σε κάθε επισκέπτη, ανεξάρτητα από το μορφωτικό του υπόβαθρο, να κατανοήσει και να εκτιμήσει την ιστορική αξία, το κάλλος ή την πρακτική χρήση των εκθεμάτων. Αποκομίζει, έτσι, ο επισκέπτης τους μια σαφή εικόνα είτε για τα επιτεύγματα προγενέστερων εποχών είτε για τη διαδρομή που έχει ακολουθηθεί στην εξέλιξη μιας ανθρώπινης δραστηριότητας.
     Σημαντικός είναι, συνάμα, ο ρόλος που διαδραματίζουν σε ό,τι αφορά την επαφή και την επικοινωνία μεταξύ διαφορετικών κοινωνικών κόσμων. Η δυνατότητα των μουσείων να φιλοξενούν εκθέσεις από αντίστοιχα ιδρύματα άλλων χωρών, επιτρέπει στους επισκέπτες τους να γνωρίσουν την πολιτισμική και κοινωνική πορεία άλλων εθνοτήτων, υποβοηθώντας, έτσι, τη γνωριμία και την αλληλοκατανόηση μεταξύ των λαών. Κατά τρόπο παρόμοιο, ο επισκέπτης έχει άλλοτε τη δυνατότητα να έρθει σε επαφή με τα επιμέρους στάδια της κοινωνικής διαμόρφωσης του δικού του έθνους, και να κατανοήσει καλύτερα τις ποικίλες εναλλαγές που προκύπτουν κατά τη διάρκεια των χρόνων.
     Πρωτίστως, ωστόσο, τα μουσεία συνιστούν ιδανική επιλογή για μια αμιγώς ψυχαγωγική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου, ιδίως των νεότερων ανθρώπων, καθώς παρέχουν έναν άριστο συνδυασμό ανάδειξης υλικών τεκμηρίων και γνωστικών ερεθισμάτων. Η επαφή με τα έργα τέχνης, τα κοσμήματα, τα εργαλεία και τα όπλα παλαιότερων εποχών, προσφέρει στον επισκέπτη το υλικό εκείνο που ανασυνθέτει στα μάτια του τη ζωή, τη σκέψη, τις δεξιότητες και το πολιτισμικό επίπεδο παλαιότερων εποχών, προκαλώντας τον να αντλήσει τα δικά του συμπεράσματα. Η παράλληλη αυτή διαδικασία της θέασης έξοχων πολιτισμικών έργων και των ερωτημάτων που αναπόφευκτα γεννιούνται στη σκέψη του επισκέπτη, αποτελούν μια ιδιαιτέρως επωφελή ψυχαγωγική εμπειρία.
     Με τη διαφύλαξη και ανάδειξη, επομένως, των υλικών τεκμηρίων που συγκροτούν την ιστορική ταυτότητα κάθε πολιτισμού και ενισχύουν τη συλλογική μνήμη των πολιτών, τα μουσεία διαδραματίζουν έναν διαχρονικά σημαντικό ρόλο σε κάθε κοινωνία. Εκπαιδεύουν, ψυχαγωγούν, αλλά και προσφέρουν τη δυνατότητα επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης με άλλους λαούς, προωθώντας τόσο την ιστορική αυτογνωσία, όσο και την ουσιαστική εκτίμηση ξένων πολιτισμών.
 
Ιδέες και πληροφορίες που αντλούνται από το κείμενο αναφοράς:
- Τα σύγχρονα μουσεία επιδιώκουν συνειδητά μια επικοινωνιακή πολιτική προκειμένου να καταστούν λειτουργικά -αποτελεσματικά ως προς την υπηρέτηση των βασικών τους σκοπών-, βιώσιμα -επικερδή, ώστε να διασφαλίζουν αυτόνομα τη συνέχιση της λειτουργίας τους-, και φιλικά προς το ευρύ κοινό, ώστε να μην περιορίζονται οι επισκέπτες τους στη μερίδα εκείνων μόνο που έχουν ειδικές ή επαρκείς γνώσεις.
- Η αποστολή των μουσείων δεν είναι μονοσήμαντη, εφόσον σύμφωνα με τον επίσημο ορισμό του μουσείου, υπηρετούν την κοινωνία και την ανάπτυξή της -ενίσχυση της πνευματικής καλλιέργειας, ιστορική αυτογνωσία, κατανόηση ιστορικής πορείας, ενθάρρυνση νέων επιδιώξεων, καθώς και ενίσχυση της τοπικής οικονομίας-, «αποκτούν», «συντηρούν», «ερευνούν», «κοινοποιούν και εκθέτουν» υλικές μαρτυρίες για τους ανθρώπους και το περιβάλλον τους με το σκοπό της μελέτης, της εκπαίδευσης και της ψυχαγωγίας.
- Τα μουσεία βρίσκονται σε άμεση σύνδεση με την ευρύτερη κοινωνική, πολιτική και πολιτισμική πραγματικότητα της χώρας στην οποία ανήκουν, κι έχουν τη δυνατότητα να υπηρετούν συγκεκριμένους στόχους πολιτικής υφής, εφόσον μπορούν μέσα από την παρουσίαση των υλικών τεκμηρίων του παρελθόντος να συγκροτούν συγκεκριμένες «αντικειμενικές» όψεις της ιστορίας ενός έθνους.
- Τα σύγχρονα μουσεία λειτουργούν ως χώροι συνάντησης, διαλόγου και επικοινωνίας διαφόρων και διαφορετικών κοινωνικών και πολιτισμικών κόσμων.
- Τα σύγχρονα μουσεία ασκούν τον παιδευτικό, αλλά και τον ευρύτερο κοινωνικό και πολιτιστικό ρόλο τους, με βάση την επικοινωνία και το διάλογο που επιδιώκουν να αναπτύσσουν με το κοινό τους.
 

Έκθεση Γ΄ Λυκείου: Η οργάνωση του επιχειρήματος

Artwork by Linda Woods

Έκθεση Γ΄ Λυκείου: Η οργάνωση του επιχειρήματος
 
Το παρακάτω κείμενο ανήκει σε ρητορικό λόγο. Κύριο χαρακτηριστικό του γνώρισμα είναι η πειθώ. Ο Δημοσθένης προσπαθεί να πείσει τους Αθηναίους να πλήξουν με διπλή τους ενέργεια το Φίλιππο. Στην προσπάθεια του αυτή οργανώνει το λόγο του και αναπτύσσει τα επιχειρήματά του με τον ακόλουθο τρόπο:
 

1. Προβάλλει τη θέση του (απόφανση)			Φρονώ, λοιπόν, ότι με διπλή ενέργεια πρέπει εσείς να συνδράμετε την κατάσταση,
2. Τη διευκρινίζει (επεξήγηση)			και με το να σώζετε χάρη των Ολυνθίων τις πόλεις τους στέλνοντας στρατιώτες που θα το πραγματοποιήσουν αυτό, και με το να λεηλατείτε τη χώρα του Φιλίππου με πολεμικά πλοία και με άλλον στρατό.
3. Την αιτιολογεί, αποδεικνύοντας τι θα συμβεί, αν δε δράσουν με διπλή ενέργεια, αν δηλαδή δράσουν σε μια κατεύθυνση μόνο (αιτιολόγηση)			Αν όμως το ένα από αυτά το αμελήσετε, φοβούμαι μήπως μας πάει χαμένη η εκστρατεία· γιατί, αν εσείς μόνο τη χώρα του βλάπτετε, θα το αντέξει αυτό, θα υποτάξει την Όλυνθο και ύστερα θα έλθει στην πατρίδα του κι εύκολα θα σας αποκρούσει. Εάν πάλι εσείς στείλετε βοήθεια μόνο στην Όλυνθο, βλέποντας τη χώρα του να μη διατρέχει κανέναν κίνδυνο, θα καθίσει εκεί για πολιορκία και θα παρακολουθεί από κοντά την επιχείρηση, και με τον καιρό θα υποτάξει τους πολιορκημένους.
4. Συμπεραίνει (συμπέρασμα)			Πρέπει, λοιπόν, η βοήθεια να είναι μεγάλη και να προσφερθεί με διπλή ενέργεια.

 
Επιχείρημα, λέει η Λογική, είναι μια σειρά από προτάσεις που συνδέονται μεταξύ τους χωρίς χάσματα και απολήγουν σε μια τελική πρόταση, που λέγεται συμπέρασμα· σκοπός του επιχειρήματος είναι να υποδείξει την αλήθεια μιας θέσης/ απόφανσης (αποφαίνομαι). Αυτά σημαίνουν ότι οι προτάσεις που οδηγούν στο συμπέρασμα βρίσκονται σε λογικές σχέσεις μεταξύ τους, η επόμενη δηλαδή είναι λογική ακολουθία της προηγούμενης. Γι’ αυτό και έχουν κάποιους όρους κοινούς, που γίνονται η γέφυρα για τη μετάβαση από τη μια (πρόταση) στην άλλη.
 
Η οργάνωση του λόγου και η αιτιολόγηση
Κάποτε οι συγγραφείς προσπαθούν να πείσουν χρησιμοποιώντας στην απόδειξη την αιτιολόγηση. Αυτό σημαίνει ότι προβάλλουν μια θέση και ύστερα ζητούν τα υποστηρίγματα της, την αιτιολογούν, λένε δηλαδή γιατί αυτή η θέση είναι σωστή. Στις περιπτώσεις αυτές η θέση προηγείται από τις αποδείξεις, θα μπορούσε όμως και να ακολουθεί ή να είναι χωνεμένη μέσα στο υποστηρικτικό υλικό.
 
- Η υποστήριξη της θέσης μέσα σε μια παράγραφο ή σε ευρύτερο κείμενο μπορεί να γίνει με ποικίλους τρόπους αιτιολόγησης και πειθούς, όπως είναι π.χ. οι συλλογισμοί, οι στατιστικές ενδείξεις, οι μαρτυρίες των ειδικών κτλ.· αυτοί πάλι οι τρόποι εκφράζονται με αιτιολογικές προτάσεις, οι οποίες, όπως σας είναι γνωστό, εισάγονται με αιτιολογικούς συνδέσμους: γιατί, διότι, επειδή, αφού, που, καθώς κτλ.
 
- Αν και αυτό δεν είναι απόλυτο, αφού η αιτιολόγηση μπορεί να γίνει και με άλλα εκφραστικά μέσα· έτσι συμβαίνει π.χ. στους υποθετικούς λόγους, όταν με την υπόθεση εκφράζεται παραστατικότερα το αίτιο εκείνου που περιέχεται στην απόδοση:
Εγώ δε φταίω, αν (= επειδή) εσύ δεν καταλαβαίνεις.
 
- Κάποτε η αιτιολόγηση περιέχεται μέσα σε ένα ευρύτερο κείμενο, στο οποίο, εκτός από τους αιτιολογικούς, χρησιμοποιούνται και άλλοι σύνδεσμοι.
 
Άσκηση
Να παρουσιάσετε την οργάνωση των ακόλουθων επιχειρημάτων.
 
1. Η επιείκεια είναι προϊόν καλλιέργειας και αξία υψηλής νοημοσύνης. Είναι απαραίτητη, είναι το ωφέλιμο συστατικό συνοχής του κοινωνικού ιστού. Μας κάνει να αισθανόμαστε ασφαλείς μέσα στην ευαλωτότητά μας. Προστατευμένοι μέσα στην ανεπάρκειά μας. Είναι η παραδοχή ότι είμαστε άνθρωποι, είμαστε ατελείς, προβαίνουμε σε λάθη. Εάν η κατανόηση έχει την επικαρπία έναντι της αδιαλλαξίας θα λειτουργεί ως δίχτυ ασφαλείας για να μπορέσουμε να κάνουμε τη συζήτηση πάνω στο τι είναι σωστότερο και δικαιότερο για το σύνολο. Η κουλτούρα της ακύρωσης περιγράφει ό,τι ακριβώς έχει πρόθεση να κάνει: απλώς καταργεί τους διαλόγους που είναι απαραίτητοι να γίνουν. Δημιουργεί αποπνιξία. Χωρίς ατοπήματα δεν υπάρχει παιχνίδι, αναζήτηση, αυθάδεια, τολμηρότητα, δημιουργικότητα, σύγκρουση και διορθωτικές κινήσεις.
 
Ελεάννα Βλαστού
 
Ο ισχυρισμός της αρθρογράφου είναι πως «η επιείκεια, η οποία αποτελεί προϊόν καλλιέργειας και αξία υψηλής νοημοσύνης, είναι απαραίτητη, καθώς αποτελεί επωφελές στοιχείο συνοχής του κοινωνικού ιστού». Αιτιολογεί, αρχικά, τον ισχυρισμό αυτόν επισημαίνοντας τα οφέλη που προκύπτουν από την επιείκεια, μιας και επιτρέπει στα άτομα να αισθάνονται ασφαλή και προστατευμένα παρά την ανεπάρκεια, τις ατέλειες και τα λάθη τους. Ενισχύει, ακολούθως, την αιτιολόγηση του ισχυρισμού της μέσα από τη σύγκριση δύο αντίθετων καταστάσεων, την επικράτηση της επιείκειας και την απουσία της. Η κυριαρχία της επιείκειας και της κατανόησης έναντι της αδιαλλαξίας διασφαλίζει τη δυνατότητα διαλόγου για τη διερεύνηση της ορθότερης επιλογής. Αντιθέτως, η κυριαρχία της αδιαλλαξίας καθιστά ανέφικτη οποιαδήποτε διαδικασία διαλόγου. Διευκρινίζει, τέλος, πως χωρίς τα λάθη και τα ατοπήματα δεν είναι εφικτή η αναζήτηση, η δημιουργικότητα, αλλά και η επανόρθωση.
 
2. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι εθνικοί δεσμοί είναι κάτι κακό. Τα τεράστια συστήματα δεν μπορούν να λειτουργήσουν χωρίς να υπάρχει μαζική αφοσίωση, και το να διευρύνεται ο κύκλος της ανθρώπινης ενσυναίσθησης έχει τα καλά του. Οι ήπιες μορφές πατριωτισμού είναι από τα πιο αγαθοεργά ανθρώπινα δημιουργήματα. Το να πιστεύω ότι το έθνος μου είναι μοναδικό, ότι αξίζει την αφοσίωσή μου και ότι έχω ειδικές υποχρεώσεις απέναντι στα μέλη του με ωθεί να φροντίζω τους άλλους και να κάνω θυσίες για λογαριασμό τους. Είναι μεγάλο λάθος να φαντάζεται κανείς ότι χωρίς εθνικισμό θα ζούσαμε όλοι σε έναν φιλελεύθερο παράδεισο. Το πιθανότερο είναι ότι θα ζούσαμε σε ένα φυλετικό χάος. Ειρηνικές, εύπορες κοινότητες όπως η Σουηδία, η Γερμανία και η Ελβετία διαθέτουν όλες ένα ισχυρό εθνικιστικό αίσθημα. Ο κατάλογος με τις χώρες που δεν διαθέτουν ισχυρούς εθνικούς δεσμούς περιλαμβάνει το Αφγανιστάν, τη Σομαλία, το Κονγκό και τα περισσότερα άλλα αποτυχημένα κράτη.
 
Yuval Noah Harari
 
Ο ισχυρισμός του συγγραφέα είναι πως «οι ήπιες μορφές πατριωτισμού αποτελούν ένα από τα πιο αγαθοεργά ανθρώπινα δημιουργήματα». Τον ισχυρισμό αυτό τον αιτιολογεί επισημαίνοντας πως «τα τεράστια συστήματα δεν μπορούν να λειτουργήσουν χωρίς να υπάρχει μαζική αφοσίωση». Διευκρινίζει, άλλωστε, πως η αφοσίωση του ατόμου στο έθνος του το ωθεί να φροντίζει τους συμπολίτες του και να κάνει θυσίες για χάρη τους. Ακολούθως αιτιολογεί περαιτέρω τον συλλογισμό του επιχειρώντας να φανερώσει ότι είναι λανθασμένη η προσδοκία ορισμένων πως χωρίς τον πατριωτισμό θα ζούσαν όλοι οι άνθρωποι σ’ έναν «φιλελεύθερο παράδεισο», παρουσιάζοντας ως τεκμήρια παραδείγματα από σύγχρονες χώρες. Ειρηνικά και εύπορα κράτη, όπως η Σουηδία, η Γερμανία και η Ελβετία διαθέτουν ισχυρό εθνικιστικό -πατριωτικό- αίσθημα, ενώ αποτυχημένα κράτη, όπως το Αφγανιστάν, η Σομαλία και το Κονγκό δεν διαθέτουν ισχυρούς εθνικούς δεσμούς.
 
3. Προκαλεί, λοιπόν, ένα δυσάρεστο είδος απορίας η περιφρόνηση διάφορων πολιτικών χώρων, και κυρίως της αντιπολίτευσης, όχι προς τις εθνικιστικές ακρότητες (δεν είδαμε, άλλωστε, πολλές τέτοιες), αλλά προς την ίδια την έννοια της εθνικής συνείδησης στην πιο αθώα και αχρωμάτιστη εκδοχή της. Εδώ και μέρες, πολιτικοί και κοινωνικά δίκτυα σε αγαστή συνεργασία προσπαθούν να υποβαθμίσουν την επίκαιρη συζήτηση περί έθνους σε ανεπιθύμητο παραληρηματικό θόρυβο, σαν να πρόκειται για κάτι ευτελές και οριακά κακοποιητικό. Η στάση αυτή μπροστά σε κάθε υπόνοια εθνικού ζητήματος είναι απολύτως παράλογη. Όχι απλώς επειδή πολλοί απ’ όσους την ενστερνίζονται, υπό άλλες συνθήκες, πλησιέστερες στις ιδεοληψίες τους, σπεύδουν να υιοθετήσουν ομαδικές ταυτότητες και σύμβολα, όπως ακριβώς οι κοινωνοί μιας εθνικής ιδέας. Είναι παράλογη επειδή η εθνική ταυτότητα δεν σημαίνει απαραίτητα εθνική υποχρέωση και υπερηφάνεια, όπως φοβούνται. Σημαίνει αυτογνωσία. Εξερεύνηση μιας εκτεταμένης ρίζας που εξηγεί εναργώς τη σύνθετη πραγματικότητα που ζούμε σήμερα όσοι αναγνωριζόμαστε ως Έλληνες.
 
Άρης Αλεξανδρής
 
Ο αρθρογράφος ισχυρίζεται πως η περιφρόνηση που επιδεικνύουν διάφοροι πολιτικοί χώροι απέναντι στην έννοια της εθνικής συνείδησης αποτελεί μια δυσάρεστη και «απολύτως παράλογη» κατάσταση. Διευκρινίζει τον ισχυρισμό του αναφέροντας την προσπάθεια ορισμένων πολιτικών προσώπων να υποβαθμίσουν τη συζήτηση σχετικά με την έννοια του έθνους σε κάτι το ανεπιθύμητο, σαν να είναι ανούσια ή και κακοποιητική. Αιτιολογεί τον ισχυρισμό του επισημαίνονται αφενός την υποκριτική στάση των πολιτικών αυτών, οι οποίοι όταν πρόκειται για στοιχεία σχετικά με τις ιδεοληψίες τους «σπεύδουν να υιοθετήσουν ομαδικές ταυτότητες και σύμβολα» και αφετέρου τονίζοντας πως η έννοια της εθνικής ταυτότητας δεν συνδέεται κατ’ ανάγκη με κάποιου είδους εθνική υποχρέωση και υπερηφάνεια, αλλά με την ουσιώδη συνθήκη της «αυτογνωσίας». Όπως επεξηγεί ο αρθρογράφος, η διερεύνηση της εθνικής ταυτότητας, σημαίνει την εξερεύνηση του παρελθόντος προκειμένου να επιτευχθεί η κατανόηση της σύνθετης πραγματικότητας που βιώνουν σήμερα οι Έλληνες.

Αρχαία ελληνικά: Αναλυτική κλίση ρήματος ἡγοῦμαι

Chris Rivera

Αρχαία ελληνικά: Αναλυτική κλίση ρήματος ἡγοῦμαι  
 
Ενεστώτας
Οριστική
ἡγοῦμαι, ἡγεῖ / ἡγῇ, ἡγεῖται, ἡγούμεθα, ἡγεῖσθαι, ἡγοῦνται
Υποτακτική
ἡγῶμαι, ἡγῇ, ἡγῆται, ἡγώμεθα, ἡγῆσθαι, ἡγῶνται
Ευκτική
ἡγοίμην, ἡγοῖο, ἡγοῖτο, ἡγοίμεθα, ἡγοῖσθαι, ἡγοῖντο
Προστακτική
---, ἡγοῦ, ἡγείσθω, ---, ἡγεῖσθε, ἡγείσθων ή ἡγείσθωσαν
Απαρέμφατο
ἡγεῖσθαι
Μετοχή
ἡγούμενος, ἡγουμένη, ἡγούμενον
 
Παρατατικός
ἡγούμην, ἡγοῦ, ἡγεῖτο, ἡγούμεθα, ἡγεῖσθαι, ἡγοῦντο
 
Μέλλοντας
Οριστική
ἡγήσομαι, ἡγήσῃ / ἡγήσει, ἡγήσεται, ἡγησόμεθα, ἡγήσεσθε, ἡγήσονται
Ευκτική
ἡγησοίμην, ἡγήσοιο, ἡγήσοιτο, ἡγησοίμεθα, ἡγήσοισθε, ἡγήσοιντο
Απαρέμφατο
ἡγήσεσθαι
Μετοχή
ἡγησόμενος
ἡγησομένη
ἡγησόμενον
 
Παθητικός Μέλλοντας
Οριστική
ἡγηθήσομαι, ἡγηθήσῃ / ἡγηθήσει, ἡγηθήσεται, ἡγηθησόμεθα, ἡγηθήσεσθε, ἡγηθήσονται
Ευκτική
ἡγηθησοίμην, ἡγηθήσοιο, ἡγηθήσοιτο, ἡγηθησοίμεθα, ἡγηθήσοισθε, ἡγηθήσοιντο
Απαρέμφατο
ἡγηθήσεσθαι
Μετοχή
ἡγηθησόμενος
ἡγηθησομένη
ἡγηθησόμενον
 
Αόριστος
Οριστική
ἡγησάμην, ἡγήσω, ἡγήσατο, ἡγησάμεθα, ἡγήσασθε, ἡγήσαντο
Υποτακτική
ἡγήσωμαι, ἡγήσῃ, ἡγήσηται, ἡγησώμεθα, ἡγήσησθε, ἡγήσωνται
Ευκτική
ἡγησαίμην, ἡγήσαιο, ἡγήσαιτο, ἡγησαίμεθα, ἡγήσαισθε, ἡγήσαιντο
Προστακτική
---, ἥγησαι, ἡγησάσθω, ---, ἡγήσασθε, ἡγησάσθων ή ἡγησάσθωσαν
Απαρέμφατο
ἡγήσασθαι
Μετοχή
ἡγησάμενος
ἡγησαμένη
ἡγησάμενον
 
Παθητικός Αόριστος
Οριστική
ἡγήθην, ἡγήθης, ἡγήθη, ἡγήθημεν, ἡγήθητε, ἡγήθησαν
Υποτακτική
ἡγηθῶ, ἡγηθῇς, ἡγηθῇ, ἡγηθῶμεν, ἡγηθῆτε, ἡγηθῶσι(ν)
Ευκτική
ἡγηθείην, ἡγηθείης, ἡγηθείη, ἡγηθείημεν / ἡγηθεῖμεν, ἡγηθείητε / ἡγηθεῖτε, ἡγηθείησαν / ἡγηθείεν
Προστακτική
---, ἡγήθητι, ἡγηθήτω, ---, ἡγήθητε, ἡγηθέντων ή ἡγηθήτωσαν
Απαρέμφατο
ἡγηθῆναι
Μετοχή
ἡγηθείς, ἡγηθεῖσα, ἡγηθέν
 
Παρακείμενος
Οριστική
ἥγημαι, ἥγησαι, ἥγηται, ἡγήμεθα, ἥγησθε, ἥγηνται

Υποτακτική
ἡγημένος-ἡγημένη-ἡγημένον ὦ
ἡγημένος-ἡγημένη-ἡγημένον ᾖς
ἡγημένος-ἡγημένη-ἡγημένον ᾖ
ἡγημένοι-ἡγημέναι-ἡγημένα ὦμεν
ἡγημένοι-ἡγημέναι-ἡγημένα ἦτε
ἡγημένοι-ἡγημέναι-ἡγημένα ὦσι(ν)
 
Ευκτική
ἡγημένος-ἡγημένη-ἡγημένον εἴην
ἡγημένος-ἡγημένη-ἡγημένον εἴης
ἡγημένος-ἡγημένη-ἡγημένον εἴη
ἡγημένοι-ἡγημέναι-ἡγημένα εἴημεν/ εἶμεν
ἡγημένοι-ἡγημέναι-ἡγημένα εἴητε/ εἶτε
ἡγημένοι-ἡγημέναι-ἡγημένα εἴησαν/ εἶεν
 
Προστακτική
---, ἥγησο, ἡγήσθω, ---, ἥγησθε, ἡγήσθων ή ἡγήσθωσαν
 
Απαρέμφατο
ἡγῆσθαι

Μετοχή
ἡγημένος
ἡγημένη
ἡγημένον
 
Υπερσυντέλικος
ἡγήμην, ἥγησο, ἥγητο, ἡγήμεθα, ἥγησθε, ἥγηντο