Σημειώσεις του Κωνσταντίνου Μάντη
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Εκθεση Α΄ Λυκείου Θεωρία. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Εκθεση Α΄ Λυκείου Θεωρία. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Έκθεση Α΄ Λυκείου: Τρόποι ανάπτυξης παραγράφου [Τράπεζα Θεμάτων]

Κωνσταντίνος Μάντης | Best Blogger Tips
Brian Oldham

Έκθεση Α΄ Λυκείου: Τρόποι ανάπτυξης παραγράφου [Τράπεζα Θεμάτων]

Τρόποι για την ανάπτυξη μιας παραγράφου

Οι πιο συνηθισμένοι τρόποι ανάπτυξης είναι: (1) με παραδείγματα, (2) με σύγκριση και αντίθεση, (3) με αιτιολόγηση, (4) με ορισμό, (5) με διαίρεση, (6) με αίτια και αποτελέσματα, (7) με αναλογία.

Ανάπτυξη με παραδείγματα. Αν το περιεχόμενο της θεματικής περιόδου χρειάζεται διευκρίνιση, τότε η παράγραφος μπορεί να αναπτυχθεί με παραδείγματα ή με επεξηγήσεις.

Στη θεματική πρόταση π.χ. «Με την αλλαγή των κοινωνικών συνθηκών αλλάζουν και οι αντιλήψεις μας», ως παραδείγματα μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τις αντιλήψεις των ανθρώπων για το θεσμό της δουλείας ή για τη θέση της γυναίκας μέσα στην κοινωνία κ.ά., ανάλογα με την προτίμησή μας. Αν προτιμήσουμε ως παράδειγμα το θεσμό της δουλείας, η παράγραφος μπορεί να αναπτυχθεί ως εξής:

Με την αλλαγή των κοινωνικών συνθηκών αλλάζουν και οι αντιλήψεις μας. Στις συνθήκες π.χ. της δουλοκτητικής εποχής, όταν η παραγωγή υλικών αγαθών στηριζόταν κυρίως στην εργασία των δούλων, η δουλεία θεωρούνταν φυσικός και δίκαιος θεσμός. Με τη μετάβαση όμως στη φεουδαρχική οργάνωση της κοινωνίας, όταν πια έγινε σαφές πως η απόδοση των εργατών αυξάνεται με την παροχή κινήτρων, η δουλεία θεωρήθηκε αναποτελεσματικός θεσμός, και οι φεουδάρχες προχώρησαν σε καίριες βελτιώσεις τόσο των συνθηκών εργασίας όσο και των συνθηκών διαβίωσης, προκειμένου να διασφαλίσουν και την απόδοση των εργατών όσο και την αφοσίωσή τους.

Σύγκριση και αντίθεση: Η θεματική περίοδος μπορεί να μας παρακινεί να επισημάνουμε τις ομοιότητες και τις διαφορές ανάμεσα σε πρόσωπα, πράγματα και ιδέες. Στην περίπτωση αυτή αναπτύσσεται με σύγκριση και αντίθεση:

Το δοκίμιο ενώ έχει αρκετά στοιχεία κοινά με τα λογοτεχνικά και μη λογοτεχνικά κείμενα, δεν ταυτίζεται με κανένα. Το κοινό που έχει με τη λογοτεχνία είναι πως, όταν η οργάνωσή του δεν είναι αυστηρή και σκοπός του δεν είναι μόνο να πείσει, προχωρά σε μια συνειρμική προσέγγιση του θέματος. Ενώ, συνάμα, ο λόγος του δεν είναι αυστηρά επιστημονικός, επιτρέποντας έτσι ακόμη και σχεδόν λυρικές καταγραφές. Η διαφορά του αφορά κυρίως τη μορφή που λαμβάνει, όταν κύριο στόχο έχει την πειθώ ή την απόδειξη μιας θέσεως, καθώς τότε προσεγγίζουν περισσότερο τον επιστημονικό λόγο. Από την άλλη το δοκίμιο έχει ομοιότητες αλλά και διαφορές με τα μη λογοτεχνικά είδη της πραγματείας, διότι ενώ η πραγματεία έχει πιο ειδικό κοινό και προχωρά σε διεξοδική ανάλυση ενός επιστημονικού θέματος, το δοκίμιο συνιστά περισσότερο μιαν απόπειρα εκλαΐκευσης γνώσεων, γι’ αυτό και απευθύνεται σε ευρύτερο κοινό, χωρίς να προχωρά σε διεξοδική ανάλυση. Ωστόσο, τόσο στην πραγματεία όσο και στο δοκίμιο, ζητούμενο είναι η λογική απόδειξη ορισμένων θέσεων, οπότε γίνεται ευρεία αξιοποίηση επιχειρημάτων.  

Αιτιολόγηση: Αν η θεματική περίοδος είναι διατυπωμένη με τέτοιο τρόπο, ώστε να μας παρακινήσει να ρωτήσουμε το «γιατί», η μέθοδος ανάπτυξης θα πρέπει να είναι ασφαλώς η αιτιολόγηση:

Θα ήταν επικίνδυνο σφάλμα να στηριχτούμε σήμερα πάνω στην άποψη ότι ο πυρηνικός πόλεμος μπορεί να αποφευχθεί ή να προληφθεί με το πυρηνικό αδιέξοδο ή με την ισορροπία του τρόμου. Πρώτο, γιατί η τεχνολογία μπορεί να καταστρέψει αυτήν την ισορροπία. Έπειτα η ισορροπία γίνεται όλο και πιο ασταθής, καθώς κράτη που μέχρι πρότινος τελούσαν σε αδράνεια λόγω οικονομικής αδυναμίας, προβάλουν αίφνης ως διεκδικητές νέων διευρυμένων προνομίων ή ενός πιο ουσιαστικού ρόλου στο παγκόσμιο πολιτικό σκηνικό, μη διστάζοντας να απειλήσουν το υπάρχον status quo. Τέλος, δεν μπορεί να θεωρηθεί βέβαιη η προσήλωση όλων των κρατών στην ανάγκη αποφυγής μιας γενικευμένης ή μεμονωμένης σύρραξης, όταν κάποια από αυτά έρχονται αντιμέτωπα με την απροθυμία των παραδοσιακά ισχυρών δυνάμεων να παραχωρήσουν μέρος του ελέγχου της ενεργειακής οικονομικής δραστηριότητας, καθώς και με την επιμονή τους να παρεμβαίνουν δυναμικά στα εσωτερικά ζητήματα των λιγότερο ισχυρών κρατών.

Ορισμός. Στην περίπτωση που το περιεχόμενο της θεματικής περιόδου υποβάλλει στον αναγνώστη την πιθανή ερώτηση «Τι είναι;» ή «Τι εννοεί με αυτό;» η παράγραφος πρέπει να αναπτυχθεί με ορισμό:

Πολιτισμός είναι το σύνολο των επιτευγμάτων του ανθρώπου. Όλα τα αγαθά που έχουν σχέση με την τεχνική, την επιστήμη, την τέχνη κι εν γένει την ευρύτερη πνευματική δραστηριότητα των ανθρώπων είναι προϊόντα του πολιτισμού. Σ’ αυτά πρέπει να προστεθούν τα «ιδεώδη» που διαμορφώθηκαν στο πέρασμα του χρόνου, ο ανθρωπισμός, η αλληλεγγύη, η επιθυμία διαρκούς ειρήνης, καθώς και τα επιτεύγματα που πραγματοποιήθηκαν στους επιμέρους τομείς προόδου.

Διαίρεση: Αν η θεματική περίοδος είναι διατυπωμένη έτσι που να αποκαλύπτει τα στοιχεία από τα οποία αποτελείται ένα αντικείμενο ή μια ιδέα, η πιο πρόσφορη μέθοδος για την ανάπτυξή της είναι η διαίρεση - το κομμάτιασμα του όλου στα μέρη του:

Τον πολιτισμό τον διαιρούμε συνήθως σε τεχνικό και πνευματικό. Ο τεχνικός πολιτισμός περιλαμβάνει τις υλικές εκφάνσεις της τεχνολογικής και επιστημονικής δραστηριότητας του ανθρώπου. Η δυναμική παρέμβαση στο φυσικό περιβάλλον και η δημιουργία των αστικών κέντρων συνιστούν μορφές του τεχνικού πολιτισμού. Στην έννοια του πνευματικού πολιτισμού μπορούμε να περιλάβουμε τα έργα της λογοτεχνικής και φιλοσοφικής δραστηριότητας, της τέχνης, αλλά και την ηθική εξέλιξη των ανθρώπων. Ο πνευματικός πολιτισμός αναφέρεται περισσότερο στα θεωρητικά επιτεύγματα της ανθρώπινης διάνοιας και εκφράζεται μέσα από το επίπεδο ανάπτυξης των πνευματικών συνθηκών ζωής ενός κοινωνικού συνόλου.

Αίτια και αποτελέσματα: Αν σε μια θεματική πρόταση διατυπώνεται η αιτία ή οι αιτίες που οδηγούν σε ένα αποτέλεσμα ή σε αποτελέσματα, τότε η ανάπτυξη πρέπει να γίνει με τη μέθοδο των αιτίων και αποτελεσμάτων:

Η κατάργηση της σύγχρονης δουλείας οφείλεται στις ίδιες αιτίες που προκάλεσαν και την κατάργηση της αρχαίας δουλείας. Η πρώτη αιτία ήταν πως χάρη στα διδάγματα του Χριστιανισμού όλο και περισσότεροι άνθρωποι συνειδητοποιούσαν το απαράδεκτο της συνέχισης μιας τέτοιας κατάστασης και, παρά τα προφανή οικονομικά οφέλη, αντιτάσσονταν ολοένα και σθεναρότερα σ’ αυτή την απάνθρωπη τακτική. Η δεύτερη ήταν πως οι ίδιοι οι δούλοι αντιδρούσαν όλο και πιο δυναμικά στην άνομη και βίαιη εκμετάλλευσή τους με συνεχείς εξεγέρσεις, προκαλώντας εύλογη ανησυχία σ’ εκείνους που επέμεναν στη διατήρηση του αναχρονιστικού αυτού θεσμού.

Αναλογία: Αν τέλος η θεματική περίοδος είναι διατυπωμένη ως παρομοίωση ή μεταφορά, πρέπει να αναπτυχθεί με αναλογία, δηλαδή με μια εκτεταμένη παρομοίωση:

Το εμπόδιο στη γραπτή επικοινωνία μπορεί να υπερνικηθεί με το καλό γράψιμο και το σωστό διάβασμα. Μπορεί ο συγγραφέας να μας προσφέρει ένα καλοδομημένο και σαφές κείμενο, για να επικοινωνήσει άμεσα μαζί μας, αλλά μόνη της η προσπάθεια αυτή δεν αρκεί, πρέπει κι εμείς να κάνουμε το άλλο μισό του δρόμου. Ως αναγνώστες πρέπει να σκάβουμε τη σήραγγα της επικοινωνίας από τη δική μας πλευρά.

Συνδυασμός μεθόδων: Στην πράξη βέβαια σπάνια συναντούμε μονάχα έναν τρόπο ανάπτυξης. Συνήθως χρησιμοποιούμε συνδυασμό από δύο ή και περισσότερους τρόπους. Όταν π.χ. χρησιμοποιούμε τη μέθοδο του ορισμού, μπορεί να χρειαστεί συγχρόνως να δικαιολογήσουμε μια κρίση μας, να διευκρινίσουμε μια έννοια με ένα παράδειγμα κτλ. Δες π.χ. ποιοι τρόποι χρησιμοποιούνται στο παρακάτω απόσπασμα:

Η γνώση ήτανε, και είναι πάντα, για το κάθε λογής κατεστημένο ένα δίλημμα, κάτι που γεννάει αντιδράσεις αντιφατικές και διφορούμενες. Από τη μια μεριά, το ξάπλωμα των γνώσεων και γενικότερα η πνευματική ανάπτυξη των ανθρώπων φαίνεται αναγκαία για την οικονομική διαδικασία, τόσο στη φάση της παραγωγής όσο και στη φάση της κατανάλωσης. Ο καλός τεχνίτηςο καλός επαγγελματίαςο καλός διευθυντήςο καλός εφευρέτης χρειάζονται μόρφωση, κι ο μορφωμένος άνθρωπος έχει πρόσθετες ανάγκες να ικανοποιήσει. Από την άλλη όμως μεριά, ο μορφωμένος άνθρωπος δε γίνεται μόνο καλό στέλεχος στην παραγωγή και καλός πελάτης στην κατανάλωση· αλλά μέσα του ξυπνούν ερωτηματικά και προβληματισμοί, αναζητήσεις και αμφιβολίες για την οικονομική διαδικασία και για την ίδια τη δομή της κοινωνίας, που μπορούν να υποσκάψουν τα θεμέλια του κατεστημένου και να αποβούν μοιραία για την ύπαρξή του.

Γιώργος Α. Κουμάντος, "Οι κονσέρβες της σοφίας" (από τον Τύπο)

- Στην παράγραφο αυτή έχουμε συνδυασμό μεθόδων: Αιτιολόγηση (η θεματική περίοδος αποτελεί μια διαπίστωση, που προκαλεί το ερώτημα γιατί;), σύγκριση – αντίθεση (από τη μια μεριά... από την άλλη μεριά...) και παραδείγματα (ο καλός τεχνίτης, ο καλός επαγγελματίας κ.λπ.).

Ασκήσεις από την Τράπεζα Θεμάτων

Με ποιον τρόπο αναπτύσσονται οι ακόλουθες παράγραφοι; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

1. Ωστόσο, παρόμοια φαινόμενα έχουν επισημανθεί και σε άλλες γλώσσες και χώρες. Αν δούμε το ζήτημα κάπως ευρύτερα, θα διαπιστώσουμε ότι ανάλογες συζητήσεις διεξάγονται και για την αγγλική γλώσσα, οι οποίες μάλιστα είναι το ίδιο έντονες, όπως οι ελληνικές. Μεγάλο μέρος του Τύπου και των μέσων ενημέρωσης γενικότερα επισημαίνει με έντονη ανησυχία ότι η γραπτή αγγλική γλώσσα μεταβάλλεται, ενώ δεν λείπουν και δημοσιεύματα που επισημαίνουν ότι «η Τεχνολογικά Διαμεσολαβημένη Επικοινωνία σηματοδοτεί τον σταδιακό θάνατο της αγγλικής γλώσσας». Επομένως, θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι αλλαγές που έχουμε δεν αφορούν μόνο κάποιες γλώσσες.

- Η παράγραφος αναπτύσσεται με αναλογία (κυριολεκτική αναλογία), καθώς ο συγγραφέας τονίζει πως ό,τι συμβαίνει στην ελληνική γλώσσα βρίσκει το ανάλογό του και σε παρόμοια φαινόμενα που αντιμετωπίζει η αγγλική γλώσσα.

2. Η κρίση στην εκπαίδευση αφήνει πίσω της μια κληρονομιά αναλφαβητισμού, η οποία είναι περισσότερο διαδεδομένη από ό,τι είχε εκτιμηθεί, αναφέρει στην ετήσια έκθεσή του, το 2013-2014, ο Εκπαιδευτικός, Επιστημονικός και Πολιτιστικός Οργανισμός του ΟΗΕ. Από τα 250 εκατομμύρια ανεκπαίδευτα σε όλο τον κόσμο παιδιά, μόλις τα 130 εκατομμύρια ολοκλήρωσαν τα τέσσερα πρώτα σχολικά έτη, ενώ τα υπόλοιπα φοίτησαν για μικρότερο χρονικό διάστημα ή και καθόλου, δήλωσε στους δημοσιογράφους ο επικεφαλής της UNESCO Νέας Υόρκης. Περίπου 175 εκατομμύρια άνθρωποι ηλικίας από 15 έως και 24 ετών δεν μπορούν να διαβάσουν ολόκληρη ή μέρος μιας πρότασης. Το ένα τρίτο του ποσοστού αυτού είναι γυναίκες από τη Νότια και Δυτική Ασία. Πιο ανησυχητικό είναι το ποσοστό των παιδιών που ζουν σε χώρες της Αφρικής, γιατί, παρόλο που στην πλειονότητά τους τελειώνουν το δημοτικό, δεν έχουν μάθει τα βασικά στην ανάγνωση και τα μαθηματικά.

- Η παράγραφος αναπτύσσεται με παραδείγματα, καθώς ο συγγραφέας προκειμένου να στηρίξει τη διαπίστωση της θεματικής περιόδου (η κρίση στην εκπαίδευση αφήνει πίσω της μια κληρονομιά αναλφαβητισμού), παραθέτει στατιστικά στοιχεία τα οποία λειτουργούν ως παραδείγματα.

3. Ο έφηβος έχει ανάγκη να του αναγνωρίζουν ελευθερία και αυτονομία. Χρειάζεται το δικό του χώρο, ο οποίος συμβολίζει την ατομικότητα και τη διαφορετικότητά του. Οι προσωπικές επιλογές στο ντύσιμο, η διευθέτηση του προσωπικού χώρου και χρόνου, η επιλογή των φίλων, του τρόπου διασκέδασης, της ελευθερίας λόγου και πράξεων, η ανάληψη ορισμένων ευθυνών και η αναγνώριση από τους γονείς των ικανοτήτων του είναι τα στοιχεία που συντελούν στην απόκτηση ξεχωριστής αυτόνομης ταυτότητας και συνθέτουν την αλλαγή της σχέσης του παιδιού με τους γονείς του.

- Η παράγραφος αναπτύσσεται με παραδείγματα, καθώς ο συγγραφέας παραθέτει σειρά παραδειγμάτων προκειμένου να προσδιορίσει την αναγκαία ελευθερία των εφήβων. Έτσι, ο προσωπικός χώρος, οι προσωπικές επιλογές στο ντύσιμο, στη διευθέτηση του προσωπικού χώρου, η επιλογή των φίλων, η επιλογή του τρόπου διασκέδασης κ.λπ., λειτουργούν ως ενδεικτικά παραδείγματα της ελευθερίας εκείνης που επιτρέπει στους εφήβους να αποκτήσουν ξεχωριστή αυτόνομη προσωπικότητα.

4. Το αποτέλεσμα όλων αυτών είναι να αλλοιώνεται το γλωσσικό αίσθημα που διαμόρφωσε ο Νεοέλληνας μιλώντας και ακούοντας τη μητρική του γλώσσα. Δεχτήκαμε, για παράδειγμα, πλήθος λέξεων που συνδέονται με τη χρήση του υπολογιστή, τον οποίο εντάξαμε στο λεξιλόγιό μας ως computer. Επίσης εκατοντάδες λέξεις που συνδέονται με το φαγητό, όπως φαστ φουντ, σπαγγέτι, χάμπουργκερ, τοστ, ή το ντύσιμο, όπως τζιν, μίνι και άλλες, εντάχθηκαν στο λεξιλόγιο μας. Ακόμα, πλήθος πινακίδων ελληνικών καταστημάτων και εμπορικών κέντρων φέρουν ξενόγλωσσες επιγραφές. Το χειρότερο μάλιστα είναι ότι κατασκευάσαμε λέξεις που δείχνουν ότι χάσαμε το γλωσσικό αισθητήριό μας, όπως σουβλακερί, γυράδικο, φαστφουντάδικο κ.ά.

- Η παράγραφος αναπτύσσεται με παραδείγματα, καθώς ο συγγραφέας στηρίζει τη διαπίστωσή του ότι αλλοιώνεται το γλωσσικό αίσθημα των Ελλήνων με παραδείγματα ξένων λέξεων, καθώς και λέξεων κακής ποιότητας.

5. Η έμφαση, συνεπώς, που έχει δοθεί τα τελευταία χρόνια στη διατήρηση της γλωσσικής ποικιλότητας είναι αποτέλεσμα της αλλαγής στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την πολυγλωσσία και τον σημαντικό ρόλο των γλωσσών στην ανάπτυξη των ανθρώπινων κοινωνιών. Γιατί ο σεβασμός της γλωσσικής ποικιλότητας όχι μόνο ευνοεί τη διατήρηση της πολιτιστικής πολυμορφίας και την ανάπτυξη ενός υγιούς διαλόγου και συνεργασίας ανάμεσα στις κοινωνίες, αφού η γλώσσα είναι ο κύριος φορέας των πολιτιστικών αξιών μιας κοινωνίας, αλλά ακόμη συμβάλλει θετικά στην οικονομική, τεχνολογική και επιστημονική ανάπτυξη του καθενός, αφού η δυνατότητα να εκφράζεται στη μητρική του γλώσσα τού επιτρέπει να αναπτύξει περίπλοκη σκέψη και νοήματα.

- Η παράγραφος αναπτύσσεται με αιτιολόγηση, καθώς στις λεπτομέρειες αιτιολογείται η διαπίστωση της θεματικής περιόδου. Η έμφαση στη διατήρηση της γλωσσικής ποικιλότητας προκύπτει, διότι ευνοείται έτσι η διατήρηση της πολιτιστικής πολυμορφίας κ.λπ.  

6. Ας πάρουμε ως παράδειγμα τον γονιό που ως έφηβος είχε αναγκαστεί να καταπνίξει όλες του τις επιθυμίες και την ανάγκη του για ανεξαρτησία, φαινόμενο αρκετά συχνό στις προηγούμενες γενεές. Αντιμετωπίζοντας την εφηβεία των δικών του παιδιών, αναπολεί αυτή την «τόσο ωραία εποχή» («τι καλά που ήταν τότε» λέει και ξαναλέει), μεταβάλλει την τότε παθητική του στάση σε ενεργητική και τα βάζει με το παιδί του που προσπαθεί τώρα με τη σειρά του να ανεξαρτητοποιηθεί. Υιοθετώντας, όμως, αυταρχική συμπεριφορά, πυροδοτεί έναν φαύλο κύκλο συγκρούσεων με απρόβλεπτες συνέπειες.

- Η παράγραφος αναπτύσσεται με παραδείγματα, καθώς όπως δηλώνεται ήδη στη θεματική περίοδο ο συγγραφέας αξιοποιεί το παράδειγμα του γονιού που ως έφηβος είχε αναγκαστεί να καταπνίξει τις δικές του επιθυμίες, προκειμένου να δείξει την αρνητική στάση που θα κρατήσει απέναντι στα δικά του παιδιά.

7. Σε τι, όμως, χρησιμεύει το πιστοποιητικό επάρκειας ελληνομάθειας; Είναι απαραίτητο για πολλούς λόγους. Πρώτα πρώτα αξιολογεί αντικειμενικά τις γνώσεις στην ελληνική γλώσσα ως ξένη και παρέχει τη δυνατότητα στον χρήστη της ελληνικής να έχει τη γνώμη ενός πιο ειδικού και αντικειμενικού κριτή για το επίπεδο των γνώσεών του. Υπάρχουν όμως και άλλοι λόγοι, όπως επαγγελματικοί σκοποί, καθώς το άτομο μπορεί να αποδείξει στην αγορά εργασίας το επίπεδο της επάρκειάς του στη γνώση της ελληνικής. Για παράδειγμα, σε πολλές περιπτώσεις η γνώση της ελληνικής γλώσσας είναι απαραίτητη, για να αποκτήσει κάποιος άδεια άσκησης επαγγέλματος, αφού αναγνωρίσει τα επαγγελματικά του προσόντα.

- Η παράγραφος αναπτύσσεται με αιτιολόγηση, καθώς οι λεπτομέρειες / σχόλια της παραγράφου αιτιολογούν το ζητούμενο που τίθεται στη θεματική περίοδο. Παρουσιάζονται, λοιπόν, οι λόγοι για τους οποίους το πιστοποιητικό ελληνομάθειας είναι χρήσιμο (αξιολογεί αντικειμενικά τις γνώσεις κάποιου στην ελληνικό γλώσσα, αποτελεί εφόδιο για την επαγγελματική αποκατάσταση κ.λπ.).

8. «Η ικανότητα του μαθητή να διαβάζει, να κατανοεί και να συνθέτει κείμενα διαφορετικού είδους, η έννοια δηλαδή του εγγραμματισμού, στη σχολική κοινότητα δεν έχει κατακτηθεί από την πλειονότητα των παιδιών», επισημαίνουν αρκετοί καθηγητές Πανεπιστημίου. «Αυτό δεν είναι μόνο απόρροια του δύσκολου λεξιλογίου, αλλά και της εσωτερικής δομής και διάρθρωσης του κειμένου. Όσο απομακρυνόμαστε από τον αφηγηματικό λόγο και εισάγεται στα σχολικά εγχειρίδια ο επιστημονικός, έστω απλοποιημένος, τόσο δυσχεραίνει η προσπάθεια κατανόησης. Τα παιδιά μας δεν υστερούν σε νοημοσύνη. Ορισμένες φορές όμως καλούνται να διαχειριστούν «ύλη», που είναι δύσκολη για τον μέσο μαθητή, ενώ ο διαθέσιμος χρόνος αποτελεί πλέον αγαθό σε ανεπάρκεια», διατείνονται οι ειδικοί.

- Η παράγραφος αναπτύσσεται με αίτιο-αποτέλεσμα, καθώς στη θεματική περίοδό της παρουσιάζεται το αποτέλεσμα (η έννοια του εγγραμματισμού δεν έχει κατακτηθεί από την πλειονότητα των παιδιών), ενώ στις λεπτομέρειες δίνονται τα αίτια αυτού του αποτελέσματος (δεν είναι μόνο απόρροια...). Τα αίτια αυτά, σύμφωνα με τους ειδικούς, δεν είναι μόνο το δύσκολο λεξιλόγιο αλλά και η δομή του κειμένου, καθώς όταν οι μαθητές έρχονται σ’ επαφή με τον επιστημονικό λόγο αδυνατούν να τον κατανοήσουν. Κι αυτό όχι γιατί υστερούν σε νοημοσύνη, αλλά γιατί τα κείμενα που τους δίνονται είναι δύσκολα για την ηλικία τους, και συνάμα δεν έχουν τον αναγκαίο χρόνο στη διάθεσή τους, για να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις της διδασκόμενης «ύλης».  

9. Ποια είναι, επομένως, τα ψυχολογικά χαρακτηριστικά της εφηβείας; Όπως μας λένε οι ειδικοί, «πρόκειται για μια ηλικία που χαρακτηρίζεται από εξιδανίκευση και έντονα συναισθήματα και δημιουργεί στους περισσότερους εφήβους την ανάγκη να ξεχωρίσουν, να αμφισβητήσουν και να απορρίψουν τον κατεστημένο κόσμο των ενηλίκων». Και πρώτα-πρώτα τη γονική εξουσία – εδώ ίσως είναι ένα καλό σημείο να εντοπίσουμε τον «μίτο» των εντάσεων.

- Η παράγραφος αναπτύσσεται με ορισμό, καθώς ο συγγραφέας ορίζει την έννοια εφηβεία παρουσιάζοντας τα ιδιαίτερα γνωρίσματα / χαρακτηριστικά της. Προκύπτει, έτσι, ένας αναλυτικός ορισμός, όπου η ειδοποιός διαφορά της εφηβείας (οριστέα έννοια) από τις άλλες ηλικίες (γένος), συνίσταται στην τάση για εξιδανίκευση, τα έντονα συναισθήματα, την ανάγκη αμφισβήτησης και απόρριψης του κόσμου των ενηλίκων κ.λπ.  


Έκθεση Α΄ Λυκείου: Παραγωγικοί – Επαγωγικοί Συλλογισμοί (Τράπεζα Θεμάτων)

Κωνσταντίνος Μάντης | Best Blogger Tips
Brian Oldham

Έκθεση Α΄ Λυκείου: Παραγωγικοί – Επαγωγικοί Συλλογισμοί (Τράπεζα Θεμάτων)

Το επιχείρημα

Επιχείρημα, λέει η Λογική, είναι μια σειρά από προτάσεις που συνδέονται μεταξύ τους χωρίς χάσματα και απολήγουν σε μια τελική πρόταση, που λέγεται συμπέρασμα· σκοπός του επιχειρήματος είναι να υποδείξει την αλήθεια μιας θέσης / απόφανσης (αποφαίνομαι). Αυτά σημαίνουν ότι οι προτάσεις που οδηγούν στο συμπέρασμα βρίσκονται σε λογικές σχέσεις μεταξύ τους, η επόμενη δηλαδή είναι λογική ακολουθία της προηγούμενης. Γι’ αυτό και έχουν κάποιους όρους κοινούς, που γίνονται η γέφυρα για τη μετάβαση από τη μια (πρόταση) στην άλλη.

ΕΙΔΗ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΩΝ

Η διαδικασία με την οποία ο νους καταστρώνει ένα επιχείρημα λέγεται συλλογισμός. Οι συλλογισμοί είναι άμεσοι, έμμεσοι, παραγωγικοί, επαγωγικοί, αναλογικοί.

~ Στον παραγωγικό συλλογισμό από το όλον συμπεραίνουμε για τα επιμέρους.

~ Στον επαγωγικό συλλογισμό από τα επιμέρους συμπεραίνουμε για το όλο.

~ Στον αναλογικό συλλογισμό από τα επιμέρους συμπεραίνουμε πάλι για τα επιμέρους.

..........................................................................................................................................

~ Άμεσοι είναι οι συλλογισμοί των οποίων το συμπέρασμα προκύπτει από μια μόνο πρόταση - κρίση.

~ Έμμεσοι είναι οι συλλογισμοί των οποίων το συμπέρασμα προκύπτει από δύο ή περισσότερες προτάσεις - κρίσεις.

Συλλογιστική πορεία: Ασκήσεις από την Τράπεζα Θεμάτων

Να εντοπίσετε τη συλλογιστική πορεία που ακολουθείται στις επόμενες παραγράφους και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

1. Οι νεωτερισμοί, οι παραφθορές, οι μετατροπές, οι παραλλαγές, οι προσθαφαιρέσεις λέξεων δεν έχουν να κάνουν με τη γλωσσική πενία ή με την έλλειψη ικανότητας για μάθηση, αλλά κυρίως με τις εφηβικές ανησυχίες, με την ανάγκη των εφήβων για επιβεβαίωση, για διαφοροποίηση από τους άλλους και με την άρνησή τους να δεχτούν κάτι ήδη «μασημένο». Γενικά, η γλώσσα των εφήβων εκφράζει τις αντιφάσεις τους, τα κενά τους, τις αμφιταλαντεύσεις τους, τις αναζητήσεις τους, την ανάγκη αλλαγής και ανανέωσης, την επαναδόμηση του ψυχισμού τους καθώς και της ταυτότητάς τους.

~ Στην παράγραφο αυτή ο συγγραφέας ακολουθεί επαγωγική πορεία, καθώς από επιμέρους στοιχεία της εφηβικής γλώσσας (νεωτερισμοί, παραφθορές, μετατροπές, παραλλαγές κ.ά.), προχωρά σε μια γενικότερη διαπίστωση, στο πλαίσιο της οποίας οι διαφοροποιήσεις στη γλώσσα των νέων συνδέονται με ευρύτερες εσωτερικές τους αναζητήσεις (αντιφάσεις, κενά, αμφιταλαντεύσεις, αναζητήσεις, ανάγκη αλλαγής, αλλά και επαναδόμηση του ψυχισμού και της ταυτότητάς τους.).

2. Τα αναλφάβητα άτομα αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες τόσο σε καθημερινές δραστηριότητες (κατανόηση εγγράφων, λογαριασμών, πινακίδων κ.ά.) και στην επαγγελματική τους ζωή, όσο και στις σχέσεις τους με το κοινωνικό και πολιτιστικό περιβάλλον. Αρχικά, το άτομο απομακρύνεται από τους γύρω του και αποξενώνεται, καθώς νιώθει μειονεκτικά. Στη συνέχεια, νιώθει αδύναμο όσον αφορά στην ενημέρωσή του, αλλά και εξαρτημένο από τους γύρω του, αφού χρειάζεται μονίμως τη βοήθειά τους και συχνά γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης. Επιπλέον, το άτομο έχει σαφώς λιγότερες επαγγελματικές ευκαιρίες από κάποιον μορφωμένο και έτσι αυτομάτως εντάσσεται σε μια «κατώτερη» κοινωνική ομάδα.

~ Στην παράγραφο αυτή ο συγγραφέας ακολουθεί παραγωγική πορεία, διότι στην αρχή παραθέτει γενικότερες δυσκολίες που αντιμετωπίζει το αναλφάβητο άτομο, ενώ στη συνέχεια αναφέρεται σε πιο ειδικά προβλήματα που ενδέχεται να αντιμετωπίσει, όπως είναι η εξάρτησή του από τους άλλους, ο κίνδυνος να τον εκμεταλλευτούν, αλλά και ο περιορισμός των επιλογών σε ό,τι αφορά την επαγγελματική του αποκατάσταση.

3. Ο έφηβος έχει ανάγκη να του αναγνωρίζουν ελευθερία και αυτονομία. Χρειάζεται το δικό του χώρο, ο οποίος συμβολίζει την ατομικότητα και τη διαφορετικότητά του. Οι προσωπικές επιλογές στο ντύσιμο, η διευθέτηση του προσωπικού χώρου και χρόνου, η επιλογή των φίλων, του τρόπου διασκέδασης, της ελευθερίας λόγου και πράξεων, η ανάληψη ορισμένων ευθυνών και η αναγνώριση από τους γονείς των ικανοτήτων του είναι τα στοιχεία που συντελούν στην απόκτηση ξεχωριστής αυτόνομης ταυτότητας και συνθέτουν την αλλαγή της σχέσης του παιδιού με τους γονείς του.

~ Η συλλογιστική πορεία που ακολουθείται είναι παραγωγική, διότι από τη γενικότερη διαπίστωση πως ο έφηβος έχει ανάγκη να του αναγνωρίζουν ελευθερία και αυτονομία, ο γράφων προχωρά σε επιμέρους στοιχεία, τα οποία ορίζουν την ελευθερία και την αυτονομία του νέου στο επίπεδο των προσωπικών επιλογών (ντύσιμο, διευθέτηση προσωπικού χώρου και χρόνου, επιλογή φίλων κ.ά.).

4. Γενικά, από τα αρχαία ακόμη χρόνια, τα ρούχα δεν ικανοποιούσαν μόνο την ανάγκη προστασίας από το κρύο και τη ζέστη, αλλά εξυπηρετούσαν εκφραστικούς και κοινωνικούς σκοπούς. Στις μέρες μας ειδικότερα, τα ρούχα δίνουν την πρώτη εντύπωση για ένα άτομο και εκφράζουν στοιχεία της προσωπικότητάς του. Η εξωτερική εμφάνιση ενός ατόμου μας δίνει πληροφορίες για την καταγωγή του, το επάγγελμά του, για την οικονομική του κατάσταση και την κοινωνική του θέση.

~ Η συλλογιστική πορεία που ακολουθείται είναι παραγωγική, διότι από τη γενική διαπίστωση για το ρόλο των ρούχων ήδη από την αρχαιότητα, η συγγραφέας προχωρά σε ειδικότερες παρατηρήσεις για το ρόλο της ενδυμασίας στις μέρες μας.  

5. Η κοινωνιολογία, και ιδιαίτερα η κοινωνική ψυχολογία ενδιαφέρεται για τις αλλαγές που υφίσταται η κοινωνική ομάδα των ηλικιωμένων στις σχέσεις της με τις άλλες κοινωνικές ομάδες. Ειδικότερα, παρατηρεί ότι αλλάζει ο ρόλος των ηλικιωμένων μέσα στην οικογένεια και η σχέση τους με τον χώρο της εργασίας τους, εφόσον μετά τη συνταξιοδότηση απομακρύνονται από αυτόν και συχνά ζουν στο περιθώριο. Ακόμη, μελετά το πώς μεταβάλλεται η συμπεριφορά της κοινωνίας απέναντι στους ηλικιωμένους και αυτών απέναντι στην κοινωνία, γεγονός που οφείλεται κυρίως στον περιορισμό των δραστηριοτήτων τους.

~ Η συλλογιστική πορεία της παραγράφου είναι παραγωγική, καθώς από τη γενική διαπίστωση σχετικά με τις αλλαγές που υφίσταται η ομάδα των ηλικιωμένων στις σχέσεις της με τις άλλες κοινωνικές ομάδες, η συγγραφέας προχωρά σε ειδικότερες παρατηρήσεις σχετικά με τις επιμέρους αλλαγές στο ρόλο των ηλικιωμένων και στο πώς αντιμετωπίζονται από την κοινωνία.

6. Ας πάρουμε την περίπτωση των ανθρώπων της τρίτης ηλικίας. Οι περισσότεροι άνθρωποι σε αυτήν την ηλικία ίσως έχουν για πρώτη φορά στη ζωή τους αρκετό ελεύθερο χρόνο, για να τον χρησιμοποιήσουν, όπως επιθυμούν. Θα μπορούσαν, όμως, όλοι να περάσουν ευχάριστα τον χρόνο τους σε μια πλατεία; Σίγουρα κάποιοι και κάποιες το κάνουν. Μάλλον όσοι και όσες έχουν ήδη ένα κύκλο γνωστών βρίσκονται μεταξύ τους στις πλατείες. Κάποιος παππούς όμως ή κάποια γιαγιά που δεν έχει έναν τέτοιο κύκλο, πόσο εύκολο είναι να κοινωνικοποιηθεί σε μια πλατεία, να γνωρίσει άλλους ανθρώπους και να αναπτύξει σχέσεις φιλίας;

~ Η συλλογιστική πορεία είναι παραγωγική, υπό την έννοια πως η ευρύτερη θεματική των ανθρώπων της τρίτης ηλικίας προσεγγίζεται σταδιακά με την παράθεση μερικότερων παραδειγμάτων, που αφορούν μεμονωμένες περιπτώσεις.

7. Ο άνθρωπος από παμπάλαιους χρόνους έχει επινοήσει τις «λέξεις» και την πλοκή τους, ως αληθινές απεικονίσεις ή ως συμβολικές παραστάσεις πραγμάτων και γεγονότων, για να συνεννοείται με τους ομοίους του. Να εκφράζει τις σκέψεις και τα αισθήματα, τις επιδιώξεις, τις διαθέσεις και τις επιθυμίες του, και να επικοινωνεί μαζί τους. Οι λέξεις όμως έγιναν όχι μόνο για να αποκαλύπτουν, αλλά και για να κρύβουν από τον άλλο τα ψυχικά μας βιώματα, όταν από ντροπή, συμφέρον ή δόλο θέλουμε να τα αποσιωπήσουμε ή να τα παραμορφώσουμε.

~ Ο συγγραφέας ακολουθεί παραγωγική συλλογιστική πορεία, αφού από μια ευρύτερη διαπίστωση (έχει επινοήσει τις λέξεις για να συνεννοείται), προχωρά σε μια ειδικότερη λειτουργία των λέξεων, αυτή της απόκρυψης ψυχικών βιωμάτων.

8. Συνομιλούμε λίγο και οι λέξεις για τον καθένα από μας εγγράφονται σε διαφορετικά λεξιλόγια: έτσι προκύπτουν διαρκώς παρεξηγήσεις. Σε μερικές περιπτώσεις μάλιστα υπάρχει εξαρχής μεγάλη απόσταση, συσσωρευμένη πικρία, παράπονα ανείπωτα: όλα αυτά κάνουν ύποπτα τα λόγια. Οι διαφορές φύλου, ηλικίας, κοινωνικού περιβάλλοντος έχουν το ίδιο αποτέλεσμα. Και αφήνουμε την απόσταση να μεγαλώνει μέχρι το σημείο να μην παίζουν πια κανέναν ρόλο οι λέξεις. Τότε δημιουργείται δυσφορία - δυσφορία μεταξύ των γενεών και μεταξύ των συζύγων, μεταξύ των τάξεων και μεταξύ των φίλων. Το βάρος όλων αυτών που δεν μπορούν να ειπωθούν δημιουργεί ένα κλίμα εκνευρισμού και απογοήτευσης που φθείρει την έννοια ακόμα και των πιο απλών φράσεων και χειρονομιών. Έτσι, μπορεί να φαίνεται σε μερικούς ότι η καθημερινή ακατανοησία είναι σύμφυτη με την ανθρώπινη κατάσταση.

~ Η συλλογιστική πορεία είναι επαγωγική, καθώς από επιμέρους αιτίες και προβλήματα σχετικά με την ποιότητα επικοινωνίας των ανθρώπων η συγγραφέας οδηγείται σ’ ένα γενικότερο συμπέρασμα, το οποίο μοιάζει να χαρακτηρίζει εν γένει την ανθρώπινη κατάσταση: «Έτσι, μπορεί να φαίνεται σε μερικούς ότι η καθημερινή ακατανοησία είναι σύμφυτη με την ανθρώπινη κατάσταση.»

Έκθεση Ά Λυκείου: Ενεργητική – Παθητική σύνταξη

Κωνσταντίνος Μάντης | Best Blogger Tips
Brooke Shaden 

Έκθεση Ά Λυκείου: Ενεργητική – Παθητική σύνταξη

Πολλές φορές μπορούμε να εκφράσουμε το ίδιο νόημα και με ενεργητική και με παθητική σύνταξη. Ενεργητική σύνταξη έχουμε, όταν διατυπώνουμε ένα νόημα με ρήμα ενεργητικής διάθεσης: «Ο ήλιος θερμαίνει τη γη». Παθητική σύνταξη έχουμε, όταν διατυπώνουμε ένα νόημα με ρήμα παθητικής διάθεσης: «Η γη θερμαίνεται από τον ήλιο».

Ο εμπρόθετος προσδιορισμός, ο οποίος αποτελείται από την πρόθεση «από» και αιτιατική ονόματος που φανερώνει το πρόσωπο ή το πράγμα από το οποίο προέρχεται το πάθημα του υποκειμένου, λέγεται ποιητικό αίτιο («από τον ήλιο»).

Όμως κάθε προσδιορισμός ρήματος παθητικής φωνής που αποτελείται από την πρόθεση «από» και αιτιατική δεν είναι και ποιητικό αίτιο: «Τινάχτηκα από το κρεβάτι πρωί πρωί».

Στην ενεργητική σύνταξη, που είναι και η πιο συχνή, εξαίρεται το υποκείμενο του μεταβατικού ρήματος, δηλαδή το πρόσωπο ή το πράγμα που δρα, ενώ στην παθητική εξαίρεται η δράση που προέρχεται από το ποιητικό αίτιο.

Σημειώσεις:
α) Το ποιητικό αίτιο με τα ρηματικά επίθετα σε –τός εκφέρεται και με την πρόθεση «σε» και αιτιατική:

Όλοι τον σέβονται ð Σεβαστός σε όλους
Όλοι τον γνωρίζουν ð Γνωστός σε όλους
Όλοι τον αγαπούν ð Αγαπητός σε όλους.

β) Στις παθητικές μετοχές που λήγουν σε –μένος το ποιητικό αίτιο μπορεί να εκφέρεται και με την πρόθεση «με» και αιτιατική:

Χώμα δροσισμένο με νυχτιάς αγέρι
Χώμα βαφτισμένο με βροχή του Μάη.

γ) Μερικές φορές το ποιητικό αίτιο, όταν το παθητικό ρήμα βρίσκεται σε μετοχή Παρακειμένου, είναι ενωμένο με αυτήν ως πρώτο συνθετικό της:

Τουρκοπατημένος (= πατημένος από τους Τούρκους)
Ηλιοκαμένος (= καμένος από τον ήλιο.

δ) Το ποιητικό αίτιο παραλείπεται, όταν εννοείται εύκολα από τα συμφραζόμενα:
Ενώ επέστρεφαν από το χωράφι, έπιασε βροχή και βράχηκαν.

Μετατροπή της ενεργητικής σύνταξης σε παθητική

Η Μαρία βρήκε το θησαυρό.
ð Ο θησαυρός βρέθηκε από τη Μαρία.

Όταν η ενεργητική σύνταξη μετατρέπεται σε παθητική (δηλαδή όταν το ρήμα ενεργητικής διαθέσεως γίνεται ρήμα παθητικής διάθεσης), το αντικείμενο του μονόπτωτου μεταβατικού ρήματος («το θησαυρό») γίνεται υποκείμενο του παθητικού («ο θησαυρός») και το υποκείμενό του («η Μαρία») γίνεται ποιητικό αίτιο στο παθητικό («από τη Μαρία»).

~ Κατά τη μετατροπή της ενεργητικής σύνταξης σε παθητική, αν το ρήμα είναι δίπτωτο, τότε το έμμεσο αντικείμενο συνήθως διατηρείται, μπορεί όμως και να γίνει εμπρόθετο.

Ο καθηγητής εξετάζει τους μαθητές μαθηματικά.
ð Οι μαθητές εξετάζονται μαθηματικά από τον καθηγητή.
ð Οι μαθητές εξετάζονται στα μαθηματικά από τον καθηγητή.

~ Στην περίπτωση των δύο αιτιατικών από τις οποίες η μία είναι κατηγορούμενο στην άλλη (στο αντικείμενο), τότε κατά τη μετατροπή της ενεργητικής σύνταξης σε παθητική το αντικείμενο γίνεται υποκείμενο του παθητικού ρήματος, φυσικά σε πτώση ονομαστική και η δεύτερη αιτιατική που ήταν κατηγορούμενο του αντικειμένου γίνεται και αυτή ονομαστική και είναι πια κατηγορούμενο του υποκειμένου του παθητικού ρήματος.

Οι πολίτες εξέλεξαν τον Παύλο νομάρχη.
ð Ο Παύλος εκλέχτηκε από τους πολίτες νομάρχης.

Η συντροφιά χαρακτήρισε τη Φωτεινή φλύαρη.
ð Η Φωτεινή χαρακτηρίστηκε φλύαρη από τη συντροφιά.

~ Τα ενεργητικά μεταβατικά ρήματα που λήγουν σε –μαι δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα ίδια ως ρήματα παθητικής διάθεσης. Από τα ρήματα αυτά όσα σχηματίζουν παθητική διάθεση, τη σχηματίζουν με περίφραση που το ένα μέρος της προέρχεται από το θέμα τους.

Ο υπουργός δέχτηκε το δήμαρχο.
ð Ο δήμαρχος έγινε δεκτός από τον υπουργό.

Οι ισχυροί συνήθως εκμεταλλεύονται τους αδύναμους.
ð Οι αδύναμοι συνήθως γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης από τους ισχυρούς.

Οι εχθροί αντιλήφθηκαν το τέχνασμά μας.
ð Το τέχνασμά μας έγινε αντιληπτό από τους εχθρούς.

Σημειώσεις:
1. Με την ενεργητική σύνταξη εξαίρεται το πρόσωπο (ή το πράγμα) που δρα, και το γραμματικό υποκείμενο της πρότασης στη σύνταξη αυτή συμπίπτει με το λογικό υποκείμενο (ο ήλιος θερμαίνει τη γη), ενώ με την παθητική σύνταξη εξαίρεται μάλλον το αποτέλεσμα της ενέργειας του υποκειμένου (η γη θερμαίνεται), και το λογικό υποκείμενο σ’ αυτό δηλώνεται έμμεσα, δηλαδή με τον προσδιορισμό του ποιητικού αιτίου (από τον ήλιο).

2. Με την παθητική σύνταξη: αποκτά ποικιλία η πλοκή του λόγου· μεταβάλλεται σε υποκείμενο η έννοια που συνήθως παριστάνεται ως αντικείμενο, εφόσον αυτή κρίνεται το κύριο στοιχείο της πρότασης· δεν ονομάζεται ρητά το υποκείμενο, όσες φορές κανείς δεν θέλει ή δεν μπορεί να το ονομάσει, όπως συμβαίνει αυτό πολλές φορές με τα απρόσωπα ρήματα (χιονίζει, αστράφτει, βρέχει κτλ.) που δηλώνουν απλώς το συμβάν χωρίς να το συσχετίζουν με το υποκείμενο.

3. Το ποιητικό αίτιο παραλείπεται όταν:
~ εννοείται εύκολα από τα συμφραζόμενα
~ είναι άγνωστο
~ δεν θέλουμε να το δηλώσουμε

Ασκήσεις από την Τράπεζα Θεμάτων

Να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική ή το αντίστροφο και να αιτιολογήσετε την επιλογή σύνταξης από τον συγγραφέα.

1. «[Ο αναλφαβητισμός] αναστέλλει την οικονομική ανάπτυξη» (ενεργητική σύνταξη)
ð Η οικονομική ανάπτυξη αναστέλλεται από τον αναλφαβητισμό.

2. «Η μη ολοκλήρωση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης δυσχεραίνει την επιτυχή ενσωμάτωση των ατόμων στην αγορά εργασίας» (ενεργητική σύνταξη)
ð Η επιτυχής ενσωμάτωση των ατόμων στην αγορά εργασίας δυσχεραίνεται από την μη ολοκλήρωση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης.

3. «θα πρέπει να αναζητηθούν συστηματικά νέοι τρόποι εκμάθησης ξένων γλωσσών» (παθητική σύνταξη)
ð Θα πρέπει να αναζητήσουν συστηματικά νέους τρόπους εκμάθησης ξένων γλωσσών.

4. «Στον προφορικό συνομιλιακό λόγο το κείμενο […] προσλαμβάνεται από τον δέκτη» (παθητική σύνταξη)
ð Ο δέκτης στον προφορικό συνομιλιακό λόγο προσλαμβάνει το κείμενο.

5. «Έξω από τη χώρα μας πάλι δεν έχουμε προβάλει την ελληνική γλώσσα με σωστό και ουσιαστικό τρόπο». (ενεργητική σύνταξη)
ð Η ελληνική γλώσσα δεν έχει προβληθεί [από εμάς] με σωστό και ουσιαστικό τρόπο έξω από τη χώρα μας πάλι.

6. «Η τυπογραφία διεύρυνε τη γλωσσική ποικιλία με τα ποικίλα «εργαλεία» του γραπτού λόγου». (ενεργητική σύνταξη)
ð Η γλωσσική ποικιλία διευρύνθηκε από την τυπογραφία με τα ποικίλα «εργαλεία» του γραπτού λόγου.

7. «...από τα περισσότερα δικτατορικά καθεστώτα απαγορεύεται η σάτιρα και η κωμωδία...» (παθητική σύνταξη)
ð Τα περισσότερα δικτατορικά καθεστώτα απαγορεύουν τη σάτιρα και την κωμωδία.

8. «Οι γονείς κυριεύονται από [….] φόβους για τον αποχωρισμό των παιδιών». (παθητική σύνταξη)
ð Φόβοι κυριεύουν τους γονείς για τον αποχωρισμό των παιδιών.

9. «Η κοινωνία πρέπει να οργανώσει την κοινωνικοποίηση των νέων» (ενεργητική σύνταξη)
ð Η κοινωνικοποίηση των νέων πρέπει να οργανωθεί από την κοινωνία.

10. «Το προσωπικό στυλ ελεύθερου χρόνου επηρεάζεται και διαμορφώνεται από την οικογένεια». (παθητική σύνταξη)
ð Η οικογένεια επηρεάζει και διαμορφώνει το προσωπικό στυλ ελεύθερου χρόνου.

11. «Ο Βιτγκενστάιν δεν μας έχει διδάξει μόνο». (ενεργητική σύνταξη)
ð Από τον Βιτγκενστάιν δεν έχουμε διδαχθεί μόνο.

12. «Μαθήματα ελληνικής γλώσσας προσφέρονται σήμερα σχεδόν από όλα τα πανεπιστήμια της χώρας». (παθητική σύνταξη)
ð Σχεδόν όλα τα πανεπιστήμια της χώρας προσφέρουν μαθήματα ελληνικής γλώσσας.

13. «Η ελληνική διδάσκεται ως δεύτερη γλώσσα [από ειδικευμένο διδακτικό προσωπικό]». (παθητική σύνταξη)
ð Ειδικευμένο διδακτικό προσωπικό διδάσκει την ελληνική ως δεύτερη γλώσσα.

14. «Η σάτιρα από τη μια μεριά ξεσκεπάζει την ανοησία και από την άλλη καυτηριάζει το κακό» (ενεργητική σύνταξη)
ð Από τη σάτιρα από τη μια μεριά ξεσκεπάζεται η ανοησία και από την άλλη καυτηριάζεται το κακό.

15. «Η διάψευση αυτή προκαλεί το γέλιο» (ενεργητική σύνταξη)
ð Το γέλιο προκαλείται από αυτή τη διάψευση.

16. «[Το Κρατικό Πιστοποιητικό Γλωσσομάθειας] αντιμετωπίζει ισότιμα τις σύγχρονες ευρωπαϊκές γλώσσες». (ενεργητική σύνταξη)
ð Οι σύγχρονες ευρωπαϊκές γλώσσες αντιμετωπίζονται ισότιμα από το Κρατικό Πιστοποιητικό Γλωσσομάθειας.

17. «Η έννοια του εγγραμματισμού δεν έχει κατακτηθεί από την πλειονότητα των παιδιών». (παθητική σύνταξη)
ð Η πλειονότητα των παιδιών δεν έχει κατακτήσει την έννοια του εγγραμματισμού.

18. «Μια τέτοια διαδικασία δημιουργεί αναπόφευκτες εντάσεις και πιθανές συγκρούσεις με το περιβάλλον, ανασφάλεια, αλλά και συγχρόνως έξαψη και διάθεση για πειραματισμούς». (ενεργητική σύνταξη)
ð Αναπόφευκτες εντάσεις και πιθανές συγκρούσεις με το περιβάλλον, ανασφάλεια, αλλά και συγχρόνως έξαψη και διάθεση για πειραματισμούς δημιουργούνται από μια τέτοια διαδικασία.

19. «ο ευκολόπιστος [..] γοητεύεται από τη ρητορική τους αξία» (παθητική σύνταξη)
ð Η ρητορική τους αξία γοητεύει τον ευκολόπιστο.

20. «Τα στοιχεία-σοκ παρουσίασε η Unesco, με αφορμή τη χθεσινή, παγκόσμια ημέρα για την εξάλειψη του αναλφαβητισμού». (ενεργητική σύνταξη)
ð Τα στοιχεία-σοκ παρουσιάστηκαν από την Unesco, με αφορμή τη χθεσινή, παγκόσμια ημέρα για την εξάλειψη του αναλφαβητισμού.

21. «Η Ελλάδα κατατάσσεται από τον ΟΗΕ στην 35η θέση παγκοσμίως, καθώς τα περισσότερα αναπτυγμένα κράτη του κόσμου έχουν εξαλείψει το πρόβλημα του αναλφαβητισμού». (παθητική σύνταξη στην 1η πρόταση, ενεργητική σύνταξη στη 2η)
ð Ο ΟΗΕ κατατάσσει την Ελλάδα στην 35η θέση παγκοσμίως, καθώς το πρόβλημα του αναλφαβητισμού έχει εξαλειφθεί από τα περισσότερα αναπτυγμένα κράτη του κόσμου.


Προσέχουμε πως, όταν γίνεται χρήση ενεργητικής σύνταξης, πρόθεση του συγγραφέα είναι να εξαρθεί το υποκείμενο της πρότασης, ενώ, όταν γίνεται χρήση παθητικής σύνταξης, πρόθεσή του είναι να εξαρθεί το αποτέλεσμα της ενέργειας. 
Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...