Jean Leon Gerome
Ιστορία
Β΄ Λυκείου: Τράπεζα Θεμάτων (Θέματα: 16647, 16648, 16649, 16650)
ΘΕΜΑ
1
1.α.
(1)
Να συμπληρώσετε τα κενά του αποσπάσματος, βάζοντας στην κατάλληλη θέση μία από
τις ακόλουθες λέξεις (τρεις λέξεις περισσεύουν): Σύρος, Χριστός, σεισμός, Κωνσταντίνος
Ε΄, Θήρα, πόλεμος, Λέων Γ΄, εικόνα.
Την αφορμή για την έναρξη της
εικονομαχίας φαίνεται ότι την έδωσε ένας καταστροφικός σεισμός, που είχε επίκεντρο την περιοχή μεταξύ Θήρας και Θηρασίας. Ο αυτοκράτορας Λέων Γ΄ εξαπέλυσε την πρώτη επίθεση κατά των εικόνων. Με διαταγή του ο στρατός απομάκρυνε από τη Χαλκή Πύλη μια
εικόνα του Χριστού.
(μονάδες 5)
(2)
Να αντιστοιχίσετε τα δεδομένα της στήλης Α με εκείνα της στήλης Β. Δύο στοιχεία
της στήλης Β περισσεύουν.
Α
1. Αλέξιος Α΄ Κομνηνός
2. Αδαμάντιος Κοραής
3. Ηγεμονίδα του Κιέβου Όλγα
4. Ιωάννης Βατάτζης
5. Κύριλλος και Μεθόδιος
Β
α. Καρδινάλιος Ουμβέρτος
β. Αυτοκρατορία της Νίκαιας
γ. Πρόνοιες
δ. Αποστολή στη Μοραβία
ε. Μάχη στο Ματζικέρτ
στ. Μετακένωση
ζ. Οριστικός Εκχριστιανισμός των Ρώσων
(μονάδες 5)
1 = γ (Αλέξιος Α΄ Κομνηνός = Πρόνοιες)
2 = στ (Αδαμάντιος Κοραής = Μετακένωση)
3 = ζ (Ηγεμονίδα του Κιέβου Όλγα =
Οριστικός Εκχριστιανισμός των Ρώσων)
4 = β (Ιωάννης Βατάτζης = Αυτοκρατορία
της Νίκαιας)
5 = δ (Κύριλλος και Μεθόδιος = Αποστολή
στη Μοραβία)
1.β.
Να αποδώσετε το περιεχόμενο των ιστορικών όρων: πάροικοι, τυπογραφία.
(μονάδες 8+7=15)
πάροικοι: Αγρότες εξαρτημένοι από κάποιον
ισχυρό γαιοκτήμονα. Οι πάροικοι που αποτελούσαν την πλειονότητα των αγροτών και
απολάμβαναν μια περιορισμένη ελευθερία, η οποία κατά τόπους παρουσίαζε
διαβαθμίσεις (ήταν δεμένοι με τη γη, κατέβαλλαν τέλη στο φεουδάρχη της περιοχής
και δεν μπορούσαν χωρίς την άδειά του να νυμφευθούν).
τυπογραφία: Στη διάδοση της Αναγέννησης και του
Ανθρωπισμού υπήρξε καταλυτική και η συμβολή της τυπογραφίας. Ως τα μέσα του
15ου αιώνα τα βιβλία ήταν χειρόγραφα και γι αυτό πολύ ακριβά και σπάνια. Έτσι,
όταν Ο Ιωάννης Γουτεμβέργιος από τη Μαγεντία της Γερμανίας χρησιμοποίησε, γύρω
στο 1450, κινητά μεταλλικά στοιχεία για την εκτύπωση των βιβλίων, η ανθρωπότητα
βρέθηκε μπροστά σε ένα κοσμοϊστορικό γεγονός, την εφεύρεση της τυπογραφίας. Τα
τυπογραφεία εξέδωσαν κατά το 15ο αιώνα 30-35 χιλιάδες βιβλία και το 16ο 150-200
χιλιάδες, ευνοώντας έτσι την πρόσβαση στη γνώση.
ΘΕΜΑ
2
2.α. Με
ποια μέτρα ο Καρλομάγνος ενίσχυσε την εσωτερική οργάνωση του Φραγκικού
Βασιλείου; (μονάδες 12)
[Όταν πέθανε ο Πιπίνος, το Φραγκικό
Βασίλειο περιλάμβανε τη σημερινή Γαλλία και ένα μέρος της σημερινής Γερμανίας.
Ο διάδοχος του Κάρολος ο Μέγας (Καρλομάγνος) κατέκτησε πολλά εδάφη και
επεξέτεινε σημαντικά την επικράτειά του.]
Για να ενισχύσει την εσωτερική οργάνωση
του κράτους του ο Κάρολος πήρε τα ακόλουθα μέτρα:
1. Διαίρεσε τη φραγκική επικράτεια σε
200 περίπου κομητείες. Οι κόμητες ασκούσαν, με τη βοήθεια των επισκόπων τη
στρατιωτική και πολιτική διοίκηση, και συγχρόνως ήταν δικαστές και
φοροεισπράκτορες.
2. Καθιέρωσε το θεσμό των βασιλικών
απεσταλμένων, οι οποίοι θα επέβλεπαν την εφαρμογή των νόμων και των διαταγμάτων
που εξέδιδε.
3. Προχώρησε σε εκκλησιαστική
μεταρρύθμιση που συμπλήρωσε τη διοικητική μεταρρύθμιση. Η Εκκλησία απετέλεσε
από τότε παράγοντα συνοχής και ενότητας.
2.β.
Ποιοι λόγοι οδήγησαν τους Ευρωπαίους στην αναζήτηση νέων δρόμων προς την
Ανατολή; (μονάδες 13)
Ήδη από το Μεσαίωνα οι Ευρωπαίοι
έμποροι, ακολουθώντας το δρόμο του μεταξιού προς την Κίνα, είχαν σχηματίσει για
την Ασία την εικόνα μιας μυστηριώδους και πλουσιότατης περιοχής της γης, Τη
φαντασία των Ευρωπαίων είχε εξάψει και το έργο του Μάρκο Πόλο (1254-1324)
Βιβλίο των θαυμάτων, στο οποίο ο τολμηρός εξερευνητής αφηγείται με
μυθιστορηματικό τρόπο τις εντυπώσεις του από το εικοσαετές ταξίδι του (1271-1291)
σε χώρες της Ανατολής.
- Η κυριαρχία, όμως, των Οθωμανών
Τούρκων στη δυτική Ασία και στις χώρες της Ανατολικής Μεσογείου απέκλεισε τους
δρόμους επικοινωνίας με αποτέλεσμα να είναι δύσκολη, αν όχι αδύνατη, η μεταφορά
ασιατικών προϊόντων προς την Ευρώπη.
- Παράλληλα ο μονοπωλιακός έλεγχος του
εμπορίου των μπαχαρικών στη Μεσόγειο από τους Βενετούς και τους Άραβες και η
έλλειψη πολύτιμων μετάλλων στην Ευρώπη, καθιστούσαν αναγκαία την αναζήτηση
καινούριων δρόμων προς τις χώρες της Ανατολής.
- Εξάλλου, η πορεία προς τη διαμόρφωση
εθνικών κρατών και ο έντονος ανταγωνισμός μεταξύ των μοναρχών οδήγησαν τις
ευρωπαϊκές χώρες στην ανάληψη πρωτοβουλιών για την ενίσχυση του εμπορίου τους
και της οικονομικής τους δύναμης. Μέσα στο πλαίσιο αυτό τα περισσότερα οργανωμένα
εξερευνητικά ταξίδια χρηματοδοτήθηκαν άμεσα ή έμμεσα από ηγεμόνες.
Η Ισπανία και η Πορτογαλία,
εκμεταλλευόμενες και την πλεονεκτική γεωγραφική θέση τους, πρωτοστάτησαν στον
τομέα αυτό.
ΘΕΜΑ 1
1.α.
(1)
Να συμπληρώσετε τα κενά του αποσπάσματος, βάζοντας στην κατάλληλη θέση μία από
τις ακόλουθες λέξεις (τρεις λέξεις περισσεύουν): παράδεισος, προφήτης, ιουδαϊσμός,
Κοράνιο, Χαλίφης, χριστιανισμός, μουφτής, ελληνισμός.
Το Ισλάμ έχει πολλά δάνεια από τον χριστιανισμό και τον ιουδαϊσμό. Μετά τον θάνατο του Μωάμεθ
ανέλαβε τη διακυβέρνηση της κοινότητας ο Χαλίφης,
δηλαδή ο τοποτηρητής του Προφήτη, ο
οποίος ήταν υπεύθυνος για την εφαρμογή των εντολών του Κορανίου.
(μονάδες 5)
(2)
Να βάλετε στη σωστή χρονολογική σειρά τα ακόλουθα ιστορικά γεγονότα, αρχίζοντας
από τα αρχαιότερα:
1. Τρομοκρατία
2. Εκχριστιανισμός των Σλάβων της
Μοραβίας
3. Τέταρτη Σταυροφορία
4. Ένδοξη Επανάσταση
5. Σύνοδος Φερράρας-Φλωρεντίας
(μονάδες 5)
1ο Εκχριστιανισμός των
Σλάβων της Μοραβίας [863]
2ο Τέταρτη Σταυροφορία [1203-1204]
3ο Σύνοδος
Φερράρας-Φλωρεντίας [1438-1439]
4ο Ένδοξη Επανάσταση [1688]
5ο Τρομοκρατία [1793-4]
1.β. Να αποδώσετε το
περιεχόμενο των ιστορικών όρων: πάροικοι,
Συμβούλιο Λογοκρισίας (Καθολική Εκκλησία). (μονάδες 8+7=15)
πάροικοι: Αγρότες εξαρτημένοι από κάποιον
ισχυρό γαιοκτήμονα. Οι
πάροικοι που αποτελούσαν την πλειονότητα των αγροτών και απολάμβαναν μια
περιορισμένη ελευθερία, η οποία κατά τόπους παρουσίαζε διαβαθμίσεις (ήταν
δεμένοι με τη γη, κατέβαλλαν τέλη στο φεουδάρχη της περιοχής και δεν μπορούσαν
χωρίς την άδειά του να νυμφευθούν).
Συμβούλιο
Λογοκρισίας (Καθολική Εκκλησία):
Επειδή στη διάδοση των μεταρρυθμιστικών ιδεών η συμβολή του βιβλίου ήταν
αποφασιστική, η Καθολική Εκκλησία ίδρυσε στη Ρώμη ένα Συμβούλιο Λογοκρισίας, με
έργο να συντάσσει κατά διαστήματα έναν κατάλογο απαγορευμένων βιβλίων (Index
Librorum Prohibitorum), όχι μόνο θεολογικών αλλά και φιλολογικών ή
επιστημονικών, που κατά την άποψη της Εκκλησίας περιείχαν αιρετικές θέσεις.
ΘΕΜΑ 2
2.α. Να εξηγήσετε ποια προβλήματα προκάλεσαν
στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία οι επιδρομές των Αβάρων και των Σλάβων στη Χερσόνησο
του Αίμου. (μονάδες 12)
Πέρα από τα πιεστικά οικονομικά
προβλήματα που προκάλεσαν οι δαπανηροί πόλεμοι του Ιουστινιανού Α', οι διάδοχοι
του (Ιουστίνος Β', Τιβέριος Α', Μαυρίκιος και Φωκάς) είχαν να αντιμετωπίσουν
τις επιδρομές των Σλάβων και των Αβάρων στη Βαλκανική, των Λογγοβάρδων στην
Ιταλία και των Περσών στην Ανατολή. Οι Σλάβοι ήταν εγκατεστημένοι στις αρχές
του 6ου αιώνα στα βόρεια του Δούναβη και πραγματοποιούσαν επιδρομές στα εδάφη
της αυτοκρατορίας. Καθώς δεν είχαν ενιαία πολιτική οργάνωση, εντάχθηκαν στη
σφαίρα επιρροής των Αβάρων. Οι τελευταίοι, νομαδικό φύλο ασιατικής καταγωγής,
με στρατιωτική και πολιτική οργάνωση, οικοδόμησαν ένα τεράστιο κράτος, που
εκτεινόταν από τη Βοημία (σημερινή Τσεχία) μέχρι τις εκβολές του Δούναβη. Οι
Άβαροι, συμπαρασύροντας τους Σλάβους, πραγματοποιούσαν πολυάριθμες επιδρομές
εναντίον των ευρωπαϊκών επαρχιών της αυτοκρατορίας. Στον ελλαδικό χώρο άρχισαν
μάλιστα στις αρχές του 7ου αι. να δημιουργούνται μόνιμες εγκαταστάσεις Σλάβων,
ενώ οι Άβαροι, μετά τις λεηλασίες, συνήθιζαν να επιστρέφουν στις βάσεις τους.
Στο ανατολικό μέτωπο κύριος στόχος των
Περσών και του Βυζαντίου υπήρξε η Αρμενία, χώρα με στρατηγική και εμπορική
σημασία και πηγή προμήθειας στρατιωτών για το Βυζάντιο. Το 591 ο βασιλιάς των
Περσών Χοσρόης Β' υπέγραψε ειρήνη με τον αυτοκράτορα Μαυρίκιο. Ο Μαυρίκιος,
έχοντας εξασφαλίσει τα νώτα του στην Ανατολή, μετέφερε στρατεύματα στη
Βαλκανική και έτσι στο τέλος του 6ου αιώνα τα σύνορα της αυτοκρατορίας έφθασαν
και πάλι στο Δούναβη.
Υπό την πίεση των Αβάρων οι Λογγοβάρδοι
ή Λομβαρδοί μετανάστευσαν και κατέκτησαν εύκολα μεγάλο μέρος της Ιταλίας (568).
Η απώλεια των ιταλικών εδαφών, που είχαν ανακτηθεί με τεράστιες θυσίες από τον
Ιουστινιανό, ήταν ένα οδυνηρό πλήγμα για την αυτοκρατορία. Για να περισώσει τις
υπόλοιπες ιταλικές και βορειοαφρικανικές κτήσεις του, ο Μαυρίκιος ίδρυσε τα
εξαρχάτα της Ραβένας και της Καρχηδόνας, στα οποία ο επικεφαλής έξαρχος
συγκέντρωσε στο πρόσωπο του τόσο στρατιωτικές όσο και πολιτικές αρμοδιότητες.
2.β. Ποιες ήταν οι
επιχειρήσεις των Πορτογάλων θαλασσοπόρων για την ανακάλυψη του θαλάσσιου δρόμου
προς τις Ινδίες; (μονάδες 13)
Οι Πορτογάλοι και οι Ισπανοί
ακολούθησαν εντελώς διαφορετικές κατευθύνσεις για να φτάσουν στην ανατολική
Ασία. Οι πορτογάλοι θαλασσοπόροι οργάνωσαν, με τη χρηματοδότηση του πρίγκιπα
Ερρίκου του θαλασσοπόρου (1394-1460), εξερευνητικά ταξίδια για την ανακάλυψη
του θαλάσσιου δρόμου προς τις Ινδίες, παραπλέοντας την Αφρική. Οι αλλεπάλληλες
επιτυχείς εξερευνητικές αποστολές συνεχίστηκαν από το Βαρθολομαίο Ντιάζ
(1450-1500), ο οποίος έφτασε στο ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας το 1487. Λίγο
αργότερα, το 1498, ο Βάσκο ντα Γκάμα (1469-1524) προχώρησε ακόμα περισσότερο,
μέχρι το Κάλικουτ των Ινδιών. Έτσι, όταν το Σεπτέμβριο του 1499 επέστρεψε στη
Λισαβόνα με τα αμπάρια του γεμάτα μπαχαρικά, ο νέος εμπορικός δρόμος προς τις
Ινδίες ήταν μια πραγματικότητα.
Την ίδια εποχή (1500) ένας άλλος
Πορτογάλος, Ο Αλβαρέξ Καμπράλ (περ. 1460-1526), πλέοντας προς τις Ινδίες,
παρασύρθηκε από τα κύματα μέχρι τη Βραζιλία, την οποία κατέλαβε στο όνομα του
βασιλιά του.
ΘΕΜΑ 1
1.α.
(1)
Να συμπληρώσετε τα κενά του αποσπάσματος, βάζοντας στην κατάλληλη θέση μία από
τις ακόλουθες λέξεις (τρεις λέξεις περισσεύουν): μουσουλμάνος, χατζής, Ισλάμ,
Ριάντ, Μεδίνα, Τζιχάντ, Εγίρα, Μέκκα.
Ο Μωάμεθ άρχισε να διδάσκει δημόσια μια
νέα θρησκεία που ονομάστηκε Ισλάμ,
κατηγορώντας τους συμπατριώτες του ως ειδωλολάτρες. Για τον λόγο αυτό όμως ο Μωάμεθ
εκδιώχθηκε το από τη Μέκκα και
κατέφυγε στη Μεδίνα, όπου ίδρυσε μια
κοινότητα πιστών. Το έτος αποδημίας του Μωάμεθ, που ονομάζεται Εγίρα, αποτελεί αφετηρία του
χρονολογικού συστήματος των Αράβων. Μέσα σε μια δεκαετία ο Μωάμεθ κατόρθωσε να
επιβάλει τη διδασκαλία του και να συνενώσει τις αραβικές φυλές, θέτοντας τέρμα
στην πολιτική διάσπαση της Αραβικής Χερσονήσου. Οι πιστοί της νέας θρησκείας
ονομάστηκαν μουσουλμάνοι.
(μονάδες 5)
(2)
Να βάλετε στη σωστή χρονολογική σειρά τα ακόλουθα ιστορικά γεγονότα, αρχίζοντας
από τα αρχαιότερα:
1. Διακήρυξη της Αμερικανικής
Ανεξαρτησίας
2. Έναρξη της Εικονομαχίας
3. Νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου
4. Οριστικό Σχίσμα Εκκλησιών
5. Διανομή της Ρωμανίας
(μονάδες 5)
1ο Έναρξη της Εικονομαχίας [726]
2ο Οριστικό Σχίσμα Εκκλησιών
[1054]
3ο Διανομή της Ρωμανίας
[Μάρτιος 1204]
4ο Νύχτα του Αγίου
Βαρθολομαίου [24 Αυγούστου 1572]
5ο Διακήρυξη της
Αμερικανικής Ανεξαρτησίας [4 Ιουλίου
1776]
1.β. Να αποδώσετε το
περιεχόμενο των ιστορικών όρων: Τρίτη
Ρώμη, συγχωροχάρτια. (μονάδες 8+7=15)
Τρίτη
Ρώμη: Κληρονόμος των πνευματικών παραδόσεων
και των πολιτικών ιδεών του Βυζαντίου φιλοδόξησε, μετά την Άλωση, να γίνει η
Ρωσία. Η Μόσχα θεωρήθηκε ως Τρίτη Ρώμη, ιδίως από τότε που ο τσάρος Ιβάν Γ', ο
θεμελιωτής της ενότητας των ρωσικών χωρών, νυμφεύθηκε την ανιψιά του τελευταίου
βυζαντινού αυτοκράτορα, υιοθέτησε το δικέφαλο αετό στα λάβαρά του και εισήγαγε
στη Μόσχα το βυζαντινό τελετουργικό.
Συγχωροχάρτια: Σε μια εποχή, κατά την οποία νέοι
κοινωνικοί, οικονομικοί και πνευματικοί ορίζοντες ανοίγονταν στους Ευρωπαίους,
η πλειονότητα του κλήρου, ιδίως του κατώτερου, ζούσε μέσα στην αμάθεια και η
Εκκλησία εξακολουθούσε να ελέγχει τους πιστούς με τη διαρκή απειλή του κακού
και να εφευρίσκει τρόπους άφεσης των αμαρτιών, μεταξύ των οποίων και τα έγγραφα
άφεσης αμαρτιών, τα λεγόμενα συγχωροχάρτια.
ΘΕΜΑ 2
2.α. Ποιο ήταν το πολιτικό και ιδεολογικό
κλίμα μέσα στο οποίο εκδηλώθηκε η Τέταρτη Σταυροφορία; (μονάδες 12)
Στα τέλη του 12ου αι. η πολιτική
ατμόσφαιρα στην Κωνσταντινούπολη ήταν βαριά. Το Βυζάντιο είχε απειληθεί σοβαρά
από τους Νορμανδούς και οι σχέσεις με τους Βενετούς ήταν οξυμένες, ενώ ο
γερμανός αυτοκράτορας Ερρίκος ΣΤ' επεξεργαζόταν επεκτατικά σχέδια σε βάρος της
Αυτοκρατορίας. Η πολιτική, στρατιωτική και οικονομική αδυναμία της
Αυτοκρατορίας ήταν εμφανέστατη. Μέσα σ αυτό το κλίμα εκδηλώθηκε η Τέταρτη
Σταυροφορία.
Η ιδέα της Τέταρτης Σταυροφορίας ανήκε
στο φιλόδοξο και δυναμικό πάπα Ιννοκέντιο Γ'. Ένα διάχυτο πνεύμα
θρησκευτικότητας, ανάμεικτο με το ιπποτικό αίσθημα, πλαισίωναν έναν ασαφή και
απροσδιόριστο σκοπό. Η ιδέα προπαγανδίστηκε στις χώρες της Δ. Ευρώπης και
αρχηγός των φεουδαρχών ορίστηκε ο Βονιφάτιος ο Μομφερρατικός. Η Βενετία
αποφασίστηκε να είναι τόπος συγκέντρωσης του στρατού. Προορισμός η Αίγυπτος ή η
Συρία. Σύμφωνα με τη σύμβαση που υπογράφηκε στη Βενετία τον Απρίλιο του 1201, η
Γαληνότατη Δημοκρατία ανέλαβε, έναντι αμοιβής, να μεταφέρει με το στόλο της
στην Ανατολή και να εφοδιάζει με τρόφιμα τα στρατεύματα επί ένα έτος.
Τον Ιανουάριο του 1203 οι σταυροφόροι
αποδέχθηκαν την πρόταση του έκπτωτου βυζαντινού αυτοκράτορα Ισαακίου Β' Αγγέλου
για την αποκατάστασή του στο θρόνο. Η απόφαση της επίθεσης κατά της
Κωνσταντινούπολης φαίνεται ότι οριστικοποιήθηκε στην Κέρκυρα, ενδιάμεσο σταθμό
της εκστρατείας. Οι σταυροφόροι έφθασαν μπροστά στα τείχη της Βασιλεύουσας τον
Ιούνιο του 1203.
2.β. Να εξηγήσετε πώς
ανακαλύφθηκε η Αμερική από τον Χριστόφορο Κολόμβο. (μονάδες 13)
Αντίθετα με τους Πορτογάλους, ο
Χριστόφορος Κολόμβος (1451-1506), γενουάτης θαλασσοπόρος στην υπηρεσία του
βασιλιά της Ισπανίας, πεπεισμένος για τη σφαιρικότητα της γης, ακολούθησε
δυτική κατεύθυνση στα ταξίδια του (1492-1504) προς την ανατολική Ασία. Έτσι,
όταν αποβιβάστηκε στο Σαν Σαλβαδόρ (1492) πίστεψε πως είχε φτάσει στις Ινδίες,
πεποίθηση που διατήρησε και μετά την ανακάλυψη και άλλων περιοχών της κεντρικής
Αμερικής κατά τα επόμενα ταξίδια του.
Σύντομα, όμως, στα 1507, ο φλωρεντινός
Αμέρικο Βεσπούτσι (1454-1512), θαλασσοπόρος στην υπηρεσία του βασιλιά της
Πορτογαλίας, διαπίστωσε ότι οι περιοχές που είχε ανακαλύψει ο Κολόμβος δεν
ανήκαν στην Ασία αλλά σε μια νέα ήπειρο, την οποία μάλιστα προσπάθησε να
χαρτογραφήσει. Η νέα ήπειρος πήρε αργότερα το όνομά του.
ΘΕΜΑ 1
1.α.
(1)
Να συμπληρώσετε τα κενά του αποσπάσματος, βάζοντας στην κατάλληλη θέση μία από
τις ακόλουθες λέξεις (τρεις λέξεις περισσεύουν): πυρολάτρης, Νινευί, θρησκευτικός,
επεκτατικός, βυζαντινός, περσικός, Ιερουσαλήμ, μουσουλμάνος.
Ο θρησκευτικός
χαρακτήρας των εκστρατειών του Ηρακλείου ήταν φανερός, διότι στρεφόταν κατά των
πυρολατρών Περσών που κατείχαν την Ιερουσαλήμ και απειλούσαν την
αυτοκρατορία. Η σύγκρουση των δυο στρατών κρίθηκε στη μάχη της Νινευί, όπου ο περσικός στρατός αφανίστηκε.
(μονάδες 5)
(2)
Να βάλετε στη σωστή χρονολογική σειρά τα ακόλουθα ιστορικά γεγονότα, αρχίζοντας
από τα αρχαιότερα:
1. Μάχη του Ματζικέρτ
2. Η θυροκόλληση των 95 θέσεων από τον
Λούθηρο
3. Εμφάνιση του Ισλάμ
4. Οριστικό Σχίσμα Εκκλησιών
5. Ανακάλυψη της Αμερικής από τον
Κολόμβο
(μονάδες 5)
1ο Εμφάνιση του Ισλάμ [613]
2ο Οριστικό Σχίσμα Εκκλησιών
[1054]
3ο Μάχη του Ματζικέρτ [1071]
4ο Ανακάλυψη της Αμερικής
από τον Κολόμβο [1492]
5ο Η θυροκόλληση των 95
θέσεων από τον Λούθηρο [Οκτώβριος του 1517]
1.β. Να αποδώσετε το περιεχόμενο των
ιστορικών όρων: Τρίτη Ρώμη, Ένδοξη Επανάσταση.
(μονάδες 8+7=15)
Τρίτη
Ρώμη: Κληρονόμος των πνευματικών παραδόσεων
και των πολιτικών ιδεών του Βυζαντίου φιλοδόξησε, μετά την Άλωση, να γίνει η
Ρωσία. Η Μόσχα θεωρήθηκε ως Τρίτη Ρώμη, ιδίως από τότε που ο τσάρος Ιβάν Γ', ο
θεμελιωτής της ενότητας των ρωσικών χωρών, νυμφεύθηκε την ανιψιά του τελευταίου
βυζαντινού αυτοκράτορα, υιοθέτησε το δικέφαλο αετό στα λάβαρά του και εισήγαγε
στη Μόσχα το βυζαντινό τελετουργικό.
Ένδοξη
Επανάσταση: Η Αγγλία
αναδεικνύεται από τις αρχές του 18ου αιώνα ως η μεγαλύτερη εμπορική και ναυτική
δύναμη στον κόσμο. Η αστική τάξη κατορθώνει να επικρατήσει στην πολιτική σκηνή
επιβάλλοντας τη συνταγματική μοναρχία και τον κοινοβουλευτισμό με την Ένδοξη
Επανάσταση (1688). Έκτοτε η χώρα αυτή θα αποτελέσει τον πόλο έλξης των ανθρώπων
εκείνων που απεχθάνονται την απολυταρχία και θέλουν να ζήσουν σε συνθήκες
φιλελευθερισμού.
ΘΕΜΑ 2
2.α. Πότε έγινε η άλωση της
Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους και ποια ήταν η στάση τους, όταν
εισέβαλαν στην Πόλη;
(μονάδες 12)
Γενική ήταν η εντύπωση ότι η παραμονή
των σταυροφόρων στην Κωνσταντινούπολη θα ήταν προσωρινή και ότι μετά την
αποκατάσταση του Ισαακίου Β' Αγγέλου θα αναχωρούσαν με προορισμό τους Αγίους
Τόπους. Οι Λατίνοι κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολη στις 17 Ιουλίου του 1203 και
αποκατέστησαν τον Ισαάκιο. Παρέμειναν όμως εκεί για να διαχειμάσουν. Η
αντιπαράθεση με τον πληθυσμό της πρωτεύούσας οξύνθηκε εξαιτίας της αλαζονικής
συμπεριφοράς των Λατίνων, οι οποίοι επέβαλαν και βαρύτατη φορολογία. Την
έκρυθμη κατάσταση εκμεταλλεύτηκε ο Αλέξιος Ε' Δούκας Μούρτζουφλος για να
καταλάβει πραξικοπηματικά το θρόνο.
Στα τέλη Μαρτίου του 1204 οι
σταυροφόροι συνυπέγραψαν τη συμφωνία διανομής της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας
(Διανομή της Ρωμανίας). Η άλωση πραγματοποιήθηκε στις 13 Απριλίου 1204. Ο Αυτοκράτορας
Αλέξιος Ε' είχε τραπεί προηγουμένως σε φυγή εγκαταλείποντας την
Κωνσταντινούπολη στις άγριες διαθέσεις των σταυροφόρων. Κύριοι της Βασιλεύουσας οι τελευταίοι,
επέβαλαν τώρα το δίκαιο του κατακτητή. Οι σφαγές και οι λεηλασίες ξεπέρασαν
κάθε προηγούμενο. Πολύτιμα έργα τέχνης διοχετεύτηκαν στη Δύση, για να κοσμήσουν
τους καθεδρικούς ναούς και τους πύργους των ευγενών.
Με την άλωση της Κωνσταντινούπολης από
τους Σταυροφόρους αρχίζει η μακρά περίοδος της Φραγκοκρατίας στον ελλαδικό
χώρο, η οποία διαρκεί σε ορισμένες περιοχές μέχρι το 17ο αιώνα.
2.β. Πώς οι Πορτογάλοι
εκμεταλλεύθηκαν, μετά τη συνθήκη της Τορντεζίλας (1494), τις περιοχές που
ανακάλυψαν; (μονάδες 13)
Οι Ισπανοί και οι Πορτογάλοι
μοιράστηκαν μεταξύ τους, με τη Συνθήκη της Τορντεζίλα (1494) τις περιοχές που
ανακάλυψαν και επιδόθηκαν στην εκμετάλλευσή τους. Οι πρώτες χώρες που
ανακαλύφθηκαν μετατράπηκαν σύντομα σε αποικίες των Ευρωπαίων. Η κατάληψη των
νέων χωρών συνοδεύτηκε από σφαγές των τοπικών πληθυσμών, λεηλασίες και
καταστροφές.
Οι Πορτογάλοι, χρησιμοποιώντας το στόλο
και το πυροβολικό τους, ίδρυσαν μια σειρά οχυρωμένων εμπορικών σταθμών από τις
ακτές της Αφρικής και τον Περσικό Κόλπο μέχρι την Ιαπωνία, για να επιβάλουν το
εμπόριο τους στον Ινδικό. Έτσι δημιουργήθηκε μια εκτεταμένη αλλά εύθραυστη
αποικιακή αυτοκρατορία που εφοδίαζε την Ευρώπη με μπαχαρικά και πολύτιμα
μέταλλα. Έστρεψαν, επίσης, το ενδιαφέρον τους οι Πορτογάλοι και προς τη
Βραζιλία, όπου ανέπτυξαν φυτείες τσαγιού, κακάου και ζάχαρης, Για να
αντιμετωπίσουν την έλλειψη εργατικών χεριών για τις μεγάλες φυτείες εγκαινίασαν
το εμπόριο μαύρων από την Αφρική.
