Έκθεση Α΄ Λυκείου: Παραγωγικοί – Επαγωγικοί Συλλογισμοί (Τράπεζα Θεμάτων)

Brian Oldham

Έκθεση Α΄ Λυκείου: Παραγωγικοί – Επαγωγικοί Συλλογισμοί (Τράπεζα Θεμάτων)

Το επιχείρημα

Επιχείρημα, λέει η Λογική, είναι μια σειρά από προτάσεις που συνδέονται μεταξύ τους χωρίς χάσματα και απολήγουν σε μια τελική πρόταση, που λέγεται συμπέρασμα· σκοπός του επιχειρήματος είναι να υποδείξει την αλήθεια μιας θέσης / απόφανσης (αποφαίνομαι). Αυτά σημαίνουν ότι οι προτάσεις που οδηγούν στο συμπέρασμα βρίσκονται σε λογικές σχέσεις μεταξύ τους, η επόμενη δηλαδή είναι λογική ακολουθία της προηγούμενης. Γι’ αυτό και έχουν κάποιους όρους κοινούς, που γίνονται η γέφυρα για τη μετάβαση από τη μια (πρόταση) στην άλλη.

ΕΙΔΗ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΩΝ

Η διαδικασία με την οποία ο νους καταστρώνει ένα επιχείρημα λέγεται συλλογισμός. Οι συλλογισμοί είναι άμεσοι, έμμεσοι, παραγωγικοί, επαγωγικοί, αναλογικοί.

~ Στον παραγωγικό συλλογισμό από το όλον συμπεραίνουμε για τα επιμέρους.

~ Στον επαγωγικό συλλογισμό από τα επιμέρους συμπεραίνουμε για το όλο.

~ Στον αναλογικό συλλογισμό από τα επιμέρους συμπεραίνουμε πάλι για τα επιμέρους.

..........................................................................................................................................

~ Άμεσοι είναι οι συλλογισμοί των οποίων το συμπέρασμα προκύπτει από μια μόνο πρόταση - κρίση.

~ Έμμεσοι είναι οι συλλογισμοί των οποίων το συμπέρασμα προκύπτει από δύο ή περισσότερες προτάσεις - κρίσεις.

Συλλογιστική πορεία: Ασκήσεις από την Τράπεζα Θεμάτων

Να εντοπίσετε τη συλλογιστική πορεία που ακολουθείται στις επόμενες παραγράφους και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

1. Οι νεωτερισμοί, οι παραφθορές, οι μετατροπές, οι παραλλαγές, οι προσθαφαιρέσεις λέξεων δεν έχουν να κάνουν με τη γλωσσική πενία ή με την έλλειψη ικανότητας για μάθηση, αλλά κυρίως με τις εφηβικές ανησυχίες, με την ανάγκη των εφήβων για επιβεβαίωση, για διαφοροποίηση από τους άλλους και με την άρνησή τους να δεχτούν κάτι ήδη «μασημένο». Γενικά, η γλώσσα των εφήβων εκφράζει τις αντιφάσεις τους, τα κενά τους, τις αμφιταλαντεύσεις τους, τις αναζητήσεις τους, την ανάγκη αλλαγής και ανανέωσης, την επαναδόμηση του ψυχισμού τους καθώς και της ταυτότητάς τους.

~ Στην παράγραφο αυτή ο συγγραφέας ακολουθεί επαγωγική πορεία, καθώς από επιμέρους στοιχεία της εφηβικής γλώσσας (νεωτερισμοί, παραφθορές, μετατροπές, παραλλαγές κ.ά.), προχωρά σε μια γενικότερη διαπίστωση, στο πλαίσιο της οποίας οι διαφοροποιήσεις στη γλώσσα των νέων συνδέονται με ευρύτερες εσωτερικές τους αναζητήσεις (αντιφάσεις, κενά, αμφιταλαντεύσεις, αναζητήσεις, ανάγκη αλλαγής, αλλά και επαναδόμηση του ψυχισμού και της ταυτότητάς τους.).

2. Τα αναλφάβητα άτομα αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες τόσο σε καθημερινές δραστηριότητες (κατανόηση εγγράφων, λογαριασμών, πινακίδων κ.ά.) και στην επαγγελματική τους ζωή, όσο και στις σχέσεις τους με το κοινωνικό και πολιτιστικό περιβάλλον. Αρχικά, το άτομο απομακρύνεται από τους γύρω του και αποξενώνεται, καθώς νιώθει μειονεκτικά. Στη συνέχεια, νιώθει αδύναμο όσον αφορά στην ενημέρωσή του, αλλά και εξαρτημένο από τους γύρω του, αφού χρειάζεται μονίμως τη βοήθειά τους και συχνά γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης. Επιπλέον, το άτομο έχει σαφώς λιγότερες επαγγελματικές ευκαιρίες από κάποιον μορφωμένο και έτσι αυτομάτως εντάσσεται σε μια «κατώτερη» κοινωνική ομάδα.

~ Στην παράγραφο αυτή ο συγγραφέας ακολουθεί παραγωγική πορεία, διότι στην αρχή παραθέτει γενικότερες δυσκολίες που αντιμετωπίζει το αναλφάβητο άτομο, ενώ στη συνέχεια αναφέρεται σε πιο ειδικά προβλήματα που ενδέχεται να αντιμετωπίσει, όπως είναι η εξάρτησή του από τους άλλους, ο κίνδυνος να τον εκμεταλλευτούν, αλλά και ο περιορισμός των επιλογών σε ό,τι αφορά την επαγγελματική του αποκατάσταση.

3. Ο έφηβος έχει ανάγκη να του αναγνωρίζουν ελευθερία και αυτονομία. Χρειάζεται το δικό του χώρο, ο οποίος συμβολίζει την ατομικότητα και τη διαφορετικότητά του. Οι προσωπικές επιλογές στο ντύσιμο, η διευθέτηση του προσωπικού χώρου και χρόνου, η επιλογή των φίλων, του τρόπου διασκέδασης, της ελευθερίας λόγου και πράξεων, η ανάληψη ορισμένων ευθυνών και η αναγνώριση από τους γονείς των ικανοτήτων του είναι τα στοιχεία που συντελούν στην απόκτηση ξεχωριστής αυτόνομης ταυτότητας και συνθέτουν την αλλαγή της σχέσης του παιδιού με τους γονείς του.

~ Η συλλογιστική πορεία που ακολουθείται είναι παραγωγική, διότι από τη γενικότερη διαπίστωση πως ο έφηβος έχει ανάγκη να του αναγνωρίζουν ελευθερία και αυτονομία, ο γράφων προχωρά σε επιμέρους στοιχεία, τα οποία ορίζουν την ελευθερία και την αυτονομία του νέου στο επίπεδο των προσωπικών επιλογών (ντύσιμο, διευθέτηση προσωπικού χώρου και χρόνου, επιλογή φίλων κ.ά.).

4. Γενικά, από τα αρχαία ακόμη χρόνια, τα ρούχα δεν ικανοποιούσαν μόνο την ανάγκη προστασίας από το κρύο και τη ζέστη, αλλά εξυπηρετούσαν εκφραστικούς και κοινωνικούς σκοπούς. Στις μέρες μας ειδικότερα, τα ρούχα δίνουν την πρώτη εντύπωση για ένα άτομο και εκφράζουν στοιχεία της προσωπικότητάς του. Η εξωτερική εμφάνιση ενός ατόμου μας δίνει πληροφορίες για την καταγωγή του, το επάγγελμά του, για την οικονομική του κατάσταση και την κοινωνική του θέση.

~ Η συλλογιστική πορεία που ακολουθείται είναι παραγωγική, διότι από τη γενική διαπίστωση για το ρόλο των ρούχων ήδη από την αρχαιότητα, η συγγραφέας προχωρά σε ειδικότερες παρατηρήσεις για το ρόλο της ενδυμασίας στις μέρες μας.  

5. Η κοινωνιολογία, και ιδιαίτερα η κοινωνική ψυχολογία ενδιαφέρεται για τις αλλαγές που υφίσταται η κοινωνική ομάδα των ηλικιωμένων στις σχέσεις της με τις άλλες κοινωνικές ομάδες. Ειδικότερα, παρατηρεί ότι αλλάζει ο ρόλος των ηλικιωμένων μέσα στην οικογένεια και η σχέση τους με τον χώρο της εργασίας τους, εφόσον μετά τη συνταξιοδότηση απομακρύνονται από αυτόν και συχνά ζουν στο περιθώριο. Ακόμη, μελετά το πώς μεταβάλλεται η συμπεριφορά της κοινωνίας απέναντι στους ηλικιωμένους και αυτών απέναντι στην κοινωνία, γεγονός που οφείλεται κυρίως στον περιορισμό των δραστηριοτήτων τους.

~ Η συλλογιστική πορεία της παραγράφου είναι παραγωγική, καθώς από τη γενική διαπίστωση σχετικά με τις αλλαγές που υφίσταται η ομάδα των ηλικιωμένων στις σχέσεις της με τις άλλες κοινωνικές ομάδες, η συγγραφέας προχωρά σε ειδικότερες παρατηρήσεις σχετικά με τις επιμέρους αλλαγές στο ρόλο των ηλικιωμένων και στο πώς αντιμετωπίζονται από την κοινωνία.

6. Ας πάρουμε την περίπτωση των ανθρώπων της τρίτης ηλικίας. Οι περισσότεροι άνθρωποι σε αυτήν την ηλικία ίσως έχουν για πρώτη φορά στη ζωή τους αρκετό ελεύθερο χρόνο, για να τον χρησιμοποιήσουν, όπως επιθυμούν. Θα μπορούσαν, όμως, όλοι να περάσουν ευχάριστα τον χρόνο τους σε μια πλατεία; Σίγουρα κάποιοι και κάποιες το κάνουν. Μάλλον όσοι και όσες έχουν ήδη ένα κύκλο γνωστών βρίσκονται μεταξύ τους στις πλατείες. Κάποιος παππούς όμως ή κάποια γιαγιά που δεν έχει έναν τέτοιο κύκλο, πόσο εύκολο είναι να κοινωνικοποιηθεί σε μια πλατεία, να γνωρίσει άλλους ανθρώπους και να αναπτύξει σχέσεις φιλίας;

~ Η συλλογιστική πορεία είναι παραγωγική, υπό την έννοια πως η ευρύτερη θεματική των ανθρώπων της τρίτης ηλικίας προσεγγίζεται σταδιακά με την παράθεση μερικότερων παραδειγμάτων, που αφορούν μεμονωμένες περιπτώσεις.

7. Ο άνθρωπος από παμπάλαιους χρόνους έχει επινοήσει τις «λέξεις» και την πλοκή τους, ως αληθινές απεικονίσεις ή ως συμβολικές παραστάσεις πραγμάτων και γεγονότων, για να συνεννοείται με τους ομοίους του. Να εκφράζει τις σκέψεις και τα αισθήματα, τις επιδιώξεις, τις διαθέσεις και τις επιθυμίες του, και να επικοινωνεί μαζί τους. Οι λέξεις όμως έγιναν όχι μόνο για να αποκαλύπτουν, αλλά και για να κρύβουν από τον άλλο τα ψυχικά μας βιώματα, όταν από ντροπή, συμφέρον ή δόλο θέλουμε να τα αποσιωπήσουμε ή να τα παραμορφώσουμε.

~ Ο συγγραφέας ακολουθεί παραγωγική συλλογιστική πορεία, αφού από μια ευρύτερη διαπίστωση (έχει επινοήσει τις λέξεις για να συνεννοείται), προχωρά σε μια ειδικότερη λειτουργία των λέξεων, αυτή της απόκρυψης ψυχικών βιωμάτων.

8. Συνομιλούμε λίγο και οι λέξεις για τον καθένα από μας εγγράφονται σε διαφορετικά λεξιλόγια: έτσι προκύπτουν διαρκώς παρεξηγήσεις. Σε μερικές περιπτώσεις μάλιστα υπάρχει εξαρχής μεγάλη απόσταση, συσσωρευμένη πικρία, παράπονα ανείπωτα: όλα αυτά κάνουν ύποπτα τα λόγια. Οι διαφορές φύλου, ηλικίας, κοινωνικού περιβάλλοντος έχουν το ίδιο αποτέλεσμα. Και αφήνουμε την απόσταση να μεγαλώνει μέχρι το σημείο να μην παίζουν πια κανέναν ρόλο οι λέξεις. Τότε δημιουργείται δυσφορία - δυσφορία μεταξύ των γενεών και μεταξύ των συζύγων, μεταξύ των τάξεων και μεταξύ των φίλων. Το βάρος όλων αυτών που δεν μπορούν να ειπωθούν δημιουργεί ένα κλίμα εκνευρισμού και απογοήτευσης που φθείρει την έννοια ακόμα και των πιο απλών φράσεων και χειρονομιών. Έτσι, μπορεί να φαίνεται σε μερικούς ότι η καθημερινή ακατανοησία είναι σύμφυτη με την ανθρώπινη κατάσταση.

~ Η συλλογιστική πορεία είναι επαγωγική, καθώς από επιμέρους αιτίες και προβλήματα σχετικά με την ποιότητα επικοινωνίας των ανθρώπων η συγγραφέας οδηγείται σ’ ένα γενικότερο συμπέρασμα, το οποίο μοιάζει να χαρακτηρίζει εν γένει την ανθρώπινη κατάσταση: «Έτσι, μπορεί να φαίνεται σε μερικούς ότι η καθημερινή ακατανοησία είναι σύμφυτη με την ανθρώπινη κατάσταση.»

Έκθεση Ά Λυκείου: Ενεργητική – Παθητική σύνταξη

Brooke Shaden 

Έκθεση Ά Λυκείου: Ενεργητική – Παθητική σύνταξη

Πολλές φορές μπορούμε να εκφράσουμε το ίδιο νόημα και με ενεργητική και με παθητική σύνταξη. Ενεργητική σύνταξη έχουμε, όταν διατυπώνουμε ένα νόημα με ρήμα ενεργητικής διάθεσης: «Ο ήλιος θερμαίνει τη γη». Παθητική σύνταξη έχουμε, όταν διατυπώνουμε ένα νόημα με ρήμα παθητικής διάθεσης: «Η γη θερμαίνεται από τον ήλιο».

Ο εμπρόθετος προσδιορισμός, ο οποίος αποτελείται από την πρόθεση «από» και αιτιατική ονόματος που φανερώνει το πρόσωπο ή το πράγμα από το οποίο προέρχεται το πάθημα του υποκειμένου, λέγεται ποιητικό αίτιο («από τον ήλιο»).

Όμως κάθε προσδιορισμός ρήματος παθητικής φωνής που αποτελείται από την πρόθεση «από» και αιτιατική δεν είναι και ποιητικό αίτιο: «Τινάχτηκα από το κρεβάτι πρωί πρωί».

Στην ενεργητική σύνταξη, που είναι και η πιο συχνή, εξαίρεται το υποκείμενο του μεταβατικού ρήματος, δηλαδή το πρόσωπο ή το πράγμα που δρα, ενώ στην παθητική εξαίρεται η δράση που προέρχεται από το ποιητικό αίτιο.

Σημειώσεις:

α) Το ποιητικό αίτιο με τα ρηματικά επίθετα σε –τός εκφέρεται και με την πρόθεση «σε» και αιτιατική:

Όλοι τον σέβονται ð Σεβαστός σε όλους

Όλοι τον γνωρίζουν ð Γνωστός σε όλους

Όλοι τον αγαπούν ð Αγαπητός σε όλους.

β) Στις παθητικές μετοχές που λήγουν σε –μένος το ποιητικό αίτιο μπορεί να εκφέρεται και με την πρόθεση «με» και αιτιατική:

Χώμα δροσισμένο με νυχτιάς αγέρι

Χώμα βαφτισμένο με βροχή του Μάη.

γ) Μερικές φορές το ποιητικό αίτιο, όταν το παθητικό ρήμα βρίσκεται σε μετοχή Παρακειμένου, είναι ενωμένο με αυτήν ως πρώτο συνθετικό της:

Τουρκοπατημένος (= πατημένος από τους Τούρκους)

Ηλιοκαμένος (= καμένος από τον ήλιο.

δ) Το ποιητικό αίτιο παραλείπεται, όταν εννοείται εύκολα από τα συμφραζόμενα:

Ενώ επέστρεφαν από το χωράφι, έπιασε βροχή και βράχηκαν.

Μετατροπή της ενεργητικής σύνταξης σε παθητική

Η Μαρία βρήκε το θησαυρό.

ð Ο θησαυρός βρέθηκε από τη Μαρία.

Όταν η ενεργητική σύνταξη μετατρέπεται σε παθητική (δηλαδή όταν το ρήμα ενεργητικής διαθέσεως γίνεται ρήμα παθητικής διάθεσης), το αντικείμενο του μονόπτωτου μεταβατικού ρήματος («το θησαυρό») γίνεται υποκείμενο του παθητικού («ο θησαυρός») και το υποκείμενό του («η Μαρία») γίνεται ποιητικό αίτιο στο παθητικό («από τη Μαρία»).

~ Κατά τη μετατροπή της ενεργητικής σύνταξης σε παθητική, αν το ρήμα είναι δίπτωτο, τότε το έμμεσο αντικείμενο συνήθως διατηρείται, μπορεί όμως και να γίνει εμπρόθετο.

Ο καθηγητής εξετάζει τους μαθητές μαθηματικά.

ð Οι μαθητές εξετάζονται μαθηματικά από τον καθηγητή.

ð Οι μαθητές εξετάζονται στα μαθηματικά από τον καθηγητή.

~ Στην περίπτωση των δύο αιτιατικών από τις οποίες η μία είναι κατηγορούμενο στην άλλη (στο αντικείμενο), τότε κατά τη μετατροπή της ενεργητικής σύνταξης σε παθητική το αντικείμενο γίνεται υποκείμενο του παθητικού ρήματος, φυσικά σε πτώση ονομαστική και η δεύτερη αιτιατική που ήταν κατηγορούμενο του αντικειμένου γίνεται και αυτή ονομαστική και είναι πια κατηγορούμενο του υποκειμένου του παθητικού ρήματος.

Οι πολίτες εξέλεξαν τον Παύλο νομάρχη.

ð Ο Παύλος εκλέχτηκε από τους πολίτες νομάρχης.

Η συντροφιά χαρακτήρισε τη Φωτεινή φλύαρη.

ð Η Φωτεινή χαρακτηρίστηκε φλύαρη από τη συντροφιά.

~ Τα ενεργητικά μεταβατικά ρήματα που λήγουν σε –μαι δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα ίδια ως ρήματα παθητικής διάθεσης. Από τα ρήματα αυτά όσα σχηματίζουν παθητική διάθεση, τη σχηματίζουν με περίφραση που το ένα μέρος της προέρχεται από το θέμα τους.

Ο υπουργός δέχτηκε το δήμαρχο.

ð Ο δήμαρχος έγινε δεκτός από τον υπουργό.

Οι ισχυροί συνήθως εκμεταλλεύονται τους αδύναμους.

ð Οι αδύναμοι συνήθως γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης από τους ισχυρούς.

Οι εχθροί αντιλήφθηκαν το τέχνασμά μας.

ð Το τέχνασμά μας έγινε αντιληπτό από τους εχθρούς.

Σημειώσεις:

1. Με την ενεργητική σύνταξη εξαίρεται το πρόσωπο (ή το πράγμα) που δρα, και το γραμματικό υποκείμενο της πρότασης στη σύνταξη αυτή συμπίπτει με το λογικό υποκείμενο (ο ήλιος θερμαίνει τη γη), ενώ με την παθητική σύνταξη εξαίρεται μάλλον το αποτέλεσμα της ενέργειας του υποκειμένου (η γη θερμαίνεται), και το λογικό υποκείμενο σ’ αυτό δηλώνεται έμμεσα, δηλαδή με τον προσδιορισμό του ποιητικού αιτίου (από τον ήλιο).

2. Με την παθητική σύνταξη: αποκτά ποικιλία η πλοκή του λόγου· μεταβάλλεται σε υποκείμενο η έννοια που συνήθως παριστάνεται ως αντικείμενο, εφόσον αυτή κρίνεται το κύριο στοιχείο της πρότασης· δεν ονομάζεται ρητά το υποκείμενο, όσες φορές κανείς δεν θέλει ή δεν μπορεί να το ονομάσει, όπως συμβαίνει αυτό πολλές φορές με τα απρόσωπα ρήματα (χιονίζει, αστράφτει, βρέχει κτλ.) που δηλώνουν απλώς το συμβάν χωρίς να το συσχετίζουν με το υποκείμενο.

3. Το ποιητικό αίτιο παραλείπεται όταν:

~ εννοείται εύκολα από τα συμφραζόμενα

~ είναι άγνωστο

~ δεν θέλουμε να το δηλώσουμε

Ασκήσεις από την Τράπεζα Θεμάτων

Να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική ή το αντίστροφο και να αιτιολογήσετε την επιλογή σύνταξης από τον συγγραφέα.

1. «[Ο αναλφαβητισμός] αναστέλλει την οικονομική ανάπτυξη» (ενεργητική σύνταξη)

ð Η οικονομική ανάπτυξη αναστέλλεται από τον αναλφαβητισμό.

2. «Η μη ολοκλήρωση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης δυσχεραίνει την επιτυχή ενσωμάτωση των ατόμων στην αγορά εργασίας» (ενεργητική σύνταξη)

ð Η επιτυχής ενσωμάτωση των ατόμων στην αγορά εργασίας δυσχεραίνεται από την μη ολοκλήρωση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης.

3. «θα πρέπει να αναζητηθούν συστηματικά νέοι τρόποι εκμάθησης ξένων γλωσσών» (παθητική σύνταξη)

ð Θα πρέπει να αναζητήσουν συστηματικά νέους τρόπους εκμάθησης ξένων γλωσσών.

4. «Στον προφορικό συνομιλιακό λόγο το κείμενο […] προσλαμβάνεται από τον δέκτη» (παθητική σύνταξη)

ð Ο δέκτης στον προφορικό συνομιλιακό λόγο προσλαμβάνει το κείμενο.

5. «Έξω από τη χώρα μας πάλι δεν έχουμε προβάλει την ελληνική γλώσσα με σωστό και ουσιαστικό τρόπο». (ενεργητική σύνταξη)

ð Η ελληνική γλώσσα δεν έχει προβληθεί [από εμάς] με σωστό και ουσιαστικό τρόπο έξω από τη χώρα μας πάλι.

6. «Η τυπογραφία διεύρυνε τη γλωσσική ποικιλία με τα ποικίλα «εργαλεία» του γραπτού λόγου». (ενεργητική σύνταξη)

ð Η γλωσσική ποικιλία διευρύνθηκε από την τυπογραφία με τα ποικίλα «εργαλεία» του γραπτού λόγου.

7. «...από τα περισσότερα δικτατορικά καθεστώτα απαγορεύεται η σάτιρα και η κωμωδία...» (παθητική σύνταξη)

ð Τα περισσότερα δικτατορικά καθεστώτα απαγορεύουν τη σάτιρα και την κωμωδία.

8. «Οι γονείς κυριεύονται από [….] φόβους για τον αποχωρισμό των παιδιών». (παθητική σύνταξη)

ð Φόβοι κυριεύουν τους γονείς για τον αποχωρισμό των παιδιών.

9. «Η κοινωνία πρέπει να οργανώσει την κοινωνικοποίηση των νέων» (ενεργητική σύνταξη)

ð Η κοινωνικοποίηση των νέων πρέπει να οργανωθεί από την κοινωνία.

10. «Το προσωπικό στυλ ελεύθερου χρόνου επηρεάζεται και διαμορφώνεται από την οικογένεια». (παθητική σύνταξη)

ð Η οικογένεια επηρεάζει και διαμορφώνει το προσωπικό στυλ ελεύθερου χρόνου.

11. «Ο Βιτγκενστάιν δεν μας έχει διδάξει μόνο». (ενεργητική σύνταξη)

ð Από τον Βιτγκενστάιν δεν έχουμε διδαχθεί μόνο.

12. «Μαθήματα ελληνικής γλώσσας προσφέρονται σήμερα σχεδόν από όλα τα πανεπιστήμια της χώρας». (παθητική σύνταξη)

ð Σχεδόν όλα τα πανεπιστήμια της χώρας προσφέρουν μαθήματα ελληνικής γλώσσας.

13. «Η ελληνική διδάσκεται ως δεύτερη γλώσσα [από ειδικευμένο διδακτικό προσωπικό]». (παθητική σύνταξη)

ð Ειδικευμένο διδακτικό προσωπικό διδάσκει την ελληνική ως δεύτερη γλώσσα.

14. «Η σάτιρα από τη μια μεριά ξεσκεπάζει την ανοησία και από την άλλη καυτηριάζει το κακό» (ενεργητική σύνταξη)

ð Από τη σάτιρα από τη μια μεριά ξεσκεπάζεται η ανοησία και από την άλλη καυτηριάζεται το κακό.

15. «Η διάψευση αυτή προκαλεί το γέλιο» (ενεργητική σύνταξη)

ð Το γέλιο προκαλείται από αυτή τη διάψευση.

16. «[Το Κρατικό Πιστοποιητικό Γλωσσομάθειας] αντιμετωπίζει ισότιμα τις σύγχρονες ευρωπαϊκές γλώσσες». (ενεργητική σύνταξη)

ð Οι σύγχρονες ευρωπαϊκές γλώσσες αντιμετωπίζονται ισότιμα από το Κρατικό Πιστοποιητικό Γλωσσομάθειας.

17. «Η έννοια του εγγραμματισμού δεν έχει κατακτηθεί από την πλειονότητα των παιδιών». (παθητική σύνταξη)

ð Η πλειονότητα των παιδιών δεν έχει κατακτήσει την έννοια του εγγραμματισμού.

18. «Μια τέτοια διαδικασία δημιουργεί αναπόφευκτες εντάσεις και πιθανές συγκρούσεις με το περιβάλλον, ανασφάλεια, αλλά και συγχρόνως έξαψη και διάθεση για πειραματισμούς». (ενεργητική σύνταξη)

ð Αναπόφευκτες εντάσεις και πιθανές συγκρούσεις με το περιβάλλον, ανασφάλεια, αλλά και συγχρόνως έξαψη και διάθεση για πειραματισμούς δημιουργούνται από μια τέτοια διαδικασία.

19. «ο ευκολόπιστος [..] γοητεύεται από τη ρητορική τους αξία» (παθητική σύνταξη)

ð Η ρητορική τους αξία γοητεύει τον ευκολόπιστο.

20. «Τα στοιχεία-σοκ παρουσίασε η Unesco, με αφορμή τη χθεσινή, παγκόσμια ημέρα για την εξάλειψη του αναλφαβητισμού». (ενεργητική σύνταξη)

ð Τα στοιχεία-σοκ παρουσιάστηκαν από την Unesco, με αφορμή τη χθεσινή, παγκόσμια ημέρα για την εξάλειψη του αναλφαβητισμού.

21. «Η Ελλάδα κατατάσσεται από τον ΟΗΕ στην 35η θέση παγκοσμίως, καθώς τα περισσότερα αναπτυγμένα κράτη του κόσμου έχουν εξαλείψει το πρόβλημα του αναλφαβητισμού». (παθητική σύνταξη στην 1^η πρόταση, ενεργητική σύνταξη στη 2^η)

ð Ο ΟΗΕ κατατάσσει την Ελλάδα στην 35^η θέση παγκοσμίως, καθώς το πρόβλημα του αναλφαβητισμού έχει εξαλειφθεί από τα περισσότερα αναπτυγμένα κράτη του κόσμου.

Προσέχουμε πως, όταν γίνεται χρήση ενεργητικής σύνταξης, πρόθεση του συγγραφέα είναι να εξαρθεί το υποκείμενο της πρότασης, ενώ, όταν γίνεται χρήση παθητικής σύνταξης, πρόθεσή του είναι να εξαρθεί το αποτέλεσμα της ενέργειας.